1-2. Mang boch i fan nib fel’ ni ngad daged e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ ngak pi walagdad?

BOOR fan nib fel’ ni ngad daged e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ ngak pi walagdad. Mang boch i fan? Pi thin nu Bible ni baaray e ra ayuwegdad ni ngad nanged e fulweg ko re deer ney. Be gaar: “Dab mu pithig paam ko yul’yul’ nge t’ufeg. . . . Faan ga ra rin’ ni arrogon, ma ga ra fel’ u wan’ Got nge girdi’.” “Ba fel’ ngom ni ga ra gol [“dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’,” NW].” “Nguum gol ma ga yul’yul’ ma ra n’uw nap’an e yafos rom.”​—Prov. 3:3, 4, BT; 11:17, BT; 21:21, BT.

² Pi thin nu Bible ney e be weliy dalip i fan nsusun e ngad daged e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’. Bin som’on e, faan gad ra dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ ma gad ra fel’ u wan’ Got. Bin migid e, gad ra dag e re t’ufeg ney ma ra yib angin ngodad e chiney, ya ra yag boch e fager ngodad nrayog ni nge par ndabi kireb. Ma bin dalip e, gad ra dag e re t’ufeg ney ma ra yag boch ban’en nib manigil ngodad boch nga m’on. Arrogon, bay fan nib fel’ ni ngad folgad ko fapi thin ni ke yog Jehovah ni ke gaar: “Thingari m’ug e gol nge t’ufeg nge wurngan’ ni bay u thilmed ngomed.”​—Zek. 7:9, BT.

3. Mang deer e gad ra weliy e fulweg riy ko re article ney?

³ Gad ra weliy e fulweg ko re aningeg i deer ni baaray ko re article ney. Mini’ e susun ni ngaud t’ufeged u fithik’ e yul’yul’? Mang e rayog ni ngad filed ko fare babyor rok Ruth u murung’agen rogon ni ngad daged e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’? Uw rogon ni ngad daged e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ e ngiyal’ ney? Mang angin nra yib ngak e piin ma dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’?

4. Uw rogon ni ngad folwokgad rok Jehovah u rogon ni ma dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’? (Mark 10:29, 30)

⁴ Kad filed ko fa binem e article ni kemus ni yigoo piin yad ma t’ufeg Jehovah ma yad ma pigpig ngak e ma t’ufegrad u fithik’ e yul’yul’. (Dan. 9:4) Gad baadag ni ‘nguud pired ni gad be folwok rok Got, ni bochan e gad pi fak ni gad ba t’uf rok.’ (Efe. 5:1) Ere aram fan ni gad baadag ni ngaud t’ufeged pi walagdad u fithik’ e yul’yul’.​—Mu beeg e Mark 10:29, 30.

5-6. Uw rogon nib ga’ ni yima lemnag fan fare bugithin ni “yul’yul’”?

⁵ Dabisiy ni ga manang ni faanra nge yag ni ngad t’ufeged pi walagdad u fithik’ e yul’yul’, mab t’uf ni ngari tamilang u wan’dad fan e re thin ney. Ra ngari tamilang u wan’dad fan fare thin ni t’ufeg u fithik’ e yul’yul’, ma ngad taareb rogonnaged nga rogon nib ga’ ni ma lemnag e girdi’ fan fare bugithin ni “yul’yul’.” Am lemnag rogon ni kan susunnag.

 ⁶ Ngiyal’ ney e faanra ke yoor e duw ni ke un be’ nga barba’ e maruwel, ma rayog ni nga nog ni ir reb i girdien e maruwel nib yul’yul’. Yugu aram rogon ni ke n’uw nap’an ni ke maruwel ma rayog ndawori mada’nag e tayugang’ ko fare raba’ i maruwel. Ku rayog ni gathi gubin e motochiyel ko fare raba’ i maruwel nib m’agan’ ngay. De adag e re raba’ i maruwel nem, machane be maruwel u rom ni bochan e ba t’uf e salpiy rok. Ere ra ulul ko maruwel nge mada’ ko ngiyal’ ni ke retire ara ngiyal’ ni ke pirieg reb e maruwel u bang ni kab fel’ boch.

7-8. (a) Mang e ma k’aring be’ ni nge dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’? (b) Mang fan ni gad ra weliy yu yang ko fare babyor rok Ruth?

