1. Mang fan ni gad gubin nib t’uf ni nge yag e gonop rok Got ngodad? (Proverbs 4:7)

 FAANRA immoy ba ngiyal’ kafram ni t’uf ni ngam dugliy ban’en nib ga’ fan, ma dabisiy nim yibilay e gonop ni bochan e ga manang nib t’uf rom. (Jas. 1:5) I yoloy Solomon ni Pilung ni gaar: “Gonop ni nge yag ngom e ireram e n’en th’abi ga’ fan.” (Mu beeg e Proverbs 4:7, BT.) Machane der weliy Solomon murung’agen e yug gonop, ya be weliy murung’agen e gonop ni ma yib rok Jehovah Got. (Prov. 2:6) Machane gur, rayog ni nge ayuwegdad e gonop rok Got ni ngad pithiged e pi magawon ni gad be mada’nag e ngiyal’ ney, fa? Gad ra fil ko re article ney nrayog.

2. Mang reb e kanawo’ nrayog ni nge yag e bin riyul’ e gonop riy ngodad?

² Reb e kanawo’ nrayog ni nge yag e bin riyul’ e gonop riy ngodad e aram e ngad filed ma gad fol ko pi fonow ni pi’ l’agruw i pumoon nri yow ba gonop. Som’on e ngad weliyed murung’agen Solomon. Be yog e Bible ni “Got e pi’ ngak Solomon e gonop nge tamilangan’ . . . ndabkiyog i foleg.” (1 Ki. 4:29, BT) Bin migid e gad ra weliy murung’agen Jesus ni ir e en th’abi gonop ni immoy u fayleng. (Matt. 12:42) Baaray e n’en nni yiiynag u murung’agen Jesus: “Fare Kan ni Thothup rok Somol [“Gelngin Jehovah nib thothup,” NW] e ba’ rok ni bay i pi’ e gonop ngak, nge llowan’.”​—Isa. 11:2.

3. Mang e gad ra weliy ko re article ney?

³ Ba ga’ e gonop ni pi’ Got ngak Solomon nge Jesus, ere aram fan nrayog ni ngar piew e fonow nib manigil ngodad u murung’agen boch ban’en nib ga’ fan. Gad ra weliy dalip e pi n’em u lan e re article ney ni aram e: Feni ga’ fan ni nge puluw rogon e  lem rodad u murung’agen e salpiy, nge maruwel, nge rogon ni gad ma lemnag rarogodad.

4. Uw rogon nib thil e par rok Solomon ko par rok Jesus?

⁴ Solomon e ir be’ nrib fel’ rogon ma ri kub fel’ yaan e naun rok. (1 Ki. 10:7, 14, 15) Machane Jesus e buchuuw e chugum rok ma dariy e naun ni tafen. (Matt. 8:20) Yugu aram rogon ma yow l’agruw nib puluw rogon ni yow ma lemnag e chugum ni bochan e Jehovah Got e ke pi’ e gonop ngorow.

5. Uw rogon nib puluw rogon e lem rok Solomon u murung’agen e salpiy?

⁵ I yog Solomon ni salpiy e ma ‘yororiyey’ ara ma ayuwegey. (Ekl. 7:12) Faanra bay e salpiy rodad, ma rayog ni ngad yognaged e tin nib t’uf rodad nge sana in ban’en ni gad baadag ni nge yag ngodad. Machane yugu aram rogon feni yoor ban’en rok Solomon, me nang ni bay boch ban’en ni kab ga’ fan ko salpiy. Bod ni yoloy ni gaar: “Faanra ngam dugliy e bin ni nge yog ngom, ko thim ni nge fel’ ara fel’ rogon ni ba ga’, ma thim ni nge fel’ e ngam dugliy nga daken.” (Prov. 22:1) Ki guy Solomon ni girdi’ nib m’on e salpiy u wan’rad e gathi rib fel’ u wan’rad e tin bay rorad. (Ekl. 5:10, 12) Ki yog ndabi pag rogon e pagan’ rodad ko salpiy, ya rayog ni nge mul u pa’dad nib tomgin.​—Prov. 23:4, 5.

6. Uw rogon nib puluw rogon e lem rok Jesus u murung’agen e chugum? (Matthew 6:31-33)

⁶ Jesus e ba puluw rogon ni ma lemnag e chugum. Baadag ni yad ma abich boch e girdi’ u taabang ma yad be garbod. (Luke 19:2, 6, 7) Bay bayay ni pilyeg e ran nge ngal’ ni tin th’abi fel’ e wain. Aram e bin som’on e maang’ang ni ngongliy. (John 2:10, 11) Ma rofen ni yim’ e be chuw ngab mad nib tolang puluwon. (John 19:23, 24) Yugu aram rogon ma de pag e chugum ni nge par ni aram e n’en th’abi ga’ fan u wan’. I gaar ngak pi gachalpen: “Dariy be’ nrayog ni nge mang sib rok l’agruw i masta . . . Dabiyog ni ngam manged tapigpig rok Got ma ki gimed e tapigpig rok e salpiy.” (Matt. 6:24) I yog Jesus ni faan gad ra m’oneg Gil’ilungun Got u wan’dad, ma aram e ra guy Jehovah rogon ni nge yag ngodad e tin nib t’uf rodad.​—Mu beeg e Matthew 6:31-33.

