1. Mang fan ni boor e girdi’ ni yad ma lemnag ndabiyog ni ngad pared ndariy n’umngin nap’an?

 BOOR e girdi’ ni yad ma kol ayuw ko n’en yad ma kay, maku yad ma rin’ boch ban’en nib chamag nga fithik’ i dowrad ya nge yag nra pared nib fel’ fithik’ i dowrad. Yugu aram rogon, ma yad manang ni pi n’ey ni yad be rin’ e dabiyog ni nge ayuwegrad ndab ra pilibthirgad mar m’ad. Rayog ni yad be lemnag ndabiyog ni ngar pared ndariy n’umngin nap’an. Machane i yog Jesus nrayog ni nge yag e “yafos ndariy n’umngin nap’an” ko girdi’ ni bod e n’en be yog e John 3:16 nge 5:24.

2. Mang e be yog e John ko guruy ni 6 u murung’agen e yafos ndariy n’umngin nap’an? (John 6:​39, 40)

² Bay bayay ni ngongliy Jesus ba maang’ang nge duruw’iy bokum biyu’ e girdi’ ko flowa nge nig. a Ri yira ngat ko re n’ey, machane ri ku yira ngat ko n’en ni yog ko bin migid e rran ngay. Ke lek fapi girdi’ Jesus nga Kapernaum nga bangi ban’en nib chugur nga dap’el’ay u Galile, mu rom e yog riy ngorad nrayog ni ngan faseg e girdi’ ko yam’ me yag e yafos ndariy n’umngin nap’an ngorad. (Mu beeg e John 6:​39, 40.) Am lemnag angin e pi thin ney nra yib ngak e pi fager rom nge piin nib t’uf rom ni kar m’ad. Ba tamilang ko fapi thin ni yog Jesus ni boor e piin kar m’ad nrayog  ni ngan fasegrad, maku rayog ni nge yag e yafos ndariy n’umngin nap’an ngom nge piin yad ba t’uf rom. Machane bay boch e thin ni ki yog Jesus ko John ko guruy ni 6 nib mo’maw’ ngak boor e girdi’ ni ngar nanged fan. Ngad weliyed e pi thin nem.

3. Mang e yog Jesus ko John 6:51?

³ Tomuren ni pi’ Jesus e flowa ko fapi girdi’ u daken e maang’ang, ma aram mar lemnaged murung’agen e manna ni pi’ Jehovah ngak piyu Israel u nap’an ni ur moyed u daken e ted. Bin riyul’ riy e, be yog e Bible nre manna nem e “ggan [ara flowa] nu lan e lang.” (Ps. 105:40; John 6:31) Ere weliy Jesus murung’agen e manna ni nge fil ban’en nib ga’ fan ngorad. Yugu aram rogon ni pi’ Got fare manna u daken e maang’ang, machane piin nra ked e munmun mu kur m’ad. (John 6:49) Machane Jesus e yog ni ir ‘e bin riyul’ e ggan [ara flowa] ni yib u tharmiy,’ nge “ggan [ara flowa] ni ke pi’ Got,” nge “fare ggan [ara flowa] ni ma pi’ e yafos.” (John 6:​32, 33, 35) I tamilangnag Jesus ban’en nib ga’ fan nib thil rok nge fare manna. I gaar: “I gag fare ggan [ara flowa] ni ma pi’ e yafos, ni ir e yib u tharmiy nga but’. Faanra kay be’ e re ggan [ara flowa] ney ma ra par nib fos ndariy n’umngin nap’an.” (Mu beeg e John 6:51.) I balyangan’ e pi Jew nem. Uw rogon ni nge yog Jesus ni ir “fare flowa” ni ke yib u tharmiy nga but’ ni kab fel’ ko fare manna ni pi’ Got ko pi ga’ rorad u daken e maang’ang? I gaar Jesus ngorad: “Re ggan [ara flowa] ni bay gu pi’ ngak e ufin u dowag.” Mang e rayog ni be yip’ Jesus fan? Ba t’uf ni ngad nanged fan e re n’ey ya fulweg riy e ra dag rogon nra yag e yafos ndariy n’umngin nap’an ngodad nge piin nib t’uf rodad. Ngad guyed e n’en be yip’ Jesus fan.

FLOWA NGE UFIN U DOW

4. Mang fan ni bay boch e girdi’ nra gingad ko n’en ni yog Jesus?

⁴ Nap’an ni yog Jesus nra pi’ e ‘ufin u dow ni bochan e nge yog ni fos e girdi’ nu fayleng,’ ma bay boch e piin nrung’aged e re thin ney nra gingad ko re n’ey. Sana rayog nra lemnaged nriyul’ ni baadag ni nge pi’ e ufin u dow ngar ked. (John 6:52) Ngemu’ miki yog ban’en ngorad nri kur gingad ngay. I gaar: “Faanra dab mu ked e ufin rok e en ni Fak e Girdi’ mi gimed unum rachaen ma dabi yib e yafos nga fithik’med.”​—John 6:53.

