1. Mang e ba muun ngay ni ngan kalngan’uy?

 NAP’AN ni gad ra rin’ ban’en nib kireb, mab ga’ fan ni ngad kalgadngan’dad. Be yog e Bible ni be’ ni ke kalngan’ e ke thilyeg rogon ni be lemnag ba mit e ngongol, ma ke tal i rin’, ma ke dugliy u wan’ ndab ki sul ngay.​—Matt. 3:8; Acts 3:19; 2 Pet. 3:9.

2. Mang fan ni gad gubin nib t’uf ni ngad filed murung’agen e re n’ey ni ngan kalngan’uy? (Nehemiah 8:​9-11)

² Gubin e girdi’ ni yad ba fos nib t’uf ni ngar filed murung’agen e re n’ey ni ngan kalngan’uy. Mang fan? Ya gad gubin ni gad ma denen ni gubin e rran. Gad gubin ni ke af e denen nge yam’ ngodad ni bochan e gadad pi fak Adam nge Efa. (Rom. 3:23; 5:12) Dariy bagadad ndariy e denen rok. Mus ngak boch e pumoon nib gel e michan’ rorad ni bod apostal Paul nib mo’maw’ ni ngar siyeged e ar’ar nib kireb ni immoy rorad. (Rom. 7:​21-24) Ere gur, re n’ey e be yip’ fan ni gubin ngiyal’ nsusun e nga i mulan’dad ni bochan e denen rodad? Danga’, ya Jehovah e ir be’ ni ma runguyey ma baadag ni ngad felfelan’gad. Am lemnag e n’en ni buch ko pi Jew u nap’an Nehemiah. (Mu beeg e Nehemiah 8:​9-11.) Dabun Jehovah ni nge kireban’rad nib pag rogon ni bochan e denen ni ur rin’ed kafram, ya baadag ni ngar felfelan’gad ko liyor ni yad be tay ngak. Manang Jehovah nnap’an nra kalngan’dad, ma gad ra felfelan’. Ere aram fan ni be fil murung’agen ngodad. Faanra da kalgadngan’dad ko denen rodad, ma rayog ni nge pagan’dad ngay nra n’ag e Chitamangidad ni ma runguyey fan rodad.

3. Mang e gad ra weliy ko re article ney?

 ³ Ngkud filed boch ban’en u murung’agen e re n’ey ni ngan kalngan’uy. Dalip ban’en ni gad ra weliy ko re article ney. Som’on e gad ra weliy e n’en ni fil Jehovah ngak piyu Israel u murung’agen e re n’ey ni ngan kalngan’uy. Ngemu’ ma gad weliy rogon ni ke ayuweg Jehovah e pi tadenen ni ngar kalgadngan’rad. Ma bin tomur e gad ra weliy e n’en ni fil pi gachalpen Jesus u murung’agen ni ngan kalngan’uy.

N’EN NI FIL JEHOVAH NGAK PIYU ISRAEL U MURUNG’AGEN NI NGAN KALNGAN’UY

4. Mang e fil Jehovah ko fare nam nu Israel u murung’agen ni ngan kalngan’uy?

⁴ Nap’an ni yarmiy Jehovah piyu Israel ni ngar manged reb e nam, me ngongliy ba m’ag u thilrad. Faan yad ra fol ko pi motochiyel rok, ma aram e ra i yororiyrad me tow’athnagrad. I weliy murung’agen e pi motochiyel rok ni gaar: “Tin ni ke yog Somol ni nguum rin’ed ni ir e kug pi’ ngomed e daba’ e gathi ban’en nrib mo’maw’ fa gomanga ban’en ndabiyog ni ngam lethgad ngay.” (Deut. 30:​11, 16) Machane faan yad ra togopuluw ngak ni bod ni ngar liyorgad nga boch e got, ma aram e dabki tow’athnagrad mar gafgowgad. Yugu aram rogon ma ka rayog ni ngar fel’gad u wan’ bayay. Rayog ni ngar sulod ngak Jehovah ‘nguur folgad ko tin ni ke yog ngorad ni nguur rin’ed.’ (Deut. 30:​1-3, 17-20) Re n’ey e be yip’ fan nrayog ni ngar kalgadngan’rad. Faan yad ra rin’ e re n’ey, ma ra chugur Jehovah ngorad miki tow’athnagrad bayay.