7. Mang angin ni yib ngak reb e walag ni pumoon ni bochan e ba puluw rogon e lem rok u murung’agen e salpiy?

 ⁷ Boor e walag ni ke yib angin ngorad ni bochan e kar folgad ko fonow rok Jehovah u murung’agen e salpiy. Am lemnag e n’en ni rin’ Daniel nreb e walag ni pumoon nib muchugbil. I gaar: “Nap’an ni kab fel’ yangareg, mug dugliy ni nggu m’oneg e tirok Got ban’en u lan e yafos rog.” Ke yag ni nge fanay Daniel e tayim nge salap rok ni nge rin’ boor ban’en ni fan ngak Jehovah ni bochan e de guy rogon ni nge yoor e salpiy rok. Ki ulul ngay ni gaar: “Rayog ni nggog nder kalngan’ug ko n’en kug dugliy ni nggu rin’. Riyul’ ni faan gomanga gu m’oneg e salpiy u wan’ug, ma rayog ni nge yoor e salpiy rog. Machane salpiy e dabiyog ni nge yan nga lon e pi fager nib manigil ni ke yag ngog e chiney. Ku dabiyog ni nge yan nga lon e felfelan’ nug be tay e chiney ni bochan e gu be m’oneg Gil’ilungun Got u wan’ug. Urngin e tow’ath ni ke pi’ Jehovah ngog e dabi chugur ni nge taareb rogon nga urngin e salpiy ni gomanga yag ngog.” Ere ba tamilang ni faanra m’on e tirok Got ban’en u wan’dad ko salpiy, ma ra yib angin ngodad.

8. Uw rogon ni kad nanged nib puluw rogon e lem rok Solomon u murung’agen e maruwel? (Eklesiastes 5:18, 19)

⁸ I yog Solomon ni felfelan’ nrayog ni ngad ted ko maruwel nib gel ni kad rin’ed e aram e “tow’ath ni yib rok Got.” (Mu beeg e Eklesiastes 5:18, 19, BT.) I yoloy ni gaar: “En ni ma maruwel nib gel e gubin ban’en ni ba adag ma rayog ni nge thognag.” (Prov. 13:4) Manang Solomon e n’en be weliy murung’agen. Ya ir be’ ni ma maruwel nib gel! I toy boch e naun, ma be yung boch e milay’ ni grape, ma be ngongliy yungi milay’, maku be ker e pi lipath ni nge mit e ran riy. Ki ngongliy rogon boch e mach. (1 Ki. 9:19; Ekl. 2:4-6) Ba gel e maruwel ko pi n’ey, ma dariy e maruwar riy ni yibnag e felfelan’ ngak. Machane manang Solomon ni gathi kemus e n’en nra yibnag e bin riyul’ e felfelan’ ngak. Ku boor ban’en ni rin’ ni fan ngak Jehovah. I yarmiy rogon e maruwel ko fare tempel nrib fel’ yaan nni toy u lan medlip e duw ni fan ko liyor ngak Jehovah! (1 Ki. 6:38; 9:1) Tomuren ni rin’ Solomon urngin e pi n’ey, me yan i nang ni n’en th’abi ga’ fan nrayog ni nge rin’ be’ e aram e nge pigpig ngak Jehovah. I yoloy ni gaar: “Tungun e re babyor ney e be fonownag e girdi’ ni be gaar: ‘Nguum par ni ba’ madgun Got u wun’um ma ga be fol ko thin rok.’”​—Ekl. 12:13.

