Gu minmin ya dag lemnag ni bay barba’ e teliw nib m’ing e re fager rog ney ngay. Ere gu fith ni lungug, “Mang e ga manang u murung’agen e Bible?” Ma de fulweg lungug ni ka ngiyal’ nem. Fin boch nga tomuren mfini yog ngog ni chitiningin e ir bagayad e Pi Mich Rok Jehovah, ma bay boch ban’en ni ke fil rok. Ere gog ngak ni ngki weliy boch ngog.

Gu nonow nge n’uw e nep’. I yog ngog ni be yog e Bible ni Satan e ir e be gagiyegnag e fayleng. (John 14:30) Sana gur e ke n’uw nap’an ni ga manang e re n’ey, machane gag e fin aram e som’on ni kug rung’ag ma gu baadag ni ngkug nang boch ban’en u murung’agen. Kab kafram i yib nug ma rung’ag nreb e Got nib gol mab mat’aw e ir e be gagiyegnag e fayleng. Machane re n’ey e de puluw ko n’en nug be guy ni be buch. Yugu aram rogon ni kemus ni 26 e duw rog e ngiyal’ nem, machane boor ban’en ni kug guy ni ke magawonnag lanin’ug.

Chitamag e ma kol e yap’ ko sikoki ko salthaw nu Meriken. Nap’an ni ku gub bitir ma gu manang nrayog ni nge tabab e mahl ni yibe fanay talin e cham ngay ni bay e nuclear riy, ya bay e donmach ko salthaw nu Meriken ni bay e nuclear riy ndemtrug e ngiyal’ nrayog ni ngar fanayed. I tabab fare mahl ni un tay u Vietnam u nap’an nug be un ko skul nib tolang u California. Gu muulunggad boch e bitir nu skul nga taabang ngaug togopuluwgad nga boch ban’en nde m’agan’mad ngay. Bayi n’en me yib e polis ngomad ma gamad mil ni be ngochngoch e fan romad ma be chugur ni nge dab kug guyed ban’en ni bochan e gas ni yibe pag ngomad. Ngiyal’ nem e ba gel e wagey nge togopuluw ni yibe tay. Immoy boch i girdien e am ni un thang e fan rorad, ma yibe muulung nga taabang ngaun togopuluw ko am, maku yibe kirebnag boch ban’en. Ra be’ ma rogon laniyan’ ko n’en nsusun e ngan rin’. Ri wagey gubin ban’en.

Nap’an e duw ni 1970, mug un nga reb e maruwel ni bay u lel’uch u Alaska ma boor e salpiy ni yag riy ngog. Tomuren mug wan nga London, ma aram mug chuw’iy ba otobay nggu af nga daken mug sor ko yimuch. Boch e pul nga tomuren mug taw nga Africa. Nap’an nug be yan i yan ngaram mug mada’eg boch e girdi’ ni ku yad baadag ni ngar chuwgad nga ranod nga bang ngar paloggad ko magawon rorad.

 Ere bochan e n’en kug guy nge n’en kug rung’ag, ma aram me puluw u wan’ug e n’en be yog e Bible ni bay ba kan nib kireb ni ir e be gagiyegnag e pi n’en be buch u fayleng. Machane faanra gathi Got e ir e be gagiyegnag e fayleng, me ere mang e be rin’? Gu baadag ni nggu nang e fulweg riy.

Boch e pul nga tomuren ma aram mug pirieg e fulweg ko re deer ney. Me munmun mug nang miki t’uf rog boor e pumoon nge ppin ni ur pared ni yad ba yul’yul’ ngak e bin riyul’ e Got ni yugu aram rogon nib thilthil rogon e par rorad.

