Nge Yag Ngom e Yafas ni Ke Yib Angin
Nge Yag Ngom e Yafas ni Ke Yib Angin
“Pi n’en ni ga ra lemnag ngam dugliy e ra fel’ [“ra yib angin,” NW], ma yira rin’ ma ra yan i fel’.”—JOSH. 1:8.
UW ROGON NI GA RA FULWEG?
Mang boch e kanawo’ ni ke yib angin e yafas rok Solomon riy?
Mang boch e kanawo’ ni ke yib angin e yafas rok Paul riy?
Uw rogon, ma rayog ni nge yib angin e yafas rom i yan ngaram ndariy n’umngin nap’an?
1, 2. (a) Uw rogon ni ma lemnag boor e girdi’ murung’agen e yafas ni ke yib angin? (b) Mang reb e kanawo’ nra ayuwegem ma ga nang ko uw rogon u wan’um e yafas ni ke yib angin?
MANG e be yip’ fan ni nge yib angin e yafas? Mu fith e re deer ney ngak e girdi’, ma rayog ni ngam guy nib thilthil e fulweg rorad. Bod ni boor e girdi’ e yad be lemnag nfaanra boor e salpiy rorad, ma kar uned ko skul nib tolang ma aram e ke yib angin ko yafas rorad. Maku boch e girdi’ e yad be yog ni ke yib angin ko yafas rorad nfaanra ba fel’ e tha’ u thilrad girdien e tabinaw rorad, nge fager rorad, nge girdi’ ni yad nga maruwel. Ma boch e girdi’ ni yad be pigpig ngak Got e sana yad be lemnag ni be’ ni bay e maruwel rok u lan e ulung, ma ke yib angin e machib ni tay, ma aram e ke yib angin e yafas rok.
2 Uw rogon u wan’um, mang e be yip’ fan ni nge yib angin e yafas rok be’? Reb e kanawo’ ni nge yag ni ngam nang e fulweg riy e ngam yoloy fithingan e girdi’ ni ga be lemnag ni ke yib angin ngorad ma ri ga be tay farad. Miti mang girdi’ e pi cha’ nem? Yad bogi fel’ rogon ara ba gilbuguwrad? Ara yad e girdi’ nib gel gelngirad? Ma ra m’ug ko pi fulweg ko pi deer ney e n’en ni bay u lan gum’irchaem, ma re n’ey e ra gagiyegnigem u nap’an ni ga ra dugliy ban’en ara ban’en ni ga ra nameg.—Luke 6:45.
3. (a) Mang e thingari rin’ Joshua ya nge fel’ ara yib angin e yafas rok? (b) Mang e gad ra weliy e chiney?
3 Bin ba ga’ fan e rogon u wan’ Jehovah e yafas rodad, ko ke yib angin, fa danga’. Rayog ni nge yag ngodad e yafas ni manemus nfaanra kad fel’gad u wan’ Jehovah. Nap’an ni ke pi’ Jehovah e maruwel ngak Joshua ni nge pow’iy piyu Israel nga ranod nga lan fare Nam ni Kan Micheg, me yog ngak ni nga i beeg fare Motochiyel ni ke pi’ ngorad u daken Moses “ni rran nge nep’,” ma nge guy rogon ni nga i rin’ urngin ban’en ni bay riy ni kan yoloy. Ke micheg Got ngak ni gaar: “Pi n’en ni ga ra lemnag ngam dugliy e ra fel’ [“ra yib angin,” NW] ma yira rin’ ma ra yan i fel’.” (Josh. 1:7, 8) Ma ga manang ni ke yib angin e n’en ni ke rin’ Joshua. Ma uw rogodad? Uw rogon ni ngad nanged ko taareb rogodad Jehovah u rogon ni ma lemnag murung’agen e yafas ni ke yib angin? Gad ra nang e fulweg riy nfaanra ngad filed u Bible murung’agen e yafas rok l’agruw e pumoon.
KE YIB ANGIN E YAFAS ROK SOLOMON, FA?