5. Mang fan nrayog ni nge pagan’dad ngay nder yog Jesus ni nge unum e girdi’ rachaen?

⁵ Nap’an Noah me yog Got ko girdi’ ndab ra ked e racha’. (Gen. 9:​3, 4) Ki sul Jehovah u daken e re n’ey u nap’an ni pi’ e Motochiyel rok ngak piyu Israel. En nra kay e racha’ e “yira thang e fan rok.” (Lev. 7:​27, NW, ftn.) I yog Jesus ni ngan fol ko re Motochiyel ney. (Matt. 5:​17-19) Ere ba mudugil dabi yog ngak e pi Jew nem ni ngar ked e ufin u dow mar unumed rachaen. Machane i yog e pi thin ney ya baadag ni nge fil ko girdi’ rogon ni nge yag e “yafos ndariy n’umngin nap’an” ngorad.​—John 6:54.

6. Uw rogon ni kad nanged ni fapi thin ni yog Jesus ko John 6:53 e ba fanathin?

⁶ Mang e be tamilangnag Jesus? Ba tamilang ni pi thin nem ni yog e ba fanathin ni bod e n’en ni yog ngak fare pin nu Samaria u m’on riy ni gaar: “En nra unum e ran ni gu ra pi’ ngak e dab ki sul e belel ngak bayay. Ya ran ni gu ra pi’ ngak e ra ngal’ ni ba alublub u fithik’ i dow, ni ir e bay i pi’ e ran ngak ni ma pi’ e yafos, me pi’ e yafos ngak ndariy n’umngin nap’an.” (John 4:​7, 14) b Der yog Jesus ni faanra unum fare pin nu Samaria e pi ran nem, ma aram e ra yag e yafos ndariy n’umngin nap’an ngak. Ere ku arrogon nder yog ko fapi girdi’ ni non ngorad u Kapernaum ni faan yad ra kay e ufin u dow mar unumed rachaen, ma aram e yad ra par ndariy n’umngin nap’an.

 N’EN NIB THIL U THILIN E GALI N’EY NI BUCH

7. Mang e ma yog boch e girdi’ u murung’agen fapi thin ni yog Jesus ni bay ko John 6:53?

⁷ Bay boch e girdi’ ni yad ba m’ing ko teliw ni yad ma yog ni fapi thin ni yog Jesus ko John 6:53 ni ngan kay e ufin u dow min unum rachaen e be weliy riy e n’en yira rin’ u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol ni bochan e ki yog e pi thin ney e rofen nem. (Matt. 26:​26-28) Yad ma yog ni gubin e girdi’ nra un ko fare Abich ni Blayal’ rok Somol e susun e ngar ked fare flowa mar unumed fare wain ni yibe pi’ ko piin kar bad ni ngar uned ko re madnom nem. Ere gur, ba puluw e re n’ey? Ba ga’ fan ni ngad nanged e fulweg ko re n’ey, ya gubin e duw ni bokum milyon e girdi’ u ga’ngin yang e fayleng ni yad ma un ngodad ko re muulung ney. Gad ra weliy boch ban’en nib thil u thilin e n’en bay ko John 6:53 nge n’en ni yog Jesus u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol.

