1. Uw rarogon e tabinaw rok James?

JAMES ni walagen Jesus e ilal u reb e tabinaw ni girdi’ riy e yad ba yul’yul’ ngak Jehovah. * Josef nge Maria ni gallabthir rok e rib t’uf Jehovah rorow ma yow ma pi’ e tin nth’abi fel’ rorow ni fan ko pigpig rorow ngak. Ku bay reb e tow’ath rok James, ya bin nib ilal e pumoon ni walagen e ir e mang fare Messiah ni kan micheg. Ere rib tow’ath James ni ir bang ko re tabinaw ney!

2. Mang boch i fan ni bay rogon ni nge tay James fan e bin nib ilal e pumoon ni walagen?

² Boor fan ni bay rogon ni nge tay James fan e bin nib ilal e pumoon ni walagen. (Matt. 13:55) Bod nnap’an ni gaman 12 e duw rok Jesus, ma rib tamilangan’ ko n’en be yog e Babyor nib Thothup. Ere aram fan nri ngat e pi tamachib u Jerusalem ngak. (Luke 2:46, 47) Ku rayog ni yow ma maruwel Jesus u taabang ni yow ma rin’ e maruwel ko daiksang. Faanra riyul’ ni ur maruwelgow u taabang, ma rayog nri nang rarogon walagen nib fel’ rogon. Ba ga’ ni ma yog Nathan H. Knorr ni ma gaar, “Nap’an ni gimew ra maruwel be’ u taabang, ma boor ban’en ni ga ra nang u rarogon.” * Dabisiy ni ki guy James rogon ni “ilal Jesus nge ga’, me ga’ e gonop rok, ma ba fel’ u wan’ Got nge girdi’.” (Luke 2:52) Bochan e re n’ey mab mom ni ngad lemnaged ni ir bagayad e tin som’on e girdi’ nra mang gachalpen Jesus. Machane gathi aram e n’en ni buch.

3. Mang e rin’ James u nap’an ni tabab Jesus ko machib?

³ Nap’an ni i machib Jesus u fayleng, ma de mang James reb i  gachalpen. (John 7:3-5) Bin riyul’ riy e, rayog ni James bagayad fapi girdi’ rok Jesus nra lemnaged ni “ke sabalbalyang!” (Mark 3:21) Ku der yog e Bible ni immoy James rok Maria u nap’an nni li’ Jesus nge yim’ u daken fare ley i gek’iy.​—John 19:25-27.

4. Mang l’agruw ban’en ni gad ra fil?

⁴ Boch nga tomuren me mich Jesus u wan’ James miki mang reb e piilal u lan e ulung ni Kristiano ni yima tayfan. Gad ra weliy ko re article ney l’agruw ban’en nrayog ni ngad filed rok James, ni aram e: (1) fan nthingar da pared ni gad ba sobut’an’ nge (2) rogon nrayog ni ngad salapgad i fil ban’en ko girdi’.

5. Mang e rin’ James u nap’an ni m’ug Jesus ngak u tomuren ni kan faseg ko yam’?

⁵ Mingiyal’ e mang James reb i gachalpen Jesus nib yul’yul’? Tomuren nni faseg Jesus ko yam’, “me m’ug ngak James, nge mu’ mfini m’ug ngak urngin e pi apostel.” (1 Kor. 15:7) Tomuren ma aram me mang James reb i gachalpen Jesus. Immoy rok e pi apostal u nap’an ni yad be son ni ngan puog gelngin Got nib thothup nga dakenrad u nap’an ni yad ba bay ko thal ni nga lang u reb e naun u Jerusalem. (Acts 1:13, 14) Boch nga tomuren me mang reb i girdien fare ulung ni ma pow’iyey ko bin som’on e chibog. (Acts 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Me yan i ba ngiyal’ u m’on ko duw ni 62 C.E., min thagthagnag nga laniyan’ ni nge yoloy bangi babyor nge pi’ ngak e pi Kristiano ni kan dugliyrad. Ku ra yib angin e re gi babyor nem ngodad e ngiyal’ ney ndemtrug ko athap rodad e nga darod nga tharmiy ara ngad pared u fayleng. (Jas. 1:1) I yog be’ ni ma yoloy chepin e pi Jew ni ka nog Josephus ngak ni Ananias ni ir e Th’abi Tolang ko Prist rok e pi Jew ni fak Annas e ir e yog ni ngan thang e fan rok James. I par nib yul’yul’ ngak Jehovah nge mada’ ko ngiyal’ ni mus nap’an e yafos rok u fayleng.