Nap’an nug sul nga London mug non ko chitiningin fare fager rog, ma aram me pi’ ba ken e Bible ngog. Boch nga tomuren u nap’an nug wan nga Amsterdam ni bay u Netherlands, me guyeg reb e Pi Mich u tan e magal u kanawo’ nug be beeg e re ke Bible nem, ma aram me ayuwegeg ni ngkug nang boch ban’en u Bible. Tomuren mug wan nga Dublin ni bay u Ireland, ma aram mug pirieg e branch ofis ko Pi Mich Rok Jehovah mug wan gu tugtuguy e mab riy. Aram e gin nug mada’nag Arthur Matthews riy nreb e walag ni pumoon nib gonop ma ke ilal ko tirok Got ban’en. Ere gog ngak ni nge fil e Bible ngog, ma aram me m’agan’ ngay.

Rug tiyan’ug ko fol Bible ni ug tay ma gu be beeg yu ken e babyor nge magazine ni ke ngongliy e Pi Mich ni kub muun e Bible ngay. Rug baadag e pi n’em nug be rin’! Nap’an e muulung mug guy ni mus ko piin bitir ma yad manang e fulweg u boch e deer ni ke yan bokum miriay e duw ni ma lemnag e piin llowan’ e fulweg riy ni bod fapi deer ni be gaar: ‘Mang fan ni bay e kireb? Mini’ Got? Nge mang e ma buch rok be’ u nap’an nra yim’?’ Gubin e pi fager rog ni yad boch e Pi Mich. Ba mom e re n’ey ni bochan e dariy be’ ko re nam nem ni gu manang owchen. Ere ra ayuweged gag ni nge t’uf Jehovah rog mug adag ni nggu rin’ e n’en nib m’agan’ ngay.

Gu un ko taufe ko duw ni 1972, ma reb e duw nga tomuren mug tabab ko pioneer, ma aram mug un nga reb e ulung nib achig ni bay u Newry u Northern Ireland. Ug par u bochi naun ni kan ngongliy ko malang ni bay u sigreen e burey. Bay bangi flang u tooben e gin nug ma par riy nib sug e garbaw riy. Ere gu ma fil e welthin rog u p’eowcherad. Ga ra guyrad me lungum e ri yad be fal’eg e motoyil u nap’an ni yad be yengyeng garad. Dabiyog ni ngar pied e fonow ngog, machane ra ayuweged gag ni nggu nang rogon ni ngaug sap ko girdi’ u nap’an nug be pi’ e welthin. Nap’an e duw ni 1974 mug tabab ko special pioneer, ma aram mu ug pigpiggow Nigel Pitt u taabang, ma cha’ney e ke mang reb e fager rog keb i mada’ ko chiney.

 Ngiyal’ nem e ba gel e cham ni un tay u Northern Ireland. Bay boch e girdi’ ni u rogned nre gin’ey e “nam ko donmach nge gan e boyoch.” Ba ga’ ni yima guy e girdi’ ni yad be cham u kanawo’, nge girdi’ ni yibe boyochnagrad, nge karrow ni yibe bilig ko donmach. Ba ga’ ni am nge teliw tapgin e magawon ni i buch. Machane manang e teliw ko Protestant nge Katolik ni ma par e Pi Mich Rok Jehovah u mathilin ngongolen e am. Ere aram fan ni i yag ni nggu machibgad nib puf rogomad ma dariy ban’en ni i buch romad. Piin ug machibnaged e ba ga’ ni yad manang e ngiyal’ nge gin yibe cham riy, ere yad ma yog ngomad ya nge dab gu warod ngaram.

