Rib m’ing e Chitamag nge Chitinag ko Katolik. Machane nap’an nra filew u Bible ni Jehovah fithingan Got, ma aram mar mangew l’agruw e Pi Mich Rok Jehovah ni yow ba pasig. I tal e Chitamag ndaki ngongliy e liyos ni yaan Jesus. Ya fanay e salap rok ni ir reb e daiksang nge ngongliy e thal ni nga but’ e naun romad nge mang e bin som’on e Tagil’ e Liyor u San Juan del Monte nreb e binaw u Manila ni tochuch u Philippines.

Tomuren nni gargelnageg ko duw ni 1952, me tabab e gallabthir rog ni ngar filew murung’agen Jehovah ngog ni bod ni ur rin’ew ngak aningeg e pagel nge dalip e ppin ni walageg ni yad ba ilal ngog. Nap’an nug be ilal i yan ma i pi’ e chitamag e athamgil ngog ni nge gubin e rran mug beeg reb e guruy u lan e Bible, maku boor ken e babyor rodad ni i fil ngog. Bay yu ngiyal’ ni ma pining e gallabthir rog boch e walag ni pumoon ni yad ma lekag e ulung nge boch ni yad ma maruwel u Bethel ni ngar pared romad. Ri gamad ma felfelan’ chon e tabinaw rog maku ma yib e athamgil nga lanin’mad u nap’an ni gamad ra rung’ag e pi n’en yad ma weliy ni ke buch rorad, maku aram e n’en ni k’aringmad ni nggu m’oneged e machib u wan’mad.

Boor ban’en nug fil ko gallabthir rog. Tomuren ni m’ar e chitinag nge yim’, ma aram ma gamow tabab e chitamag ko pioneer u taabang ko duw ni 1971. Machane faani taw ko duw ni 1973 u nap’an ni ke gaman 20 e duw rog me yim’ e chitamag. Nap’an ni yim’ e gallabthir rog ma dakuriy ban’en ni l’agan’ug ngay mu ug lemnag ni yigoo gag. Machane athap rodad ni bay u Bible ni “be par nib mudugil” e aram e n’en ni ayuwegeg ni ngaug sap nga fel’ngin ban’en ko bin nge kireban’ug nib pag rogon, mu kug par ni gub chugur ngak Jehovah. (Heb. 6:19) De n’uw nap’an nga tomuren ni yim’ e chitamag, me m’agan’ug ni nggu wan gu pigpig nga reb e donguch ni ka nog yu Coron ngay ni bay u lan yu Palawan ni gag reb e special pioneer.

Gu taw nga Coron u nap’an ni ke gaman 21 e duw rog. Bochan ni ug par u lan e mach, ma aram mug gin ngay ni gathi gubin yang u daken e re donguch nem ni bay e gamig nge ran riy, ma ri in e karrow ara otobay ni bay u rom. Yugu aram rogon ni bay in e walag u rom, machane dariy be’ nrayog ni nggu pioneergow u taabang ma yu ngiyal’ e gu machib ni yigoo gag. Bin som’on e pul nug taw ngaram e ri ug tawrengnag chon e tabinaw rog nge pi fager rog. Bayi nep’ mu ug par ngaug yaliy lan e lang nib sug e t’uf riy mu ug yor. Gu baadag ni nggu tal ko pigpig u rom nggu sul nga tafenag.

Nap’an ni yigoo gag ma ug weliy gubin ban’en ni bay u lanin’ug ngak Jehovah. Ma yib ngan’ug boch ban’en nug ma beeg u Bible ngu lan yu ken e babyor rodad ni ma pi’ e athamgil nga lanin’ug. Ba ga’ nug ma lemnag fare thin ni bay ko Psalm 19:14. Gu nang ni faanra ug fal’eg i lemnag e tin nib m’agan’ Jehovah ngay ni bod e pi n’en ma rin’ nge pi fel’ngin, ma aram e gu ra ‘naf nga tan pa’’ me par ni “Tabiyul rog!” Ri ayuwegeg fare article ko fare Watchtower ni thin ni Meriken ni kenggin e “Dariy Ba Ngiyal’ ni Ga Be Par ni Yigoo Gur.” a Boor yay ni ug sul u daken ngaug beeg. Ra yigoo gag ma gu ma thamiy ni gowa bay Jehovah rog, ma aram e ngiyal’ nrayog ni nggu meybil, mug fil e Bible rog, mug fal’eg i lemnag.

De n’uw nap’an nga tomuren nug taw nga Coron min mel’egeg ni nggu mang reb e piilal. Bochan ni yigoo gag e piilal u rom, ma aram mug tabab ni ngaug yarmiy fare muulung ni Theocratic Ministry School, nge Service Meeting, nge Fol Babyor ko Ulung, nge Fol Wulyang ko Damit ni yima tay u gubin e wik. Kug ma pi’ e welthin ni fan ko yoor u gubin e wik. Ere daki kireban’ug ni yigoo gag!