⁷ N’en nib thil u thilin e yul’yul’ ni kan weliy murung’agen ko  paragraph 6 nge t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ e fan ni ma dag be’ e gal fel’ngin ney. Mang fan ni i dag e pi tapigpig rok Got e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ kakrom? Piin ur daged e re t’ufeg ney e ur rin’ed ni bochan e yad baadag ma gathi bochan e ban’en nthingar rin’ed. Am lemnag e n’en ni rin’ David. I dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ ngak Jonathan ni fager rok ni yugu aram rogon ni baadag e chitamangin Jonathan ni nge thang e fan rok David. Boor e duw nga tomuren ni yim’ Jonathan, miki ulul David ni nge dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ ngak Mefiboseth ni fak Jonathan.​—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Boor ban’en nrayog ni ngad filed u murung’agen e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ ni faan gad ra beeg yu yang ko fare babyor rok Ruth. Mang boch ban’en nrayog ni ngad filed u murung’agen e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ ko n’en ni rin’ e piin bay murung’agrad ko re babyor ney? Uw rogon nrayog ni ngad folgad ko pi n’ey u lan e ulung rodad? *

9. Mang fan ni lemnag Naomi ni be togopuluw Jehovah ngak?

⁹ Gad ra beeg u lan fare babyor rok Ruth murung’agen Naomi, nge Ruth, nge be’ ni pumoon ni ka nog Boaz ngak nib t’uf Got rok ma ir reb e girdi’ ko pumoon rok Naomi. Bochan ni yib e uyungol nga Israel, ma aram me chuw Naomi, nge pumoon rok, nge l’agruw i pumoon ni fakrow nga ranod ra pared nga Moab. Nap’an ni yad bay u rom, me yim’ figirngin Naomi. Me mabgol fa gal pumoon ni fakrow, me boch nga tomuren mu kur m’ow. (Ruth 1:3-5; 2:1) Pi n’ey ni buch e k’aring Naomi ni  ngari mulan’, ma aram me lemnag ni ke togopuluw Jehovah ngak. Mu tay fanam i yan ko n’en ni yog u murung’agen Got ni gaar: “I Somol e ke togopluw ngog.” “Got ni Gubin ma Rayog Rok e ba gel e gafgow ni ke pi’ ngog.” Ki yog ni gaar: “Somol ni Gubin ma Rayog Rok e ke gagiyegnag ke m’ug ni ke gechignigeg kug gafgow.”​—Ruth 1:13, 20, 21.

10. Mang e rin’ Jehovah u nap’an ni rung’ag e thin ni yog Naomi?

¹⁰ Mang e rin’ Jehovah u nap’an ni rung’ag e pi thin ney? De digey Naomi, ya dag ngak ni manang rogon laniyan’. Manang Jehovah ni “gafgow e rayog ni nge k’aring be’ nib gonop ni nge ngongol ni bod e balyang.” (Ekl. 7:7, NW) Yugu aram rogon, mab t’uf e ayuw rok Naomi ya nge yag ni nang ndawori digey Jehovah. Ere uw rogon ni ayuweg? (1 Sam. 2:8) I k’aring Ruth ni nge dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ ngak Naomi. Baadag Ruth ni nge dag e t’ufeg ngak Naomi me ayuweg ndab ki mulan’, me nang ni kab t’uf rok Jehovah. Mang e gad be fil ko n’en ni rin’ Ruth?

11. Mang fan ni boor e walag ni yad ma guy rogon ni ngar ayuweged e piin ke kireban’rad ara ke mulan’rad?

¹¹ T’ufeg u fithik’ e yul’yul’ e aram e n’en ma k’aringdad ni ngad guyed rogon ni ngad ayuweged e piin ke kireban’rad ara ke mulan’rad. Boor e walag u lan e ulung e ngiyal’ ney ni yad ma ulul ni ngar ayuweged e piin ke kireban’rad ara ke mulan’rad ni bod e n’en ni rin’ Ruth ngak Naomi. Ba t’uf pi walagrad rorad, ma yad baadag ni ngar rin’ed urngin e tin rayog rorad ni ngar ayuweged yad. (Prov. 12:25; 24:10) Re n’ey e ba puluw ko n’en ni pi’ apostal Paul e athamgil nga lanin’dad ni ngad rin’ed u nap’an ni gaar: “Mi gimed pi’ e athamgil ngak e piin ni yad be rus [“piin ke kireban’rad,” NW], mi gimed ayuweg e piin ni yad mmeewar, mu um pired nib gum’an’med rok urngin e girdi’.”​—1 Thess. 5:14.

