1, 2. Mang e rayog ni i lemnag e pi apostal u m’on ko yay ni tomur e milekag ni tay Jesus nga Jerusalem?

 ‘RIB tamilang lan e lang ma rayog ni ngan guy e pul u lan e ngek. Dabisiy ni ke guy e pi damit nu Jerusalem e re n’ey fowngan. Nap’an ni nang fapi tapuf oloboch murung’agen e re n’ey, ma aram ma rogned ni ke tabab e bin nib beech e pul ni aram e Nisan. Ngemu’ min fanay e nifiy ni be daramram ara pi tamol’og ni ngar wereged e re thin ney ko girdi’. Mus ko girdi’ u roy ni kar rung’aged murung’agen e re n’ey. Ere ba mudugil ni baadag Jesus ni nge yan nga Jerusalem u m’on ko rofen ni Paluk’af.’

² Dabisiy ni ireram e pi n’en ni i lemnag e pi apostal u nap’an ni ur moyed rok Jesus u Perea ni bay nga barba’ e lul’ nu Jordan ko ngiyal’ ni yad be milekag i yan nga Jerusalem. (Matt. 19:1; 20:17, 29; Mark 10:1, 32, 46) Nap’an ni ke nang e girdi’ ni ke tabab e pul ni Nisan, ma aram e ke tamilang u wan’rad ni ka bay 13 e rran nga m’on ni ngan madnomnag fare Paluk’af u tomuren ni ke aw e yal’ ko Nisan 14.

3. Mang nib ga’ fan u wan’ e pi Kristiano e rorran ni ngan tay fare Paluk’af?

³ Rofen ni yima tay fare Abich ni Blayal’ rok Somol e aram e rofen ni gad ra tay fare madnom ko Paluk’af ni aram e tomuren nra aw e yal’ ko April 14, 2014. Ireram e rofen nib ga’ fan u wan’ e tin riyul’ e Kristiano nge piin ni yad baadag ni ngar uned ko muulung ko rorran ni Puguran. Mang fan? Ya bochan e n’en ni yog e thin ni bay ko 1 Korinth 11:23-25 ni gaar: “Re nep’ i n’en nni yognag Somol Jesus e fek Somol Jesus fare flowa, nge pining e magar riy ngak Got, me t’ar me gaar, ‘Ereray dowag ni fan ngomed. Um rin’ed ni aray rogon ngi i pugurag ngomed.’ Ma ku aram rogon ni fek fare kap.”

4. (a) Mang boch e deer ni yira fith u murung’agen fare madnom ko Puguran? (b) Uw rogon ni yima sumarnag e rorran ni Puguran u reb nge reb e duw? (Mu guy fare thin ni kenggin e “Puguran ko Duw ni 2014.”)

⁴ Dabisiy ni ga ra gay rogon ni ngam un ko re madnom nem ni yog Jesus ngak pi gachalpen ni ngar madnomnaged ni gubin e duw. Ere u m’on riy mab fel’ ni ngam fithem ni nge lungum: ‘Uw rogon ni nggu fal’eg rogog u m’on nra taw e rofen nem?  Mang boch ban’en ni yira fanay u nap’an e puguran? Uw rogon ni yira tay e re madnom nem? Ma mang e nge ga’ fan u wan’ug e rofen nem nge pi n’en ni yira fanay u nap’an e re madnom nem?’

5. Mang e i yog Jesus ngak pi gachalpen u rogon ni ngar fal’eged e gin ni ngan tay fare abich ko Paluk’af riy?

⁵ Nap’an ni yog Jesus ko pi apostal rok ni ngar fal’eged rogon e singgil ni ngar fanayed ko fare madnom ko Paluk’af ma de yog ngorad ni ngar fal’eged yaan e re singgil nem ni nge fel’ yaan. Ya kemus ni baadag Jesus reb e singgil nib fel’ mab beech ma yad ra taw nga langgin. (Mu beeg e Mark 14:12-16.) Machane ba t’uf ni ngar yognaged boch ban’en ni fan ko re abich nem ni bod rogon e flowa ndariy e is riy nge wain nib rowrow. Tomuren ni kar mu’naged fare abich ko Paluk’af, me weliy Jesus murung’agen e re flowa nge wain nem ni kar fanayed ko fare madnom ko Puguran.