8. Mang l’agruw ban’en nib thil u thilin fagali n’en ni buch? (Kum guy e sasing.)

⁸ Ngad weliyed l’agruw ban’en nib thil u thilin e gali n’ey ni buch. Bin som’on e, mingiyal’ e yog Jesus fapi thin ni bay ko John 6:​53-56, ma uw e gin ni yog riy? I yog e pi thin ney ngak ba ulung i Jew u Galile ko duw ni 32 C.E. I buch e re n’ey sogonap’an reb e duw u m’on ni nge tababnag fare Abich ni Blayal’ rok Somol u Jerusalem. Bin migid e, mini’ e yog e pi thin ney ngorad? Yooren e piin yad be motoyil ngak u Galile e kab ga’ fan u wan’rad ni ngan pi’ e ggan ngorad ko bin ngar yognaged e tin nib t’uf rorad ni fan ko tirok Got ban’en. (John 6:26) Bin riyul’ riy e, nap’an  ni yog Jesus ban’en ngorad nib mo’maw’ ni ngar nanged fan mab papey ndaki mich u wan’rad. Ku immoy boch i gachalpen nra talgad nda kur leked. (John 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66) Rib thil e pi girdi’ ney ngak e piin ur moyed u nap’an ni tababnag Jesus fare Abich ni Blayal’ rok Somol sogonap’an reb e duw nga tomuren ko duw ni 33 C.E. Ngiyal’ nem e kemus ni yigoo fare 11 i apostal rok Jesus e ur moyed rok ni yugu aram rogon ndawori tamilang u wan’rad urngin ban’en ni be fil ngorad. Yugu aram rogon ma yad ba thil ngak yooren fapi girdi’ ni ur moyed u Galile, ya pi apostal ney ni yad ba yul’yul’ e ke mich u wan’rad ni Jesus e ir Fak Got ni ke yib u tharmiy. (Matt. 16:16) I gaar Jesus ngorad: “Urngin e gafgow ni yib ngog ma mpired rog nda mpaged gag.” (Luke 22:28) Gali n’ey ni kad weliyed murung’agen e be dag ni fapi thin ni yog Jesus ko John 6:53 e der weliy e n’en nra buch u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol. Ku bay ban’en ni be micheg e re n’ey.

GAB MUUN NGAY

9. Mini’ e fan ngak fapi thin ni yog Jesus u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol?

⁹ Nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol, me pi’ Jesus e flowa ndariy e is riy ngak e pi apostal rok me yog ngorad ni be yip’ fan downgin. Tomuren me pi’ fare wain ngorad me yog ni be yip’ fan ‘rachaen ni ir e bayi micheg e m’ag u thilin Got nge girdi’.’ (Mark 14:​22-25; Luke 22:20; 1 Kor. 11:24) Rib ga’ fan e re n’ey. Ni ngongliy e bin nib beech e m’ag u thilin Jehovah nge “girdi’ nu Israel [u fithik’ i lanin’rad]” ni yad ra un “ko gin nsuwon Got,” ma de un e yug girdi’ ngay. (Heb. 8:​6, 10; 9:15) Ngiyal’ nem e dawori tamilang u wan’ e pi apostal urngin ban’en u murung’agen e re m’ag ney, machane dabki n’uw nap’an ma yira dugliyrad nga gelngin Got nib thothup mar manged bang ko fa bin nib beech e m’ag ni aram e ngar uned ngak Jesus ko gagiyeg u tharmiy.​—John 14:​2, 3.

10. Mang e kub thil ko n’en ni yog Jesus u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol ko n’en ni yog ko fapi girdi’ u Galile? (Kum guy e sasing.)

¹⁰ Mu tay fanam i yan riy nnap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol, me non Jesus ngak ‘fachi ulung.’ Pi apostal rok ni yad ba yul’yul’ ni ur moyed rok e re blayal’ nem e yad e som’on nra manged bang ko chi ulung ney. (Luke 12:32) Pi cha’ney nge piin yad ra mang bang ko re ulung ney boch nga tomuren e aram e piin yad ra kay fare flowa mar unumed fare wain. Ireray e piin yad ra un ngak Jesus nga tharmiy. Ere ku ireray reb e ban’en nib thil u thilin fare Abich ni Blayal’ rok Somol nge n’en ni buch u Galile. Ya n’en ni yog Jesus u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol e fan ngak in e girdi’. Machane n’en ni yog u Galile e fan ngak boor e girdi’.

11. Mang e yog Jesus u Galile ni be dag nder weliy murung’agen bochi ulung i girdi’ nib mudugil urngirad?

¹¹ Nap’an ni immoy Jesus u Galile ko duw ni 32 C.E., mab ga’ ni i non ko pi Jew ni yad baadag ni nge pi’ e flowa ngorad. Machane i ayuwegrad ni nge tamilang u wan’rad ni bay ban’en ni kab ga’ fan ko ggan. Re n’ey e ban’en nrayog ni nge pi’ e yafos ndariy n’umngin nap’an ngorad. Ki yog ni piin yad ra yim’ e rayog ni ngan fasegrad ko chirofen ni tomur ko rran, mar pared ndariy n’umngin nap’an. Der weliy murung’agen fachi ulung i girdi’ nib mudugil urngirad ni bod ni rin’ boch nga tomuren u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol. Ya be weliy ko fapi girdi’ u Galile murung’agen ba tow’ath nra yag ngak urngin e girdi’. Bin riyul’ riy e yog ni gaar: “Faanra kay be’ e re ggan [ara flowa] ney ma ra par nib fos ndariy n’umngin nap’an. . . . Re ggan [ara flowa] ni bay gu pi’ ngak e ufin u dowag, ni ir e bay gu pi’ ni bochan e nge yog ni fos e girdi’ nu fayleng.”​—John 6:51. c

