1-2. (a) Mang e ginang Jesus pi gachalpen riy? (b) Mang fan ni mil pi gachalpen Jesus ngar digeyed? (Kum guy e sasing.)

 “LANIN’UY e ba adag, ma dowef e mmeewar.” a (Matt. 26:41b) Nap’an ni yog Jesus e pi thin ney, me dag ni manang ndawor da flontgad ma ra ud olobochgad. Machane ku bay ban’en ni ginangdad riy, ni aram e: Yugu dabi pag rogon e pagan’ rodad. In e awa u m’on riy, me yog pi gachalpen u fithik’ e pagan’ ni kar dugliyed u wan’rad ndab ra digeyed e Masta rorad. (Matt. 26:35) Yad baadag ni ngar rin’ed e tin nib fel’. Machane dar nanged feni papey nrayog ni ngar meewargad u nap’an ni ke yib e lumel ngorad. Aram fan ni ginangrad Jesus ni gaar: “Um odgad nguum meybilgad ngak Got, nge siy mpaged gimed ngak e pi n’en ni ma pingeg e girdi’ nge denen.”​—Matt. 26:41a.

² Ba gel e kireban’ riy ya de yag rorad ni ngar pared ni yad be od. Nap’an nni kol Jesus, ma gur, ra pared rok ara ra milgad rok? Bochan ndar kol ayuwgad, ma aram mar rin’ed e n’en nrogned ndab rrin’ed. Ra paged Jesus ngar milgad.​—Matt. 26:56.

3. (a) Mang fan nthingar dabi pag rogon e pagan’ rodad ni faanra ngad pared ni gad ba yul’yul’ ngak Jehovah? (b) Mang e gad ra weliy ko re article ney?

³ Thingar dabi pag rogon e pagan’ rodad. Riyul’ ni kad dugliyed u wan’dad ndab da paged ban’en ni nge k’aringdad ni ngad kirebnaged laniyan’ Jehovah. Yugu aram rogon, maku dawor da flontgad mab mom ni ngad rin’ed ban’en nib kireb. (Rom. 5:12; 7:​21-23) Rayog ni nge yib e lumel ngodad nib tomgin ni ngad rin’ed ban’en nib kireb. Ere faanra ngad pared ni gad ba yul’yul’ ngak Jehovah nge Fak, mab t’uf ni ngad folgad ko fonow ni pi’ Jesus ni  aram e ngad ayuweged gadad ko lumel ni ma yib ngodad ni ngad denengad. Rayog ni nge ayuwegdad e re article ney ni ngad rin’ed e re n’ey. Som’on e gad ra weliy boch ban’en nthingar da kol ayuwgad riy. Ngemu’ ma gad weliy rogon ni ngad ayuweged gadad ko pi lumel ni ma yib ngodad. Ma bin tomur e gad ra weliy rogon ni ngaud pared ni gad be kol ayuw.

NGAM NANG E PI MEEWAR ROM

4-5. Mang fan ni mus nga nochi denen nib achig nthingar kud kol ayuwgad ndab da rin’ed?

⁴ Mus nga nochi denen nib achig nrayog ni nge warnag e tha’ u thildad Jehovah. Ku rayog ni nge k’aringdad ni ngad rin’ed boch e denen nib gel boch e ubchiya’ riy.

⁵ Gad gubin ni ma yib e lumel ngodad ni ngad denengad. Machane ra bagadad ma bay ban’en nib meewar riy. Rayog nib mom ni nge rin’ reb e denen nib ubchiya’, ara nge rin’ reb e ngongol nib alit, ara nge af boch e lem nu fayleng ngak. Bod nsana rayog ni bay be’ ni be guy rogon ni nge gel ko lumel ni be yib ngak ni nge un ko ngongol ndarngal. Ma be’ e rayog nib mom ngak ni nge rin’ boch e ngongol nib alit ni bod e masturbation ara nga i rin’ boch ban’en ko yungi n’en nib mith u dow ya nge pug e ar’ar rok ara nga i yaliy yaan e ngongol ni puwlag. Ma be’ e ku rayog ni ma rus ko girdi’, ara ba tolangan’, ara ba papey e damumuw ngak, ara bay yugu reb e meewar rok. I yog James ni “pi n’en ni ma waliy e girdi’ nge denen e ma yib ngak e en ni pag ir ko n’en nib kireb ni be ar’arnag nge waliy faanem nge aw ko wup.”​—Jas. 1:14.