6. (a) Mang e n’en ni weliy Jesus u murung’agen fare flowa u tomuren fare abich ko Paluk’af? (b) Mmiti mang flowa e yima fanay ni fan ko Puguran?

⁶ Immoy Matthew rorad e ngiyal’ nem ni ir reb e apostal me weliy e n’en ni ke buch ni gaar: “Me fek Jesus e flowa, me pining e magar riy ngak Got, me t’et’ar, me pi’ ngak pi gachalpen me gaar, ‘Mfeked ngam ked; ya ireray dowag.’” (Matt. 26:26) U nap’an e Paluk’af ma yima fanay e flowa ndan tay e is nga fithik’. (Ex. 12:8; Deut. 16:3) Mit ney e flowa e ni ngongliy ko merikengko ni kan fek ko wheat nge ran ni dariy e is riy ara ban’en ni yima athukuy ko ggan ni bod e sol. Bochan ni dawor ntay e is ngay ma aram fan ni dabi thow. Mit ney e flowa ni dariy ban’en u fithik’ nib milik’ e ba mom ni nge m’ingm’ing. Ngiyal’ ney u m’on ko rofen ni Puguran ma ra yog reb e piilal ngak be’ ni nge fal’eg e re miti flowa ney. Ba t’uf ni ngan fal’eg ko flowa ni kan fek ko wheat nge ran ma rayog ni ngan lith u lan reb e th’ib ni ngan fanay buchuuw e oil ngay. Maku rayog ni ngan fanay e Jewish matzoth ni dariy e malt riy, ara fak e nimen, ara subuyas. Faanra dariy e flowa ni kan fek ko wheat ma rayog ni ngan fanay e merikengko ni kan fek ko komey ara barley ara corn ara ban’en ni taareb rogon ngay.

7. Miti mang wain ni weliy Jesus murung’agen, ma ba miti mang wain nrayog ni ngan fanay e ngiyal’ ney u nap’an e Puguran?

⁷ Miki ulul Matthew ngay ni gaar: “Me fek [Jesus] fare kap, me pining e magar riy ngak Got, nge mu’ me pi’ ngorad me gaar, ‘Mu unumed ni gimed gubin.’” (Matt. 26:27, 28) Fare kap ni fek Jesus e ba kap ko wain nib rowrow. (Dabiyog ni nge mang wain ni ngongliy ko grape, ya ke pag nap’an  e ngiyal’ ni ngan t’ar wom’engin e grape riy.) Fare abich ni kan tay ni fan ko Paluk’af u Egypt e dan fanay e wain ngay. Machane, dariy ban’en ni weliy Jesus u murung’agen e re n’ey ni gomanga de puluw ni ngan fanay u nap’an fare abich ni ngar ted ni fan ko Paluk’af. Ya i fanay Jesus boch e wain u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol. Ere ngiyal’ ney ma ma fanay e piin Kristiano e wain u nap’an e Puguran. Miti mang wain e rayog ni ngan fanay u nap’an e Puguran? Rayog ni ngan fanay ba mit e wain ni dariy e alkul u fithik’ ara boch ban’en ni ma fal’eg lamen e ggan. Dariy ban’en nib t’uf ni ngan athukuy nga rachaen Jesus ni nge ga’ boch i fan, ere ku rayog ni ngan fanay e wain nib rowrow ni dariy ban’en ni kan athukuy ngay. Rayog ni ngan fanay e wain nib rowrow ni kan ngongliy u tabinaw ara boch ni yima chuw’iy u kantin ni bod e Beaujolais, ara Burgundy, ara Chianti.

8. Mang nib ga’ fan e n’en ni be yip’ fan fare flowa nge fare wain u wan’ e pi Kristiano?

⁸ Ke tamilangnag apostal Paul ngak e piin Kristiano ni yad e yad ra madnomnaged fare Abich ni Blayal’ rok Somol ma gathi pi apostal. I yoloy ngak e Kristiano u Korinth ni gaar: “Tin ni kug weliy ngomed e yog ngog rok Somol ni faani lungug . . . e fek Somol Jesus fare flowa, nge pining e magar riy ngak Got, me t’ar me gaar, ‘Ereray dowag ni fan ngomed. Um rin’ed ni aray rogon ngi i pugurag ngomed.’” (1 Kor. 11:23, 24) Ere aram fan ni piin Kristiano e yad ma madnomnag e re madnom ko Puguran ney nib ga’ fan ni gubin e duw ma ba ga’ fan e n’en ni be yip’ fan fare flowa nge fare wain.

