1. Uw rogon nthingari par e piin Kristiano ni yad bod ba ke gek’iy? (Kum guy e sasing.)

 “BA KE gek’iy nrayog ni nge bugbug kenggin e dabiyog ni nge m’ing u lukngun.” Re thin ney ni yima yog e be tamilangnag ni gek’iy e ba t’uf ni nga i mithmith ni be un ko nifeng u nap’an ni be aw e nifeng ngay nib gel ya nge dabi thig. Ku arrogodad nib t’uf ni nge m’agan’dad ngay ni ngad thilyeged boch ban’en u rarogodad u nap’an nra mo’maw’ rogon e par rodad ya nge yag nda ululgad ko pigpig ni gad be tay ngak Jehovah ni gad ba felfelan’. Ni uw rogon? Thingari puluw rogon ni ngaud lemnaged boch ban’en ni aram e nge m’agan’dad ngay ni ngad thilyeged boch ban’en u rarogodad u nap’an nra thil rogon e par rodad, mu kud ted fan rogon laniyan’ yugu boch e girdi’ u boch ban’en nge n’en kar dugliyed ni ngar rin’ed.

2. Mang boch e fel’ngin nra momnag ngodad ni nge m’agan’dad ngay ni ngad thilyeged boch ban’en u rarogodad u nap’an nra thil rogon e par rodad? Mang e gad ra weliy ko re article ney?

² Gadad e pi tapigpig rok Jehovah e gad baadag ni nge puluw rogon ni ngaud lemnaged boch ban’en. Ku gad baadag ni nge sobut’an’dad mu ud runguyed e girdi’. Gad ra weliy ko re article ney rogon ni ke ayuweg e pi fel’ngin ney boch e Kristiano u nap’an ni ke thil boch ban’en ko par rorad. Ku gad ra weliy rogon nrayog ni nge ayuwegdad e pi fel’ngin ney. Machane som’on e ngad guyed e n’en ni gad ra fil rok Jehovah nge Jesus ni yow e kar dagew e bin th’abi fel’ e kanawo’ u rogon ni nge puluw rogon ni ngaud lemnaged boch ban’en. 

3. Mang e be micheg nib puluw rogon ni ma lemnag Jehovah boch ban’en?

³ Be yog e Bible ni Jehovah e “ba gel [ara bod bangi war]” ni bochan e ma par nib mudugil. (Deut. 32:4) Machane kub puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en. Nap’an ni be thil boch ban’en u lan e re fayleng ney, ma be ulul e Got rodad ni nge thilyeg rogon ni be rin’  boch ban’en ya nge yag ni lebguy e n’en nib m’agan’ ngay. I sunmiy Jehovah e girdi’ ni yad bod yaan nrayog ni ngaur thilyeged boch ban’en u rarogorad ya nge m’ag ko pi n’en be thil ko par rorad. Bay boch i kenggin e motochiyel u Bible ni ke pi’ nra ayuwegdad ni ngad dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop ni yugu demtrug e re miti magawon ni gad be mada’nag. Kanawo’ ni ke dag Jehovah nrayog ni ngad folwokgad riy nge pi kenggin e motochiyel ni ke pi’ ngodad e be micheg ni yugu aram rogon ni be par ni “bod bangi war” ndabi mithmith, machane kub puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en.

4. Mu weliy reb e kanawo’ ni dag Jehovah riy nib puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en. (Levitikus 5:7, 11)

⁴ Jehovah e ba fel’ rogon ma kub puluw rogon ni ma rin’ gubin ban’en. Gathi ir be’ nrogon ni ke lemnag ni nge rin’ e girdi’ ban’en e thingari par riy ni aram rogon ndabi thil. Am lemnag rogon ni dag nib puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en u rogon e ngongol rok ngak piyu Israel. Da i lemnag ni nge taareb rogon e maligach ni nge pi’ urngin e girdi’ ndemtrug ko ba fel’ rogorad ara yad ba gafgow. Immoy boch e maligach ni i pag e girdi’ ni nge be’ me pi’ u rogon nrayog rok.​—Mu beeg e Levitikus 5:7, 11.

