Der yog e Bible. Machane bay boch ban’en ni be weliy nrayog ni aram fan nra dugliyew ndab ra sulow nga Nazareth.

I yog reb e engel ngak Maria nra diyen nge gargel. Nap’an ni yog fare engel e pi thin ney ngak, ma yow be par Josef u Nazareth ni bay u Galile ni aram e gin ni ilal Josef riy. (Luke 1:26-31; 2:4) Boch nga tomuren u nap’an ni kar bow u Egypt, ma aram mar sulow nga Nazareth. Aram e gin ni ilal Jesus riy me mang be’ u rom. (Matt. 2:19-23) Aram fan nnap’an ni gad ra weliy murung’agen Jesus, nge Josef, nge Maria ma ma yib ngan’dad fare binaw nu Nazareth.

Bay be’ nib pin ni girdi’ rok Maria ni ka nog Elizabeth ngak ni ma par u Judah. Re ppin ney e leengin Zekariah ni prist ma ir e mang chitiningin John ni Tataufe. (Luke 1:5, 9, 13, 36) I yan Maria i guy Elizabeth me par rok u Judah u lan dalip e pul, ngemu’ me sul nga Nazareth. (Luke 1:39, 40, 56) Aram fan ni manang Maria e re gin’em.

Munmun ma aram me fol Josef ko fare thin ni ka nog nra be’ ma nge sul ko binaw rok ‘ngan tay fithingan nga babyor.’ Ere milekag u Nazareth nge yan nga Bethlehem ni aram e gin nni “gargeleg David ni pilung riy,” maku aram e gin nni yiiynag ni yira gargeleg fare Messiah riy. (Luke 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Mik. 5:2) Tomuren ni gargeleg Maria Jesus, ma de n’igin Josef ni ngar milekaggad nib n’uw yang ngar sulod nga Nazareth ni bay reb e bitir ni kafin nni gargeleg. Ere ra pared u Bethlehem nsogonap’an 6 e mayel palogin u Jerusalem. Ba mom ngorow ni ngar fekew fakrow nga tempel mar ognagew e maligach rorow.​—Lev. 12:2, 6-8; Luke 2:22-24.

I yog e engel rok Got ngak Maria u m’on riy nre pagel nem ni fak e ‘bay ni pilungnag ni bod rogon David’ me “mang pilung.” Sana rayog ni lemnag Josef nge Maria nib ga’ fan e re n’em ni kan gargeleg Jesus ko binaw nni gargeleg David riy. (Luke 1:32, 33; 2:11, 17) Ere rayog nra lemnagew ni kab fel’ ni ngar parew u rom ngar sonnagew Got ni nge yog ngorow e n’en ni baadag ni ngar rin’ew.

Dad nanged n’umngin nap’an ni kar pared u Bethlehem me yib fapi girdi’ ni yad manang murung’agen e t’uf. Machane ngiyal’ nem e yad be par u reb e naun ma Jesus e ka bochi “tir,” machane gathi kab madway. (Matt. 2:11) Ere bod nra pared ba ngiyal’ u Bethlehem ko bin ngar milekaggad ngar sulod nga Nazareth.

I yog Herod ni ngan li’ ngem’ “urngin e bitir ni pumoon u lan yu Bethlehem . . . ni l’agruw e duw yangren nga but’.” (Matt. 2:16) I yog reb e engel murung’agen e re n’ey ngak Josef u m’on riy, ma aram mar fekew Maria Jesus ngar milgad nga Egypt mar pared u rom nge mada’ ko ngiyal’ ni ke yim’ Herod. Boch nga tomuren me fek Josef chon e tabinaw rok nga ranod nga Nazareth. Ere mang fan nda kur sulod nga Bethlehem? Ya ngiyal’ nem e Arkelaus ni be’ nib pumoon nib kireb ni fak Herod e ir e be gagiyeg u Judea. Maku reb e ki yog e engel ngak Josef ni bay e riya’ riy ni faan yad ra yan ngaram. Ere faan yad ra yan nga Nazareth ma aram e gin nrayog ni nge chuguliy Jesus riy ndabi buch ban’en rok.​—Matt. 2:19-22; 13:55; Luke 2:39, 52.

Bod ni yim’ Josef u m’on ni nge bing Jesus e kanawo’ ko girdi’ nrayog ni nga ranod nga tharmiy. Ere yira faseg Josef me par u fayleng. Boor e girdi’ nrayog ni ngar mada’gad miki weliy ngorad boch i fan nra parew Maria u Bethlehem u tomuren nni gargeleg Jesus.