9. Mang e n’en nde puluw ni ke mich u wan’ boch e girdi’ u murung’agen fare flowa ni weliy Jesus murung’agen?

⁹ Girdien boch e teliw e yad ma yog ni fare thin rok Jesus ni yog ni “ereray dowag” e be yip’ Jesus fan ni ke fal’eg reb e maang’ang ni aram e ke pilyeg fare flowa ke ngal’ ni downgin. Machane gathi riyul’ ni aram e n’en ni ke buch. * Immoy  Jesus ko pi apostal rok ni yad ba yul’yul’, maku bay fare flowa ndariy e is riy u pe’owcherad. Ere ba tamilang ni bay ban’en ni be yip’ fan fare flowa ni weliy Jesus murung’agen, ya ki taareb rogonnag Jesus boch ban’en ko pi n’en ni i machibnag murung’agen.​​—John 2:19-21; 4:13, 14; 10:7; 15:1.

10. Mang e be yip’ fan fare flowa ni yima fanay u nap’an e Puguran?

¹⁰ Fare flowa nrayog ni nge guy e pi apostal rok Jesus maku yad ra kay e be yip’ fan downgin. Immoy ba ngiyal’ ni i lemnag e pi tapigpig rok Got ni bochan ni t’et’ar Jesus fare flowa ma dariy reb e yil rok ni kan t’ar, ma fare flowa e be yip’ fan e “dowef rok Kristus,” ni aram fa ulung i Kristiano ni kan dugliyrad. (Efe. 4:12; Rom. 12:4, 5; 1 Kor. 10:16, 17; 12:27) Machane, faani munmun me tamilang u wan’rad ni fare flowa e be yip’ fan downgin Jesus u nap’an ni immoy nib girdi’. Ba gel e “gafgow ni tay e dowef rok Kristus,” me tomur riy min richibiy nga baley i gek’iy. Ere, fare flowa ni yima fanay u nap’an e Puguran e be yip’ fan downgin Jesus ni ir e pi’ ni fan ko “denen rodad.”​—1 Pet. 2:21-24; 4:1; John 19:33-36; Heb. 10:5-7.

11, 12. (a) Mang e yog Jesus u murung’agen fare wain? (b) Mang e be yip’ fan fare wain ni yima fanay u nap’an e Puguran?

¹¹ Re n’ey e be ayuwegdad ni ngad nanged fan e n’en ni weliy Jesus u murung’agen fare wain. Be gaar: “Ku aram rogon ni fek fare kap u tomren e abich ni blayal’ me gaar, ‘Re kap ney e bin nib beech e m’ag u thilin Got nge girdi’, ni rachaeg e bayi micheg.’” (1 Kor. 11:25) Ere, gur fare kap ni i kol Jesus u nap’an ni be non e aram fa bin nib beech e m’ag u thilin Got nge girdi’? Danga’, ya fare bugithin ni “kap” e be yip’ fan e n’en ni bay riy ni aram fare wain. Mang e be yip’ fan fare wain ni faani weliy Jesus murung’agen? Be yip’ fan rachaen ni map’ nga but’.

¹² Gad ra beeg e thin rok Jesus ko Gospel rok Mark ni gaar: “Ereray ‘rachaeg ni bay map’ nga but’ ni fan ngak boor e girdi’.’” (Mark 14:24) Arrogon, ra map’ rachaen Jesus nga but’ ni “fan ngak boor e girdi’ ni fan e nge n’ag Got fan e denen.” (Matt. 26:28) Ere, fare wain nib rowrow e be yip’ fan rachaen Jesus ni aram e n’en ni ke pithigdad ko denen ma ir e ke “n’ag Got fan e denen rodad riy.”​—Mu beeg e Efesus 1:7.

