1-2. Mang e be yog e Bible u murung’agen boch e pilung u Israel?

 BA PAG 40 e pumoon ni be yog e Bible fithingrad ni ur manged pilung u Israel. a Kub tamilang rogon ni be weliy murung’agen e n’en ni i rin’ boch i yad. Bay boch e pi pilung nem ni yad ba fel’, machane ur rin’ed boch ban’en nib kireb. Am lemnag David ni ir reb e Pilung nib manigil. I gaar Jehovah: “Tapigpig rog i David . . . e ma fol ko tin ku gog, ma tin nib m’agan’ug ngay e i rin’.” (1 Ki. 14:​8, BT) Yugu aram rogon mar parew be’ nib pin nib mabgol miki yan u thaan ni ngan li’ figirngin nge yim’ u nap’an ni yibe mahl.​—2 Sam. 11:​4, 14, 15.

² Machane boor ko pi pilung nem ndar yul’yul’gad e ur rin’ed boch ban’en nib manigil. Am lemnag Rehoboam ni i ‘rin’ boch ban’en nib kireb’ u p’eowchen Jehovah. (2 Kron. 12:14) Yugu aram rogon me fol ko n’en ni yog Got ni aram e nge kieg ragag e ganong ngar chuwgad u tan e gagiyeg rok. Ku boor e mach ni yororiy u tan e gagiyeg rok ya nge yag ni ayuweg e girdi’ rok Got u pa’ e pi toogor rorad.​—1 Ki. 12:​21-24; 2 Kron. 11:​5-12.

3. Mang reb e deer nib ga’ fan ni ke sum, ma mang e gad ra weliy ko re article ney?

³ Bay reb e deer nib ga’ fan ni ke sum. Faanra i rin’ e pi pilung u Israel boch ban’en nib fel’ nge boch ban’en nib kireb, me ere uw rogon ni i dugliy Jehovah ko ba yul’yul’ bagayad fa danga’? Fulweg ko re deer ney e ra ayuwegdad ni ngad nanged e n’en ma yaliy Jehovah u rarogodad. Gad ra weliy dalip ban’en ni i sap Jehovah  ngay u nap’an ni be yaliy rarogon reb e pilung u Israel nge reb ni aram e: rarogon gum’ircha’rad, nge rogon ni ur kalgadngan’rad, nge rogon ni ur folgad ko bin riyul’ e liyor.

UR PIGPIGGAD NGAK JEHOVAH U POLO’ I GUM’IRCHA’RAD

4. Mang reb e ban’en nib thil u thilin e pi pilung ni yad ba yul’yul’ nge pi pilung ndar yul’yul’gad?

⁴ Pi pilung ni ur rin’ed e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay e ur liyorgad ngak u polo’ i gum’ircha’rad. b Jehoshafat ni ir reb e Pilung nib manigil e “i rin’ urngin e tin nrayog rok ni i pigpig ngak Somol” u polo’ i gum’irchaen. (2 Kron. 22:​9, BT) Be weliy e Bible murung’agen Josiah ni be gaar: “Dariy reb e pilung nib m’on rok ko pilung ara yib nga tomren ni bod ir ni i pigpig ngak Somol u polo’ i ngorongoren.” (2 Ki. 23:25) Ma uw rogon Solomon ni yan i boch e duw nga tomuren mi i rin’ boch ban’en nib kireb? “Daki yul’yul’” u polo’ i gum’irchaen. (1 Ki. 11:​4, BT) Ku be weliy e Bible murung’agen Abijam nreb e pilung nde yul’yul’ ni be gaar: “Gathi ri i yul’yul’ ngak Somol.”​—1 Ki. 15:​3, BT.

5. Mu weliy e n’en be yip’ fan ni ngan pigpig ngak Jehovah u polo’ i gum’irchaey.

⁵ Ere mang e be yip’ fan ni ngan pigpig ngak Jehovah u polo’ i gum’irchaey? Be’ ni be pigpig u polo’ i gum’irchaen e gathi kemus ni be pigpig ngak Got ni bochan e manang ni aram ban’en nsusun e nge rin’. Ya be pigpig u fithik’ e t’ufeg nge yul’yul’. Maku reb e n’umngin nap’an e yafos rok nra i par ni be rin’ e re n’ey.