9. Uw rogon nde pag Jesus e maruwel rok ni nge par ni aram e n’en th’abi ga’ fan u wan’?

⁹ Jesus e ir be’ ni ma maruwel nib gel. Nap’an ni kab fel’ yangaren, ma ir reb e daiksang. (Mark 6:3) Dariy e maruwar riy nib felfelan’ e gallabthir rok ko ayuw ni i pi’ ngorow u nap’an ni yow be guy rogon ni ngar yognagew e tin nib t’uf ko tabinaw rorow ni boor girdien. Ma bochan nib flont Jesus ma rayog ni nge rin’ e maruwel nrib fel’ rogon, ere dabisiy ni boor e girdi’ ni yad baadag ni nge ngongliy boch ban’en ni fan ngorad! Ku dabisiy ni baadag Jesus e maruwel ni ma rin’. Machane yugu aram rogon nib gel e maruwel ni ma tay, ma gubin ngiyal’ ni ma tay e tayim ni fan ko pigpig rok ngak Jehovah. (John 7:15) Boch nga tomuren u nap’an ni be machib u polo’ e tayim rok, me yog ngak e piin yad be motoyil ngak ni gaar: “Dab mmaruwelgad ni fan ko ggan ni bay n’en me kireb; machane mmaruwelgad ni fan ko fare ggan nra par ndabi kireb nge mada’ ko yafos ndariy n’umngin nap’an.” (John 6:27) Ma nap’an fare Welthin Rok u Daken e Burey me yog ni gaar: “Ngam ulunguyed e flaab romed u tharmiy.”​—Matt. 6:20.

10. Mang magawon e rayog ni nge mada’nag boch e walag ko maruwel ni yad ma un ngay?

¹⁰ Nap’an ni gad ra fol ko fonow rok Jehovah  ni bay e gonop riy, ma aram e ra puluw rogon e lem rodad u murung’agen e maruwel. Gadad e piin Kristiano e kad filed ni ngaud “maruwelgad nib gel . . . , ma gad be rin’ e maruwel nib fel’ rogon.” (Efe. 4:28, NW) Piin yad ba ga’ u tabon e maruwel rodad e ba ga’ ni yad guy ni gad ba yul’yul’ maku gad ma maruwel nib gel, ma rayog ni nga rogned ngodad feni ga’ fan u wan’rad rogon e maruwel ni gad ma tay. Re n’ey e rayog ni nge k’aringdad ni ngad yoornaged e awa ni gad be maruwel riy ni bochan e gad baadag ni nge fel’ e Pi Mich Rok Jehovah u wan’ e en nib ga’ ko maruwel. Machane faan gad ra rin’ e re n’ey, ma rayog ndab ki gaman e tayim ni fan ko tabinaw rodad ara tayim ni ngad rin’ed boch ban’en riy ni fan ngak Jehovah. Ere ba t’uf ni ngad thilyeged boch ban’en, ya nge yag ni yoor e tayim rodad ni fan ko tin th’abi ga’ fan ban’en.

11. Mang e fil reb e walag ni kab pagel u murung’agen rogon ni nge puluw e lem rok u murung’agen e maruwel?

¹¹ Bay reb e walag ni kab pagel ni ka nog William ngak ni ke guy fel’ngin nra yib ni faanra ndabin pag e maruwel ni nge par ni aram e n’en th’abi ga’ fan u wan’uy. I weliy murung’agen reb e piilal ni i maruwel rok kafram ni gaar: “[Re walag ney] e ir be’ nib fel’ rogon e maruwel ni ma tay. Ba gel e maruwel ni ma tay, ma kub fel’ e tha’ u thilrad e piin ma maruwel rorad ni bochan e ba fel’ rogon e maruwel ni ma rin’ ni fan ngorad. Machane ra yan i taw ko tayim ni ngan mu’ ko maruwel, ma aram me tal ko maruwel me tiyan’ ko n’en nib t’uf ni nge rin’ ni fan ko tabinaw rok nge Jehovah. Ma ga manang, ir reb e tin th’abi felfelan’ e girdi’ ni gu manang!” *

12. Uw rogon ni dag Solomon nib puluw rogon ni ma lemnag rarogon, machane mang e buch rok boch nga tomuren?

¹² Nap’an ni ka be pigpig Solomon ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’, mab puluw rogon ni ma lemnag rarogon. Nap’an ni kab pagel me yog ni bay boch ban’en ndabiyog rok, ma aram me yog ngak Jehovah ni nge pow’iy. (1 Ki. 3:7-9) Ma nap’an ni ka fini tabab ko gagiyeg, miki  yog ni bay e riy’en e tolangan’. I yoloy ni gaar: “Tolangan’ e be sor i yan ko riya’, ma ufanthin e be sor i yan ko gin yira mul riy.” (Prov. 16:18, BT) Machane ba gel e kireban’ riy, ya boch nga tomuren ma de fol Solomon ko fonow rok. Boch nga tomuren ni ke mang pilung, ma aram me tolangan’ me tabab ni nge daki fol ko pi motochiyel rok Got. Bod ni bay reb ko pi motochiyel nem ni be yog nreb e Hebrew nib pilung e susun “dabi yoor leengin, ya ireray e n’en nra k’aring nge pi keru’ ngak Somol.” (Deut. 17:17, BT) De fol Solomon ko re motochiyel ney, ma aram me leay 700 e ppin maku immoy yugu boch e ppin rok ni yad 300 u gubin ni boor i yad e ma meybil ko got ni googsur! (1 Ki. 11:1-3) Rayog ni lemnag Solomon ndariy e riya’ ko re n’ey. Machane boch nga tomuren me yib wenegan ngak ni bochan e de fol rok Jehovah.​—1 Ki. 11:9-13.