12. Mang e bin nth’abi fel’ e kanawo’ ni ngam ayuweg reb e walag riy ni ke mulan’?

¹² Ba ga’ ni bin nth’abi fel’ e kanawo’ ni ngam ayuweg reb e walag riy ni ke mulan’ e aram e ngam motoyil ngak ma gog ngak nib t’uf rom. Ba ga’ fan u wan’ Jehovah e n’en ga be rin’ ni ngam ayuweg e pi tapigpig rok nib ga’ farad u wan’. (Ps. 41:1) Be gaar e Proverbs 19:17, BT: “Ga ra pi’ ban’en ngak e gafgow, ma bod ni Somol e kam pi’ ngak, ra sulweg Somol puluwon ngom.”

13. Uw rogon nib thil e n’en ni dugliy Ruth ko n’en ni dugliy Orpah? Uw rogon ni dag Ruth e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’? (Mu guy e sasing ni bay u wuru’ e re ke babyor ney.)

¹³ Rayog ni ngari tamilang u wan’dad fan e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ u nap’an ni gad ra lemnag e n’en ni buch rok Naomi u tomuren ni yim’ figirngin nge fa gal pumoon ni fak. Nap’an ni nang Naomi ni “ke ayuweg Somol e girdi’ rok ya ke fal’eg rogon e woldug rorad,” ma aram me dugliy ni nge sul nga tafen. (Ruth 1:6) Fa gali ppin nra leayew fa gal pumoon ni fak e ra dugliyew ni ngar unew ngak u nap’an  ni nge sul. Machane, nap’an ni yad bay u kanawo’ ma dalip yay ni yog Naomi ngorow ni ngar sulow nga Moab. Ere mang e buch? Be gaar e Bible: “Me faray Orpa owchen e chitiningin figirngin ni aram e ke fingichiy, me sul ngak e girdi’ rok, machane Ruth e dabun ni nge pag Naomi.” (Ruth 1:7-14) I rin’ Orpah e n’en ni yog Naomi ngak ma aram me sul nga Moab. Machane Ruth e de rin’ e n’en ni yog Naomi ngak. Yugu aram rogon nrayog ni nge sul nga tafen, machane me dugliy ni nge par rok Naomi. (Ruth 1:16, 17) I dugliy ni nge rin’ e re n’ey ni bochan e baadag ma gathi bochan ni ban’en nthingari rin’. Ere ke dag Ruth e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’. Mang e gad be fil ko re n’ey?

14. (a) Uw rogon ni ma folwok boor e walag rok Ruth e ngiyal’ ney? (b) Uw rogon ni ngad felfelan’naged Got nrogon ni bay ko Hebrews 13:16?

¹⁴ Faanra gad ma dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’, ma aram e gad ra athamgil u rogon nrayog rodad ni ngad ayuweged yugu boch e girdi’. Boor e walag e ngiyal’ ney ni kar dugliyed ni ngar t’ufeged pi walagrad u fithik’ e yul’yul’ ni kub muun ngay e piin dariy ba ngiyal’ ni kar mada’gad ni bod ni un rin’ kakrom. Bod nnap’an ni yad ra rung’ag ni ke yib e yoko’ ara durru’ u bang, ma ka chingiyal’ nem ma yad baadag ni ngar nanged rogon nrayog ni ngar pied e ayuw. Faanra bay reb e walag ni be magawon ko salpiy, ma ka chingiyal’ nem mar guyed rogon ni ngar nanged e n’en nib t’uf rok mar ayuweged. Yad ma athamgil u rogon nrayog rorad ni ngar ayuweged e pi walag ni bod e n’en ni rin’ e pi walag u Macedonia ko bin som’on e chibog. Yad ma pi’ e tayim nge tin bay rorad ya nge yag nra ayuweged pi walagrad ni kar gafgowgad. (2 Kor. 8:3) Ri ma felfelan’ Jehovah u nap’an nra guy ni yad be dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’!​—Mu beeg e Hebrews 13:16.

