1-2. Mang magawon e ma mada’nag e piin Kristiano e ngiyal’ ney ni bod Lot?

 NAP’AN ni gad ra guy rogon e ngongol ko girdi’ ko re fayleng ney, ma gad ma lem ni bod Lot. “I kireban’ ko ngongol ni darngal ni be ngongliy e girdi’ ni dariy fan e motochiyel u wun’rad,” ya manang ni Chitamangidad ni bay u tharmiy e ba fanenikan e ngongol nib kireb. (2 Pet. 2:7, 8) Madgun Got ni bay rok Lot nge t’ufeg rok ngak e aram e n’en ni k’aring ni nge siyeg e ngongol nib kireb ni i rin’ e girdi’ u tooben. Ku arrogodad nib liyegdad e girdi’ ndariy fan e pi motochiyel rok Jehovah u murung’agen e ngongol nsusun e ngan rin’ u wan’rad. Yugu aram rogon ma rayog ni ngad pared nib beech e ngongol rodad ni faanra i par nib t’uf Got rodad, ma gad be guy rogon ni nge yib madgun u wan’dad.​—Prov. 14:2.

² Ma ayuwegdad Jehovah ni ngad rin’ed e re n’ey u daken e thin nrayog ni nge pi’ e athamgil nga lanin’dad ni bay ko fare babyor ni Proverbs. Gubin e Kristiano ni faan yad ra fil e pi fonow ni bay e gonop riy ko re ke babyor ney, ma ra yib angin ngorad.

3. Mang reb i fan nib t’uf ni ngad yororiyed gum’ircha’dad nrogon ni be yog e Proverbs 17:3? (Kum guy e sasing.)

³ Reb i fan nib t’uf ni ngad yororiyed gum’ircha’dad ni be yip’ fan ban’en e bochan ni Jehovah e ma fal’eg i yaliy gum’ircha’dad. Re n’ey e be yip’ fan ni ma guy e n’en ndabiyog ni nge guy e girdi’ u rarogodad maku manang e bin riyul’ i rarogodad. (Mu beeg e Proverbs 17:3.) Faan gad ra suguy lanin’dad ko gonop rok ni ma pi’ e yafos, ma aram e ra t’ufegdad. (John 4:14) Gad ra rin’ e re n’ey, ma aram e dariy ba ngiyal’ nra kirebnagdad e ngongol nib kireb, nge pi ban rok Satan, nge girdi’ nib kireb ko re fayleng ney. (1 John 5:18, 19) Nap’an ni gad ra chugur ngak Jehovah, ma aram e rra gel e t’ufeg nge tayfan rodad ngak.  Dubdad ni ngad denengad ni bochan e dubdad ni ngad kirebnaged laniyan’ e Chitamangidad. Nap’an nra yib e lumel ngodad ni ngad rin’ed ban’en nib kireb, ma aram e gad ra fith ni lungudad, ‘Uw rogon ni nggu kirebnag laniyan’ Be’ ni ke dag e t’ufeg ngog ni er gelngin?’​—1 John 4:9, 10.

4. Uw rogon ni ayuweg madgun Jehovah reb e walag nib pin ni nge dabi pag ir ko lumel ni ke yib ngak?

⁴ Marta nreb e walag nib pin u Croatia nni waliy ni nge un ko ngongol ndarngal e yoloy ni gaar: “Gguy nib mo’maw’ ni nggu lem nib fel’ rogon mug siyeg e ar’ar ni ke yib ngog ni nggu rin’ ban’en nib kireb. Machane madgun Jehovah ni bay rog e aram e n’en ni ayuwegeg.” b Ni uw rogon? I yog Marta ni i fal’eg i lemnag wenegan nra yib ngak ni faanra un ko ngongol ndarngal. Ku rayog ni ngad rin’ed e re n’ey. Bin th’abi kireb i wenegan nra yib ngodad e aram e gad ra kirebnag laniyan’ Jehovah, ma dabkiyog ni ngad liyorgad ngak ndariy n’umngin nap’an.​—Gen. 6:5, 6.