4. Mang fan nrayog ni nga dogned ni ke yib angin e yafas rok Solomon?
4 Ke yib angin e yafas rok Solomon u boor e kanawo’. Mang fan? Bochan ni ke yib madgun Jehovah u wan’ me fol rok u lan boor e duw, ma arfan ni ke pi’ boor e tow’ath ngak. Mu lemnag nnap’an ni ke yog Jehovah ngak Solomon ni nge ning ban’en ngak, ma aram e ke ning e gonop ya nge yag ni nge pow’iy e girdi’. Me fulweg Got taban e meybil rok me pi’ e gonop ngak me fel’ rogon. (Mu beeg e 1 Kings 3:10-14.) Kab “gonop Solomon ngak e pumoon ni gonop u lan e ngek ara pumoon ni gonop nu Egypt.” Ke garer buguwan “u lan urngin e nam nib liyeg.” (1 Ki. 4:30, 31, BT) Gubin e duw ma ba pag 23 e ton e gol ni ma yib ngak Solomon ni Pilung! (2 Kron. 9:13) Boor ban’en ni ke fal’eg nrib fel’ yaan. Me yag ni nge un ngak girdien boch e nam ko fol chuway’ me yib angin. Nap’an ni i fol Solomon rok Got me yib angin ko yafas rok.—2 Kron. 9:22-24.
5. Mang e ke yog Solomon u murung’agen e piin nriyul’ ni ke yib angin e yafas rorad?
5 Pi n’en ni ke yoloy Solomon u lan fare babyor ni Eklesiastes e be m’ug riy ni manang fan e yafas ni ke yib angin. De lemnag ni kemus ni piin nib fel’ rogorad ma ri yima nangrad e ke yib angin e yafas rorad. Danga’. Yog ni gaar: “Kug nang ni n’en ni nge rin’ be’ e nge par nib felan’ me tiyan’ ko tin ni be rin’ u nap’an e ngiyal’ ni be par nib fos ko biney e tamilang. Gadad gubin ndabi siy ni ngad abichgad ma gadad garbod nge felan’dad ko tin ni kad maruweliyed; ya pi n’ey ni gubin e tow’ath rok Got ngodad.” (Ekl. 3:12, 13) Ma manang ni felfelan’ ni aram rogon e ri bay fan ngak be’ nib fel’ u wan’ Got, mab fel’ e tha’ u thilrow Got. Arfan ni yog Solomon ni gaar: “Nguum par ni ba’ madgun Got u wan’um ma ga be fol ko thin rok, ya kari mus fan ni sunmiy Got e girdi’.”—Ekl. 12:13.
6. Uw rogon nra ayuwegdad e n’en ni ke rin’ Solomon ni ngad nanged fan e yafas ni ke yib angin?
6 U lan boor e duw, ma i par Solomon ni bay madgun Got u wan’ ma i fol rok. Be yog e Bible ni “Solomon e ba t’uf Somol rok, ma i fol ko thin rok David ni chitamangin.” (1 Ki. 3:3) Nap’an ni i rin’ e re n’em, ma riyul’ ni ke yib angin e yafas rok. Ke toy Solomon reb e tempel nrib fel’ yaan ni fan ko bin riyul’ e liyor, me yoloy dalip e babyor u Bible. Riyul’ ndabiyog ni ngad rin’ed e pi n’en ni ke rin’ Solomon. Machane, n’en ni ke rin’ u nap’an ni ka be par nib yul’yul’ ngak Got e ra ayuwegdad ngad nanged rogon e yafas ni ke yib angin, ma gad ra nang e n’en nthingar da rin’ed. Ke thagthagnag Got nga laniyan’ Solomon nge yag ni nge yoloy u murung’agen e chugum, nge gonop, nge gilbuguwan, nge gel lungun. Boor e girdi’ e yad be lemnag nib t’uf rorad e pi n’ey ni nge yib angin ko yafas rorad. Machane, ke yog Solomon ni piin ni kar maruweliyed nib gel ni nge yag e pi n’ey ngorad e ‘bod ni yad be lol’og e nifeng’ ara yad be athamgil ni nge yag ngorad ban’en ndabi pi’ e felfelan’ ngorad. Girdi’ ni ma chogownag e salpiy e ka yad baadag ngki yag boch ngorad. Ma be magafan’rad ni nge mul u pa’rad e tin ni bay rorad. Ma ra reb e rran ma salpiy ni bay rorad e chiney e ra mil fan ngak be’.—Mu beeg e Eklesiastes 2:8-11, 17; 5:10-12, BT.