5. Uw rogon ni dag Jehovah nde mulan’ u puluwon e girdi’ rok? (2 Kings 17:​13, 14)

⁵ Boor yay ni i togopuluw e girdi’ rok Jehovah ngak. Ur uned ko meybil ko liyos maku yad be rin’ boch e ngongol nib gel e kireb riy. Bochan e re n’ey, mar gafgowgad. Machane de mulan’ Jehovah u puluwrad, ya boor yay ni i l’og e pi profet rok ni ngar pied e athamgil nga lanin’rad ni ngar kalgadngan’rad mar sulod ngak.​—Mu beeg e 2 Kings 17:​13, 14.

6. Uw rogon ni i fanay Jehovah e pi profet rok ni nge fil ko girdi’ feni ga’ fan ni ngan kalngan’uy? (Kum guy e sasing.)

⁶ Ba ga’ ni i fanay Jehovah e pi profet rok ni ngar ginanged e girdi’ rok mar yal’uweged yad. Bod ni yog u daken Jeremiah ni gaar: “Israel, ni dariy e yul’yul’ rom, mu sul ngog . . . Gag e gub  marunguy ma dab gu par ni gub damumuw; dabi par e damumuw rog ngom ndariy n’umngin nap’an. Kemus ni nga mog ni rriyul’ ni gur e ba kireb e rom ma rriyul’ ni ku um togopuluw ngak Somol.” (Jer. 3:​12, 13, BT) Ki yog Jehovah u daken Joel ni gaar: “Ngan kolngan’uy ngan pi’ keruuy ko kireb ni yibe ngongliy ngan sul ngog.” (Joel 2:​12, 13) Ki yog u daken Isaiah ni gaar: “Ngam beechgad. Mu taleged urngin e kireb ni gu be guymed ni gimed be rin’. Er rogon, mu talgad ndab kum ngongliyed e kireb.” (Isa. 1:​16-19) Ki fith u daken Ezekiel ni gaar: “Mogned, gimed be finey ma gub adag ni ngug guy be’ nib kireb ni nge yim’? . . . Ku gu ba adag ni ngug guy ni nge kolngan’ nge pi’ keru’ ko denen ni be rin’ nge yog e yafos ngak. I gag e dabug ni nge yim’ be’. Mu talgad ndab ku um denengad mi gimed fos.” (Ezek. 18:​23, 32) Ma felfelan’ Jehovah u nap’an nra guy e girdi’ ni kar kalgadngan’rad ni bochan e baadag ni ngar pared ni manemus! Ere der ma son ni nge thilyeg be’ e ngongol rok mfini ayuweg. Chiney e ngad weliyed boch ban’en ni buch ni bay rogon ko re n’ey.