6. Uw rogon nrayog ni ngad pigpiggad u polo’ i gum’ircha’dad? (Proverbs 4:23; Matthew 5:​29, 30)

⁶ Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad ko fapi pilung ni yad ba yul’yul’ mu ud pigpiggad u polo’ i gum’ircha’dad? Aram e ngad siyeged boch ban’en nrayog ni nge suruydad ko ngongol nib kireb. Bod ni pi n’en nib kireb ni yima chuweg e chalban ngay e rayog ni nge k’aringdad ndab kud pigpiggad u polo’ i gum’ircha’dad. Ku arrogon e piin nib kireb e ngongol rorad ni yima chag ngorad nge chogowen e chugum nge salpiy. Ere faanra kad nanged ni bay ban’en ni ke tabab ni nge warnag e t’ufeg rodad ngak Jehovah, ma susun e ngad chuweged ni ka chingiyal’ nem.​—Mu beeg e Proverbs 4:23; Matthew 5:​29, 30.

7. Mang nib ga’ fan ni ngad siyeged boch ban’en nra suruydad ko ngongol nib kireb?

⁷ Thingar dab da paged ban’en ni nge k’aringdad ndab kud pigpiggad u polo’ i gum’ircha’dad. Faanra dab da kol ayuwgad ma rayog ni ngad tababgad ni ngad lemnaged ni faan gad ra yoornag e tin gad be rin’ ni fan ko pigpig rodad, ma aram e de t’uf ni ngad siyeged boch ban’en nra suruydad ko ngongol nib kireb. Mu susunnag ni ga bay u wen u borran nib gel e gowel. Nap’an nim taw nga tabinaw mag cheleg e aircon. Machane mang e ra buch ni faanra mu digey e mab rom nib mab? Ba mudugil nra gowel lan e naun rom. Mang e gad be fil ko re n’ey? Gathi kemus nib t’uf ni ngad rin’ed boch ban’en nib fel’ nra chugurnagdad ngak Jehovah. Ya kub t’uf ni ngad siyeged urngin ban’en ni bay ko re fayleng ney nrayog ni nge warnag e t’ufeg rodad ngak Jehovah ni bod e gowel ni gad be guy rogon ndabi yib nga lan e naun rodad.​—Efe. 2:​2, NW.

KAR KALGOWNGAN’ROW KO DENEN ROROW

8-9. Mang e rin’ David ni Pilung nge Hezekiah ni Pilung u nap’an nni yal’uwegrow? (Kum guy e sasing.)

⁸ Kad weliyed faram ni rin’ David ni Pilung reb e denen nib ubchiya’. Machane nap’an ni weliy Nathan ni profet murung’agen e denen rok ngak, ma aram me sobut’nag laniyan’ nge kalngan’. (2 Sam. 12:13) Gad ra guy ko fapi thin ni yoloy ko Psalm 51 nriyul’ ni kari kalngan’. Gathi kemus ni i dag ni gowa ke kireban’ ya nge bannag Nathan ara nge thay ko gechig ni yira tay ngak.​—Kenggin e Ps. 51:​3, 4, 17.

 ⁹ Ku arrogon Hezekiah ni Pilung ni ki denen nib togopuluw ngak Jehovah. Be gaar e Bible: “Ke uf Hezekiah . . . ma aram me yib e gafgow nga Judah ngu Jerusalem.” (2 Kron. 32:​25, BT) Mang fan ni uf Hezekiah? Sana rayog ni bochan e flaab rok, ara bochan ni gel ngak piyu Assyria, ara bochan nni golnag e m’ar rok u daken e maang’ang. Ku rayog ni bochan gelngin e tolangan’ rok, ma aram me dag urngin e flaab rok ngak piyu Babylon. Bochan e re n’ey, ma aram fan ni ginang Isaiah ni profet. (2 Ki. 20:​12-18) Machane sobut’nag Hezekiah laniyan’ nge kalngan’ ni bod David. (2 Kron. 32:26) Bochan e re n’ey, ma aram me tay Jehovah ni ir reb e pilung nib yul’yul’ ni gubin ngiyal’ ni “i rin’ e tin nib m’agan’ Somol ngay.”​—2 Ki. 18:​3, BT.