12. Mang e ba t’uf ni ngad rin’ed ya nge yag e yafos ndariy n’umngin nap’an ngodad?

 ¹² De yog Jesus ngak e pi Jew u Galile nra yag e re tow’ath ney ngak urngin e girdi’ ni ka immoy ara tin bay fin nni gargeleg boch nga m’on. Ya kemus ni yigoo piin yad ra ‘kay e re flowa ney’ ni aram e piin yad ra maruweliy e michan’ rorad e ra yib angin e re tow’ath ney ngorad. Boor e piin yad ma yog ni yad boch e Kristiano ni yad ma lemnag nra yag e yafos ngorad ni faanra kemus ni nge ‘mich [Jesus] u wun’rad,’ mar ted ni ir e en nra thapegrad. (John 6:29) Machane bin riyul’ riy e bay boch ko fapi girdi’ ni mich Jesus u wan’rad ko som’on nra digeyed. Mang fan?

13. Mang e ba t’uf ni nge rin’ be’ ni faanra baadag ni nge mang reb e tin riyul’ i gachalpen Jesus?

¹³ Yooren fapi girdi’ ni duruw’iyrad Jesus e ur leked ni bochan e pi’ e tin yad baadag. Yad baadag ni nge golnagrad u daken e maang’ang, ma be pi’ e ggan ni ngar ked, ma be fil ngorad e n’en yad baadag ni ngar rung’aged! Machane i dag Jesus ngorad ni ku bay boch ban’en nib t’uf ni nge rin’ e tin riyul’ i gachalpen. De yib nga fayleng ni nge pi’ ko girdi’ e tin yad baadag. Ya ba t’uf ni ngar “bad” ngak, ni aram e nge m’agan’rad nga urngin ban’en ni ke fil ngorad mar folgad riy.​—John 5:40; 6:44.

14. Ra nge yib angin downgin nge rachaen Jesus ngodad, ma mang e ba t’uf ni ngad rin’ed?

¹⁴ I tamilangnag Jesus ko fapi girdi’ ni downgin nge rachaen nra pi’ ni maligach e aram e n’en nra bing e kanawo’ ngorad ni nge yag e yafos ndariy n’umngin nap’an ngorad. Ba t’uf ni nge mich e re n’ey u wan’ e pi Jew nem, maku arrogodad e ngiyal’ ney ni kub t’uf ni nge mich u wan’dad. (John 6:40) Arrogon, ra nge yib angin downgin nge rachaen Jesus ngodad ni bod ni be  yog e John 6:​53, mab t’uf ni ngad maruweliyed e michan’ rodad ko fare biyul. Ma re n’ey e rayog ni nge yib angin ngak boor e girdi’.​—Efe. 1:7.

15-16. Mang boch ban’en nib ga’ fan ni kad filed ko John ko guruy ni 6?

¹⁵ Boor ban’en ni kad filed ko John ko guruy ni 6 nrib ga’ fan ma be pi’ e athamgil nga lanin’dad ni gad gubin. Kad filed riy nri ma lemnag Jesus e girdi’. Nap’an ni immoy u Galile, ma i golnag e m’ar, ma be fil murung’agen Gil’ilungun Got ko girdi’, ma be pi’ e ggan ngorad. (Luke 9:11; John 6:​2, 11, 12) Ma bin nib ga’ fan riy e, yog ni ir “fare ggan [ara flowa] ni ma pi’ e yafos.”​—John 6:​35, 48.

¹⁶ Piin ni yog ni yad “yugu boch e saf” e darur ked fare flowa ara ra unumed fare wain u nap’an fare Abich ni Blayal’ rok Somol ni yima madnomnag ni gubin e duw, maku ban’en nsusun e dab rrin’ed. (John 10:16) Yugu aram rogon, ma ra yib angin downgin nge rachaen Jesus Kristus ngorad. Rayog ni nge buch e re n’ey ni faan yad ra maruweliy e michan’ rorad ko fare maligach ni pi’ Jesus nge angin nra yib ngorad. (John 6:53) Ma piin nsusun e ngar ked fare flowa mar unumed fare wain e yad ma dag ni yad bang ko fa bin nib beech e m’ag, ma yad be athapeg ni ngar uned ko gagiyeg u Gil’ilungun Got u tharmiy. Ere demtrug ko gadad e piin kan dugliyrad ara gad ba muun nga yugu boch e saf, ma rib ga’ fan ni ngad filed murung’agen e n’en bay ko John ko guruy ni 6. Be tamilangnag feni ga’ fan ni ngad maruweliyed e michan’ rodad ya nge yag e yafos ndariy n’umngin nap’an ngodad.