5. Mang e rayog ni ngam fil ko n’en ni buch rok Leo?

⁵ Faanra bay madgun Jehovah u wan’dad, ma aram e gad ra kol ayuw ndab da m’ag fagergad ngak e piin nib kireb e ngongol rorad. Ireray e n’en ni nang Leo ni ma par u Congo. Aningeg e duw nga tomuren ni un ko taufe, ma aram mi i chag ko girdi’ nib kireb e ngongol rorad. I lemnag ni faanra der un i rin’ e ngongol nib kireb, ma aram e der denen nib togopuluw ngak Jehovah. Machane de n’uw nap’an nga tomuren me waliy fapi fager rok ni nga i unum nib pag rogon me un ko ngongol ndarngal. Tomuren me tabab ni nga i lemnag e n’en ni fil e gallabthir rok ngak ni yow l’agruw e Kristiano nge felfelan’ ni ke mul u pa’. Ere mang angin ni yib riy? I sul nge rin’ e n’en nib fel’ ni nge rin’. Bochan ni ayuweg e piin piilal, ma aram me sul ngak Jehovah. Chiney e ma pigpig ni ir reb e piilal nge reb e special pioneer.

6. Mini’ fa gal ppin ni gad ra weliy murung’agrow?

 ⁶ Chiney e ngad weliyed e n’en bay ko Proverbs ko guruy ni 9 ni be weliy murung’agen l’agruw i ppin ni be yip’ fan e gonop nge balyang. (Mu taarebrogonnag ko Roma 5:14; Galatia 4:24.) Nap’an ni gad be weliy e pi n’ey, ma dab mu pagtalin ni ke sug e ngongol ndarngal nge yaan e ngongol ni puwlag ko re fayleng rok Satan ney. (Efe. 4:19) Ere rib ga’ fan ni ngad ululgad i guy rogon ni nge yib madgun Got u wan’dad ma gad siyeg e tin nib kireb ban’en. (Prov. 8:13) Gad gubin nrayog ni nge yib angin ngodad e n’en bay ko re guruy ney. Gal ppin ney e ra bagayow ma be pining e piin “nib balyang” ni gowa be gaar, ‘Mired nga naun rog ngam abichgad.’ (Prov. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17, BT) Machane piin nra m’agan’rad ni nga ranod ko gal naun ney e rib gel e thil u thilin e n’en nra buch rorad.

7. Mang e ra buch rok e piin yad ra un ngak fare “pin nib pinat” nrogon ni be yog e Proverbs 9:13-18? (Kum guy e sasing.)

⁷ Am lemnag e n’en be yog fare “pin nib pinat.” (Mu beeg e Proverbs 9:13-18, BT.) Re ppin ney e be pining e piin nib balyang ni be gaar, “Mired e ngaray” ngad murgad. Ere mang e ra buch rorad? “Girdi’ ni yad ma yan ko naun rok e yad ma yim’.” Sana ra yib ngan’um boch e fanathin ni kan weliy u tabolngin e Proverbs ni ku bod e biney. Kan ginangdad u murung’agen fare “ppin nib kireb.” Be gaar e Bible: “Faan ga ra yan ko naun rok e re ppin nem, ma aram e ga be milekag u kanawoen e yam’.” (Prov. 2:11-19, BT) Ku bay reb e ginang ko Proverbs 5:3-10 (NW) ni be weliy murung’agen yugu reb e “ppin nib kireb” nra “fekey i yan ko yam’.”

8. Mang e ba t’uf ni ngad dugliyed?

⁸ Piin yad be rung’ag laman fare “pin nib pinat” e ba t’uf ni ngar dugliyed ko yad ra un ngak fa danga’. Sana ku ra t’uf ni ngad dugliyed ban’en ni aray rogon. Mang e gad ra rin’ ni faanra guy be’ rogon ni nge k’aringdad ni ngad uned ko ngongol ndarngal ara ke m’ug yaan e ngongol nib puwlag ngodad ko Internet?

9-10. Mang boch i fan nsusun e ngad siyeged e ngongol ndarngal?