6. Uw rogon nib thil James ngak e pi tayugang’ ko teliw kakrom?

⁶James e ir be’ nib sobut’an’. Mang fan nrayog ni nga dogned e re n’ey? Am lemnag e n’en nib thil u thilin e n’en ni rin’ James nge n’en ni rin’ boor e tayugang’ ko teliw. Nap’an ni guy James e mich riy ni Jesus e ir Fak Got, ma aram me sobut’nag laniyan’ nge m’agan’ ko re n’ey. Machane gathi aram e n’en ni rin’ e pi tolang ko prist u Jerusalem. Bod nnap’an ni faseg Jesus Lazarus ko yam’, ma de yag ni ngar micheged nde buch e re n’em. Yugu aram rogon, ma de m’agan’rad ngay ni Jehovah e ir e ke l’og Jesus ke yib nga fayleng. Ere ra guyed rogon ni ngar lied Jesus nge Lazarus ngar m’ow. (John 11:53; 12:9-11) Tomuren nni faseg  Jesus ko yam’, mar guyed rogon ni ngar mithaged e re n’ey ko girdi’. (Matt. 28:11-15) Bochan nib tolangan’rad, ma aram fan nde mich fare Messiah u wan’rad.

7. Mang fan nthingar da siyeged e tolangan’?

⁷N’en gad be fil riy: Dabi tolangan’um ma nge m’agan’um ngay ni nge skulnagem Jehovah. Tolangan’ e rayog ni nge mo’maw’nag ngodad ni ngad folgad u rogon ni be pow’iydad Jehovah, ni bod rogon ba mit e m’ar ni ke yib ngak be’ nrayog ni nge mo’maw’nag rogon ni nge maruwel gum’irchaen nib fel’ rogon. Bochan gelngin e tolangan’ rok e pi Farise, mar siyeged ni nge mich u wan’rad ni bay gelngin Got rok Jesus maku ir Fak Got ni yugu aram rogon ni yad be guy e mich riy. (John 12:37-40) Rib kireb e n’en nrin’ed ni bochan e aram e n’en ni talegrad ndabi yag e yafos ni manemus ngorad. (Matt. 23:13, 33) Ere rib ga’ fan ni ngad ululgad ni ngad paged e Thin rok Got nge gelngin nib thothup ni nge yal’uweg e ngongol rodad, nge rogon e lem ni gad ma tay, nge pi n’en gad ma dugliy! (Jas. 3:17) Bochan nib sobut’an’ James, ma aram fan ni m’agan’ ngay ni nge skulnag Jehovah. Maku gad ra guy ni ireray e n’en ni ayuweg ni nge salap i fil ban’en ko girdi’.

8. Mang e ra ayuwegdad ni ngad salapgad u rogon ni gad ma fil ban’en ko girdi’?

⁸ James e de un nga reb e skul nib tolang. Ere dariy e maruwar riy ni pi tayugang’ ko teliw e ngiyal’ nem e ur lemnaged ni ir be’ ‘ndariy e sukul rok’ ni bod e n’en ur lemnaged u murung’agen apostal Peter nge John. (Acts 4:13) Yugu aram rogon me fil rogon ni nge fil ban’en ko girdi’ nib fel’ rogon. Ma rayog ni ngad guyed e re n’ey u nap’an ni gad ra beeg fare ke babyor u Bible ni bay fithingan riy. Ku arrogodad nrayog nde tolang e skul rodad ni bod James. Yugu aram rogon, ma rayog ni ngad salapgad u rogon ni gad ma fil ban’en ko girdi’ u daken e ayuw ni ma pi’ gelngin Jehovah nib thothup ngodad nge rogon ni ma skulnagdad e ulung rok. Ere chiney e ngad weliyed rogon ni i fil James ban’en ko girdi’ nge boch ban’en nrayog ni ngad filed rok.