15-16. Uw rogon ni dag Ruth ni ke dugliy u wan’ ndabi thilyeg e lem rok?

¹⁵ Boor ban’en ni gad ra fil u rogon ni ayuweg Ruth Naomi. Ngad weliyed in ko pi n’ey.

¹⁶ Dab mu tal i guy rogon ni ngam pi’ e ayuw. Nap’an ni yog Ruth ngak Naomi ni nge un ngak nga Judah, me yog Naomi ndabi un ngak. Machane de thilyeg Ruth e lem rok. Ere mang e buch nga tomuren? “Faani guy Naomi ni ke m’ay i lemnag rok Ruth ni nge un ngak nga ranow, ma daki yog bbugithin.”​—Ruth 1:15-18.

17. Mang e ra ayuwegdad ndabi mulan’dad u puluwon be’ nib papey?

¹⁷ N’en gad be fil riy: Ba t’uf e gum’an’ ya nge yag nni ayuweg e piin ke kireban’rad, machane susun e dabi mulan’dad u puluwrad. Reb e walag nib pin nib t’uf e ayuw rok e som’on e rayog ni nge siyeg e ayuw ni gad be ognag ngak. * Yugu aram rogon, ma t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ e ir e ra k’aringdad ndab da paged fare walag. (Gal. 6:2) Gad be athapeg ni nge munmun me pagdad ni ngad ayuweged ma gad fal’eg laniyan’.

18. Mang e rayog ni k’aring e kireban’ ngak Ruth?

¹⁸ Dabi aw nga lanin’um. Nap’an ni taw Naomi nge Ruth nga Bethlehem, me mada’nag Naomi boch e girdi’ ni yad mananged yad, me gaar ngorad: “Faan gu chuw u roy ma boor ban’en rog, machane ke fulwegeg Somol ngaray ni mus nga taa ban’en ma dariy rog.” (Ruth 1:21) Am lemnag rogon laniyan’ Ruth u nap’an ni rung’ag e pi thin ney ni ke yog Naomi. Ke rin’ Ruth urngin e tin rayog rok ni nge ayuweg Naomi. I un ngak ko meyor, ma be fal’eg laniyan’, ma kub n’uw e kanawo’ ni kar bow  riy. Yugu aram rogon, me gaar Naomi: “Ke fulwegeg Somol ngaray ni mus nga taa ban’en ma dariy rog.” Yugu aram rogon nde digey Ruth Naomi, machane rogon e thin ni yog e m’ug riy nde ga’ fan u wan’ e ayuw ni pi’ Ruth ngak. Dabisiy nri kireban’ Ruth ko re n’ey! Yugu aram rogon ma de digey Naomi.

19. Mang e ra ayuwegdad ndab da paged be’ ni ke kireban’?

¹⁹ N’en gad be fil riy: Ngiyal’ ney e rayog ni nge yog reb e walag nib pin ni ke kireban’ boch e thin nra kirebnag lanin’dad ni yugu aram rogon ni gad be athamgil u rogon nrayog rodad ni ngad ayuweged. Yugu aram rogon, ma gad ma guy rogon ndabi aw nga lanin’dad. Dab da paged walagdad ni ke t’uf e ayuw rok, ma gad ma wenig ngak Jehovah ni nge ayuwegdad ngad nanged rogon ni ngad fal’eged laniyan’.​—Prov. 17:17.

20. Mang e pi’ gelngin Ruth me ayuweg ndabi mulan’?

²⁰ Mu pi’ e athamgil nga laniyan’ be’ ni ke t’uf ni ngam pi’ e athamgil ngak. I t’ufeg Ruth Naomi u fithik’ e yul’yul’, machane chiney e ir e ke t’uf ni ngan pi’ e athamgil nga laniyan’. Ere fanay Jehovah Boaz ni nge pi’ e athamgil ngak. I gaar Boaz ngak Ruth: “I Somol e bayi pi’ puluwom ko tin ni kam rin’; i Somol ni ir e Got nu Israel, ni ir e ka mub ni ngam naf nga tan pa’ e bayi pi’ puluwom ni polo’!” Ri pi’ e pi thin ney e athamgil nga laniyan’ Ruth, ma aram me gaar ngak Boaz: “Ri gab gol ngog; kam pi’ e athamgil nga lanin’ug ko thin ni ga be yog ngog nib munguy.” (Ruth 2:12, 13) Pi thin ney ni yog Boaz ngak Ruth e pi’ gelngin me ayuweg ndabi mulan’.