10. Mang e rin’ Amaziah ni Pilung u nap’an nni yal’uweg?

¹⁰ Machane Amaziah ni Pilung nu Judah e ba thil ya i rin’ e tin nib mat’aw, machane “gathi rib pasigan’ ngay.” (2 Kron. 25:​2, BT) Mang e buch rok? Tomuren ni ayuweg Jehovah nge gel ngak piyu Edom, ma aram me un ko liyor ko pi got rorad. c Ma nap’an ni fonownag ba profet rok Jehovah ma de m’agan’ ngay ni nge motoyil ngak.​—2 Kron. 25:​14-16.

11. Mang e thingar da rin’ed ya nge yag ni ngan n’ag fan e denen rodad nrogon nib puluw ko 2 Korinth 7:​9, 11? (Kum guy e sasing.)

¹¹ Mang e gad be fil ko pi n’ey? Ba t’uf ni ngad kalgadngan’dad ko denen rodad ma gad rin’ urngin e tin rayog rodad ndab kud sulod ngay bayay. Machane uw rogon ni faanra ke fonownagdad e piin piilal u murung’agen ban’en ni gad be lemnag ni gathi rib ga’ fan? Susun e dab da lemnaged nda kud t’ufgad rok Jehovah ara piin piilal. Mus ko tin nib fel’ e pilung u Israel nib t’uf ni ngan fonownagrad min yal’uwegrad. (Heb. 12:6) Ere nap’an ni yira yal’uwegdad ma susun e (1) ngad sobut’naged lanin’dad nge m’agan’dad ngay, (2) ngad thilyeged boch ban’en nib t’uf ni ngad thilyeged ko ngongol rodad, ma (3) ngad ululgad ngad pigpiggad ngak Jehovah u polo’ i gum’ircha’dad. Faanra da kalgadngan’dad ko denen rodad, ma ra n’ag Jehovah fan.​—Mu beeg e 2 Korinth 7:​9, 11.

UR FOLGAD KO BIN RIYUL’ E LIYOR

12. Mang e ba thil ko pi pilung ni yad ba yul’yul’?

¹² Pi pilung ni i tayrad Jehovah ni yad ba yul’yul’ e ur folgad ko bin riyul’ e liyor, mu kur pied e athamgil nga laniyan’ e piin ur moyed u tan e gagiyeg rorad ni ngar rin’ed e re n’ey. Riyul’ ni ur olobochgad ni bod e n’en ni kad weliyed. Machane yigoo Jehovah e ur liyorgad ngak ma kub gel e maruwel nra ted ni ngar chuweged e liyor ni googsur u lan e nam ni ur gagiyegnaged. d

13. Mang fan ni i tay Jehovah ni Ahab e gathi ir reb e Pilung nib yul’yul’?

¹³ Machane uw rogon e tin baaram e pilung ni i tayrad Jehovah ni yad boch e pilung ndar yul’yul’gad? Ba mudugil ni gathi gubin ban’en ni ur rin’ed nib kireb. Mus ngak Ahab nreb e Pilung nib kireb ni sobut’nag laniyan’ me dag ni ke kireban’ u tomuren nni thang e fan rok Naboth ni bochan. (1 Ki. 21:​27-29) Ki toy e naun nga boch e binaw me ngongliy rogon, miki gelnag boch e mahl ni pa’ piyu Israel. (1 Ki. 20:​21, 29; 22:39) Machane ba tabnathin Ahab u rogon ni i k’aring e girdi’ ni ngar uned ko liyor ni googsur ni bochan leengin, ma de kalngan’ ko re n’ey.​—1 Ki. 21:​25, 26.