Yugu aram rogon, ma ka bay boch ban’en ni ug mada’naged ni i tay e yafos romad nga thatharen e riya’. Immoy reb e rran ni ug machibgow Denis Carrigan ni ku ir reb e pioneer u reb e binaw nib chugur ndariy e Pi Mich riy, ma kemus ni taab yay ni kug unew ngay. Bay be’ nib pin u rom ni yog ni gamow l’agruw e salthaw nu Ngalis. Rayog ni fan ni yog e re n’ey e bochan ndariy bagamow ni be non ni bod e girdi’ nu Ireland. Re n’ey e k’aring e marus ngomow. Ya mus ni ngam gol ngak e pi salthaw ma rayog ni ngan liem nga mum’ ara ni boyochnag miti bugum. Nap’an ni gamow ba sak’iy u wen ni gamow be sonnag e bus ni ka rug m’ow ko ulum, ma aram ma gamow guy ba karrow ni ke yib i tal nga mit fare tagil’ e abich ni immoy fare pin riy ni t’ar e thin nga dakenmow. Ngemu’ me yib nga wen nge non ko fa gal pumoon ni yow bay u lan e karrow ma be yip’ pa’ ngomow. Ere ra fekew e karrow rorow nga toobmow mar fithew in e deer ngomow u murung’agen e ngiyal’ ni nge yib e bus riy. Nap’an ni taw e bus ma ranow ra nonow ko en be kol e yap’ riy. Machane dabiyog ni nggu rung’agew e n’en yow be yog. Dariy taabe’ u lan fare bus, ere gu lemnagew ni ka ranow rognew ngak ni ngan li’mow u nap’an ni gamad ra thap nga wuru’ e binaw. Machane gathi aram e n’en ni buch. Nap’an nug og u bus nga but’ mug fith faen be kol e yap’ ni lungug: “Bay ban’en ni be fith fa gal pumoon u murung’agmow?” Me gaar: “Gu manang ko gimew mini’ ma ku gog ngorow. Dab mu rusgow ya dabi buch ban’en romew.”

Nap’an reb e district assembly a nni tay u Dublin ko duw ni 1976, ma gamow mada’ Pauline Lomax nreb e special pioneer ni ma par u England. Ir be’ nib yul’yul’ ko pigpig ni ma tay, mab sobut’an’, mab manigil. Ke n’uw nap’an ni kar nangew Ray nreb e pumoon ni walagen e tin riyul’. Reb e duw nga tomuren mug mabgolgow Pauline, ma aram mug ululgow ko special pioneer u Ballymena ni bay u Northern Ireland.

De n’uw nap’an ni ug lekagew e pi ulung u Belfast, nge Londonderry, nge ku boch e binaw nib gel e riya’ riy. Bay boch e walag ni kar digeyed boch e machib nrib mich u wan’rad kafram, nge laniyan’, nge fanenikan ya nge yag nra pigpiggad ngak Jehovah. Ri yib e athamgil nga lanin’mow ni bochan e michan’ ko pi walag ney. Ba mudugil ni tow’athnagrad Jehovah ma be ayuwegrad!

Ragag e duw nug par u Ireland. Ma nap’an e duw ni 1981, me taw e thin ngomow ni nggu unew ko fa bin 72 e class ko fare skul u Gilead. Tomuren e re skul nem, ma aram min pi’mow nga Sierra Leone ni bay u West Africa.

Gamad 11 e girdi’ ni gamad ma par u reb e naun ni tafen e missionary. Taareb e taang riy, ma dalip e kolosis, ma l’agruw e tafen e maluk, ma taareb e telefon, ma taareb e masin ko maluk mad, nge taareb e dryer. Ba ga’ ni ma tal e gamig maku de mudugil e ngiyal’ ni ma tal riy. Ba sug e boro’ ko tenjio ko naun romad ma ma yib e porchoyog nga lan e singgil ni bay u tan e fang ko naun romad.

Yugu aram rogon ni gathi rib fel’ e par romow, machane gamow ma felfelan’ ko machib ni gamow ma tay. Ba ga’ fan e Bible u wan’ e girdi’ ma ri yad  ma motoyil nib fel’ rogon. Boor e girdi’ nra filed e Bible mar manged boch e Pi Mich. Ma piningeg e girdi’ ni “Mister Robert” ma Pauline e yima pining ni “Missus Robert.” Machane faani boch nga tomuren u nap’an ni yoor e tayim nug be fanay ni fan ko maruwel u branch ofis ma gathi ri ka boor e tayim nug be un riy ko machib, ma aram me tabab e girdi’ ni ngar pininged Pauline ni “Missus Pauline,” me gag e un piningeg ni “Mister Pauline.” Baadag Pauline e re n’ey!