6. Mang e thingar da yul’yul’gad riy?

⁶ Ga manang ko mang e pi n’en nrib mom nrayog ni nge waliyem ni ngam denen, fa? De fel’ ni ngad feked owchedad ko pi meewar rodad ara da lemnaged ni gad ba gel ndab da denengad. (1 John 1:8) Bin riyul’ riy e yog Paul ni mus ko piin “kar ilalgad ko tirok Got ban’en” nrayog ni ngar paged yad ko pi lumel ni ma yib ngorad ni faanra dab ra kol ayuwgad. (Gal. 6:​1, NW) Thingar da yul’yul’gad ngodad ma gad guy rogon ni ngad nanged e pi n’en gad ba meewar riy.​—2 Kor. 13:5.

7. Mang e susun ni ngad tedan’dad ngay? Mu susunnag.

⁷ Mang e susun ni ngad rin’ed u tomuren ni kad nanged e pi n’en nrib mom nrayog ni nge waliydad ni ngad denengad? Aram e ngad athamgilgad ni ngad gelnaged gadad ni ngad siyeged e pi lumel nem! Baaray rogon nrayog ni ngan susunnag. Kakrom e pi garog u reb e mach e aram e yungin nib meewar riy. Aram fan ni aram e yungin ni yima matanagiy nrib fel’ rogon. Ere ku arrogodad nib t’uf ni ngad tedan’dad ko pi n’en ni gad manang ni gad ba meewar riy.​—1 Kor. 9:27.

 ROGON NI NGAD AYUWEGED GADAD

8-9. Uw rogon nrayog ni nge siyeg fare pagel ni kan weliy murung’agen ko Proverbs ko guruy ni 7 ndabi rin’ reb e denen nib ubchiya’? (Proverbs 7:​8, 9, 13, 14, 21)

⁸ Uw rogon nrayog ni ngad ayuweged gadad? Am lemnag e n’en nrayog ni ngad filed ko fare pagel ni kan weliy murung’agen ko Proverbs ko guruy ni 7. I un ngak be’ nib pin nib kireb e ngongol rok ngar darngalgow. Be yog e verse 22 (NW) ni un e re pagel nem ngak ni “ka chingiyal’ nem.” Machane ba tamilang ko pi verse u m’on riy ni bay boch ban’en ni i rin’ ni munmun me waliy i yan ko denen.

⁹ Mang e waliy ni nge denen? Som’on e i “yan u daken e kanawo’ nib chugur ko gin ni baaram ni ma par fare pin riy” u nap’an ni ka fin yigi aw e lumor. Ngemu’ me yan i yan ko naun rok. (Mu beeg e Proverbs 7:​8, 9.) Bin migid e nap’an ni guy fare pin ma de chuw rok. Ya pag ni nge faray owchen miki par nga i motoyil ngak u nap’an ni be weliy murung’agen e gamanman ni maligach ni ke pi’ nsana bochan e be guy rogon ni nge lemnag fare pagel ni gathi ir be’ nib kireb. (Mu beeg e Proverbs 7:​13, 14, 21.) Faan gomanga siyeg e re pagel nem boch ban’en nra waliy i yan ko denen, ma aram e rayog ni nge siyeg e pi lumel nra yib ngak ma dabi denen.

10. Uw rogon nrayog ni nge rin’ be’ reb e oloboch e ngiyal’ ney ni bod e n’en ni buch ko fare pagel?

¹⁰ Re thin ney ni weliy Solomon e be tamilangnag e n’en nrayog ni nge buch rok reb e tapigpig rok Jehovah. Rayog ni nge rin’ reb e denen nib ubchiya’ me tomur riy me lemnag ni gubin ban’en ni ke buch ni “ka chingiyal’ nem.” Fa reb e rayog ni nge gaar, “Ka yigi buch e re n’ey.” Machane faanra par nge fal’eg i lemnag, ma ra nang ndabisiy ni bay boch ban’en nde fel’ ni i rin’ u m’on riy ni aram e n’en ke waliy i yan ko denen. Pi n’ey e rayog nib muun ngay ni be chag ko girdi’ nib kireb e ngongol rok, ara be chuweg e chalban rok nga boch ban’en nib kireb, ara be yan nga boch e website ara be yan nga yu yang nde fel’ ni nge yan ngay. Sana ku rayog ni ke tal ko meybil, ara beeg Bible, ara muulung, ara machib. Ere rayog ni denen ni ke rin’ e gathi ban’en ni kaygi buch ni “ka chingiyal’ nem” ni bod e n’en ni buch ko fare pagel ni kan weliy murung’agen ko Proverbs.