5. Mu weliy reb e kanawo’ ni dag Jehovah riy nib sobut’an’ ma ma runguy e girdi’.

⁵ Bochan nib sobut’an’ Jehovah ma ma runguy e girdi’, ma aram e n’en ma k’aring ni nga i lemnag boch ban’en nib puluw rogon. Bod ni dag gelngin feni sobut’an’ u nap’an ni be n’en ni nge thang piyu Sodom. I yog ngak Lot u daken e engel rok ni nge mil nga daken e burey, machane i rus Lot ni nge yan ngaram. Ere wenig ngak Jehovah ni nge pagrad chon e tabinaw rok ni nga ranod nga Zoar nreb e binaw nib achig ni ke dugliy Jehovah ni nge gothey. Rayog ni nge yog Jehovah ngak Lot nthingari rin’ e n’en ke yog ngak. Machane i pag Lot ni nge yan nga Zoar ma daki gothey e re binaw nem. (Gen. 19:18-22) Boch e chibog nga tomuren miki runguy Jehovah piyu Nineveh. I l’og Jonah ni profet ni nge yan i yog ko girdi’ u rom ni bayi gothey e re mach nem nge girdi’ riy nib kireb. Machane nap’an nra kalgadngan’rad, ma aram me runguyrad Jehovah ma daki gothey e re mach nem.​—Jonah 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Mu weliy boch e kanawo’ ni folwok Jesus rok Jehovah riy u rogon nib puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en.

⁶ I folwok Jesus rok Jehovah u rogon nib puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en. Nni l’og ni nge yib nga fayleng ni nge machibnag e “girdi’ nu Israel ni ke malog ni bod e saf ni ke malog.” Machane i dag nib puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en u nap’an ni i machib. Immoy bayay ni yib be’ nib pin ni gathi be’ nu Israel i wenig ngak ni nge golnag bochi pin ni fak ni “ke ying ba moonyan’ ngak, ni kari ubchiya’.” I runguy Jesus fare pin me rin’ e n’en ke yog, ma aram me golnag fachi pin ni fak. (Matt. 15:21-28) Kum lemnag reb e ban’en ni buch. Boch nga tabolngin e machib ni i tay Jesus me yog ni gaar: “En nra weliy u fithik’ e girdi’ ni gathi ir reb i girdieg e aram rogon ni gu ra weliy . . . ni faanem e gathi reb i girdieg.” (Matt. 10:33) Machane gur, i yog ni Peter e gathi ir reb i girdien ni bochan e dalip yay ni yog nde nang? Danga’. Manang Jesus ni kari kal Peter ngan’ ma ir be’ nib yul’yul’. Tomuren nni faseg Jesus ko yam’, ma aram me m’ug ngak Peter ma dariy e maruwar riy ni micheg nga laniyan’ ni ke n’ag fan e kireb rok ma kab t’uf rok.​—Luke 24:33, 34.

7. Uw rogon ni gad baadag ni nga i lemnagdad e girdi’ nrogon nib puluw ko Filippi 4:5?

 ⁷ Kad filed ni Jehovah Got nge Jesus Kristus e ba puluw rogon ni yow ma lemnag boch ban’en. Ma uw rogodad? Baadag Jehovah ni nge puluw rogon ni ngaud lemnaged boch ban’en. (Mu beeg e Filippi 4:5. b) Bay ba ken e Bible ni kan pilyeg e re verse ney riy ni: “Mu ngongol u reb e kanawo’ nra m’ug riy ni gur be’ nib puluw rogon ni ga ma lemnag boch ban’en.” Ere rayog ni ngad fithed gadad ni nge lungudad: ‘Yi manangeg ni gag be’ nib puluw rogon nug ma lemnag boch ban’en ma gu ma pag lanin’ug? Fa yi manangeg ni gag be’ nrogon ni kug lemnag ni ngan rin’ ban’en e thingari par riy ni aram rogon ndabi thil ma gub gelan’? Gu ma lemnag ni nge rin’ yugu boch e girdi’ ban’en nri bod rogon ni kug lemnag nthingar ni rin’? Fa gu ma pag lanin’ug nggu wan nga lanin’rad ko ngiyal’ nib puluw ni nggu rin’ riy?’ Faanra ud guyed rogon ni nge puluw rogon ni ngaud lemnaged boch ban’en, ma aram e gad be folwok rok Jehovah nge Jesus. Ere chiney e ngad weliyed l’agruw e kanawo’ nib ga’ fan ni nge puluw rogon ni ngaud lemnaged boch ban’en riy, ni aram e nap’an ni ke thil rogon e par rodad nge ngiyal’ nib thil rogon ni gad be lemnag yugu boch e girdi’ boch ban’en, ara ba thil e n’en kar dugliyed ni ngar rin’ed ko n’en kad dugliyed.

