1. Mang reb e ban’en nib riyul’ u murung’agen e pi walag ni ka yad ba pagel?

GIMED e pi walag ni ki gimed ba pagel e boor ban’en nrayog ni ngam rin’ed u lan e ulung. Boor i gimed e kab gel gelngin ma kab pasig. (Prov. 20:29) Boor ban’en ni gimed ma rin’ ni fan ngak e pi walag u lan e ulung. Rayog ni gimed be athapeg ni ngan dugliymed ni ngam manged boch e ministerial servant. Machane sana gimed be lemnag ni bay boch e walag ni yad be lemnag ni ki gimed bbitir, ara dariy e salap romed ni ngan pag fan boch e maruwel nib ga’ fan ngomed. Boor ban’en nrayog ni ngam rin’ed e chiney ya nge yag ni pagan’ e pi walag u lan e ulung ngomed, mu kur ted famed ni yugu aram rogon ni ki gimed bbitir.

2. Mang e gad ra weliy ko re article ney?

² U lan e re article ney e gad ra weliy riy murung’agen David ni Pilung. Ku gad ra weliy boch ban’en ni buch rok l’agruw i pilung nu Judah, ni aram Asa nge Jehoshafat. Gad ra weliy murung’agen e pi magawon nra mada’naged, nge n’en nrin’ed ngay, nge n’en nrayog ni nge fil e pi walag ni kab pagel rorad.

3. Mang reb e kanawo’ nrayog ni nge ayuweg e pi walag ni ka yad ba pagel e pi walag u lan e ulung ni kar pilibthirgad?

³ Nap’an ni kab pagel David, me fil boch e salap ni i lemnag boch e girdi’ nib ga’ fan. Rib tamilang ni ir be’ nib chugur e tha’ u thilrow Jehovah. Kub gel e maruwel ni i tay ya nge yag ni mang be’ nib salap i chubeg talin e musik, ma ireray e re salap ni fanay ni nge ayuweg Saul ni Got e ke dugliy ni nge mang pilung. (1 Sam. 16:16, 23) Ere gimed e pi walag ni ki gimed ba pagel, bay ban’en ni gimed ba salap riy nrayog ni nge yib angin ko pi walag  u lan e ulung, fa? Boor i gimed e bay ban’en nib salap riy. Bod nrayog ni bay boch e walag u lan e ulung ni kar pilibthirgad ni yad baadag ni nge fil be’ ngorad rogon ni ngar fanayed e tablet ara cellphone rorad ni fan ko fol Bible ni yad ma tay ni yigoo yad nge muulung. Rayog ni ngam ayuweged e pi walag ney ni bochan e gimed manang rogon i fanay e tablet nge cellphone.

4. Mang boch e fel’ngin nthingari guy rogon e pi walag ni ka yad ba pagel ni nge yag ngorad ni bod David? (Mu guy e sasing ni bay u wuru’ e re ke babyor ney.)

⁴ I dag David nrayog ni ngan pag fan boch ban’en ngak ko pi n’en ni i rin’ u reb e rran ngu reb. Bod nnap’an ni kab pagel mab gel e maruwel ni i tay ni nge ayuweg e pi saf ko chitamangin. Re maruwel ney e bay riy’en. I weliy David ngak Saul ni Pilung boch nga tomuren ni gaar: “Gu ma gafaliy e saf rok e chitamag. Ma yugu ra yib ba layon ara ba bear i k’ad reb i pifak e saf nge fek, mu gu lol’og nggu cham ngak, mu gu fek fare pifak e saf rok.” (1 Sam. 17:34, 35) Manang David ni ir e ba milfan ngak ni nge ayuweg e pi saf nem, ma aram fan nde rus ni nga i cham ngak e pi gamanman ni kar bad ni ngar longuyed fapi saf. Ere rayog ni nge folwok e pi walag ni ka yad ba pagel rok David ni aram e ngar maruwelgad nib gel ya nge yag nra mu’naged e maruwel ni kan pi’ ngorad.