13. Mu weliy rogon ni yima tay fare Puguran ko Yam’ ni Tay Kristus u gubin e duw.

¹³ Faanra fin aray e som’on ni ga ra un ko fare Puguran ni ma tay e Pi Mich Rok Jehovah, ma mang e ga ra guy ni yibe rin’ riy? Yira tay e re madnom ney u bang nib fel’, mab beech, mab ga’ nrayog ni nge taw urngin e girdi’ ngay ni yad ra un ko re madnom nem, maku rayog ni ngar motoyilgad ngay nib fel’ rogon. Sana ga ra guy boch e floras ni kan tay u lan e naun, machane dabi pag rogon nge bod rogon reb e mur. Ma bay reb e piilal ni yira dugliy ni nge pi’ e welthin nib puluw ko n’en ni be yog e Bible u murung’agen fare Abich ni Blayal’ rok Somol. Ra tamilangnag e re piilal nem ni ke yim’ Jesus ni fan e ngki yag e yafas ngodad bayay. (Mu beeg e Roma 5:8-10.) Ku ra weliy e n’en nib thil u thilin e athap ko fa gal ulung i girdi’ ni be weliy e Bible murung’agen.

14. Mang athap e ma weliy e en ni ma pi’ e welthin u nap’an e Puguran?

¹⁴ Reb e aram e athap ko piin ni yad ra un ngak Jesus ko gagiyeg u tharmiy. Kemus nri in e Kristiano e bay e re athap ney rorad nib muun ngay e pi apostal rok Jesus ni yad ba yul’yul’. (Luke 12:32; 22:19, 20; Rev. 14:1) Ma reb e aram e athap ko tin ni ka bay e Kristiano ni yad be pigpig ngak Got e ngiyal’ ney ni yad ba yul’yul’. Pi Kristiano ney e bay e athap rorad ni ngar pared u fayleng ndariy n’umngin nap’an ko ngiyal’ nra paradis bayay. Fin aram e ngiyal’ nra lebug e n’en ni ke n’uw nap’an ni ma yibilay e piin Kristiano, ni aram e ngan rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay u fayleng ni bod ni yibe rin’ u tharmiy. (Matt. 6:10) Be weliy e Bible rarogon e par ko girdi’ e ngiyal’ nem, ni aram e yad ra par ni yad ba felfelan’ ndariy n’umngin nap’an.​​—Isa. 11:6-9; 35:5, 6; 65:21-23.

15, 16. Mang e yima rin’ ko fare flowa u nap’an e Puguran?

¹⁵ Ra chugur nga tungun e re welthin nem, ma  aram e ra yog faen ni be pi’ e welthin ni ke taw nga nap’an ni ngan rin’ e n’en ni yog Jesus ko pi apostal rok ni ngar rin’ed. Kad weliyed faram ni yima fanay e flowa nge wain u nap’an e re madnom ney. Ere, yira tay e re flowa nem nge wain u barba’ rok faen ni be pi’ fare welthin. Ra yog ni ngan beeg reb e thin nu Bible ni bay riy e n’en ni yog Jesus nge n’en ni rin’ u nap’an e re madnom nem. Bod ni sana ra yog ni ngan e beeg e thin rok Matthew ni be gaar: “Me fek Jesus e flowa, me pining e magar riy ngak Got, me t’et’ar, me pi’ ngak pi gachalpen me gaar, ‘Mfeked ngam ked; ya ireray dowag.’” (Matt. 26:26) I t’et’ar Jesus fare flowa ndariy e is riy nnochi yang ni bochan e nge f’oth u daken e pi apostal rok. Ere, nap’an e Puguran ko rofen ni April 14, ma ga ra guy e flowa ndariy e is riy ni kan t’et’ar nnochi yang kan tay nga lan e plet.

¹⁶ Yira guy rogon ni nge par nib fel’ urngin e plet ni yira fanay ya nge dabi n’uw nap’an ni pi’ be’ fare plet ni bay e flowa riy ngak be’, miki yag ni ngan rin’ nib yaram. Yira meybil u m’on ni ngan rin’ e re n’ey, ngemu’ min pi’ fapi plet ko girdi’. Sana bay in e girdi’ ni yad ra kay fare flowa, maku reb e sana dariy. Ireray e pi n’en ni ke buch u nap’an ni kan pi’ e re flowa ney u nap’an e madnom ko Puguran ni tay e pi ulung i yan u nap’an e duw ni 2013.