⁹ Bay boch i fan nsusun e ngad siyeged e ngongol ndarngal. Be yog e Bible ni be gaar fare “pin nib pinat”: “Rib athibthib e ran ni kan iring.” Mang e pi ‘ran nem ni kan iring’? Ke taarebrogonnag e Bible e par u thilin e mabgol ko ran ni ma chuweg e belel. (Prov. 5:15-18) Be’ nib pumoon nge be’ nib pin ni kar mabgolgow nib puluw ko motochiyel ko nam e rayog ni ngar parew nrogon e mabgol. Machane rib thil e re n’ey ko “ran ni kan iring.” Re n’ey e rayog  ni nge yip’ fan e ngongol ndarngal. Mit ney e ngongol e ba ga’ ni ma buch nib mith ni bod e moro’ro’ nib ga’ ni ma mith nge iring ban’en. “Ran ni kan iring” e rayog ni ngan lemnag nrib athibthib ni faanra piin kar iringed e yad be lemnag ndariy be’ ni manang. Girdi’ ni aray rogon e yad be bannaged yad, ya Jehovah e gubin ban’en ni ma guy. N’en nth’abi gel e kireb riy ni nge buch rodad e aram e nge kireb e tha’ u thildad Jehovah, ma re n’ey e ban’en nde fel’. (1 Kor. 6:9, 10) Machane ka bay boch i wenegan nra yib riy.

¹⁰ Ngongol ndarngal e rayog ni nge k’aring e tamra’, me k’aring be’ ni nge lemnag ndariy fan, min diyen riy ndan lemnag, miki kirebnag e tabinaw. Ere gab gonop ni faan ga ra siyeg ni ngam un ko “naun” rok fare pin nib pinat mu kum siyeg ni ngam un ko abich u rom. Boor e girdi’ ni yad ma un ko ngongol ndarngal ni gathi kemus ni ma kireb e tha’ u thilrad Jehovah, ya ku ma af boch e m’ar ngorad nrayog ni ngar m’ad riy. (Prov. 7:23, 26) Tungun e guruy ni 9 ko verse 18 e be gaar: “Piin kar thapgad ngaram e yad bay e chiney u ar u lan e fayleng ko yam’.” Ere mang fan ni boor e girdi’ ni ma m’agan’rad ngay ni ngar uned nga tafen ni faanra ra yib wenegan ngorad?​—Prov. 9:13-18, BT.

11. Mang fan ni faanra un yaliy yaan e ngongol ni puwlag ma rib kireb wenegan nra yib riy?

¹¹ Reb e wup ni boor e girdi’ ni ma aw ngay nib t’uf ni ngad siyeged e aram yaan e ngongol ni puwlag. Bay boch e girdi’ ni yad ma lemnag ndariy ban’en nra buch rorad ni faanra ur yaliyed yaan e ngongol ni puwlag. Machane re n’ey e ma yib wenegan ko girdi’, ma ma k’aringrad ni nge dab kur ted farad nge yugu boch e girdi’, ma yima mecham ngay. Yaan e ngongol ni puwlag ni yima guy e ma par u lanin’uy nib mo’maw’ ni nge chuw. Maku reb e der ma li’ nge yim’ e ar’ar nib kireb ni bay rodad ya fin ma munnag daken. (Kol. 3:5; Jas. 1:14, 15) Arrogon, boor e girdi’ ni yad ma yaliy yaan e ngongol ni puwlag ni yad ma un ko ngongol ndarngal.

12. Uw rogon ni ngad daged ni gad be guy rogon ni ngad siyeged yaan boch ban’en nrayog ni nge k’aringey ni ngan ar’arnag e ngongol ndarngal?