7. Mang e fil Jehovah ko girdi’ rok u daken e n’en ni buch rok Hosea ni profet nge Gomer ni leengin?

⁷ Mu tay fanam i yan ko n’en ni fil Jehovah ko girdi’ rok u daken e n’en ni buch rok Hosea ni profet nge Gomer ni leengin. Tomuren ni un Gomer ko ngongol ndarngal, me chuw rok Hosea nge yan i un ngak boch e pumoon. Ere gur, dabkiyog ni ngan ayuweg? Rayog ni nge guy Jehovah e n’en bay u gum’irchaey. Ere yog ngak Hosea ni gaar: “Mman ngam t’ufeg fare pin ni ke th’ab e motochiyel ko mabgol, ya ku be yan i guy yugu reb e pumoon nga bayang. Ma ga t’ufeg ni bod rogon ni ku gu be t’ufeg piyu Israel, ni yugu aray rogon ni kar pied keru’rad ngog ke t’uf rorad yugu boch e kan.” (Hos. 3:1; Prov. 16:2) Mu tay fanam i yan riy ni ngiyal’ nem e ka be rin’ leengin Hosea reb e denen nib ubchiya’. Yugu aram rogon me yog Jehovah ngak Hosea ni nge yan i sulweg leengin me n’ag fan e kireb rok. a I fanay Jehovah e re n’ey ni nge fil ko girdi’ rok ndawori mulan’ u puluwrad. Yugu aram rogon ni ka yad be rin’ boch e denen nib ubchiya’, machane ka yad ba t’uf rok miki ulul ni nge wenig ngorad ni ngar sulod ngak, me ayuwegrad ni ngar kalgadngan’rad mar thilyeged e ngongol rorad. Gur, re n’ey ni buch e be tamilangnag ni Jehovah ni ir e “ma skengnag” gum’irchaen e girdi’ e ra guy rogon ni nge ayuweg be’ ni ka be rin’ reb e denen nib ubchiya’ ni nge kalngan’, fa? (Prov. 17:​3, BT) Ngad guyed.

ROGON NI MA AYUWEG JEHOVAH E PI TADENEN NI NGAR KALGADNGAN’RAD

8. Mang e rin’ Jehovah ya nge yag ni ayuweg Kain ni nge kalngan’? (Genesis 4:​3-7) (Kum guy e sasing.)

⁸ Kain e ir e bin som’on e pumoon ni fak Adam nge Efa. I af e denen ko gallabthir rok ngak. Ku be weliy e Bible murung’agen ni be gaar: “Ngongol ni i ngongliy Kain e ba kireb.” (1 John 3:12) Aram fan nde “fel’ Kain nge maligach rok u wan’” Jehovah. Ere ‘ri puwan’ nge kirebnag yaan owchen ni bochan e damumuw’ ko bin nge thilyeg e ngongol rok. Ere mang e migid ni rin’ Jehovah? I non ngak. (Mu beeg e Genesis 4:​3-7.) Mu tay fanam i yan riy ni non Jehovah ngak u fithik’ e sumunguy, me yog ni ka bay e athap rok miki ginang u riy’en nra yib ngak ni faanra denen. Ba gel e kireban’ riy ya de motoyil, maku de pag Jehovah ni nge ayuweg ni nge kalngan’. Ere gur, bochan e re n’ey me tal Jehovah ndaki guy rogon ni nge ayuweg yugu boch e tadenen ni ngar kalgadngan’rad? Danga’!

9. Uw rogon ni ayuweg Jehovah David ni nge kalngan’?

⁹ Rib t’uf David ni Pilung rok Jehovah. Ki yog ni ‘ir e cha’ nib adag.’ (Acts 13:22) Machane i rin’ David boch e denen nrib gel e kireb riy, nib muun ngay nra parew be’ ni gathi mabgol rok  miki thang e fan rok be’. Rogon ni be yog fare Motochiyel rok Moses e bay rogon ni ngan li’ David nge yim’. (Lev. 20:10; Num. 35:31) Machane baadag Jehovah ni nge ayuweg David ni nge kalngan’. b Ere l’og Nathan ni profet rok ni nge yan i guy ni yugu aram rogon ndawori dag ni ke kalngan’. I weliy Nathan ba fanathin ni nge ayuweg David ni nge nang nrib gel e ubchiya’ ko denen ni ke rin’. Ri taw e re n’ey nga gum’irchaen David, ma aram me kalngan’. (2 Sam. 12:​1-14) Ere yoloy ba tang ni be dag gelngin ni kari kalngan’. (Kenggin e Ps. 51) Boor e girdi’ ni kar denengad ni ke fal’eg e re tang ney lanin’rad ma ke k’aringrad ni ngar kalgadngan’rad. Ri gad ba felfelan’ ngay ni ayuweg Jehovah David ni nge kalngan’.

