1-3. (a) Mang fan ni gad manang nrayog ni ngad manged fager rok Got? (b) Mini’ e piin ni gad ra weliy murung’agrad ko re article ney?

 DALIP yay ni be yog e Bible ni Abraham e fager rok Got. (2 Kron. 20:7; Isa. 41:8; Jas. 2:23) Bin riyul’ riy e, kemus ni yigoo Abraham e be yog e Bible ni ir e fager rok Got. Ere gur, re n’ey e be yip’ fan ni kemus ni yigoo Abraham e ir e yag ni nge mang fager rok Jehovah? Danga’, ya be tamilangnag e Bible ni gad gubin nrayog ni ngad manged fager rok Got.

² Boor e thin nu Bible ni be weliy murung’agen boch e pumoon nge ppin ni bay madgun Jehovah u wan’rad, mab mich u wan’rad, ma kur manged boch e fager rok nrib chugur e tha’ u thilrad. (Mu beeg e Psalm 25:14.) I weliy apostal Paul murung’agen ba ulung i girdi’ “nrib michan’rad ngak Got” ma yad boch e fager rok. (Heb. 12:1) Ma pi girdi’ nem e ba thilthil rarogorad.

³ Chiney e ngad weliyed murung’agen dalip e fager rok Jehovah ni bay murung’agrad u lan e Bible. Som’on e gad ra weliy murung’agen (1) Ruth ni be’ nib pin nu Moab ni ke yim’ figirngin; (2) Hezekiah ni ir reb e pilung nu Judah nib yul’yul’ ngak Got; ma (3) Maria ni chitiningin Jesus ni ir be’ nib sobut’an’. Ere, mang e rayog ni ngad filed u rogon ni yag ni nge mang e pi cha’ ney boch e fager rok Got?

4, 5. Mang reb e ban’en nrib mo’maw’ nthingari dugliy Ruth? Mang fan nrib mo’maw’ ni nge dugliy e re n’em? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

⁴ Am lemnag e ngiyal’ ni baaram ni be yan Naomi, nge Ruth, nge Orpah ni fa gal rugod ni leengin l’agruw i pumoon ni fak i yan nga Israel ni kar bad u Moab. Nap’an nra tawgad nga lukngun e kanawo’, me dugliy Orpah ni nge sul nga tafen u Moab. Machane, ke dugliy Naomi u wan’ ni nge sul nga tafen u Israel. Ere, bay ban’en nrib ga’ fan nthingari dugliy Ruth. Reb e nge sul nga tafen u Moab fa reb e nge un ngak Naomi nga ranow nga Bethlehem.​—Ruth 1:1-8, 14.

⁵ Ma par chon e tabinaw rok Ruth u Moab. Ere, rayog ni nge sul e ngaram min ayuweg u rom ni bochan e aram e gin ni bay e chitiningin riy nge ku boch i girdien e tabinaw rok. Aram e gin ni manang e thin riy, nge girdi’ riy, nge yalen riy. Ma dabiyog ni nge micheg Naomi ngak Ruth nib mom nra mecham ko girdi’, nge thin, nge yalen u Bethlehem u nap’an ni yow ra yan e ngaram. Ere, yog ngak Ruth ni nge sul nga Moab. Ya ku be magar Naomi nri de yag ni nge pirieg Ruth reb e pumoon ni nge leay ara bang nrayog ni ngar parew riy. Ere, mang e ra rin’ Ruth? Am tay fanam i yan u rogon e n’en nib thil u thilrow Orpah. Ya Orpah e dugliy ni nge “sul ngak e girdi’ rok nge birok e kan.” (Ruth 1:9-15) Me Ruth e dugliy ndab ki sul ko girdi’ rok nge pi got ni googsur ni yad ma liyor ngay.

6. (a) Mang e dugliy Ruth ni be m’ug riy ni ir be’ nib gonop? (b) Mang fan ni yog Boaz ni ke naf Ruth nga tan pa’ Jehovah?

⁶ Rayog ni figirngin Ruth ara Naomi e ir e fil murung’agen Jehovah Got ngak Ruth. I fil nib thil Jehovah ko pi got rok piyu Moab. Ki fil ni baadag Jehovah ni kemus ni yigoo ir e ngan t’ufeg min liyor ngak. Machane, de gaman ni kemus ni nge fil murung’agen Got, ya ku bay ban’en nthingari dugliy. Gur, ra mel’eg Jehovah ni nge mang Got rok, fa? Rib manigil e n’en ni mel’eg Ruth. I yog ngak Naomi ni gaar: “Girdi’ rom e bayi mang girdieg; ma Got rom e bayi mang Got rog.” (Ruth 1:16) Gad ra lemnag gelngin feni t’uf Naomi rok Ruth ma ban’en nrib manigil. Machane, n’en nri kab ga’ fan e rogon feni t’uf Jehovah rok. Ya mus ngak Boaz miki yog ni Ruth e ir be’ nrib manigil ni bochan e i naf nga tan pa’ Jehovah. (Mu beeg e Ruth 2:12.) Re n’ey ni yog Boaz u murung’agen Ruth e rayog ni ngan taarebrogonnag nga rogon ni ma naf ba pi fak e arche’ nga tan pon e chitiningin ara chitamangin. (Ps. 36:7; 91:1-4) Ere, yan i par Jehovah ni ke mang ba matam ngak Ruth, me tow’athnag ni bochan e par nib gel e michan’ rok. Ere, de kal Ruth ngan’ ko n’en ni dugliy.

7. Mang reb e ban’en nrayog ni nge ayuweg e piin ni be maruwar u wan’rad ko ngar ognaged e yafas rorad ngak Jehovah fa danga’?