Rib ga’ angin e machib ni ug tay u Coron, ma bay boch e piin ug fil e Bible ngorad ni munmun mi yad un ko taufe. Machane ku bay boch e magawon ni ug mada’nag. Bay yu ngiyal’ nug ma yan u but’ u lan baley e rran ya nge yag ni nggu taw ko gin nggu machib riy, nug be yan ndag nang e gin nggu mol riy u nap’an nug ra taw ngaram. Yungi n’en kan dugliy ni nge machib e ulung riy e kub muun ngay nochi donguch nib achichig. Yugu aram rogon ndag nang rogon e minong, mab ga’ ni ug milekag u bowoch nggu wan gu taw ngaram nug be yan u yu yang i ban’en nib gel e day riy! I yororiyeg Jehovah ma be ayuwegeg u fithik’ e pi magawon ney. Boch nga tomuren mug nang ni be fal’eg rogog ni fan nga boch e magawon nug ra mada’nag ni kab gel e mo’maw’ riy u nap’an e bin migid e maruwel ni yira pi’ ngog.

Nap’an e duw ni 1978 min pieg nga Papua New Guinea ni bay ko lel’uch u Australia. Boor e burey u rom mab chugur ni nge taareb ga’ngin ko fare nam nu Spain. Gu ngat u nap’an nug nang nsogonap’an dalip e milyon e girdi’ ni ma par u rom mab pag 800 mit e thin ni yima yog u rom. Machane yooren e girdi’ e rayog ni ngar nonad ko thin ni Melanesian Pidgin nib ga’ ni yima yog e Tok Pisin ngay.

Ni pieg ni nggu pigpig u lan ba ngiyal’ u reb e ulung ni yima non riy ko thin ni Meriken ni bay u Port Moresby ni tochuch ko re nam nem. Machane min pieg nga reb e ulung ni yima non riy ko thin ni Tok Pisin, ma aram mug un nga reb e class ni yima fil e re thin ney riy. Ug fanay e n’en ni ug fil ko re class nem u nap’an e machib. Re n’ey e ayuwegeg ni nge mit e re thin ney ngog nib papey. De n’uw nap’an nga tomuren me yag ni ngaug pi’ e welthin ni fan ko yoor ko thin ni Tok Pisin. Rug gin ngay ya de gaman reb e duw nga tomuren nug taw nga Papua New Guinea,  min dugliy ni ngaug lekag e pi ulung ni yima non riy ko thin ni Tok Pisin ni bay u in e binaw nib ga’ yang.

Bochan nib palog reb e ulung nga reb, mab t’uf ni nggu yarmiy boor e circuit assembly mu kug milekag nga boor e binaw. Som’on e gu lemnag ni yigoo gag ni bochan e ka fin gu wan nga reb e nam nib beech nib thil e thin nge yalen ko girdi’ riy ko thin nge yalen rog. Dabiyog ni nggu milekag u reb e ulung nga reb ni gu be yan u daken e binaw ya boor e burey nge yu yang nib mo’maw’ e yan riy. Ere ba dake gubin e wik nug ma milekag u skoki. Bay yu ngiyal’ ni yigoo gag nug ma milekag u lan reb e nochi skoki nem nib achig ni ke kirkireb. Rug ma rus u nap’an e pi milekag ney nug ma tay ni bod e ngiyal’ ni baaram ni ug milekag u bowoch!

Ri in e girdi’ ni bay e telefon rorad, ere ba ga’ nug ma yoloy e babyor ngaug pi’ ko pi ulung nem. Ba ga’ nug ma taw u m’on ni nge taw e yungi babyor nem, mab t’uf ni nggu fith ko girdi’ u lan binaw ko mini’ e Pi Mich ni yad ma par u rom. Machane gubin yay nug ra pirieg e pi walag ma yad ma dag ni kar felfelan’gad ni kug wan ngaram ma yad ma t’ufegeg. Re n’ey e ma puguran ngan’ug fan e athamgil nug be tay. Boor e kanawo’ ni ug guy rogon ni be ayuwegeg Jehovah riy miki chugur e tha’ u thilmow.

Nap’an e yay nsom’on nug un ko muulung u bochi donguch ni ka nog yu Bougainville ngay, me yib ba wu’ i mabgol ngog ni yow be siminmin me lungurow, “Ka ga manang ko gamow mini’?” Me yib ngan’ug ni kug machibnag e re wu’ i mabgol ney u nap’an ni ka fin gu taw nga Port Moresby. Gu ayuwegrow ni ngar tababgow i fil e Bible, ma aram mug pi’row ngak reb e walag ni pumoon ni nge ulul i fil e Bible ngorow. Ma chiney e kar unew ko taufe! Ireray reb ko pi tow’ath ni boor ni yag ngog u lan dalip e duw nug pigpig u Papua New Guinea.