10. Uw rogon u wan’um rogon ni be gum’an’ Jehovah u puluwdad nge rogon ni ma n’ag fan e kireb rodad?

¹⁰ Ba fanenikan Jehovah urngin mit e denen. (Ps. 5:​4, 5) Machane manang ni gad gubin ni gad bogi tadenen, ma ke mel’eg ni nge ayuwegdad ni ngad gelgad ko denen ni bochan e gad ba t’uf rok. Gubin ngiyal’ ni ma guy rogon ni nge ayuweg e piin nrib gel e ubchiya’ ko denen ni yad be rin’ ni ngar kalgadngan’rad mar chugurgad ngak. Re n’ey e ri be fal’eg lanin’dad! Nap’an ni gad ra lemnag rogon ni be gum’an’ Jehovah u puluwdad nge rogon ni ma n’ag fan e kireb rodad, ma gad baadag ni ngad pared ni gad ba yul’yul’ ngak ma gad gur ngad kalgadngan’dad u nap’an ni kad denengad. Chiney e ngad weliyed rogon nni fil ko ulung ni Kristiano murung’agen ni ngan kalngan’uy.

N’EN NI FIL PI GACHALPEN JESUS U MURUNG’AGEN NI NGAN KALNGAN’UY

11-12. Mang fanathin e weliy Jesus ni nge dag ngodad nri baadag Jehovah ni nge n’ag fan e denen rodad? (Kum guy e sasing.)

¹¹ Nap’an e bin som’on e chibog C.E., ma ke taw nga nap’an ni nge yib fare Messiah. Kad weliyed ko fa binem e article ni fanay Jehovah John ni Tataufe nge Jesus Kristus ni ngar filew ko girdi’ feni ga’ fan ni ngan kalngan’uy.​—Matt. 3:​1, 2; 4:17.

¹² Nap’an ni i machib Jesus, ma i fil ko girdi’ ni Chitamangin e ri baadag ni nge n’ag fan e  denen rodad. Reb e kanawo’ ni rin’ e re n’ey riy e nap’an ni weliy fare fanathin ni murung’agen fare pagel ni malog. I mel’eg e re pagel nem ni nge chuw u tabinaw mi i rin’ boch e ngongol nrib gel e kireb riy. Machane me “sulan’ ngak” me sul nga tabinaw. Ere mang e rin’ fare matam? I yog Jesus nnap’an ni “kab orel ko tabinaw me changar e chitamangin me guy; me kireban’ ngak me yan ni be mil, me yan i gumuchmuch ngak e chi cha’nem ni fak, nge faray owchen.” I fith fare pagel ngak e chitamangin ko rayog ni nge mang reb e tapigpig u lan e tabinaw rok fa dabiyog, machane me yog e chitamangin ni ir e ‘cha’ ni fak’ me sulweg nga lan e tabinaw rok. I yog fare matam ni gaar: “I malog, machane chiney e kan pirieg.” (Luke 15:​11-32) Nap’an ni immoy Jesus u tharmiy u m’on ni nge yib nga fayleng, mab mudugil ni i guy rogon ni i dag e Chitamangin e runguy ngak boor e tadenen ni kar kalgadngan’rad. Rra fal’eg e re fanathin ney lanin’dad ma be dag rogon ni ma runguydad Jehovah ni ir e Chitamangidad!

13-14. Mang e fil apostal Peter u murung’agen ni ngan kalngan’uy? Mang e fil ngak yugu boch e girdi’ u murung’agen e re n’ey? (Kum guy e sasing.)