11. Mang e susun ni ngad siyeged ya nge dab da denengad?

¹¹ Mang e gad be fil ko re n’ey? Gathi kemus ndab da denengad ya kub t’uf ni ngad siyeged boch ban’en nra waliydad ni ngad denengad. Ireray e n’en ni tamilangnag Solomon u tomuren ni weliy murung’agen fare pagel nge fare pin nib kireb e ngongol rok. I weliy murung’agen fare pin ni gaar: “Dab mmarod ni gimed be lol’og.” (Prov. 7:25) Ki yog ni gaar: “Mu pared u orel ko mit ney e ppin! Dab mu chugurgad nga taga’ mab rok!” (Prov. 5:​3, 8, BT) Arrogon, faan gad ra palog ko pi n’en nra waliydad i yan ko denen, ma aram e gad be ayuweged gadad ndab da denengad. b Re n’ey e rayog nib muun ngay ni ngad siyeged boch ban’en nde kireb ni nge rin’ e piin Kristiano, machane gad manang nrayog ni nge mang lumel ngodad.​—Matt. 5:​29, 30.

12. Mang e dugliy Job u wan’ ni nge rin’? Uw rogon nra ayuweg e re n’ey u boch ban’en nrayog ni nge mang lumel ngak? (Job 31:1)

¹² Ba t’uf ni ngar ddugliyed u wan’dad ni ngad kol ayuwgad ya nge yag nda siyeged boch ban’en nra waliydad i yan ko denen. Ireray e n’en ni rin’ Job. I ‘yog ngak u wan’’ ndariy ba ngiyal’ ni nge changar ngak boch e ppin me ar’arnag boch ban’en nib kireb. (Mu beeg e Job 31:1.) Ra rin’ e re n’ey ma ra ayuweg ndab ra parew be’ ni gathi mabgol rok. Ku arrogodad nrayog ni ngad dugliyed u wan’dad ni ngad siyeged urngin ban’en nrayog ni nge mang lumel ngodad.

13. Mang fan nthingar da kol ayuwgad u rogon e lem ni gad ma tay? (Kum guy e sasing.)

 ¹³ Thingar kud kol ayuwgad u rogon e lem ni gad ma tay. (Ex. 20:17) Bay boch e girdi’ ni yad ma lemnag nde kireb ni faanra kemus ni ngaur susunnaged u lanin’rad ni yad be rin’ ban’en nib kireb, machane darur rin’ed fare n’em. Ba kireb e mit ney e lem, ya be’ ni yugu be lemnag ban’en nib kireb ni be ar’arnag e rra adag ni nge rin’ fare n’em ni be lemnag. Faanra rin’ e re n’ey, ma aram e be mo’maw’nag ngak ni nge siyeg e ngongol nib kireb. Bin riyul’ riy e bay yu ngiyal’ nra ud lemnaged boch ban’en nib kireb. Machane n’en nib ga’ fan e ngad siyeged e pi lem ney ni ka chingiyal’ nem ma gad lemnag boch ban’en nib fel’. Faan gad ra rin’ e re n’ey, ma aram e gad be ayuweg ndabi ilal e lem nib kireb u lanin’dad nge ngal’uweg nga daken e ar’ar nib mo’maw’ ni ngan gel ngay, maku rayog ni nge waliydad ni ngad rin’ed reb e denen nib ubchiya’.​—Fil. 4:8; Kol. 3:2; Jas. 1:​13-15.