U m’on nug chuw u Coron ko duw ni 1978, ma gamow mada’ reb e walag nib pin nib pidorang ma ma pag fan ni ka nog Adel ngak. Be pioneer maku be ayuweg l’agruw i bitir ni fak ni ka nog Samuel nge Shirley ngorow. Ku ma ayuweg e chitiningin ni ke pilibthir. Nap’an e May ko duw ni 1981, mug sul nga Philippines ni nggu leay Adel. Tomuren nug mabgolgow, mu ug pioneergow u taabang ma gamow be ayuweg e tabinaw romow.

Yugu aram rogon ni ke yag reb e tabinaw ngog, machane nap’an e duw ni 1983 mu kun dugliyeg bayay ni nggu mang reb e special pioneer min pieg ni nggu pigpig ko fare donguch nu Linapacan ni bay u Palawan. Gamad gubin nug warod gu pared ko re donguch ney ndariy e Pi Mich riy. Sogonap’an reb e duw nga tomuren me yim’ e chitiningin Adel. Yugu aram rogon mug fanayed e tayim romad ni fan ko machib, ma aram e n’en ni ayuwegmad ni nggu athamgilgad u fithik’ e kireban’ romad. Boor e girdi’ nug tababgad i fil e Bible ngorad u rom, ma de n’uw nap’an nga tomuren me t’uf ni nge yag bochi reb e Tagil’ e Liyor ni ngaug muulunggad riy. Ere gu toyed reb. Dalip e duw nga tomuren ma 110 e girdi’ nra uned ko Puguran, ma boor i yad e ra mon’oggad ngar uned ko taufe u tomuren nug chuwgad u rom.

Nap’an e duw ni 1986 min pieg ni nggu pigpig u Culion nreb e donguch ni bay bang riy ni ma par e girdi’ nib daraw riy. Tomuren mu kun dugliy Adel ni nge mang reb e special pioneer. Som’on e gu magargow ni nggu machibnagew e girdi’ ni yad ba daraw. Machane i micheg e pi walag ngomow ni piin  bay e mit ney e m’ar rorad e kar unumed e falay riy, ere ba mo’maw’ ni nge af e re m’ar ney ngomow. Ere immoy boch i yad ni ur uned ko muulung u tafen reb e walag nib pin. De n’uw nap’an nga tomuren ma gamow mecham ngorad, mu kug felfelan’gow ni nggu weliyew e athap romow u Bible ngak e piin yad ma lemnag nda kur fel’gad u wan’ Got nge girdi’. Rug felfelan’gow ni gguyew e girdi’ nib gel e m’ar rorad ni kar felfelan’gad ni kar filed nra borran ma ra fel’ fithik’ i dowrad bayay.​—Luke 5:​12, 13.

Uw rogon ni yag ni nge mecham gal fakmow ko par u Culion? Gu piningew Adel l’agruw i walag ni ka yow ba rugod u Coron ni ngar unew ngomad ngaram ya nge yag ni ngaur chaggad gal fakmow u taabang. I felfelan’ Samuel, nge Shirley, nge gal rugod ney ko machib ni ur ted, ma boor e bitir ni ur filed e Bible ngorad u nap’an ni gamow be fil Adel e Bible ko gallabthir rorad. Bin riyul’ riy e immoy ba ngiyal’ ni ug filed e Bible nga 11 i tabinaw. De n’uw nap’an nga tomuren ma boor e girdi’ ni gamad be fil e Bible ngorad ni yad be mon’og, ma aram me yag ni nge sum reb e ulung nib beech!

Som’on e yigoo gag e piilal u rom. Ere yog e branch ofis ngog ni ngaug yarmiy e muulung ni yima tay u gubin e wik ni fan ko fa meruk i walag ni yad ma par u Culion, ngemu’ mu kug yarmiy e muulung ni ma tay mereb e walag u reb e binaw ni ka nog yu Marily ngay ni dalip e awa ni yima milekag ngay ni yibe yan u bowoch. Tomuren ni gamad ra mu’ ko muulung u rom, ma gamad yan u but’ ni boor e awa nga daken bogi burey ni nggu filed e Bible ngak boch e girdi’ ni yad ma par u reb e binaw ni ka nog yu Halsey ngay.

Munmun ma boor e girdi’ u Marily nge Halsey nra bad ko tin riyul’, ma aram ma gamad toy l’agruw e Tagil’ e Liyor ko gal binaw ney. Pi walag nge piin yad baadag e machib e yad e ra pied yooren e n’en nni fanay ko dimow naun mu kur rin’ed e re maruwel ney ni bod e n’en nni rin’ u Linapacan. Bin baaram e Tagil’ e Liyor u Marily e rayog ni nge taw 200 e girdi’ ngay maku rayog ni ngkun ga’nag min tay boch e assembly riy.