21. Mang e ra rin’ e piin piilal ni yad ma t’ufeg e pi walag nrogon ni be yog e Isaiah 32:1, 2?

²¹ N’en gad be fil riy: Piin yad ma dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’ e ku bay yu ngiyal’ nib t’uf ni ngan pi’ e athamgil nga lanin’rad. I yog Boaz fel’ngin e n’en be rin’ Ruth u nap’an ni guy rogon feni gol ngak Naomi. Ku arrogon e  piin piilal e ngiyal’ ney ni yad ma yog fel’ngin e n’en be rin’ e pi walag u lan e ulung u nap’an ni yad ra guy ni yad be ayuweg yugu boch e girdi’. Ra un rin’ e re n’ey, ma ra pi’ gelngin e pi walag me ayuwegrad ndabi mulan’rad.​—Mu beeg e Isaiah 32:1, 2. 

22-23. Uw rogon ni thil e lem rok Naomi, ma mang fan? (Psalm 136:23, 26)

²² Boch nga tomuren, me pi’ Boaz boch e ggan ngak Ruth nge Naomi ni tow’ath rorow. (Ruth 2:14-18) Mang e rin’ Naomi u tomuren ni pi’ Boaz e pi tow’ath nem ngorow? I gaar: “I Somol e nge fal’eg waathan, ni ir e der ma thiliyeg e tin ni ke yog nra rin’ [“ma dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’,” NW] ngak e piin nib fos nge piin kar m’ad.” (Ruth 2:20a) Kari thil e lem rok Naomi! U m’on riy me yog u fithik’ e kireban’ ni gaar: “I Somol e ke togopluw ngog,” machane chiney e be non u fithik’ e felfelan’ ni be gaar: “I Somol e . . . ma dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’.” Mang fan ni ke thil e lem rok Naomi?

²³ Fin aram e ngiyal’ ni ke tamilang u wan’ ndawori pag Jehovah. I fanay Jehovah Ruth ni nge ayuweg ko milekag rok nga Judah. (Ruth 1:16) Ki nang ni ke fanay Jehovah Boaz ni nge ayuwegrow Ruth. (Ruth 2:19, 20b) Dabisiy ni gaar u wan’, ‘Ka fini tamilang u wan’ug nde digeyeg Jehovah. Ka aray n’umngin nap’an ni ir e be ayuwegeg!’ (Mu beeg e Psalm 136:23, 26.) Dabisiy ni felfelan’ Naomi nde mulan’ Ruth nge Boaz u puluwon! Yad gubin nra felfelan’gad u nap’an ni fel’ laniyan’ Naomi miki yib gelngin ni ngki pigpig ngak Jehovah bayay.

24. Mang fan ni gad baadag ni ngad ululgad i t’ufeg pi walagdad u fithik’ e yul’yul’?

²⁴ Mang e kad filed ko fare babyor rok Ruth u murung’agen e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’? T’ufeg u fithik’ e yul’yul’ e aram e n’en ma k’aringdad ni nge dabi papey ni nge mulan’dad u puluwon e pi walagdad ni ke kireban’rad. Ku ir e ma k’aringdad ni ngad pied e tayim nge tin bay rodad ya nge yag nda ayuweged yad. Kub t’uf ni nge pi’ e piin piilal e athamgil nga laniyan’ e piin yad ma dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’. Ri gad ma felfelan’ u nap’an ni gad ra guy ni ke fel’ lanin’rad miki yib gelngirad ni ngar ululgad ko pigpig ni yad be tay ngak Jehovah. (Acts 20:35) Machane mang e bin nth’abi ga’ i fan ni ngad ululgad i dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’? Bochan ni gad baadag ni ngad folwokgad ma gad fal’eg laniyan’ Jehovah ni ir e en “ma t’ufeg e girdi’ ma ma yul’yul’ ngorad” ara ma dag e t’ufeg u fithik’ e yul’yul’.​—Ex. 34:6; Ps. 33:22.