5. Mang e n’en nth’abi ga’ fan nrayog ni nge rin’ e pi walag ni ka yad ba pagel nrogon ni bay ko Psalm 25:14?

⁵ Nap’an ni kab pagel David me guy rogon ni ngari chugur e tha’ u thilrow Jehovah. Rib ga’ fan e re n’ey u wan’ David nga rogon ni nge par ndabi rus ara rogon nib salap i chubeg e harp. Gathi kemus ni Jehovah e Got rok David, ya ku ir e Fager rok nrib chugur e tha’ u thilrow. (Mu beeg e Psalm 25:14.) Gimed e pi walag ni ki gimed ba pagel e n’en nth’abi ga’ fan nrayog ni ngam rin’ed e ngam chugurnaged e tha’ u thilmed e Chitamangimed ni bay u tharmiy. Faan gimed ra rin’ e re n’ey, ma aram e rayog ni nge yoor e maruwel ni ngan pi’ ngomed u lan e ulung.

6. Mang e i lemnag boch e girdi’ u murung’agen David?

⁶ Reb e magawon ni i mada’nag David e aram e bay boch e girdi’ ni ur lemnaged ni kab bitir, ara dabiyog ni ngan pag fan boch ban’en ngak. Bod nnap’an ni ognag ir ni nge yan i cham ngak Goliath, me guy Saul ni Pilung rogon ni nge taleg ni aram e gaar ngak: “Gur e ka gab bitir.” (1 Sam. 17:31-33) Boch nga m’on riy me yog walagen David ngak ni ir be’ ndabiyog ni ngan pag fan ban’en ngak. (1 Sam. 17:26-30) Machane rogon David u wan’ Jehovah e gathi ir be’ ni kab bitir, ara dabiyog ni ngan pag fan ban’en ngak. Manang Jehovah David nib fel’  rogon. Ma bochan ni taga’ ngak Jehovah ni Fager rok, ma aram fan ni yag rok ni nge li’ Goliath nge yim’.​—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Mang e rayog ni ngam fil u reb e ban’en ni buch rok David?

⁷ Mang e rayog ni ngam fil ko n’en ni buch rok David? Kad filed nib t’uf ni ngad gum’an’gad. Rayog nib n’uw nap’an mfini yag ni nge tabab e piin yad manangem ni ka nap’an ni ka gab bitir ni ngaur sapgad ngom ni gur be’ ni kam piilal. Machane rayog ni nge pagan’um ni gathi kemus ni rarogom nrayog ni nge guy e girdi’ e ir e ma sap Jehovah ngay, ya ri manang e bin riyul’ i rarogom, nge n’en nrayog ni ngam rin’. (1 Sam. 16:7) Ere mu chugurnag e tha’ u thilmew. Ireray e n’en ni i rin’ David u nap’an ni be fal’eg i yaliy e pi n’en ke sunmiy Jehovah, ma be fal’eg i lemnag e n’en be fil e pi n’ey ngak u murung’agen e En Tasunmiy. (Ps. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20) Reb e ban’en nrayog ni ngam rin’ e ngam wenig ngak Jehovah ni nge pi’ gelngim. Bod ni, bay boch e bitir ni gimed nga skul ni yad ma moningnagem ni bochan e gur reb e Pi Mich Rok Jehovah, fa? Faanra bay, ma aram e ngam meybil ngak Jehovah ni nge ayuwegem ya nge yag nim athamgil u fithik’ e biney e magawon. Kum fol ko fonow ni bay u lan e Thin rok Got, nge pi babyor nge video rodad nib puluw e thin riy ko Bible. Urngin yay ni ga ra guy rogon ni ke ayuwegem Jehovah ni ngam athamgil u fithik’ reb e magawon, ma aram e rayog ni nge gel e pagan’ rom ngak. Maku reb e, nap’an nra guy e girdi’ ni ga be taga’ ngak Jehovah, ma rayog ni nge pagan’rad ngom.

8-9. Mang e ayuweg David ni nge gum’an’nag ir nge sonnag e ngiyal’ ni nge mang pilung? Mang e rayog ni nge fil e pi walag ni ka yad pagel rok David?