8. Mang e ra ayuwegdad ni nge puluw rogon ni ngad lemnaged boch ban’en u nap’an nra thil rogon e par rodad? (Kum guy e footnote.)

⁸ Ba t’uf ni nge puluw rogon ni ngad lemnaged boch ban’en u nap’an nra thil rogon e par rodad. Pi n’ey e rayog ni nge k’aring boch e magawon ngodad ndad lemnaged nra buch. Rayog ni ngad m’argad nib tomgin. Fa reb e rayog ni nge m’ay e salpiy ko nam nib tomgin ara thil boch ban’en ko am ko gin gad ma par riy mi ri mo’maw’nag rogon e par rodad. (Jas. 4:14) Mus ni faanra ke thil e maruwel rodad u lan e ulung maku rayog ni nge skengnagdad. Demtrug e n’en ke thil u rogon e par rom, ma rayog ni ngam thilyeg boch ban’en u rarogom ni faan ga ra rin’ e re aningeg i n’en ni baaray ni aram e: (1) nge m’agan’um ko tin ke thil u rarogom, (2) ngam lemnag e pi n’en bay nga m’on, (3) ngam lemnag e tin nib fel’ ni be buch u lan e yafos rom, ma (4) ngam rin’ boch ban’en ni fan ngak yugu boch e girdi’. c Chiney e ngad weliyed murung’agen boch e walag ni ke yib angin e pi n’ey ngorad.

9. Uw rogon ni athamgil ba wu’ e mabgol ni yow ba missionary u fithik’ boch ban’en ni buch rorow ndar lemnagew?

⁹ Nge m’agan’um ko tin ke thil u rarogom. Ni pi’ Emanuele nge Francesca ni nga ranow nga reb e nam ni ngar mangew missionary. Nap’an ni fin yow be fil e thin ko re nam nem maku yow be guy rogon ni ngar nangew e pi walag ko bin nib beech e ulung ni ka ranow ngay, ma aram me garer fare m’ar ni COVID-19 u rom ma dabkiyog ni nga ranow nga fithik’ e girdi’. Ngemu’ miki yim’ e chitiningin Francesca nib tomgin. Ri baadag Francesca ni nge yan i guy e tabinaw rok, machane dabiyog ni nge milekag ni bochan e re m’ar nem. Ere mang e ayuweg ni nge athamgil u fithik’ e pi n’ey ni buch? Som’on e meybil Emanuele nge Francesca u taabang ni ngan pi’ e gonop ngorow ni ngar athamgilgow u fithik’ e pi n’en be buch rorow u reb e rran ngu reb. Ba puluw e ngiyal’ ni fulweg Jehovah taban e meybil rorow riy u daken e ulung rok. Bod ni bay ban’en ni yog reb e walag ni pumoon u reb e video ni pi’ e athamgil ngorow. I gaar: “Feni papey nra m’agan’dad ko tin ke thil u rogon e par rodad e aram feni papey ni gad ra felfelan’ bayay, miki mab e kanawo’ ngodad ni ngad rin’ed e tin rayog rodad e chiney ni ke thil rogon e par rodad.” d Bin l’agruw e k’aringrow e re n’ey ni ngar guyew rogon ni ngar mon’oggow ko machib u telefon, miki yag ni ngar  tababgow i fil e Bible ngak be’. Bin dalip e ra pagew e pi walag ni ngar pied e athamgil nga lanin’row min ayuwegrow. Immoy reb e walag nib pin ni i yoloy boch e thin nge pi’ ngorow ni gubin e rran u lan reb e duw ni bay reb e thin nu Bible riy. Ere ku arrogodad ni faanra m’agan’dad ko tin ke thil u rogon e par rodad, ma aram e rayog ni ngad felfelan’gad ko tin be yag ni ngad rin’ed.