7, 8. Uw rogon, ma daki par Solomon nib yul’yul’ ngak Got, ma mang wenegan?
7 Nap’an ni ke pilibthir Solomon ma daki fol rok Jehovah. Be yog e Bible ni gaar: “Ma nap’an ni pilibthir ma kar waliyed ke un i tayfan yugu boch e got. Ma daki yul’yul’ ngak Somol ni Got rok, ni bod David ni Chitamangin ni i par.”—1 Ki. 11:4-6, BT.
8 De felfelan’ Got ko n’en ni ke rin’ Solomon, me yog ngak wenegan nra yib riy ni gaar: “Bochan e ri tafinay rom ni dab mu fol ma dab mu rin’ e tin ni ku gog, ma aram e gu be micheg ni bay gu chuweg e gagiyeg ko pilung u paam nggu pi’ ngak reb e pi tolang ko salthaw rom.” (1 Ki. 11:11, BT) Rib gel e kireban’ riy! Yugu aram rogon ni boor ban’en nib fel’ ni ke rin’ Solomon me yib angin, ma tomur riy e ke kireban’nag Jehovah. De yag rok ni nga i par nib yul’yul’ ngak. Ma ireray e n’en nrib ga’ fan ni thingari rin’. Ere ra bagadad ma rayog ni nge fith ir ni nge gaar: ‘Gu ra gonopiy e n’en ni kug fil rok Solomon ma rayog ni nge ayuwegeg ni nge yib angin e yafas rog, fa?’
RIYUL’ NI KE YIB ANGIN
9. Gur, yooren e girdi’ e kar lemnaged ni yafas rok Paul e ke yib angin? Mu weliy.
9 Rib thil e yafas rok Paul ni apostal ko yafas rok Solomon ni Pilung. De par Paul u lan tafen e pilung, ma de un ngak yugu boch e pilung ni ngar abichgad u taabang. Bay boch e tayim ni buchuuw e ggan nge garbod nge mad ni nge chuw ngay. (2 Kor. 11:24-27) Nap’an ni ke mich u wan’ Paul ni Jesus e ir fare Messiah, ma ke pag urngin e liw ara maruwel rok ko fare teliw rok piyu Jew. Ma aram e pi tayugang’ ko re teliw nem e kar fanenikayed Paul. Ere kan kalbusnag, min toy, min malangnag. Ke yog Paul ni ir nge pi walagen e ka nog e thin nib kireb ngorad, min gafgownagrad. I gaar: “Gamad e taareb rogomad ko chubung nu fayleng; gamad e fiyath u roy u fayleng ke mada’ ko re awa ney.”—1 Kor. 4:11-13.
10. Mang fan nrayog ni nge lemnag e girdi’ ni ke darifannag Paul e kanawo’ ni kan bing ngak nge yag ni nge yib angin e yafas rok?
