U m’on ni nggu weliy e n’en ni buch ni migid, ma nggu weliy rogon nug tabab ko pigpig u polo’ e tayim rog.

Ni gargelnageg ko duw ni 1942 u reb e donguch u lan e Caribbean ni ka nog yu Curaçao ngay. Chitamag e be’ nu Suriname, machane me chuw nge yib i par ko re donguch nem nga i maruwel. In e duw u m’on ni ngan gargelnageg, ma ir bagayad e tin som’on e Pi Mich Rok Jehovah nni taufenag u Curaçao. a Gubin e wik ni ma fil e Bible ngomad pi walageg ni yugu aram rogon ni gathi gubin ngiyal’ ni gamad baadag ni ngan fil e Bible ngomad. Nap’an ni gaman 14 e duw rog, ma gamad yan e chitamag gu pared nga Suriname ya nge yag ni ayuweg e chitiningin ni ke pilibthir.

Gu tabab ni ngaug chag ko piin fel’ yangaren u lan e ulung u Suriname ni yad ma pigpig ngak Jehovah u fithik’ e pasig. Yad ba ilal ngog u lan in e duw maku yad ma pigpig ni yad boch e regular pioneer. Nap’an ni yad ra weliy murung’agen e pi n’en ma buch rorad u nap’an e machib, ma rayog ni ngguy gelngin e felfelan’ ni yad ma tay riy. Tomuren ni kan mu’ ko muulung, maku gamad ma sabethin ni gamad be weliy murung’agen boch ban’en u Bible, ma yu ngiyal’ e gamad ma yan gu pared nga wen ngaug yaliyed e pi t’uf. Pi fager ney e ra ayuweged gag ni nggu nang e n’en nug baadag ni nggu rin’ u lan e yafos rog ni aram e nggu maruwel ni fan ngak Jehovah. Ere nap’an ni gaman 16 e duw rog mug un ko taufe. Ma boch nga tomuren u nap’an ni ke gaman 18 e duw rog, mug tabab ko regular pioneer.

Boor ban’en ni kug fil u nap’an ni kug pioneer, ma pi n’ey e ke ayuwegeg u n’umngin nap’an ni kug pigpig u polo’ e tayim rog. Bod nreb e ban’en nug fil nsom’on e rogon feni ga’ fan ni ngan skulnag yugu boch e girdi’. Nap’an nug tabab ko pioneer ma bay reb e missionary ni ka nog Willem van Seijl ngak ni ayuwegeg. b Boor ban’en ni fil ngog u rogon ni nggu rin’ boch e maruwel u lan e ulung. Ngiyal’ nem e dagnang nib t’uf ni ngan skulnageg. Faani bin migid  e duw nga tomuren, min dugliy ni nggu mang reb e special pioneer ma nga tomuren mug tabab i ayuweg bochi ulung i walag ni yad ma par u fithik’ e garger u Suriname ni yad ba palog ko tin ka bay e ulung. Rug be pining e magar nga rogon e skul ni ke tay e pi walag ngog! Ka aram nap’an nug ma guy rogon ni nggu folwok rorad ni aram e gu ma tay e tayim ni nggu skulnag yugu boch e girdi’ riy.

N’en ni migid nug fil e rogon feni fel’ ni ngan momnag e par nge rogon ni ngan rin’ ban’en nib yaram. U tabolngin gubin e pul ma gamow ma guy e re walag ni pumoon ni baaram ni gamow ma special pioneer u taabang rogon ni nggu dugliyew e re miti ggan nge chugum nib t’uf romow u lan e pi wik nga tomuren. Tomuren me milekag bagamow ko gin bay e tochuch riy nge chuw’iy e tin nib t’uf romow. Ba t’uf ni nggu kol ayuwgow nga rogon ni gamow be chuway’ ko salpiy ni yima pi’ ngomow ni yu pul, mu kug guyew rogon ni nge gaman e ggan nge boch ban’en nib t’uf romow u lan reb e pul. Ya faanra m’ay ban’en nib t’uf romow u nap’an ni gamow bay u rom, ma ri in e girdi’ nrayog ni nge ayuwegmow. Gu be lemnag ni bochan nug fil rogon ni nggu momnag e par rog u nap’an ni kab fel’ yangareg nge rogon ni nggu rin’ ban’en nib yaram, ma aram e n’en ke ayuwegeg ni nggu tiyan’ug ko maruwel rok Jehovah u n’umngin nap’an e yafos rog.