13. Mang e rayog ni ngad filed ni faan gad ra fal’eg i lemnag rogon feni sobut’an’ Jesus?

¹³ Jesus e ir be’ nib puluw rogon ni ma lemnag rarogon, ma der ma lemnag ni kab fel’ ko tin ka bay e girdi’. U m’on ni nge yib nga fayleng, ma boor ban’en ni i rin’ ni fan ko pigpig rok ngak Jehovah ni yira ngat ngay. Pa’ Jesus e “sunumeg Got urngin ban’en ngay ni bay u tharmiy ngu but’.” (Kol. 1:16) Nap’an nni taufenag mab tamilang ni yib ngan’ urngin ban’en ni i rin’ u nap’an ni immoy rok e Chitamangin. (Matt. 3:16; John 17:5) Machane re n’ey e de k’aring ni nge tolangan’. Ya bin riyul’ riy e da i guy rogon ni nge m’ug ni kab fel’ ko tin ka bay e girdi’. I yog ngak pi gachalpen ni gathi ke yib nga fayleng “ni ngan pigpig ngak, machane yib ni nge pigpig me pi’ e pogofan rok nge biyuliy boor e girdi’ ngay.” (Matt. 20:28) Ki yog ndariy ban’en nrayog ni nge rin’ ni ir e tafinay rok. (John 5:19) Jesus e ir be’ nrib sobut’an’! Ir e ke dag e kanawo’ nib manigil ni ngad folwokgad riy.

14. Mang e rayog ni ngad filed rok Jesus u murung’agen rogon ni nge puluw rogon ni ngaud lemnaged rarogodad?

¹⁴ I fil Jesus ngak pi gachalpen ni nge puluw rogon ni ngaur lemnaged rarogorad. Bay bayay ni gaar ngorad: “Mus nga piyan lolugmed ni ke m’ay i theeg.” (Matt. 10:30) Re thin ney e ra fal’eg  lanin’dad nib ga’ ni faanra yug gad ma lemnag boch ban’en nde puluw u rarogodad. Be yip’ fan nri ma lemnagdad e Chitamangidad ni bay u tharmiy mab ga’ fadad u wan’. Faanra ke pagdad Jehovah ni ngad liyorgad ngak ma be lemnag ni bay rogon ni nge yag e yafos ni manemus ngodad u lan e bin nib beech e fayleng rok, ma susun e dab da lemnaged nde puluw e n’en ke dugliy.

15. (a) Uw rogon ni be yog e The Watchtower nsusun e ngaud lemnaged rarogodad? (b) Faanra yugu da lemnaged rarogodad nib pag rogon, ma mang boch e tow’ath ndabi yag ngodad nrogon ni be m’ug ko fa gal sasing ko page 24?

¹⁵ Sogonap’an 15 e duw ni ke yan, me yog e The Watchtower nsusun e nge puluw rogon ni ngaud lemnaged rarogodad. I gaar: “Susun e dab da lemnaged rarogodad nge pag rogon me k’aringdad ni ngad ufanthingad, ara da lemnaged ndariy fadad me k’aringdad ni nge kireban’dad. Ya susun e ngad guyed rogon ni nge puluw rogon ni ngaud lemnaged rarogodad, ni aram e be yip’ fan ni gad manang ni bay boch ban’en nrayog rodad ma bay boch ndabiyog. Bay be’ nib pin nib Kristiano ni gaar: ‘Gathi gag be’ nri gub kireb, maku gathi gag be’ nri gub fel’. Bay fel’ngig maku bay thibngig, maku arrogon e tin ka bay e girdi’.’” * Ere kad guyed fan nib fel’ ni nge puluw rogon ni ngaud lemnaged rarogodad.

16. Mang fan ni ma fonownagdad Jehovah u fithik’ e gonop?

¹⁶ Ma fonownagdad Jehovah u fithik’ e gonop u daken e Thin rok. Gad ba t’uf rok ma baadag ni ngad felfelan’gad. (Isa. 48:17, 18) N’en th’abi fel’ nrayog ni ngad mel’eged nra yibnag e bin riyul’ e felfelan’ ngodad e aram e ngad m’oneged e tirok Jehovah ban’en u lan e yafos rodad. Gad ra rin’ e re n’ey, ma aram e gad ra siyeg boor e magawon ni ma mada’nag e piin nib m’on e salpiy nge maruwel rorad u wan’rad, ara yu gub pag rogon ni yad ma lemnag rarogorad. Ere manga yigi bagadad me dugliy u wan’ ni nge ngongol u fithik’ e gonop me felfelan’nag Jehovah!​—Prov. 23:15.