10 Nap’an ni kab pagel Paul ni fithingan e ngiyal’ nem e Saul, ma yibe lemnag ni bay boor ban’en nib fel’ nra yib ngak. Bod ni gowa ke yib u ba tabinaw ni yimanangrad, ma Gamaliel ni be’ ni yima tayfan e ke mang sensey rok. Me yoloy Paul ni gaar: “Ug moy ni gu mm’on rok boor e girdi’ nu Israel ni gamad taab yangar u rogon kanawoen ni ma liyor piyu Israel ngak Got.” (Gal. 1:14) Ma non ni thin ni Hebrew nge Greek nib fel’ rogon. Miki mang girdi’ nu Roma, ma bochan e re n’em ma boor e tow’ath ni ma yib ngak, ma bay mat’awun ni nge rin’ boor ban’en. Faanra ke athamgil ni nge mon’og ko re fayleng ney, ma rayog ni nge mang be’ nrib fel’ rogon ma yima tayfan. Machane, ke mel’eg kanawoen e yafas ni boch e girdi’ nib muun e girdi’ rok ngay e kar lemnaged ni ireram e yafas ndariy fan. Mang fan?
11. Mang e pi n’en nib ga’ fan u wan’ Paul nge n’en ni be nameg, ma mang fan?
11 Ba t’uf Jehovah rok Paul, ma dabun ni nge mang be’ nib fel’ rogon mab gilbuguwan. Nap’an ni ke nang e tin riyul’, me tabab ni nge ga’ fan u wan’ e pi n’en nde nang ara dariy fan u wan’ e girdi’ nu fayleng, ni bod e maligach rok Kristus, nge machib, nge fare athap rok ni nge yan nga tharmiy. Manang Paul ko mang e ke yog Satan u murung’agen e girdi’. Ke yog Satan nrayog ni nge taleg urngin e girdi’ ko pigpig ku Got. Manang nrayog ni nge dag ko yafas rok nde riyul’ e n’en ni ke yog Satan. (Job 1:9-11; 2:3-5) Ere demtrug e skeng nra yib ngak, ma ke dugliy Paul u laniyan’ ni nge par nib yul’yul’ ngak Got. Ma gathi ireray e n’en ni be nameg e girdi’ nu fayleng.
12. Mang fan nthingar mu pagan’ ngak Got?
12 Gur, n’en ni ga be nameg e chiney e taareb rogon ko n’en ni i nameg Paul? De mom ni ngan par nib yul’yul’. Machane, faan gad ra par nib yul’yul’ ngak Jehovah, ma ra felfelan’ ngodad me tow’athnagdad, ma aram e tayim nriyul’ ni ke yib angin e yafas rodad. (Prov. 10:22) Bay e tow’ath ni ma yib ngodad e ngiyal’ ney, ma ka boor e tow’ath nra yib ngodad ko gabul nge langlath. (Mu beeg e Mark 10:29, 30.) Ere thingar da pagedan’dad ngak “Got ni ir e ba gol ni be pi’ urngin ban’en ngodad ni be fel’ rogodad riy” ma gathi “pi n’en ni ma fel’ rogoy riy ko biney e tamilang” nde mudugil. Ma ngad ‘kunuyed e flaab ni fan ngodad ni ir e bay mang def ngodad nib gel ni fan ngodad e chiney i yan ngaram. Ma aram e ra yog ngodad e yafos ni ir e bin riyul’ e yafos.’ (1 Tim. 6:17-19) Er rogon, rayog ni nge mudugil u wan’dad ni tomuren ni ke yan raay e duw, ara biyu’ e duw, ara boor ko biyu’ e duw, ma rayog ni nga dogned ni lungudad, “Riyul’ ni kug mel’eg kanawoen e yafas nriyul’ ni ke yib angin!”
BAY U UW E FLAAB ROM
13. Mang fonow e ke pi’ Jesus u murung’agen ni ngan ulunguy e flaab?
13 Ke yog Jesus ni gaar: “Dab mu ulunguyed e flaab u roy u fayleng, ya ra kirebnag e ngal nge t’ay ma ra yib e moro’ro’ nga naun nge iring. Machane ngam ulunguyed e flaab romed u tharmiy, ya dabi kirebnag e ngal nge t’ay, ma dabi yib e moro’ro’ nga naun nge iring. Ya lanin’med e gubin ngiyal’ ni bay i par ko gin ni bay e flaab romed riy.”—Matt. 6:19-21.