9. Uw rogon ni i fil James ban’en ko girdi’?

⁹ Da i fanay James yu bugithin nib mo’maw’ ni ngan nang fan ara i weliy boch ban’en u reb e kanawo’ nib mo’maw’ ni ngan nang fan. Bochan e re n’ey, ma piin ur beeged e thin rok e yad manang  e n’en nib t’uf ni ngar rin’ed nge rogon ni ngar rin’ed. Am lemnag rogon feni mom ni weliy James ni piin Kristiano e thingari m’agan’rad ngay ni ngar k’adedan’rad u fithik’ e tin nde mat’aw ni yibe rin’ ngorad ndabi aw nga lanin’rad. I yoloy ni gaar: “Gadad be yog ni kar felan’gad ni bochan e ra k’adedan’rad. Kam rung’aged murung’agen e gum’an’ ni ta’ Job, ma gimed manang e tin ni pi’ Somol ngak Job ko tomur. Yi Somol e ri ma runguy ma ma taganan’ ngak e girdi’.” (Jas. 5:11) Mu tay fanam i yan riy ni be guy James rogon ni nge fil ban’en ngak pi walagen nrogon nib puluw ko thin ni bay u lan e Babyor nib Thothup. I fanay e Thin rok Got ni nge ayuweg e piin yad be beeg e babyor rok ni ngar guyed ni Jehovah e gubin ngiyal’ ni ma tow’athnag e piin yad ba yul’yul’ ngak ni bod Job. I yag ni nge fil e re n’ey ngorad ni bochan e fanay e thin nib mom ni ngan nang fan, miki weliy u reb e kanawo’ nib mom ni ngan nang fan. Aram rogon ni ayuwegrad ni ngar pininged e sorok ngak Jehovah ma gathi ir.

10. Mang reb e kanawo’ nrayog ni ngad folwokgad rok James riy u nap’an ni gad be fil ban’en ko girdi’?

¹⁰N’en gad be fil riy: Mog boch ban’en nib mom ni ngan nang fan, mag fanay e Thin rok Got ni ngam fil ban’en ko girdi’. Nap’an ni gad be fil ban’en ko girdi’ ma dab da guyed rogon ni ngad daged ngorad ni boor ban’en ni gad manang, ya susun e ngad tamilangnaged ngorad urngin ban’en ni manang Jehovah nge gelngin nri yad ba t’uf rok. (Rom. 11:33) Rayog ni ngad rin’ed e re n’ey ni faanra gubin ngiyal’ ni gad be guy rogon ni nge puluw e n’en gad be yog ko n’en be yog e Bible. Bod nsusun e ngad ayuweged yad ni ngar lemnaged murung’agen boch e girdi’ u Bible mar nanged rogon ni ma lem Jehovah ko bin nga dogned ngorad e n’en ni gad ra rin’ ni faanra ke buch rodad e n’en be buch rorad. Faan gad ra rin’ ni aram rogon, ma aram e yad ra fol ko n’en yad be fil ni bochan e yad baadag ni ngar felfelan’naged Jehovah ma gathi gadad.

11. Mang boch e magawon ni i mada’nag boch e Kristiano u nap’an James? Mang e fonow ni pi’ ngorad? (James 5:13-15)

¹¹I yog James e n’en nib t’uf ni ngan nang. Ba tamilang ko babyor ni yoloy ni manang e magawon ni be mada’nag e pi walag mab tamilang e fonow ni pi’ ngorad u rogon e n’en nib t’uf ni ngar rin’ed. Bod ni bay boch e Kristiano ni yira pi’ e fonow ma darur folgad riy ni ka chingiyal’ nem. (Jas. 1:22) Ma boch e yad ma n’uf e piin nib fel’ rogorad. (Jas. 2:1-3) Ma boch e ba mo’maw’ rogon ni ngar gagiyegnaged bolowthrad. (Jas. 3:8-10) Yugu aram rogon nrib kireb e n’en ni i rin’ e pi Kristiano ney, machane de mulan’ James u puluwrad. Ba tamilang e fonow ni pi’ ngorad machane i rin’ u fithik’ e sumunguy, miki pi’ e athamgil ngak e piin nib t’uf e ayuw rorad ni nga ranod ra guyed e piin piilal ni ngan ayuwegrad.​—Mu beeg e James 5:13-15.