¹² Gadad e piin Kristiano e mang e susun ni ngad rin’ed ni faanra ke m’ug ban’en ngodad ni yaan e puwlag? Susun e ngad feked owchedad riy ni ka chingiyal’ nem. Ra mom ngodad ni ngad rin’ed e re n’ey ni faanra yib ngan’dad ni n’en nth’abi ga’ fan u wan’dad e aram e tha’ u thildad Jehovah. Bin riyul’ riy e bay boch ban’en ni gathi yaan e ngongol ni puwlag ni ku rayog ni nge k’aringey ni ngan ar’arnag e ngongol ndarngal. Ere mang fan ni ngad siyeged e pi n’em? Ya mus ni ngad lemnaged ni ngad rin’ed ban’en nib kireb ma dubdad ni nge buch rodad. (Matt. 5:28, 29) Bay reb e piilal u Thailand ni ka nog David ngak ni yog ni gaar: “Gu ma fitheg ni ma lungug: ‘Mus ni faanra pi n’ey e gathi yaan e puwlag, machane gur, faan gu ra par ngaug yaliy ma ra adag Jehovah?’ Re n’ey e ma ayuwegeg ni nggu ngongol u fithik’ e gonop.”

13. Mang e ma ayuwegdad ni ngad ngongolgad u fithik’ e gonop?

¹³ Faanra bay madgun Jehovah u wan’dad ma dubdad ni ngad kirebnaged laniyan’, ma aram e ra ayuwegdad ni ngad ngongolgad u fithik’ e gonop. Ra ngam “gonop,” ma “som’on” e thingari yib madgun Got u wan’um. (Prov. 9:10, BT) Gad ra guy e re n’ey u tabolngin e Proverbs ko guruy ni 9. U rom e kan taarebrogonnag e bin riyul’ e “gonop” riy ko fa bin migid e ppin.

14. Mang reb e ban’en nib thil ni yibe piningdad ngay ni bay murung’agen ko Proverbs 9:1-6?

¹⁴ Mu beeg e Proverbs 9:1-6. Re n’ey e be weliy e n’en be yog Jehovah ni ngad rin’ed ni ir e En Ke Sunmiydad nge En Ke Yib e bin riyul’ e  gonop rok. (Prov. 2:6; Rom. 16:27) Gad ra beeg u roy murung’agen ba naun nib ga’ ni medlip e rumog riy. Re n’ey e be dag nib gol Jehovah ma be pining urngin e piin yad baadag ni nge skulnagrad ya nge yag nra gonopgad.

15. Mang e be yog Got ngodad ni ngad rin’ed?

¹⁵ Ba gol Jehovah ma boor ban’en ni ma pi’ ngodad. Ma m’ug e gal fel’ngin ney rok fare pin ni be yip’ fan e bin riyul’ e “gonop” ni kan weliy murung’agen ko Proverbs ko guruy ni 9. Be yog e Bible nre ppin ney e ke ngongliy rogon e ufin ni ngan kay, ma ke aruy e wain rok, ma ke ngongliy rogon e tebel u lan e naun rok. (Prov. 9:2) Ku be yog e verse 4 nge 5 (BT) ni be gaar: “Me gaar [e bin riyul’ e gonop] ko en ni balyang, ‘Moy, ngam koy e ggan rog.’” Baadag Jehovah ni nge gonop pi fak, mar pared ndariy ban’en nra buch rorad. Dabun ni ngad rin’ed boch e oloboch ni gadad e gad ra gafgow riy. Aram fan ni ma pi’ Jehovah e “gonop” ngak e piin yad ba mat’aw. (Prov. 2:6, 7, BT) Faanra bay madgun Jehovah u wan’dad, ma aram e gad ra adag ni ngad rin’ed e n’en nib m’agan’ ngay. Nap’an ni gad ra rung’ag e fonow rok ni bay e gonop riy ma gad ba felfelan’ ngay ni ngad folgad riy.​—Jas. 1:25.

16. Uw rogon ni yag ni nge dugliy Alain e n’en nib fel’ ni nge rin’ ni bochan e bay madgun Got u wan’, ma mang angin ni yib riy?