Bin dalip e n’en nug fil e rogon feni ga’ fan ni ngan fil ban’en ko girdi’ ni yibe fanay e thin rorad. Gu ilal nug ma non ko thin ni Dutch, nge Meriken, nge Papiamento, nge Sranantongo (ni ku yima yog e thin ni Sranan ngay) ni aram e re thin ni yima yog u Suriname. Machane nap’an nug bay u fithik’ e garger u Suriname, mug nang ni girdi’ u rom e ba mom boch ni nge m’agan’rad ngay ni ngar motoyilgad ko fare thin nib fel’ ni faan yira machibnag ko thin rorad. Ba mo’maw’ ngog ni nggu non u boch e pi thin ney ni bod fare thin ni Saramaccan ni yira non riy ma yibe thilthilyeg lamey. Machane gu felfelan’ nug gay rogon ni nge mit e pi thin ney ngog. U lan e pi duw ni ke yan ke mada’ ko chiney ni boor e girdi’ ni ke yag ni nggu fil e tin riyul’ ngorad ni bochan e rayog ni nggu non ko thin rorad.

Machane bay boch ban’en ni ug rin’ ni i k’aring e tamra’ ngog. Bod ni bay bayay nug lemnag ni nggu fith salpen be’ nib pin ni ma fil e Bible ni ma non ko thin ni Saramaccan ni bochan e be amith e yal rok. Machane bin riyul’ riy e gu be fith ngak ko ba diyen fa danga’! Re deer nem nug fith e k’aring e tamra’ ngak. Machane yugu aram rogon ni ug oloboch, ma gubin ngiyal’ nug ma guy rogon ni nggu non ko thin ni ma yog e girdi’ ko gin gu ma machib riy.

Nap’an e duw ni 1970, min teg ni ngaug lekag e ulung. Bay ba kachido ni thin ni Meriken ni ug pag nga i guy e girdi’ ni yad ma par u rom u fithik’ e garger u Suriname ni kenggin e “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s Witnesses.” Ra nggu wan gguy e pi walag nem, ma gamad ma milekag boch e walag ni pumoon u lan e lul’ ni gamad be yan u bbowoch nib n’uw ni kan ngongliy ko ren. Gamad ma fek ba generator nge un ngomad, nge ba teng ko pensin, nge boch e magal ni ma fanay e pensin, nge boch i mam’en e re kachido nem ni nggu paged. Nap’an ni gamad ra taw ko gin nggu warod ngay, ma gamad ma fek urngin e pi n’ey ko gin ni nggu paged e re kachido nem riy. Machane n’en nri da gur pagtalin u murung’agen e pi milekag ney e rogon nri baadag e girdi’ ko yungi n’em e pi n’ey. Rug ma felfelan’ ngay ni nggu ayuweg e girdi’ ni ngar filed murung’agen Jehovah nge ulung rok u roy u fayleng. Nap’an nug ra guy rogon ni be chugur e pi girdi’ nem ngak Jehovah, ma rug ma felfelan’ ngay ni kug rin’ e re maruwel ney.

Yugu aram rogon ni gu manang ni faan gu ra par ni gub muchugbil mab mom ngog ni nggu rin’ e maruwel rog, machane kug baadag ni nggu un ko mabgol. Ere gu yibilay ni nggu pirieg reb e ppin nra adag ni nge un ngog ko pigpig nug be tay ko biney e maruwel nib mo’maw’ nug be rin’ u polo’ e tayim rog u fithik’ e garger u Suriname. Sogonap’an reb e duw nga tomuren, me fel’ e thin romow Ethel nreb e special pioneer nib m’agan’ ngay ni nge maruwel nib gel ni fan ngak Jehovah ni yugu aram rogon nde mom ngak. Nap’an ni kab fel’ yangaren Ethel, ma ri baadag e n’en ni i rin’ apostal Paul ma baadag ni ngki rin’ urngin e tin nrayog rok ni fan ko machib ni bod Paul. Gu mabgolgow ko September ko duw ni 1971, ma aram ma gamow tabab i lekag e ulung.