12. Uw rogon ndabi mulan’dad u nap’an ni gad be ayuweg e piin gad be fil e Bible ngorad?

¹²N’en gad be fil riy: Mog e n’en nib t’uf ni nge nang e girdi’, machane dabi mulan’um u puluwrad. Boor e piin gad ma fil e Bible ngorad nrayog nib mo’maw’ ni ngar folgad ko n’en yad be fil. (Jas. 4:1-4) Rayog nib n’uw nap’an mfini yag ni ngar talgad i rin’ boch ban’en nib kireb ni kar mechamgad ngay mar maruweliyed boch i fel’ngin e Kristiano. Thingar dab da rusgad ni nga dogned ngak e piin gad ma fil e Bible ngorad e n’en nib t’uf ni ngar mon’oggad riy ni bod James. Kub t’uf ndabi mulan’dad u puluwrad, ma nge pagan’dad nra pow’iy Jehovah e girdi’ nib sobut’an’ ngak me pi’ gelngirad ni ngar thilyeged e ngongol rorad.​—Jas. 4:10.

13. Mang e manang James nrogon ni bay ko James 3:2?

¹³Ba puluw rogon ni i lemnag James ir. Da i lemnag James ni kab ga’ fan ngak e tin ka bay e Kristiano ni bochan e yow walag Jesus ara bochan boch e maruwel nib ga’ fan ni i rin’. Ma  yog ni piin Kristiano e yad ‘walagen ni girdien Kristus ni yad ba t’uf rok.’ (Jas. 1:16, 19; 2:5) De guy rogon ni nge k’aring yugu boch e girdi’ ni ngar lemnaged ni ir be’ nder ma oloboch. Ya bin riyul’ riy e uneg ir ko fapi thin ni faani yog ni gaar: “Gadad gubin ni ba ga’ ni gadad ma oloboch.”​—Mu beeg e James 3:2.

14. Mang fan nthingari m’agan’dad ngay ni nga dogned e oloboch rodad?

¹⁴N’en gad be fil riy: Dab mu pagtalin ni gad gubin ni gad bogi tadenen. Thingar dab da lemnaged ni ka gad ba fel’ ngak e piin gad be fil e Bible ngorad. Mang fan? Ya faan gad ra k’aringrad ni ngar lemnaged ndarud olobochgad, ma rayog ni ngar lemnaged ndabiyog ni ngar rin’ed e n’en nib m’agan’ Got ngay. Machane gad ra yog ni ku mus ngodad ma gathi gubin ngiyal’ nib mom ni ngad folgad ko pi kenggin e motochiyel u Bible, ma gad weliy rogon ni ke ayuwegdad Jehovah ni ngad thilyeged e ngongol rodad, ma aram e yad ra nang ni ku rayog ni ngar pigpiggad ngak Jehovah.

15. Uw rogon e fanathin ni i fanay James? (James 3:2-6, 10-12)

¹⁵I fanay James boch e fanathin nra taw nga gum’irchaen e girdi’. Ba mudugil ni gelngin Got nib thothup e ayuweg, machane ku rayog ni pi fanathin rok Jesus ni walagen ni i fil e ku aram e n’en nri ayuweg u rogon ni nge fil ban’en ko girdi’. Pi fanathin ni i fanay James u lan e babyor rok e ba mom ni ngan nang fan ma kub mom ni ngan nang e n’en be fil.​—Mu beeg e James 3:2-6, 10-12.