10. Uw rogon ni thilyeg reb e walag nib pin boch ban’en u rarogon ni nge m’ag ko tin ke thil u rogon e par rok?

¹⁰ Ngam lemnag e pi n’en bay nga m’on nge tin nib fel’ ni be buch u lan e yafos rom. Christina nreb e walag nib pin ni be’ nu Romania ni ma par u Sapan e kireban’ u nap’an nni taleg reb e ulung rodad u rom ni ma un ngay ni yima non riy ni thin ni Meriken. Machane da i par ni be lemnag e tin ke thumur ban’en. Ya dugliy ni nge un ko bin baaram e ulung ni yima non riy ni thin ni Sapan, miki athamgil u rogon nrayog rok ni nge machib ko thin ni Sapan. I yog ngak be’ nib pin ni ur maruwelgow kafram ni nge ayuweg ni nge salap ko thin ni Sapan. Ere m’agan’ fare pin ngay ni nge fanay e Bible nge fare brochure ni Mu Par Ndariy N’umngin Nap’an ni Gab Felfelan’! ni nge fil e thin ni Sapan ngak Christina. Gathi kemus ni nang Christina e thin ni Sapan ya ki adag fare pin ni nge nang e tin riyul’. Ere faan gad ra lemnag e pi n’en bay nga m’on nge tin nib fel’ ni be buch u lan e yafos rodad, ma pi n’en ke buch rodad ndad lemnaged e ku rayog ni nge bing e kanawo’ ngodad ni nge yag boch e tow’ath ngodad ndad lemnaged nra yag.

11. Mang e ayuweg ba wu’ e mabgol nra magawongow ko salpiy?

¹¹ Ngam rin’ boch ban’en ni fan ngak yugu boch e girdi’. Bay ba wu’ e mabgol ni yow ma par u reb e nam ni kan taleg e maruwel rodad riy nra magawongow ko salpiy u nap’an ni m’ay e salpiy ko re nam nem. Ere mang e rrin’ew? Som’on e ra guyew rogon ni ngar lichnagew e pi n’en yow be n’ag e salpiy ngay. Ngemu’ mar dugliyew ni ngar ayuwegew yugu boch e girdi’ ni aram e ngar fanayew e tayim rorow ni fan ko fare maruwel ni machib, ko bin ni ngaur parew ni yow be lemnag e magawon rorow. (Acts 20:35) I yog fare walag ni pumoon ni gaar, “Bochan ni ug fanayew e tayim romow ni fan ko machib, ma aram me buchuuw e tayim ni nggu lemnagew e magawon romow me yoor e tayim ni nggu rin’ew e n’en nib m’agan’ Got ngay.” Nap’an nra thil boch ban’en u rogon e par rodad, ma thingar dab da paged talin feni ga’ fan ni ngad ululgad i ayuweg yugu boch e girdi’ nib ga’ nu daken e machib ni gad ma tay.

12. Uw rogon nrayog ni nge ayuwegdad e n’en ni rin’ apostal Paul ni nge m’agan’dad ngay ni ngad thilyeged boch ban’en u rarogodad u nap’an ni gad be machib?

¹² Ba t’uf ni nge m’agan’dad ngay ni ngad thilyeged boch ban’en u rarogodad u nap’an ni gad be machib. Girdi’ ni gad ma machibnag e ba thilthil rogon ni yad ma lemnag murung’agen Got, ma kub thil e nam ni kar bad riy, nge yalen rorad. Apostal Paul e i m’agan’ ngay ni nge thilyeg boch ban’en u rarogon, ma rayog ni ngad filed ban’en ko n’en ni rin’. I mel’eg Jesus Paul ni nge mang “apostel ngak e piin ni gathi yad piyu Israel.” (Rom. 11:13) Ere i machibnag e pi Jew, nge piyu Greece, nge girdi’ ni bay e skul rorad, nge girdi’ nu lan binaw, nge girdien e am, nge pi pilung. Ma i “mang urngin mit e girdi’ ngak urngin mit e girdi’” ni fan e nge taw e thin ni be machibnag nga gum’irchaen e piin ni i machibnagrad ni yad ba thilthil. (1 Kor. 9:19-23) I fal’eg i lemnag rarogon e yalen ko piin ni i machibnagrad, nge gin kar bad riy, nge pi n’en nib mich u wan’rad, me guy rogon ni nge puluw e n’en be yog nga rarogorad. Ku arrogodad ni faanra m’agan’dad ngay ni ngad thilyeged boch ban’en u rarogodad ma gad be guy rogon ni nge puluw ko n’en nib t’uf rok e piin yad be motoyil ngodad, ma aram e rayog ni nge yib angin e machib ni gad ma tay.