¹³ Boor ban’en ni fil apostal Peter rok Jesus u murung’agen ni ngan kalngan’uy min n’ag fan e denen. Boor yay nib t’uf ni ngan n’ag fan e kireb rok Peter, mab m’agan’ Jesus ngay ni nge n’ag fan. Bod nu tomuren ni yog dalip yay nde nang e Somol rok, mi ri kireban’ ko n’en ke rin’. (Matt. 26:​34, 35, 69-75) Machane tomuren nni faseg Jesus ko yam’ me m’ug ngak Peter u ba ngiyal’ ni yigoo ir. (Luke 24:​33, 34; 1 Kor. 15:​3-5) Manang Jesus ni ke kal Peter ngan’ ma baadag ni nge micheg ngak ni ke n’ag fan e denen rok.

¹⁴ Bochan e n’en ni buch rok Peter, ma aram fan nrayog ni nge fil ngak yugu boch e girdi’ murung’agen ni ngan kalngan’uy min n’ag fan e denen. Boch nga tomuren fare madnom ko Paluk’af, me pi’ ba welthin ngak ba ulung i Jew ndawori mich Jesus u wan’rad, me yog ngorad ni kar thanged e fan rok fare Messiah. Yugu  aram rogon, me gaar ngorad: “Ere mu kolgad ngan’med mi gimed pi’ keru’med ko denen mi gimed chel ngak Got, nge yog ni chuweg e denen romed, nge pi’ Somol ngomed e ngiyal’ ni nge yib gelngimed.” (Acts 3:​14, 15, 17, 19, 20) I tamilangnag Peter ni faanra kal reb e tadenen ngan’, ma aram e ra pi’ keru’ ko denen rok ara thilyeg e lem nge ngongol rok nde puluw, me tabab ni nge rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay. Ki tamilangnag nra chuweg Jehovah e denen rok. Ku boor e duw nga tomuren me yog ngak e pi Kristiano ni gaar: “Somol . . . [e] be gum’an’nag ir u puluwmed, ni fan e dabun ni nge n’ag be’, ya ba adag ni nge urngin e girdi’ mi yad pi’ keru’rad ko urngin e denen ni yad be rin’.” (2 Pet. 3:9) Rib manigil e n’en nrayog ni nge l’agan’ e piin Kristiano ngay u nap’an ni kar rin’ed reb e denen ni kub muun ngay e tin nib gel e ubchiya’ riy!

15-16. (a) Uw rogon ni fil apostal Paul murung’agen ni ngan n’ag fan e denen? (1 Timothy 1:​12-15) (b) Mang e gad ra weliy ko bin migid e article?

¹⁵ Boor ban’en nib kireb ni i rin’ Saul nu Tarsus. Ba gel e gafgow ni i tay ngak pi gachalpen Kristus. Dabisiy ni boor e Kristiano ni ur lemnaged ndabi thil. Machane manang Jesus nrayog ni nge thil Saul me kalngan’. Ra guyew e Chitamangin boch e fel’ngin rok nib manigil. I yog ni gaar: “Kug turguy ni nge pigpig ngog.” (Acts 9:15) Ki ngongliy Jesus ba maang’ang ni nge ayuweg Saul ni nge kalngan’. (Acts 7:58–8:3; 9:​1-9, 17-20) Tomuren ni mang Saul reb e Kristiano, me boch nga tomuren mu unog apostal Paul ngak, mab ga’ ni ma yog ni be pining e magar nga rogon ni kan dag e gol nge runguy ngak. (Mu beeg e 1 Timothy 1:​12-15.) I yog ni gaar: “Got e ba gol ya be guy rogon ni nge pow’iyem ngam kolngan’um ko kireb ni ga be rin’ ma ga turguy u wun’um ni ngam pi’ keruum ngay.”​—Rom. 2:4.

¹⁶ Nap’an ni rung’ag Paul ni be pag e ulung nu Korinth be’ nib moon ni be un ko ngongol ndarngal ni nge par u lan e ulung, ma uw rogon ni pithig e re magawon ney? I rin’ u reb e kanawo’ ni be fil ngodad rogon ni ma yal’uwegey Jehovah u fithik’ e t’ufeg nge rogon feni ga’ fan ni ngan dag e runguy. Gad ra weliy murung’agen e re n’ey ko bin migid e article.