17. Uw rogon ni yima fol ko n’en ni yog Jesus u murung’agen fare wain u nap’an e Puguran?

¹⁷ Tomuren e biney, ma ra beeg e en ni be pi’ e welthin e n’en ni yog Matthew ni rin’ Jesus ko fare wain ni gaar: “Me fek fare kap, me pining e magar riy ngak Got, nge mu’ me pi’ ngorad me gaar, ‘Mu unumed ni gimed gubin, ya ereray rachaeg ni ir e bayi micheg e m’ag u thilin Got nge girdi’, ni rachaeg ni bay map’ nga but’ ni fan ngak boor e girdi’ ni fan e nge n’ag Got fan e denen.’” (Matt. 26:27, 28) Ku yira folwok ko n’en ni rin’ Jesus ni aram e ngkun meybil bayay ngemu’ min pi’ fapi ‘kap’ ni bay e wain nib rowrow riy ko girdi’.

18. Mang nib ga’ fan ni ngan un ko fare Puguran ni yugu aram rogon ni buchuuw e girdi’ ni yad ra kay e flowa mi yad unum e wain, maku reb e dariy?

¹⁸ Yooren e girdi’ ni yad ra un ko re madnom ney e dab ra ked e flowa mi yad unum e wain ni bochan e ke yog Jesus ni kemus ni yigoo piin ni yad ra un ko gagiyeg u Gil’ilungun Got u tharmiy e yad ra kay e flowa mi yad unum e wain. (Mu beeg e Luke 22:28-30; 2 Tim. 4:18) Yugu aram rogon, ma kub ga’ fan ni nge un e tin ni ka bay e Kristiano ko re madnom ney. Mang fan? Ya faan yad ra un ngay ma aram e yad be dag nib ga’ fan fare maligach ni pi’ Jesus u wan’rad. Ku aram e ngiyal’ nrayog ni ngar lemnaged e pi tow’ath nra yag ngorad ni bochan fare biyul ni maligach ni pi’ Jesus. Bochan e re n’ey ma aram e bay e athap rorad ni ngar uned ko fapi “girdi’ ni ke muulung ni pire’ ni pire’” ni yad ra magey ni yad ba fas u nap’an fare “gafgow ni ba ga’.” Pi girdi’ ney e yad boch e tapigpig rok Got ni kar “lukniged e mad rorad kar wechwechniged nga rachaen fare Fak e Saf.”​—Rev. 7:9, 14-17.

19. Mang e rayog ni ngam rin’ ni ngam fal’eg rogom ni fan ko fare Puguran me yib angin ngom?

¹⁹ Pi Mich Rok Jehovah u ga’ngin yang e fayleng e yad ma fal’eg rogorad ni fan ko re madnom ney. Gad ma tabab i pining e girdi’ ko re madnom ney in e wik u m’on riy. Maku reb e, in e rran u m’on ni ngan tay e re muulung ney ma yooren i gadad e ma beeg boch e thin nu Bible ni be weliy e n’en ni i rin’ Jesus nge n’en ni i buch rok ko pi rran u m’on nra ted e pi apostal rok fare Abich ni Blayal’ rok Somol ko duw ni 33 C.E. Gad ma fal’eg rogodad u m’on riy ni ngad uned ko fare Puguran. Maku gad ma athamgil ni ngad bad ko re muulung nem nib papey u m’on ni nge tabab e tang nge meybil, ya nge yag nda mada’naged e piin ni kar bad ni ngar uned ngay ma gad motoyil ko welthin ni yira pi’ riy ni n’umngin. Gad gubin e walag u lan e ulung nge yug girdi’ ni kar bad e ra yib angin ngodad ni faan gad ra yaliy e pi thin nu Bible ni be yog e en ni be pi’ e welthin ni ngan beeg. Ma bin th’abi ga’ fan e faan gad ra un ko fare Puguran ma aram e gad be dag nib ga’ fan u wan’dad fare maligach ni pi’ Jesus, maku ra m’ug riy ni gad be fol ko fare thin ni tay chilen ni gaar: “Um rin’ed ni aray rogon ngi i pugurag ngomed.”​—1 Kor. 11:24.