13. Mang reb e ban’en ni bay murung’agen ko 1 Korinth 8:9 nrayog ni ngad siyeged ni faanra ud ted fan rogon laniyan’ yugu boch e girdi’ u boch ban’en?

¹³ Faanra ba puluw rogon ni gad ma lemnag boch ban’en ma ra ayuwegdad ni ngad ted fan rogon laniyan’ yugu boch e girdi’ u boch ban’en. Bod ni bay boch e walag nib pin ni yad baadag ni yad ma fanay e makeup ara ngar acheyed owcherad, ma  boch e danga’. Bay boch e Kristiano ni kar dugliyed ni ngaur unumed e alkul nib fel’ urngin, ma boch e ke dugliy ndabi unum e alkul. Gubin e Kristiano ni yad baadag ni nge fel’ fithik’ i dowrad, machane ra bagayad ma rogon e re miti tafalay ni ma dugliy ni nge un ngay. Faan gad ra lemnag nib fel’ e n’en kad mel’eged ma gad guy rogon ni ngad k’aringed e pi walag u lan e ulung ni ngkur rin’ed e n’en kad rin’ed, ma aram e rayog ni ngad magawonnaged laniyan’ yugu boch e girdi’ ma gad ruw raba’nag e ulung. Dubdad ni ngad rin’ed ban’en ni aray rogon! (Mu beeg e 1 Korinth 8:9; 10:23, 24) Chiney e ngad weliyed l’agruw ban’en ni be dag rogon nrayog ni nge puluw rogon ni ngad lemnaged boch ban’en, me par ni bay e gapas u thildad ni faanra ud folgad ko pi kenggin e motochiyel u Bible.

14. Mang boch i kenggin e motochiyel u Bible nsusun e nge gagiyegnag rogon e munmad ni gad ma tay nge rogon ni gad ma fal’eg yaadad?

¹⁴ Munmad rodad nge rogon ni gad ma fal’eg yaadad. Der ma yog Jehovah ngodad e re miti mad nsusun e ngad chuwgad ngay, machane ke pi’ kenggin e motochiyel ni ngad folgad riy. Ba t’uf ni ngad munmadgad u reb e kanawo’ nra m’ug riy ni gad be tayfan Got, mab puluw rogon ni gad ma lemnag boch ban’en, ma gad manang e gin ngad musgad riy, ma kub “tamilangan’dad.” (1 Tim. 2:9, 10, NW; 1 Pet. 3:3) Ere dubdad ni ngad munmadgad u reb e kanawo’ nra fal mit e girdi’ ngodad. Pi kenggin e motochiyel u Bible e ku ra ayuweg e piin piilal ndab ra sunmiyed boch e motochiyel u murung’agen e re miti mad ni ngan chuw ngay nge rogon yaan piyan lolugey ni nga i par. Bod ni bay boch e piilal u reb e ulung ni yad baadag ni ngar ayuweged boch e walag ni kab pagel ni yad be folwok u rogon ni ma th’ab boch e girdi’ piyan lolugrad ni aram e ngan th’ab nge ngoch, machane ka yibe n’igin ni nge m’ug nib wagagey. Ere uw rogon nrayog ni nge ayuwegrad e pi piilal nem miki yan i aw ni gathi kar sunmiyed reb e motochiyel nthingar ni fol riy? I yog e en ma lekag e ulung ngorad ni nge lungurad ko pi walag nem, “Faanra ga bay u lang ma ke par e girdi’ ni be fal’eg i yaliy rogon yaam ko bin ni ngar motoyilgad ko n’en ni ga be yog, ma aram e bay ban’en nib marin’ rogon e munmad rom nge rogon ni kam fal’eg yaam.” Re n’ey e ayuweg e pi walag nem ni nge tamilang u wan’rad e n’en nsusun e  ngar rin’ed ndaki t’uf ni nge sunmiy e piin piilal reb e motochiyel u murung’agen e re n’ey. e