16. Mang fan nsusun e ngad fanayed e fanathin nra taw nga gum’irchaen e girdi’?

¹⁶N’en gad be fil riy: Mu fanay e fanathin nra taw nga gum’irchaen e girdi’. Ga ra rin’ e re n’ey, ma ga ra ayuweg e girdi’ ni ngar susunnaged u lanin’rad e n’en ga be fil ngorad. Re n’ey e ra ayuwegrad ni nge dab ra paged talin boch e machib u Bible nib ga’ fan. Rib salap Jesus u rogon ni nge fanay e fanathin nra taw nga gum’irchaen e girdi’, maku aram e n’en ni folwok James ni walagen riy. Chiney e ngad weliyed reb e fanathin ni yog James nge fan nrib manigil.

17. Mang fan nrib manigil fare fanathin ni bay ko James 1:22-25?

¹⁷ Mu beeg e James 1:22-25. Boor fan nib manigil fare fanathin rok James u murung’agen e therek. I yog e re fanathin ney ya nge fil ngodad ni faanra nge yib angin e Thin rok Got ngodad, ma gathi kemus ni ngaud beeged ya thingar kud folgad riy. I mel’eg James ba fanathin nib mom ni ngan nang fan, ni aram e weliy  murung’agen be’ ni be yaliy ir nga therek. Mang e be fil ko re fanathin ney? Faanra ke sap be’ nga therek, ma ke guy ban’en u rarogon nrayog ni nge yal’uweg ma dariy ban’en ni rin’ ngay, ma aram e ba m’ay fan. Ku taareb rogon ni faanra kad beeged e Thin rok Got, ma gad guy ban’en ko ngongol rodad nib t’uf ni ngad thilyeged ma dad rin’ed ban’en ngay, maku ra yan i aw nib m’ay fan.

18. Mang dalip ban’en nthingar da rin’ed u nap’an ni gad be fanay e fanathin?

¹⁸ Bay dalip e kanawo’ nrayog ni ngam folwok rok James riy u nap’an ni ga be fanay e fanathin: (1) Mu guy rogon ni nge puluw e fanathin rom ko n’en ga be weliy murung’agen. (2) Mu fanay e fanathin nib mom ni ngan nang fan. (3) Mu guy rogon ni nge tamilang e n’en yira fil riy. Ra be mo’maw’ ngom ni ngam pirieg boch e fanathin nrayog ni ngam fanay nra taw nga gum’irchaey, mag guy fare Watch Tower Publications Index. Boor e fanathin nrayog ni ngam pirieg u tan fare thin ni “Illustrations.” Machane dab mu pagtalin ni fanathin e kemus ni bod e mic ni be ayuwegem ni ngam tamilangnag e n’en ga be fil ngak be’. Ere mu guy rogon ni kemus ni yigoo n’en nib ga’ fan ni ga baadag ni nge nang facha’ e ir e ngam fanay e fanathin ni ngam tamilangnag. Bin riyul’ riy e, bin nth’abi ga’ i fan ni gad baadag ni ngad mon’oggad u rogon ni gad ma fil ban’en ko girdi’ e bochan ni gad baadag ni ngad ayuweged urngin e girdi’ nrayog ni ngar manged bang ko tabinaw rok Jehovah, ma gathi bochan e nga nog e sorok ngodad.

19. Uw rogon ni ngad daged nib t’uf pi walagdad rodad?

¹⁹ James e immoy walagen ni pumoon nib ilal ngak nib flont, ma gadad e danga’. Machane gad ba tow’ath ni gad be pigpig e pi walagdad ni Kristiano ngak Jehovah u taabang. Gad ma dag ni yad ba t’uf rodad ni aram e gad ma chag ngorad, ma gad ma fil boch ban’en rorad, ma gad ma machib u taabang, ma gad be fil ban’en ko girdi’. Nap’an ni gad ra athamgil ni ngad folwokgad rok James u rogon e lem ni gad ma tay, nge ngongol rodad, nge rogon ni gad ma fil ban’en ko girdi’, ma aram e gad ra pining e sorok ngak Jehovah ma gad ayuweg e piin nriyul’ ni yad baadag ni ngar nanged e tin riyul’ ni ngar chugurgad ngak e Chitamangidad ni bay u tharmiy.