⁸ Kum lemnag reb e magawon ni i mada’nag David. Tomuren nni dugliy ni nge mang pilung, ma boor e duw nthingari sonnag e ngiyal’ ni nge tabab ko gagiyeg ni ir e pilung u Judah. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Ere mang e ayuweg ni nge gum’an’nag ir nge son nge mada’ ko ngiyal’ nem? I fanay e re ngiyal’ i n’em ni nge rin’ e tin rayog rok ni nge rin’, ma de pag ir ni nge mulan’. Bod nnap’an ni yan i par nga Filistia ko ngiyal’ ni be mil rok Saul, me fanay e re ngiyal’ i n’em ni nge cham ko pi toogor rok piyu Israel. Bochan e n’en ni i rin’, ma aram me yag ni nge ayuweg e pi mathil ko fare nam nu Judah.​—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Mang e rayog ni nge fil e pi walag ni ka yad pagel rok David? Mu rin’ed e tin rayog romed ni ngam ayuweged e pi walag u lan e ulung. Mu lemnaged e n’en ni buch rok reb e walag ni kab pagel ni ka nog Ricardo * ngak. Nap’an ni kab fel’ yangaren, ma baadag ni nge mang reb e regular pioneer. Machane ngiyal’ nem e dawori bung rogon ni nge pioneer. Yugu aram rogon, ma de pag e re n’em ni nge muleg laniyan’ ara k’aring e damumuw ngak, ya i yoornag e tayim rok ni fan ko machib. I gaar: “Gu ra sul nggu lemnag e re ngiyal’ i n’em, ma gu manang nib t’uf e tayim ni nggu thilyeg boch ban’en u rarogog ya nge yag ni nggu mon’og. Ere gguy rogon ni ngaug sul ngak e piin kug mada’nagrad ni yad baadag e machib, mug fal’eg rogog u m’on ni nggu wan gguyrad. Ki yag ni nggu tababgow be’ ko fol Bible. Bochan ni boor e tayim ni ug machib riy, ma aram me munmun me war e marus rog.” Chiney e ke mang Ricardo reb e regular pioneer, maku ir reb e ministerial servant.

10. Mang e rin’ David ba ngiyal’ u m’on ni nge dugliy ban’en nib ga’ fan?

¹⁰ Kum lemnag reb e ban’en ni buch rok David. Nap’an ni be par u Filistia ko ngiyal’ ni be mil rok Saul, ma bay ba ngiyal’ nra digeyed fapi pumoon ni yad be un ngak girdien e tabinaw rorad u rom nga ranod ko cham. Nap’an nra chuwgad, ma aram me yib e pi toogor rorad ko  gin be par girdien e tabinaw rorad riy ngar wageynaged e chugum rorad mar feked pi leengirad nge pi fakrad ni yad ba kalbus. Ere rayog ni nge lemnag David ni bochan e ir reb e salthaw nib falu’, ma rayog ni ir rok e nge lemnag rogon ni nge yan i sulweg e pi girdi’ rok nem ni kan kolrad. Machane de rin’ e re n’ey, ya ning e ayuw ngak Jehovah. I ayuweg Abiathar ni prist David ni nge fith laniyan’ Jehovah. I fith David ni gaar: “Rayog ni nggu lek daken e piin kar bad ngaray ko mahl?” Ma aram me yog Jehovah ngak David nrayog ni nge lek dakenrad ya rayog ni nge ayuweg e piin kan fekrad nge sulwegrad. (1 Sam. 30:7-10, BT) Ere mang e rayog ni ngam fil ko re n’ey?

11. Mang e rayog ni ngam rin’ u m’on ni ngam dugliy boch ban’en?

¹¹ U m’on ni ngam dugliy boch ban’en, mag ning e ayuw ngak boch e girdi’. Mu fith rogon laniyan’ e gallabthir rom nge piin piilal ni ke n’uw nap’rad ko maruwel rorad. Ba pagan’ Jehovah ko pi pumoon ney, ere ku rayog ni nge pagan’um ngorad. Ma sap Jehovah ngorad ni yad boch e “pumoon ni tow’ath” u lan e ulung. (Efe. 4:8, NW) Ere faan ga ra folwok ko michan’ rorad, mag motoyil ko n’en ni ka rogned ngom ni bay e gonop riy, ma aram e rayog ni ngam dugliy boch ban’en nib fel’ rogon. Chiney e ngad weliyed e n’en nrayog ni ngad filed rok Asa ni Pilung.