Ba mom ngak Ethel ni nge mecham ko milekag ni gamow ma tay u fithik’ e garger u Suriname ni gamow be lekag e ulung, ni bochan e ilal u reb e tabinaw nde yoor ban’en rorad. Bod nnap’an ni gamow be fal’eg rogomow ni nggu lekagew e pi ulung nib kan nga fithik’ e garger u Suriname, ma da gur fekew boor e chugum. Gamow ma maluknag e mad romow u lan e lul’, maku aram e gin gamow ma maluk riy. Ki mecham ngomow ni nggu wew urngin mit e ggan ni kan pi’ ngomow ni bod ba mit e galuf ni ka nog e iguana ngay, nge ba mit e nig ni ka nog e piranha ngay, ara yugu ba mit e gamanman ni kan li’ ara nig ni kan kol u lan e lul’. Ma faanra dariy e plet, ma gamow ma abich u lan yuwan e dinay. Maku ra dariy e n’en ni nggu abichgow ngay ma gamow ma abich nga pa’mow. Kug guyew Ethel ni pi n’en kug pagew famow riy u nap’an ni gamow be maruwel ni fan ngak Jehovah e ke chugurnagmad nga taabang ni bod ba yil’ i tal nni ngongliy u dalip yil’ e gaf. (Ekl. 4:12) Ri gamow ba felfelan’ ko pi n’en ni i buch romow ma dariy ba ngiyal’ ni gamow ra pag fan ni bochan e nge yag yugu ban’en ngomow!

Nap’an ni gamad be sul u reb e milekag nug ted ni nggu warod gguyed e pi walag u fithik’ e garger u rom, me buch fare n’em ni kug weliy murung’agen aram ko tabolngin. Nap’an nug warod nga bang nib gel e gireng riy, me ligil fare bowoch romad nga ar ngki sul bayay nga lang. Ri gamad ba tow’ath ya gamad gubin ni gamad be chuw ko jacket ara  ban’en ni yima chuw ngay u maday ni nge ayuwegey ndab ni ligil nga ar, maku dariy bagamad ni mul nga maran. Machane me sug e ran nga lan e bowoch romad. Ere gu puoged e ggan ni bay u lan e pi th’ib romad nga lan e lul’ ma gamad fanay ni nggu fuoged e ran ni bay u lan fare bowoch.

Bochan ndakuriy e ggan romad, ma aram mug tababgad ko fita’ u nap’an ni gamad be yan u lan e re lul’ nem. Machane dariy ban’en nug koled. Ere gu meybilgad ngak Jehovah ma gamad yog ngak ni nge pi’ e ggan ni nggu wed e rofen nem. Tomuren nug meybilgad, me kol reb e walag ni pumoon ba nig nib ga’ nrayog ni nggu wed ni gamad lal u gubin e re nep’ nem nggu fosgad ngay.

Tomuren lal e duw nug lekagew Ethel e ulung, ma aram me yag reb e tow’ath ngomow ndag lemnagew nra yag ngomow. Aram e ngiyal’ nug mangew gallabthir. Yugu aram rogon ni dagnang e n’en nra buch nga m’on, machane rug felfelan’ u nap’an nug nang ni bayi yag reb e bitir ngog. Ri gamow baadag Ethel ni ngkug ululgow ko pigpig ni gamow be tay u polo’ e tayim romow ni faanra rayog. Ere nap’an e duw ni 1976, min gargeleg Ethniël ni bochi pagel ni fakmow. Ma l’agruw e duw nga tomuren min gargeleg e bin migid e pagel ni fakmow ni ka nog Giovanni ngak.

Bochan nib t’uf e ayuw u Suriname e ngiyal’ nem, ma aram me yarmiy e branch ofis ni ngkug ulul ngaug lekag e ulung u rom u nap’an ni gamow be chuguliy fakmow. Nap’an ni kab bitir fa gal pagel ni fakmow, min dugliy ni ngaug lekag e ulung ko yungin baaram ni buchuuw e ulung riy. Bochan e re n’ey, ma in e wik u lan reb e pul nug ma lekag e pi ulung riy, ma tin ka bay e wik e gu ma pioneer ko re ulung ni gamow ma un ngay. Nap’an nug ra lekag e pi ulung nib chugur ko gin gamad ma par riy, ma ma un Ethel nge gal pagel ni fakmow nem ngog. Machane nap’an nug ra lekag e pi ulung ni bay u fithik’ e garger u Suriname ngu nap’an ni nggu pi’ e welthin ko assembly u rom ma yigoo gag nug ma yan.