14. (a) Mang fan ni i tay Jehovah Rehoboam ni ir reb e Pilung nde yul’yul’? (b) Mang reb e ban’en nib kireb ni i rin’ yooren e pilung ndar yul’yul’gad?

¹⁴ Kum lemnag Rehoboam ni ku ir reb e pilung nde yul’yul’. Kad weliyed faram ni boor ban’en  nib manigil ni i rin’ u nap’an e gagiyeg rok. Machane nap’an ni fel’ rogon e gagiyeg rok ma aram me digey e Motochiyel rok Jehovah nge un ko liyor ni googsur. (2 Kron. 12:1) Tomuren ma aram mi i par ni yu ngiyal’ e be un ko bin riyul’ e liyor ma yu ngiyal’ e be un ko liyor ni googsur. (1 Ki. 14:​21-24) Gathi kemus ni yigoo Rehoboam nge Ahab e pilung nra digeyew e bin riyul’ e liyor. Bin riyul’ riy e yooren e pilung ndar pared ni yad ba yul’yul’ e ur uned ko liyor ni googsur. Ere ba tamilang nrogon ni i fol reb e pilung ko bin riyul’ e liyor e aram ban’en nib ga’ fan ni i sap Jehovah ngay u nap’an ni nge dugliy ko ir reb e pilung nib manigil fa danga’.

15. Mang nib ga’ fan u wan’ Jehovah ni ngan fol ko bin riyul’ e liyor?

¹⁵ Mang nib ga’ fan u wan’ Jehovah rogon e liyor ni un tay ngak? Reb i fan e bochan nib milfan ko pi pilung nem ni ngar pow’iyed e girdi’ rok Got ko bin riyul’ e liyor. Maku reb riy e liyor ni googsur e ma k’aring e girdi’ ni ngar rin’ed boch e denen nib ubchiya’ nge boch e ngongol nde mat’aw. (Hos. 4:​1, 2) Maku reb e pi pilung nem nge piin ur gagiyegnaged yad e kan ognagrad ngak Jehovah. Aram fan ni taarebrogonnag e Bible e liyor ni googsur ni ur uned ngay ko bin nge par be’ nge be’ ni gathi mabgol rok. (Jer. 3:​8, 9) Ra par be’ nge be’ ni gathi mabgol rok, ma aram e ke denen nib togopuluw ko en mabgol rok maku ra kirebnag laniyan’. Ere ku arrogon ni faanra un reb e tapigpig rok Jehovah ko liyor ni googsur, ma aram e ke denen nib togopuluw ngak ma rra kirebnag laniyan’. e​—Deut. 4:​23, 24.

16. Mang e n’en nib thil u thilin be’ nib mat’aw nge be’ nib kireb u wan’ Jehovah?

 ¹⁶ Mang e rayog ni ngad filed ko pi n’ey? Thingar ddugliyed u wan’dad ni ngad siyeged e liyor ni googsur. Machane thingar kud folgad ko bin riyul’ e liyor ma gad par ni gad ba pasig ngay. I weliy Malaki ni profet rogon be’ nib fel’ e ngongol rok u wan’ Jehovah nge be’ nib kireb e ngongol rok ni gaar: “Girdi’ rog e bay kur guyed bayay e n’en nib thil u thilin e piin ni yad mmat’aw nge piin ni yad be ngongliy e kireb, ngu thilin e en ni be pigpig ngog nge en nder pigpig ngog.” (Mal. 3:18) Ere thingar dab da paged ban’en nib muun ngay rarogodad ndawor da flontgad nge pi oloboch rodad ni nge muleg lanin’dad, me k’aringdad ni ngad talgad ko pigpig ni gad be tay ngak Got. Gad ra tal ko pigpig ni gad be tay ngak Jehovah, ma aram e kad rin’ed reb e denen nib ubchiya’.