14. Mang fan nde fel’ ni ngan kunuy e flaab u roy u fayleng?
14 Flaab rok be’ u roy u fayleng e sana gathi kemus ni salpiy. Rayog nib muun ngay e pi n’en ni ke yoloy Solomon nib ga’ fan u wan’ e girdi’, ni bod e gilbuguwan nge gel lunguy. N’en ni ke yog Jesus e ba taareb rogon ko n’en ni ke yog Solomon ni bay ko fare babyor ni Eklesiastes. Flaab nu fayleng e dabi par ni manemus. Ya pi n’ey e rayog ni ngan kirebnag mab mom ni nge m’ay. Reb e Sensey u reb e skul nib tolang ni F. Dale Bruner fithingan e weliy murung’agen e pi flaab ney. Ke yoloy ni gilbuguwan e dabi par nib n’uw nap’an. Be’ nib gilbuguwan e chiney e dabki n’uw nap’an ma yira pag talin. Ma be’ ni ke yib ngak boor e salpiy ko biney e duw e rayog ni bin migid e duw ma dakuriy. Bochan nib t’uf e girdi’ rok Jesus, me fonownagrad ni flaab e rib mom ni nge m’ay ma aram e ra m’ay e athap rorad. Miki yog ni gubin e rran, ma girdi’ ni yad ma pagan’ ko salpiy nge flaab e ma mulan’rad, ma dabun Jesus ni nge buch e re n’ey rok pi gachalpen. Yooren e girdi’ e ba fel’ e n’en ni ke yoloy e cha’ ney u wan’rad. Machane, in i yad e yad be fol riy? Gur, ga baadag ni ngam fol ko fonow rok Jesus?
15. Mang e thingar da nameged ni nge yag ngodad?
15 Boch e tayugang’ ko pi yurba’ i teliw e ka rogned nib kireb ni ngaun athamgil ni nge yib angin e yafas rok be’. Machane, gathi ireray e n’en ni ke yog Jesus. Ya ke yog nthingari athamgil pi gachalpen ni ngar thilyeged e n’en ni yad be nameg. Ke pi’ e athamgil nga lanin’rad ni ngar ulunguyed e ‘flaab rorad u tharmiy’ ni aram e flaab nra par ni manemus. Ri gad baadag ni nge guydad Jehovah ni ke yib angin e yafas rodad. Thin rok Jesus e be puguran ngodad nrayog ni ngad mel’eged e n’en ni ngad nameged. Machane bin riyul’ riy, e n’en ni gad ra nameg e aram e n’en ni bay u lan gum’ircha’dad, ara ban’en nib ga’ fan u wan’dad.
16. Mang e rayog ni nge pagedan’dad ngay?
16 Faan gad ra dugliy ni ngad athamgilgad ni ngad felfelan’naged Jehovah, mab mudugil nra pi’ ngodad e tin nib t’uf rodad. Sana yu ngiyal’, ma dariy ban’en ni ngad ked ara ngad unumed ni bod Paul. (1 Kor. 4:11) Machane, thingar da folgad ko fonow rok Jesus ni gaar: “Dabi magafan’ be’ nge gaar: U uw e bay yib e ggan rog riy? ara n’en ni nggu garbod ngay? ara mad ni nggon’? (Ereray e pi n’en ni gubin ngiyal’ ma be nameg e piin ni yugu boch e kan e yad be meybil ngorad.) Chitamangimed ni bay u tharmiy e manang ni pi n’ey ni urngin e dabi siy ni nge yog ngomed. Ere ngam m’oneged u wan’med e gagiyeg rok Got nge tin nib m’agan’ ngay ni ngam rin’ed, ma aram me pi’ urngin e pi n’ey ngomed.”—Matt. 6:31-33.
ANGIN E YAFAS NIB PULUW NGA ROGON NI MA LEMNAG GOT
17, 18. (a) Rogon ni nge yib angin e yafas rodad e be tor nga daken e mang? (b) Rogon ni nge yib angin e yafas rodad e der tor nga daken e mang?