14. Mang e ku rayog ni nge ayuwegdad u boch ban’en nrayog ni nge mang lumel ngodad?

¹⁴ Mang e ku rayog ni ngad rin’ed ni ngad ayuweged gadad u boch ban’en nrayog ni nge mang lumel ngodad? Ba t’uf ni ngari mich u wan’dad ni faan gad ra fol ko pi motochiyel rok Jehovah ma gubin ngiyal’ nra yib angin ngodad. Rayog ni bay yu ngiyal’ nib mo’maw’ ni nge puluw e lem rodad nge pi n’en gad baadag ko n’en nib m’agan’ Got ngay, machane faan gad ra rin’ ma gad ra felfelan’.

15. Faanra gad baadag ni ngad rin’ed e tin nib fel’, ma uw rogon nra ayuwegdad ni ngad siyeged boch e lumel nrayog ni nge yib ngodad?

¹⁵ Ba t’uf ni ngad guyed rogon ni ngad adaged ni ngad rin’ed e tin nib fel’. Faan gad ra fil rogon ni ngad ‘fanenikayed e tin nib kireb, me t’uf rodad e tin nib fel’,’ ma aram e gad ra adag ni ngad rin’ed e tin nib fel’ ma gad siyeg boch ban’en nra waliydad i yan ko denen. (Amos 5:15) Faanra gad baadag ni ngad rin’ed e tin nib fel’, ma aram e rayog ni ngad siyeged boch e lumel nrayog ni nge yib ngodad u nap’an ni kad mada’naged ban’en ndad lemnaged nra buch ara dabiyog ni ngad taleged.

16. Uw rogon nrayog ni nge ayuwegdad e tin gad ma rin’ ni fan ko tirok Got ban’en ni ngaud pared ni gad be kol ayuw? (Kum guy e sasing.)

¹⁶ Uw rogon ni ngad guyed rogon ni ngad adaged ni ngad rin’ed e tin nib fel’? Susun e ngad  yoornaged e tin gad be rin’ ni fan ko tirok Got ban’en. Nap’an ni gad ra un ko muulung ara machib, ma aram e de mom ni nge yib e lumel ngodad ni ngad rin’ed ban’en nib kireb. Ya aram e gad be guy rogon ni ngad adaged ni ngad rin’ed e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay. (Matt. 28:​19, 20; Heb. 10:​24, 25) Faanra ud beeged, ma gad be fil, ma gad be fal’eg i lemnag e Thin rok Got, ma aram e ri gad ra adag ni ngad rin’ed e tin nib fel’ ma gad fanenikay e tin nib kireb. (Josh. 1:8; Ps. 1:​2, 3; 119:​97, 101) Dab mu pagtalin ni yog Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Nguum meybilgad ngak Got, nge siy mpaged gimed ngak e pi n’en ni ma pingeg e girdi’ nge denen.” (Matt. 26:41) Nap’an ni gad ra meybil ngak e Chitamangidad ni bay u tharmiy, ma aram e gad be pag ni nge ayuwegdad maku gad be gelnag lanin’dad ni ngad rin’ed e n’en nib m’agan’ ngay.​—Jas. 4:8.

UM PAR NI GA BE KOL AYUW

17. Mang meewar e immoy rok Peter ni boor yay nde yag ni nge gel ngay?

¹⁷ Sana bay boch e meewar rodad nrayog ni ngad gelgad ngay. Machane sana bay boch nib n’uw nap’an nrayog ni nga i magawonnagdad. Am lemnag e n’en ni buch rok apostal Peter. Dalip yay ni yog nde nang Jesus ni bochan e ke rus ko girdi’. (Matt. 26:​69-75) Nap’an ni welthin Peter u p’eowchen fare Sanhedrin ma gowa bod ni ke gel ko biney e meewar ni immoy rok. (Acts 5:​27-29) Machane, boch e duw nga tomuren me tal ba ngiyal’ nda kur abichgad e pi Kristiano ni gathi yad e Jew u taabang ni bochan e “be tamdag ngak piyu Israel ni piin ni yad ba adag ni ngan maad’adnag e piin ni pumoon ni gathi yad piyu Israel.” (Gal. 2:​11, 12) Ere ke sul bayay fare marus ni i tay Peter. Bin riyul’ riy e rayog nri de gel ko biney e meewar ni immoy rok.