Boor e walag u rom ni yad ba gafgow, machane gubin ngiyal’ ni ma ayuwegrad Jehovah, ma yu ngiyal’ e ma rin’ u reb e kanawo’ ni yira ngat ngay. (Matt. 6:33) Ka be yib ngan’ug reb e walag nib pin ni salpiy ni immoy rok e ba gaman ni kemus ni nge chuw’iy e ggan ngay ni ngar ked pi fak ni fan ko re rran nem, machane me pi’ ni gubin ngak reb e walag ni pumoon ni ke yib e malaria ngak ma dariy e salpiy rok ni nge chuw’iy e falay rok ngay. Boch nga tomuren me yib be’ nib pin i guy fare walag me pi’ puluwon ni nge fal’eg piyan lolugen. Boor ban’en ni i buch ni aray rogon.

Mereb e duw nug parew u Sierra Leone. Ngemu’ min pi’mow nga Bethel u Nigeria. Binem e branch ofis nug warow ngay e ba ga’. Taareb rogon e maruwel ni ug rin’ u rom ko maruwel ni ug rin’ u Sierra Leone, machane Pauline e ri thil e maruwel rok ma kub mo’maw’ ngak. Raay nge guyey e awa ni ma machib riy ni gubin e pul, ma bay e girdi’ ni i fil e Bible ngorad ni ur mon’oggad. Ere nap’an nug warow ngaram min tay ni nge maruwel u tagil’ e wup mad mab ga’ ni ma yip’ e yungin ke kireb ko mad. Ba n’uw nap’an mfini yag ni nge mecham ko maruwel ni i rin’, machane munmun me nang nib ga’ fan u wan’ e pi walag e maruwel ni ma rin’. Ere ma athamgil u rogon nrayog rok ni nge pi’ e athamgil nga laniyan’ e pi walag ni yad ma maruwel u Bethel.

Dag mechamgow ko yalen nu Nigeria ma boor ban’en nib t’uf ni nggu filew u murung’agen. Bay bayay ni fek reb e walag ni pumoon reb e walag nib pin ni ka fini tabab ko pigpig u Bethel nga ofis rog ni nggu mada’gow. Nap’an nug wan ni nggu rurug pa’ me ragbug nga but’ nge siro’ ngog. Rug gin ko re n’ey! Ma l’agruw e thin nu Bible ni yib ngan’ug. Reb e Acts 10:25, 26 ma reb e Revelation 19:10. Me lungug u wan’ug, ‘Gur, nggog ngak ndabi rin’ e re n’ey fa danga’?’ Machane gu manang ni manang e n’en be yog e Bible ni bochan e kan fek ni nge pigpig u Bethel.

Nap’an ni gamad be non ma kug kirkireb ko re n’ey ni ke rin’. Ere nga tomuren mug gay murung’agen e re n’ey. Gu pirieg nre walag nib pin nem e be fol u reb e yalen ni ka yima rin’ u yu yang ko re nam nem e ngiyal’ nem. Ku ireray e n’en ma rin’ e piin pumoon. Aram rogon ni yad ma dag e tayfan. Re n’ey e gathi be  yip’ fan ni yibe liyor ngak be’, ya ban’en ni ku bay murung’agen u Bible. (1 Sam. 24:8) Gu felfelan’ nda gog ban’en ko re walag nem nra k’aring e tamra’ ngak.

Boor e walag u Nigeria nug mada’nagew ni ur pared ni yad ba yul’yul’. Am lemnag e n’en ni buch rok Isaiah Adagbona. b I fil e tin riyul’ u nap’an ni kab pagel, machane me boch nga tomuren me yib e daraw ngak. Ni pi’ nge yan i par nga bangi ban’en ni yigoo piin ke yib e daraw ngorad e yad ma par riy, ma kemus ni yigoo ir e Pi Mich u rom. Yugu aram rogon ni un togopuluw ngak, machane ba pag 30 e girdi’ nib daraw ni ayuwegrad ni ngar uned ko tin riyul’ miki tababnag reb e ulung u rom.