15. Mang boch e motochiyel nge kenggin e motochiyel u Bible ni ma pow’iydad u nap’an ni ngad mel’eged e re miti tafalay ni ngad uned ngay? (Roma 14:5)

¹⁵ Tafalay. Ra reb e Kristiano ma ir rok e thingari dugliy rogon ni nge ayuweg fithik’ i dow. (Gal. 6:5) Nap’an ni be mel’eg e piin Kristiano e re miti tafalay ni ngar uned ngay, mab t’uf ni ngar folgad ko pi motochiyel u Bible ni be yog ni ngad paloggad ko racha’ nge ngongolen e pig. (Acts 15:20; Gal. 5:19, 20) Machane yugu boch ban’en e ra be’ ma ir rok e nge dugliy. Boch e girdi’ e kemus ni yigoo togta e yad ma sap ngak ni nge ayuwegrad, ma boch e girdi’ e ku yad ma gay yugu boch e kanawo’ nrayog ni ngar tafalaygad riy. Demtrug rogon e lem rodad u murung’agen ba mit e tafalay, mab t’uf ni ngad ted fan mat’awun pi walagdad ni ngar dugliyed rogon e re miti tafalay ni yad baadag ni ngar uned ngay. Ere baaray aningeg ban’en nsusun e dab da paged talin ni aram e: (1) Kemus ni yigoo Gil’ilungun Got e rayog ni nge golnag urngin mit e m’ar rodad me chuw ndariy n’umngin nap’an. (Isa. 33:24) (2) Ra reb e Kristiano ma thingari “dugliy laniyan’” ko re miti tafalay nib fel’ ni nge un ngay. (Mu beeg e Roma 14:5.) (3) Darud turguyed rarogon yugu boch e girdi’ u wan’dad ara da rin’ed ban’en nra magawonnag lanin’rad. (Rom. 14:13) (4) Piin Kristiano e yad ma dag e t’ufeg ma yad manang ni taareban’ u lan e ulung e kab ga’ fan ko n’en yad baadag. (Rom. 14:15, 19, 20) Ere faanra dab da paged talin e pi n’ey, ma aram e rayog ni nge par nib chugur thildad e pi walag miki par ni bay e gapas u lan e ulung.

16. Uw rogon nrayog ni nge dag reb e piilal nib puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en u rogon e ngongol rok ngak e tin ka bay e piilal? (Kum guy e sasing.)

¹⁶ Piin piilal e thingar ra daged e kanawo’ nib fel’ nrayog ni ngan folwok riy u rogon ni nge puluw rogon ni ngar lemnaged boch ban’en. (1 Tim. 3:2, 3) Bod nsusun e dabi lemnag reb e piilal ni gubin ngiyal’ ni ngaun yan nga laniyan’ ni bochan e ir e ba ilal. Manang ndemtrug reb e piilal nrayog ni nge k’aring gelngin Jehovah nib thothup ni nge yog ban’en nra ayuwegrad ni ngar dugliyed ban’en u fithik’ e gonop. Ma faanra yooren e piilal ni ke m’agan’rad nga ban’en nde togopuluw ko pi kenggin e motochiyel u Bible, ma reb e piilal nib puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en e ra fol ko n’en kan dugliy ni yugu aram rogon nib thil e n’en ni baadag ni ngan rin’.

17. Faanra ba puluw rogon ni gad ma lemnag boch ban’en, ma uw rogon nra yib angin ngodad?

¹⁷ Faanra ba puluw rogon ni ma lemnag e piin Kristiano boch ban’en, ma boor angin nra yib ngorad. Ra fel’ e tha’ u thildad e pi walag me par e ulung ni bay e gapas riy. Gad ra felfelan’ ngay nib thilthil rarogon e pi tapigpig rok Jehovah, nge yalen rorad, mab taareban’dad. Ma bin th’abi ga’ fan riy e gad ba felfelan’ ni bochan e gad manang ni gad be folwok rok Jehovah ni ir reb e Got nib puluw rogon ni ma lemnag boch ban’en.