18. Uw rogon boch e meewar ni bay rodad?

¹⁸ Ku rayog ni nge buch ban’en rodad ni aray rogon. Ni uw rogon? Rayog ni bay reb e meewar rodad nsana gad be lemnag ni kad gelgad ngay, me boch nga tomuren miki magawonnagdad bayay. Bod ni bay reb e walag ni pumoon ni yog ni gaar: “Ragag e duw nug tal nda kug yaliy yaan e ngongol ni puwlag, mug lemnag ni aram e kug gel ko biney e magawon ni immoy rog. Machane bay yu ngiyal’ nug baadag ni nggu yaliy bayay.” Ba fel’ e n’en ni rin’ ya de pag ir. I nang ni gubin e rran nib t’uf ni nge athamgil ni nge gel ko biney  e meewar rok, ma sana ku rayog nib t’uf ni nge rin’ e re n’ey u n’umngin nap’an e yafos rok u lan e re m’ag ney. Ayuw ni pi’ leengin ngak nge piin piilal u lan e ulung e ayuweg ni ngki rin’ boch ban’en ya nge yag ndab ki yaliy yaan e ngongol ni puwlag.

19. Faanra bay reb e meewar rodad ndawori yag ni ngad gelgad ngay, ma mang e rayog ni ngad rin’ed?

¹⁹ Faanra bay reb e meewar rodad ndawori yag ni ngad gelgad ngay, ma mang e rayog ni ngad rin’ed ya nge dabi waliydad ni ngad rin’ed ban’en nib kireb? Aram e ngad folgad ko fonow ni pi’ Jesus ni gaar: “Um odgad.” Mus ko ngiyal’ ni ga be lemnag ni gab gel, ma ngam ulul i siyeg boch ban’en nrayog ni nge mang lumel ngom. (1 Kor. 10:12) Mu ulul i rin’ e pi n’en ke ayuwegem ni ngam gel ko meewar rom. Gubin ngiyal’ ni ‘nguum athamgiliy’ u rogon nrayog rom ni ngam ayuwegem u boch e lumel nrayog ni nge yib ngom.​—2 Pet. 3:14.

TOW’ATH NRA YAG NGODAD NI FAANRA UD KOL AYUWGAD

20-21. (a) Mang boch e tow’ath nra yag ngodad ni faanra ud kol ayuwgad ko pi lumel ni ma yib ngodad? (b) Faan gad ra rin’ e n’en nib milfan ngodad, ma mang e ra rin’ Jehovah ni fan ngodad? (2 Korinth 4:7)

²⁰ Rayog ni nge pagan’dad ni faanra ud kol ayuwgad ko pi lumel ni ma yib ngodad ma gubin ngiyal’ nra yib angin ngodad. Gad ra denen ma rayog ni ngad ‘felfelan’gad nib ngoch nap’an,’ machane gad ra fol ko pi motochiyel rok Jehovah mab gel e felfelan’ ni gad ra tay. (Heb. 11:25; Ps. 19:8) Re n’ey e bochan ni kan sunmiydad ni ngaud folgad ko pi motochiyel rok. (Gen. 1:27) Faan gad ra rin’ e re n’ey, ma aram e ra par nib beech e nangan’ rodad me yag e yafos ni manemus ngodad boch nga m’on.​—1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Jude 20, 21.

²¹ Riyul’ ni “dowef e mmeewar.” Machane gathi be yip’ fan ndariy ban’en nrayog ni nge ayuwegdad. Ke fal’eg Jehovah rogon ni nge pi’ gelngidad. (Mu beeg e 2 Korinth 4:7.) Machane mu tay fanam i yan riy ni biney e gelngin e aram fare gelngin nib th’abi gel ni ma yib rok Got. Som’on e ba milfan ngodad ni ngad fanayed gelngidad ni ngad rin’ed e tin rayog rodad ni ngad gelgad ko pi lumel ni ma yib ngodad. Faan gad ra rin’ e n’en nib milfan ngodad, ma aram e rayog ni nge pagan’dad ngay nra fulweg Jehovah taban e meybil rodad me pi’ gelngidad ko ngiyal’ nib t’uf ni nge rin’ riy. (1 Kor. 10:13) Arrogon rayog ni nge ayuwegdad Jehovah ni ngaud kol ayuwgad ko pi lumel ni ma yib ngodad.