Nap’an e duw ni 1996 min pi’mow ko branch u Kenya. Yay nsom’on ni gub ko re nam ney e faan kug weliy murung’agen aram ko tabolngin. Ere ireray e yay ni l’agruw ngay. Ug parew u Bethel. Boor e monkey ni ma yib nga lan e gin bay e Bethel riy. Bayi n’en mar iringed boch i wom’engin e gek’iy ni ke yan i fek e pi walag nib pin. Bay reb e rran ni digey reb e walag nib pin e winda rok nib mab, ma nap’an ni sul ko singgil rok me pirieg ba ulung i monkey u rom ni yad be kay e ggan rok. Ere tolul me mil nga wen. Ki tolul fapi monkey mar oggad u langan e winda nga wen.

Gu unew Pauline nga reb e ulung ni yima non riy ko thin ni Swahili. De n’uw nap’an nga tomuren min teg ni ngaug yarmiy e Fol Babyor ko Ulung (ni chiney e yima yog e Fol Bible ko Ulung ngay). Machane gathi ri ka rug salap ko re thin nem. Gu ma yan u daken e n’en yira fil u m’on riy ya nge yag nug beeg e pi deer riy. Machane yugu ra thil bochi ban’en ni ka rogned ko n’en bay u babyor, ma dab kug nang fan. Re n’ey e rib gel e tamra’ riy! Ma kireban’ug ko pi walag nem, mu kug ngat nga rogon ni ur gum’an’gad, ma kub sobut’an’rad ni kar paged gag ni nggu yarmiy e muulung.

De gaman reb e duw nug parew u Kenya. Ma nap’an e duw ni 1997, ma aram me taw e thin ngomow ni nggu warow gu pigpiggow u Bethel u Brooklyn u New York. Ere kug warow nga reb e nam nib fel’ rogon e par riy, machane ka rayog ni nge sum boch e magawon ko re n’ey. (Prov. 30:8, 9) Yugu aram rogon ma pi walag u rom e rib gel e michan’ rorad, ma ur fanayed e tayim rorad nge chugum rorad ni ngar ayuweged e maruwel ni be rin’ e ulung rok Jehovah.

U lan e pi duw ni ke yan ma kug guyew rogon ni ke dag e pi walag nib gel e michan’ rorad ni yugu aram rogon ni yad be mada’nag boch e magawon nib thilthil. Bod nu Ireland e i par e pi walag riy nib gel e michan’ rorad ni yugu aram rogon nib gel e cham ni un tay u rom. Mu Africa e i par e pi walag riy nib gel e michan’ rorad ni yugu aram rogon ni yad ba gafgow. Mu Meriken e i par e pi walag riy nib gel e michan’ rorad ni yugu aram rogon nib fel’ rogon e par rorad. Ba mudugil nib gel e felfelan’ ni ma tay Jehovah u nap’an nra guy e girdi’ ni yad be dag nib t’uf rorad ni yugu demtrug e n’en be buch rorad!

Ba papey e duw ni ke yan “nib machreg ngab rosom ko wup mad.” (Job 7:6, BT) Chiney e gamad be pigpig boch e walag u taabang ko tochuch rodad u Warwick u New York, ma gamow ba felfelan’ ni ka gamad be pigpig boch e girdi’ u taabang nriyul’ ni yad ma t’ufeged yad. Gamow ba felfelan’ mab fel’ u wan’mow e n’en gamow be rin’ ni aram e gamow be athamgil u rogon nrayog romow ni nggu ayuwegew Kristus Jesus ni Pilung rodad ni ir e bayi tow’athnag e piin yad ba yul’yul’ ngak ndab ki n’uw nap’an.​—Matt. 25:34.