12. Mang boch e fel’ngin ni immoy rok Asa ni Pilung u nap’an ni tabab ko gagiyeg?

¹² Nap’an ni kab pagel Asa ni Pilung, ma ir be’ nib sobut’an’ ma der ma rus. Bod nu tomuren ni yim’ Abijah ni chitamangin, ma ir e mang pilung me tabab ni nge chuweg e pi liyos ni kan ngongliy u lan fare nam. Ki “yog ngak e girdi’ nu Judah ni ngar rin’ed e tin nib m’agan’ Somol ngay, ni fare Got rok e pi chitamangirad, ma ngar folgad ko machib rok nge tin ke tay chilen.” (2 Kron. 14:1-7, BT) Nap’an ni yib Zerah nu Ethiopia ni ke un 1,000,000 e salthaw rok ngak ni ngar chamgad ko fare nam nu Judah, me dag Asa nib gonop ni aram e ning e ayuw ngak Jehovah. I gaar: “Somol, rayog rom ni ngam ayuweg barba’ i salthaw nib war ni bod feni mom ni ngam ayuweg barba’ i salthaw nib gel. Somol ni Got romad mu ayuwegmad e chiney, ni bochan e gamad be gif ngom.” Be m’ug ko thin ni yog Asa nib pagan’ ngak Jehovah nrayog ni nge ayuweg nge girdi’ rok. I pagan’ Asa ngak e Chitamangin ni bay u tharmiy, me gel Jehovah “ngak fare raba’ i salthaw nu Ethiopia.”​—2 Kron. 14:8-12, BT.

13. Mang e buch rok Asa nga tomuren, ma mang fan?

 ¹³ Dariy e maruwar riy nib gel e marus nrayog ni nge tay be’ ni faanra ke yib 1,000,000 e salthaw ni ngar chamgad ngak. Machane Asa e yag rok ni nge par nde rus ni bochan e i taga’ ngak Jehovah. Machane ba gel e kireban’ riy ni bochan e nap’an ni ki mada’nag reb e magawon boch nga tomuren, ma daki taga’ ngak Jehovah. Nap’an ni yog Baasha ni Pilung u Israel ni nge cham ngak Asa, ma aram me ning e ayuw ngak e pilung nu Syria. Re n’ey ni dugliy e yib wenegan ngak! Ere non Jehovah u daken Hanani ni profet ngak Asa ni gaar: “Bochan e fare pilung nu Syria e kam gif ngak ma gathi Somol ni Got rom, ma aram e ke mil rom fare raba’ i salthaw rok fare pilung nu Israel.” Bin riyul’ riy e, ka aram nap’an ni i par Asa ni yugu yibe mahl ngak. (2 Kron. 16:7, 9, BT; 1 Ki. 15:32) Ere mang e rayog ni ngad filed ko re n’ey?

14. Uw rogon ni ngam taga’ ngak Jehovah? Mang e ra buch ni faan ga ra rin’ e re n’ey nrogon ni bay ko 1 Timothy 4:12?

¹⁴ Mu par ni gab sobut’an’, mu um taga’ ngak Jehovah. Nap’an nim un ko taufe, ma aram e kam dag nib gel e michan’ rom ngak Jehovah mab pagan’um ngak. Rib felfelan’ Jehovah ngay ni kam mang reb i girdien e tabinaw rok. N’en nib t’uf ni ngam rin’ e chiney e ngaum taga’ ngak. Sana ba mom ni ngam taga’ ngak Jehovah u nap’an ni ngam dugliy boch ban’en nib ga’ fan, machane mang e ga ra rin’ u nap’an ni ngam dugliy yugu boch ban’en? Rib ga’ fan ni ngam taga’ ngak Jehovah u nap’an ni ngam dugliy ban’en, nib muun ngay e pi n’en ga ma mel’eg ni ngam chuweg e chalban rom ngay, nge maruwel ni ngam un ngay, nge tin ga be nameg ni ngam rin’! Dab mu taga’ ko gonop rom. Mu gay e pi kenggin e motochiyel u Bible nrayog ni nge ayuwegem ni ngam dugliy ban’en, mag fol riy. (Prov. 3:5, 6) Faan ga ra rin’ e re n’ey, ma ga ra felfelan’nag Jehovah min tayfam u lan e ulung.​—Mu beeg e 1 Timothy 4:12.