Ba t’uf ni nggu tanomnag e n’en ni nggu rin’ nib fel’ rogon ya nge yag nug mu’nag urngin e maruwel nib milfan ngog ni nggu rin’. Gu ma guy rogon ni ngaug ted chon e tabinaw rog e fol Bible ni gubin e wik. Nap’an nug be lekag e pi ulung u fithik’ e garger u Suriname, ma Ethel e ir e ma yarmiy rogon e fol Bible ni gamad ma tay fa gal pagel ni fakmow. Machane gamad ma guy rogon ni ngaug rin’ed boch ban’en u taabang ko ngiyal’ nrayog. Ku gamow ma un Ethel ngak fa gal pagel ni fakmow ngaug rin’ed boch ban’en nib manigil u taabang ni nggu chuweged e chalban romad ngay. Gamad ma rin’ boch e gosgos u taabang ara gu warod nga yu yang nib chugur ko gin gamad ma par riy ni bay boch ban’en riy nib fel’ yaan. Ba ga’ nug ma od nge n’uw e nep’ nug be fal’eg rogon e maruwel rog u lan e ulung.  Ethel e bod fare pin nib yal’uw ni kan weliy murung’agen ko Proverbs 31:15. Ma od ni kab nep’ ya nge yag nug beeged e thin nu Bible ni fan ko re rran nem mug abichgad u taabang u m’on ni nge yan e gal pagel ni fakmow nem nga skul. Rug be pining e magar ni kug leay be’ nib pin ni aray rogon ni ma pag fan ir u boch ban’en, ma gubin ngiyal’ ni ma ayuwegeg ni nggu mu’nag urngin e maruwel ni ke pi’ Jehovah ngog ni nggu rin’!

Ba gel e maruwel nug tew ni nggu ayuwegew gal fakmow ni nge t’uf Jehovah nge machib rorow. Gamow baadag ni ngar dugliyew ni ngar pigpiggow u polo’ e tayim rorow ni bochan e aram e n’en yow baadag ni ngar rin’ew, ma gathi bochan e yow be rin’ e n’en gamow baadag. Gubin ngiyal’ ni gamow ma weliy ngorow gelngin e felfelan’ ni ma yib ko pigpig ni yima tay u polo’ e tayim. Gamow ma tamilangnag rogon ni ke ayuwegmad Jehovah maku be tow’athnagmad ni yugu aram rogon ni gamad be mada’nag boch e magawon. Ka gamow ma guy rogon ni nga i chag gal fakmow ko Pi Mich ni yad ma mon’eg Jehovah u lan e yafos rorad.

Nap’an ni gamow be chuguliy gal fakmow, ma ma pi’ Jehovah urngin ban’en nib t’uf romad. Machane kug ma guy rogon ni nggu rin’ e tin rayog rog ni nggu pi’ e tin nib t’uf ko tabinaw rog. N’en ni i buch rog u nap’an ni ug special pioneer u fithik’ e garger u Suriname e fil ngog rogon ni nggu ayuweg e salpiy ya nge yag ni nggu chuw’iy e tin nib t’uf romad. Machane yugu aram rogon ni gamad ma rin’ e tin rayog romad, ma bay yu ngiyal’ nder ma yag ngomad urngin e tin nib t’uf romad. Machane yugu aram rogon ma ma ayuwegmad Jehovah. Bod nnap’an e duw ni 1986 nge mada’ ko duw ni 1992, ma un cham u Suriname. Ere nap’an e pi duw nem, ma bay yu ngiyal’ nib mo’maw’ ni nge yag e tin nib t’uf romad. Yugu aram rogon, ma ma pi’ Jehovah e tin nib t’uf romad.​—Matt. 6:32.

N’umngin nap’an e yafos romad ni gubin ngiyal’ ni ma ayuwegmad Jehovah, maku ma ayuwegmad ni nggu pirieged e felfelan’ me fel’ u wan’mad e tin bay romad. Ba gel e felfelan’ ni ke yibnag gal fakmow ngomow, ma ri ka gamow ba felfelan’ ni kug chuguliyew yow ke yag ni ngar mangew l’agruw e tapigpig rok Jehovah. Ku gamow ba felfelan’ ni kar mel’egew ni ngar pigpiggow u polo’ e tayim rorow. Ethniël nge Giovanni e yow l’agruw ni kar unew nga boch e skul ni ma tay e ulung rodad, ma chiney e ra bagayow ma yow be pigpig leengin ko branch ofis u Suriname.

Chiney e kug pilibthirgow Ethel, machane ka gamow be pigpig ngak Jehovah ni gamow l’agruw e special pioneer. Bin riyul’ riy e, ka boor ban’en ni gamow be rin’ ndawor gu pirieg e tayim ni nggu fil rogon e minong! Machane dariy ban’en ni kug kalngan’ug riy. Gu ra sul nggu lemnag, ma rayog ni nggog ni n’en nug dugliy u nap’an ni kab fel’ yangareg ni aram e nggu pigpig u polo’ e tayim rog u n’umngin nap’an e yafos rog e aram ban’en nrib manigil ni kug dugliy ni nggu rin’ u lan e yafos rog.