Nap’an e duw ni 1993 ni ke ilal gal fakmow, ma gamow tabab Adel i lekag boch e ulung u Philippines. Ma nap’an e duw ni 2000, mug un ko fare Ministerial Training School ni nggu fil rogon ni ngaug pi’ e re skul nem. Gu lemnag ndabiyog ni nggu rin’ e re maruwel ney, machane gubin ngiyal’ ni ma pi’ Adel e  athamgil ngog. I puguran ngog nra pi’ Jehovah gelngig ni nggu rin’ e re maruwel ney. (Fil. 4:13) Manang Adel nriyul’ e re n’ey ni bochan e ku be rin’ e maruwel rok ni yugu aram rogon ni ke m’ar.

Faani taw ko duw ni 2006 u nap’an nug be pi’ e re skul ney, min pirieg ni ke yib ba mit e m’ar ngak Adel ni ka nog e Parkinson’s disease ngay. Rug gingow ko re n’ey! Nap’an ni gog ni nggu talgow ko maruwel romow, me gaar Adel, “Wenig ngom mu gay reb e togta nrayog ni nge tafalaynag e m’ar rog, ma gu manang nra ayuwegdow Jehovah ni ngad ululgow ko maruwel rodow.” Nel’ e duw ni ulul Adel ko pigpig ngak Jehovah nda i gun’gun’. Nap’an ndaki un ko yan, ma ma un ko machib nib par u wheelchair. Ma nap’an ni ke mo’maw’ ni nge non, ma ma pi’ e fulweg u nap’an e muulung ni kemus ni taab bug ara l’agruw bug e thin ni ma yog. Gubin ngiyal’ ni i yol e pi walag ngaur pininged e magar ngak ko athamgil ni ma tay nge mada’ ko ngiyal’ ni yim’ riy ko duw ni 2013. Ba pag 30 e duw ni kug mabgolgow Adel ni ir be’ nib yul’yul’ ma ma t’ufegeg, ere nap’an ni yim’ mi ri kireban’ug bayay mug lemnag ndakuriy be’ ni gamow.

Baadag Adel ni nggu ulul ko maruwel ni kan pi’ ngog, ere aram e n’en nug rin’ me ayuwegeg ni nge dab kug par nug be lemnag ni yigoo gag. Nap’an e duw ni 2014 nge mada’ ko 2017, min mel’egeg ni ngaug lekag e pi ulung ni yima non riy ko thin ni Tagalog ni bay ko pi nam ndabiyog ni nge liyor e pi walag riy nib puf rogorad. Tomuren mu ug lekag boch e ulung ni yima non riy ni thin ni Tagalog ni bay u Taiwan, nge Meriken, nge Canada. Ma nap’an e duw ni 2019, mu ug pi’ boch e class ko fare School for Kingdom Evangelizers u India nge Thailand ni thin ni Meriken. Ba gel e felfelan’ ni ke yib ngog ko pi maruwel ney ni ug rin’. Ba gel e felfelan’ nug ma tay u nap’an nug be fanay e tayim rog ni fan ko pigpig rog ngak Jehovah.

Gubin e maruwel nib beech ni yima pi’ ngog ma ri ma t’uf rog e pi walag nug ma mada’nagrad, ere de mom ni nggu digeyrad. Machane aram e ngiyal’ ni kug fil rogon ni ngari pagan’ug ngak Jehovah. Gubin ngiyal’ ni kug guy rogon ni be ayuwegeg, ma re n’ey e ke ayuwegeg ni nge m’agan’ug ko pi n’en be thil u lan e yafos rog. Chiney e kug be pigpig u Philippines ni gag reb e special pioneer. Kug mecham ko bin baaram e ulung ni ka fin gu wan ngay, ma kar manged ba tabinaw ngog ni yad ma ayuwegeg. Ku gub felfelan’ nug be guy Samuel nge Shirley ni yow be folwok ko michan’ rok e chitiningrow.​—3 John 4.

Arrogon, boor e magawon ni kug mada’nag nib muun ngay leengig nug guy ni i gafgow me yim’ ni bochan e ke m’ar. Ku boor ban’en ni i thil ko par rog nib t’uf ni nggu mecham ngay. Yugu aram rogon, ma “dariy bagadad nib mal’af [Jehovah] rok nga orel.” (Acts 17:27) Gathi “kaygi meewar” ni nge ayuweg e pi tapigpig rok nib muun ngay e piin yad be par u boch e binaw nib palog. (Isa. 59:​1, BT) Dariy ba ngiyal’ ni ke digeyeg Jehovah ni ir e Manaf rog, ma ri gu be pining e magar ngak. Dariy ba ngiyal’ ni ug par ni yigoo gag.