¹⁶ Am lemnag rogon ni yag ni nge dugliy Alain e n’en nib fel’ ni nge rin’ ni bochan e bay madgun Got u wan’. Alain e ir reb e piilal u lan e ulung maku ir reb e sensey. I yog ni gaar, “Boor e piin gamad nga maruwel ni yad ma lemnag ni pi kachido ni yima yaliy ni yaan e ngongol ni puwlag e aram reb e kanawo’ nrayog ni ngan fil rogon e par ko pumoon nge ppin riy.” Machane manang Alain nde riyul’ e re n’ey. I yog ni gaar: “Bochan ni bay madgun Got u wan’ug, ma aram mug siyeg ni nggu yaliy e pi kachido nem. Ngemu’ mu kug weliy fan ngorad.” I fol ko fonow ni ke yib ko bin riyul’ e “gonop” ni aram e nge “lek kanawoen e llowan’.” (Prov. 9:6, BT) Ere bay boch e sensey ni yad ma maruwel Alain u taabang nra ngatgad ko n’en ni rin’, ma chiney e bay boch i yad ni ma fil e Bible ma be un ko muulung.

17-18. Mang tow’ath e ke yag ngak e piin ke m’agan’rad ngay ni ngar uned ko fare pin ni be yip’ fan e bin riyul’ e “gonop,” ma mang tow’ath e rayog ni ngar athapeged boch nga m’on? (Kum guy e sasing.)

¹⁷ Ke fanay Jehovah e gal ppin ney nib fanathin ya nge dag ngodad rogon ni ngad pirieged e felfelan’ boch nga m’on. Piin ma m’agan’rad ngay ni ngar uned ko fare “pin nib pinat” e yad ma guy rogon ni ngar pirieged e felfelan’ ko ngongol ndarngal ni yad ma rin’. Machane bin riyul’ riy e yigoo chiney e yad be lemnag, ma darur lemnaged e n’en nra buch rorad  boch nga m’on. Ngongol rorad e ra fekrad nga ‘ar nga lan e fayleng ko yam’.’​—Prov. 9:13, 17, 18, BT.

¹⁸ Rib thil e n’en nra buch rok e piin yad ra un ko fare pin ni be yip’ fan e bin riyul’ e “gonop”! Piin yad bay u lan e naun rok e yad ba felfelan’ ni bochan e bay urngin ban’en nib t’uf rorad nra ayuwegrad ni ngar pared ni yad ba chugur ngak Jehovah. (Isa. 65:13) I yog Jehovah u daken Isaiah ni profet ni gaar: “Mu telmed ngog mi gimed rin’ e tin ni nggog, me yog ngomed e tin th’abi fel’ e ggan.” (Isa. 55:1, 2) Gad be fil rogon ni nge t’uf rodad e tin nib t’uf rok Jehovah ma gad fanenikay e tin nib fanenikan. (Amos 5:15) Ku gad ma felfelan’ ni ngad pininged yugu boch e girdi’ ni ngar filed murung’agen e bin riyul’ e “gonop.” Gad bod fapi tapigpig ni ka “ranod ko gin th’abi tolang u lan fachi binaw ngar ponggad: ‘Mired e ngaray, e girdi’ ni gelan’!’” Angin nra yib ngodad nge piin yad ra un ngodad e gathi yigoo fan ko chiney. Ya ra par ndariy n’umngin nap’an me ayuwegdad ni ngad ‘pared ndab da m’ad’ u nap’an ni gad be “lek kanawoen e llowan’.”​—Prov. 9:3, 4, 6, BT.

19. Mang e susun ni ngad dugliyed u wan’dad ni ngad rin’ed nrogon nib puluw ko Eklesiastes 12:13, 14? (Kum guy fare kahol ni kenggin e “ Ma Yib Angin Madgun Got Ngodad.”)

¹⁹ Mu beeg e Eklesiastes 12:13, 14. Madgun Got ni bay rodad e ra ayuweg gum’ircha’dad me ayuwegdad ni ngad pared nib beech e ngongol rodad ma gad ba chugur ngak e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran ni kari gel e kireb riy. Re n’ey e ra k’aringdad ni ngad ululgad i pining urngin e girdi’ nrayog ni ngar gayed e bin riyul’ e “gonop” me yib angin ngorad.