15. Mang e oloboch ni rin’ Jehoshafat ni Pilung nrogon ni bay ko 2 Kronicles 18:1-3; 19:2?

¹⁵ Riyul’ ni gad gubin ndawor da flontgad, ere bay yu ngiyal’ ni gad ra oloboch. Machane susun e dabi talegem e re n’ey ni ngam pigpig ngak Jehovah u rogon rayog rom. Am lemnag e n’en ni buch rok Jehoshafat ni Pilung. Boor fel’ngin e re pilung ney, ya nap’an ni kab pagel ma “i pigpig ngak e Got rok e chitamangin, mi i fol ko tin ke yog.” Ki l’og e pi tolang ni nga ranod u lan e pi binaw nu Judah ni ngar filed murung’agen Jehovah ko girdi’. (2 Kron. 17:4, 7,  BT) Machane bay yu ngiyal’ ni i dugliy Jehoshafat boch ban’en nde puluw. Immoy bayay nde puluw e n’en ni dugliy, ma aram me yib reb e profet rok Jehovah nge fonownag. (Mu beeg e 2 Kronicles 18:1-3; 19:2.) Ere mang e rayog ni ngam fil ko re n’ey?

16. Mang e rayog ni ngam fil ko n’en ni buch rok Rajeev?

¹⁶ Nge m’agan’um ni ngam fol ko fonow ni kan pi’ ngom. Sana rayog nib mo’maw’ ngom ni ngam m’oneg e pigpig rom ngak Jehovah ni bod boch e walag ni ka yad ba pagel, machane dabi mulan’um. Mu tay fanam i yan ko n’en ni buch rok reb e walag ni kab pagel ni ka nog Rajeev ngak. I weliy murung’agen e ngiyal’ ni kab fel’ yangaren ni gaar: “Yu ngiyal’ e dag nang ko mang e gu baadag ni nggu rin’ ko yafos rog. Gu baadag ni ngaug un ko gosgos ma gu be rin’ boch ban’en ni nge yibnag e felfelan’ ngog ni bod e n’en ni be rin’ yugu boch e fel’ yangaren, ko bin ni nggu un ko muulung ara machib.” Ere mang e ayuweg Rajeev? Bay reb e piilal ni pi’ e fonow ngak. I gaar Rajeev: “I ayuwegeg ni nggu fal’eg i lemnag fan fare kenggin e motochiyel ni bay ko 1 Timothy 4:8.” I sobut’nag Rajeev laniyan’ nge fol ko re fonow ney, miki fal’eg i lemnag e n’en nth’abi ga’ fan u wan’. Ki gaar: “Gu dugliy ni nggu mon’eg u lan e yafos rog e tin gu be rin’ ni fan ko pigpig rog ngak Jehovah.” Mang angin ni yib riy? I gaar Rajeev: “Boch e duw nga tomuren nni pi’ fare fonow ngog, ma aram me bung rogog ni nggu mang reb e ministerial servant.”

17. Uw rogon e pi walag ni ka yad ba pagel ni yad be pigpig ngak Jehovah u wan’ e pi walag ni kar piilalgad?

¹⁷ Gimed e pi walag ni ki gimed ba pagel e rib ga’ famed u wan’ e pi walag ni kar piilalgad ni gimed ma pigpig ngak Jehovah u “taabang”! (Zef. 3:9, NW) Rib ga’ fan u wan’rad rogon ni gimed ma rin’ e maruwel ni kan pi’ ngomed u fithik’ e felfelan’ nge pasig, ma gimed ba fel’ u wan’rad.​—1 John 2:14.

18. Uw rogon u wan’ Jehovah e pi walag ni ka yad ba pagel ni yad ma pigpig ngak nrogon ni bay ko Proverbs 27:11?

¹⁸ Gimed e pi walag ni ki gimed ba pagel e dab mu paged talin ni gimed ba t’uf rok Jehovah mab pagan’ ngomed. Ke yiiynag ni boor e pagel ni yad ra ognaged yad ngar pigpiggad ngak u nap’an e tin tomuren e rran. (Ps. 110:1-3) Manang nib t’uf romed ma gimed baadag ni ngam pigpiggad ngak u rogon nrayog romed. Ere mu gum’an’naged gimed u puluwon e pi walag nge gimed. Nap’an ni gimed ra oloboch, ma nge m’agan’med ngay ni ngan fil boch ban’en ngomed, mi gimed fol ko fonow ni kan pi’ ngomed. Ma ngam nanged ni pi fonow nem e be yib rok Jehovah. (Heb. 12:6) Nap’an ni yira pi’ reb e maruwel ngomed, ma ngam maruweliyed ni kari mus rogomed riy nge mada’ ko ngiyal’ ni kam mu’naged. Ma bin th’abi ga’ fan riy e, ngam felfelan’naged e Chitamangimed ni bay u tharmiy u urngin ban’en ni gimed be rin’.​—Mu beeg e Proverbs 27:11.