17 N’en ni dab da paged talin e faanra boor ban’en ni kad rin’ed nib fel’ ara ba ga’ fadad u wan’ e girdi’ nu fayleng, ma gathi be yip’ fan nriyul’ ni ke yib angin e yafas rodad. Maku faanra boor e tow’ath ara maruwel rodad u lan e ulung, ma gathi be yip’ fan nriyul’ ni ke yib angin e yafas rodad. Ke yib ngodad e pi tow’ath ney ni bochan ni gad ma fol ma gad ba yul’yul’ ngak Got. Ke yog ngodad ni gaar: “Re n’en ni ir e th’abi ga’ fan ni nge rin’ e cha’ ni ir e mmil fan e pi n’ey ngak e nge par nib yul’yul’ ngak e masta rok.” (1 Kor. 4:2) Ma ngaud athamgilgad ni ngad pared ni gad ba yul’yul’. Ke yog Jesus ni gaar: “En nra athamgil nge par nge mada’ ko tomur e ra fos.” (Matt. 10:22) Faanra ke magey nib fas e piin nib yul’yul’ ma dariy e maruwar riy ni ke yib angin e yafas rorad.
18 Ere bin riyul’ i angin e yafas rodad e be tor nga daken feni gadad ba yul’yul’ ngak Got, ma gadad gubin e rayog ni ngad pared ni gad ba yul’yul’ nyugu demtrug rarogodad. Ma yul’yul’ rodad e de tor nga daken rogon feni gilbuguwdad, ara skul nib tolang, ara salpiy ni bay rodad. Maku de tor nga daken e llowan’, ara salap rodad. Nap’an e bin som’on e chibog ma boch ko girdi’ rok Got e ba fel’ rogorad ma boch i yad e ba gafgow. Me yog Paul ngak e Kristiano nib fel’ rogorad ni thingar ra “ngongliyed e tin nib fel’, ma “ngongol nib fel’ e nge yoor ni ngar ngongliyed.” Piin nib fel’ rogorad nge piin ni yad ba gafgow e rayog ni nge “yog ngorad e yafos ni ir e bin riyul’ e yafos.” (1 Tim. 6:17-19) Maku er rogon e ngiyal’ ney. Gadad gubin ma kan bing e kanawo’ ngodad ni nge yag ngodad e pi tow’ath nem, ma taareb e maruwel ni ke milfan ngodad ni aram e ngaud pared ni gad ba yul’yul’ ma “nge yoor” e tin nib fel’ ni ngad rin’ed. Faanra gad be rin’ ni aram rogon, ma riyul’ ni ke yib angin e yafas rodad u wan’ e En Ke Sunmiydad ma gad ba felfelan’ ya gad manang ni gad be felfelan’nag Got.—Prov. 27:11.
19. Mang e ngam rin’ ni nge yib angin e yafas rom?
19 Sana dabiyog ni ngad thilyeged rogon ni ma lemnag e girdi’ nu fayleng u murung’agdad, machane rayog ni ngad thilyeged rogon ni gad ma lemnag rarogodad. Yugu demtrug rarogom, ma riyul’ ni ke yib angin e yafas rom nfaanra ga be athamgil ni ngam par nib yul’yul’. Ga ra felfelan’ ni kam rin’ ni aram rogon. Ya ra tow’athnagem Jehovah e chiney i yan ndariy n’umngin nap’an. Dab mu pagtalin e n’en ni yog Jesus ngak e pi Kristiano ni kan dugliyrad ni gaar: “Ngam yul’yul’ ngog ni mus ni faanra ngan thang e fan rom, ma aram mu gu pi’ e teeliyaw ko yafos ngom.” (Rev. 2:10) Faanra kad rin’ed ni aram rogon, ma riyul’ ni ke yib angin e yafas rodad!
[Study Questions]
[Sasing ko page 14]
Boor e girdi’ e kar lemnaged nrayog ni nge yib angin e yafas rok Paul ko re fayleng ney
[Sasing ko page 15]
Riyul’ ni ke yib angin e yafas rok Paul