17. Uw rogon nrayog ni nge magawonnag e en kad mel’eged ni ngad leayed rogon e yul’yul’ rodad ngak Jehovah?

¹⁷ Faanra ka gab muchugbil ma ga be lemnag ni ngam un ko mabgol, ma rayog ni nge ayuwegem e thin ni yoloy Malaki ni ngam mel’eg be’ nib fel’ ni ngam mabgolgow. Am lemnag e re n’ey: Rayog ni bay boch e fel’ngin rok be’ nib manigil, machane faanra der pigpig ko bin riyul’ e Got ma gur, ir be’ nib mat’aw u wan’ Jehovah fa danga’? (2 Kor. 6:14) Ere faanra gimew ra mabgol ma gur, ra ayuwegem ni ngam par ni gab yul’yul’ ngak Jehovah fa danga’? Am lemnag e re n’ey: Rayog ni bay boch i fel’ngin fapi ppin ni yad ma liyor ko got ni googsur ni leengin Solomon ni Pilung. Machane gathi yad boch e tapigpig rok Jehovah me munmun mar k’aringed Solomon ni nge un ko liyor ni googsur.​—1 Ki. 11:​1, 4.

18. Mang e susun ni nge fil e piin gallabthir ngak pi fakrad?

¹⁸ Gimed e piin gallabthir e rayog ni ngam fanayed e n’en be weliy e Bible u murung’agen e pi pilung nu Israel ni ngam ayuweged pi fakmed ni ngar pigpiggad ngak Jehovah. Mu ayuwegrad ni  ngar nanged nrogon ni i fol reb e pilung ko bin riyul’ e liyor e aram e n’en ni i sap Jehovah ngay u nap’an ni be dugliy ko ir reb e pilung nib manigil ara ba kireb. Mu fil ngak pi fakam u daken e thin nge ngongol rom ni tirok Got ban’en ni bod e fol Bible ni gad ma tay, nge muulung, nge machib ni gad ma un ngay e aram e n’en th’abi ga’ fan ni gad ma rin’. (Matt. 6:33) Ya faanra danga’ ma rayog ni ngar lemnaged nthingar ra manged boch e Pi Mich Rok Jehovah ni bochan e aram e “teliw ko tabinaw” rorad. Bochan e re n’ey, ma rayog ni ngar lemnaged ni gathi rib ga’ fan e liyor ni yad be tay ngak Jehovah fa reb e ra talgad ko pigpig ni yad be tay ngak.

19. Mang e athap rok e piin kar talgad ko pigpig ngak Jehovah? (Kum guy fare kahol ni kenggin e “ Rayog ni Ngam Sul Ngak Jehovah!”)

¹⁹ Faanra ke tal be’ ko pigpig ngak Jehovah ma aram e dakuriy e athap rok, fa? Danga’ ya rayog ni nge kalngan’ me sul ko bin riyul’ e liyor. Ra nge rin’ e re n’ey, ma rayog nib t’uf ni nge sobut’nag laniyan’ me m’agan’ ko ayuw ni be pi’ e piin piilal ngak. (Jas. 5:14) Machane faanra fel’ e tha’ u thilrow Jehovah bayay ma dabi yan i aw nib m’ay fan e athamgil ni ke tay!

20. Faanra ud folwokgad ko pi pilung ni yad ba yul’yul’, ma uw rogon nra i sap Jehovah ngodad?

²⁰ Mang boch ban’en ni kad filed ko pi pilung u Israel? Rayog ni ngad boded e pi arorad ni par nib yul’yul’ ni faan gad ra par ni gad ba yul’yul’ ngak Jehovah u polo’ i gum’ircha’dad. Ere ngad filed ban’en ko oloboch rodad, mad kalgadngan’dad, ma gad thilyeg e tin nib t’uf ni ngad thilyeged ko ngongol rodad. Ma manga yugu dab da paged talin feni ga’ fan ni ngad liyorgad ko bin riyul’ e Got. Faan ga ra par ni gab yul’yul’ ngak Jehovah ma ra tem ni gur be’ ni ga ma rin’ e tin nib mat’aw u p’eowchen.