⁷ Boor e girdi’ ni kar filed murung’agen Jehovah machane dubrad ni ngar nafgad nga tan pa’. Aram fan ndarur ognaged e yafas rorad ngak mar uned ko taufe. Ere, faanra be maruwar u wan’um ko ngam ognag e yafas rom ngak Jehovah fa danga’, ma thingar mu fal’eg i lemnag ko mang fan ni be maruwar lanin’um. Ya gubin e girdi’ e ngiyal’ ney nra bagayad ma bay reb e got ni yad be pigpig ngak. (Josh. 24:15) Ere, mang ndab mu naf nga tan pa’ e re Got ni ir e bay rogon ni ngan pigpig ngak? Ya faan ga ra ognag e yafas rom ngak Jehovah, ma aram e bin th’abi fel’ e kanawo’ nrayog ni nge m’ug riy nib mich Got u wan’um. Ma ra ayuwegem ni ngam rin’ e n’en ni kam dugliy, miki ayuwegem u fithik’ e pi magawon ni ga ra mada’nag u nap’an ni ga be pigpig ngak. Aram e n’en ni rin’ Got ni fan ngak Ruth.

8. Mu weliy rogon e re tabinaw ni ilal Hezekiah riy.

⁸ Ba thil Hezekiah ngak Ruth, ya Hezekiah e ilal u fithik’ girdien ba nam ni yad ma pigpig ngak Jehovah. Machane, gathi gubin e girdi’ u Israel nra pared ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah. Ahaz ni Pilung ni chitamangin Hezekiah e ir be’ nib kireb, ya guy rogon ni nge waliy fare ganong nu Judah ni ngar uned ko meybil ni yima tay nga yugu boch e  got ni googsur, miki darifannag e tempel rok Jehovah u Jerusalem. Rib kireb murung’agen e re tabinaw ney ni ilal Hezekiah riy, ya bay boch i walagen ni pumoon nni urfiyrad ngar m’ad min pi’rad ni maligach ngak boch e got ni googsur!​—2 Ki. 16:2-4, 10-17; 2 Kron. 28:1-3.

9, 10. (a) Mang fan nib mom nrayog ni nge mang Hezekiah be’ nib kireb? (b) Mang fan nsusun e dab da damumuwgad ngak Got? (c) Mang fan nsusun e dab da lemnaged ni rarogon nni chuguliydad e ir e ra dugliy ko uw rarogodad u nap’an ni kad ilalgad?

⁹ Rib mom ni nge mang Hezekiah be’ nib kireb me rin’ boch e ngongol nib togopuluw ngak Got ni bochan rogon nni chuguliy. Bay boch e girdi’ e ngiyal’ ney nib war e magawon ni yad be mada’nag ko magawon ni i mada’nag Hezekiah ni yad ma lemnag ni bay tapgin ni nga ‘ron’ed e kireb’ ko magawon rorad nga daken Jehovah ara ra damumuwgad ko ulung rok. (Prov. 19:3) Ku bay boch e girdi’ ni yad ma lemnag ni faanra ba kireb ngongolen e girdi’ ko re tabinaw nra ilalgad riy, ma aram e ra k’aringrad e re n’ey ni ngaur rin’ed boch ban’en nib kireb. (Ezek. 18:2, 3) Ere gur, ba puluw e re lem ney?

¹⁰ Faan gad ra lemnag rogon e n’en ni buch rok Hezekiah ma be dag nde riyul’ e re n’ey. Dariy tapgin ni ngad damumuwgad ngak Jehovah ya gathi ir tapgin e pi n’en nib kireb ni be buch ko girdi’ ko re fayleng nib kireb ney. (Job 34:12) Riyul’ nrayog ni nge af pangin e gallabthir ko bitir rorad, ndemtrug ko ba manigil ara ba kireb pangirad. (Prov. 22:6; Kol. 3:21) Machane, gathi be yip’ e re n’ey fan ni pangin fa gal labthir e aram e n’en nra dugliy rogon nra yan i aw e yafas rok facha’. Ya bay reb e tow’ath nrib manigil ni ke pi’ Jehovah ngodad. Re tow’ath nem e aram e mat’awdad ni ngad dugliyed e n’en ni ngad rin’ed nge rarogon e re miti girdi’ ni ngad manged. (Deut. 30:19) Ere, uw rogon ni maruwel Hezekiah ko re tow’ath ney?

11. Mang fan ni Hezekiah e ir reb e pilung nrib manigil ni i gagiyeg u Judah kakrom?

¹¹ Yugu aram rogon ni chitamangin Hezekiah e aram e bin th’abi kireb e pilung ni immoy u Judah kakrom, machane nap’an ni ilal Hezekiah me yan i par ni ir reb e pilung nrib manigil. (Mu beeg e 2 Kings 18:5, 6.) Arrogon, rib kireb e ngongol ko chitamangin Hezekiah, machane immoy boch e girdi’ nrayog ni nge folwok rorad. Boch e pi girdi’ nem e aram Isaiah, nge Mikah, nge Hosea ni profet. Ba mudugil ni i fal’eg e motoyil ko pi n’en ni ur weliyed ni ke yib rok Jehovah, nge ku boch e fonow ni ur pied, me guy rogon ni nge taw nga  gum’irchaen. Ma ireray e n’en ni k’aring ni nge yal’uweg boch ban’en ni i rin’ e chitamangin nib kireb. I taleg boch ban’en nib kireb ni un rin’ u lan e tempel, me wenig ngak Got ni nge n’ag fan e kireb ni be rin’ e girdi’, me chuweg e pi liyos ni be meybil girdien e re nam nem ngay. (2 Kron. 29:1-11, 18-24; 31:1) Nap’an ni yib boch e nam ni ngar chamgad ko fare nam nu Jerusalem ni bod rogon fare pilung nu Assyria ni ka nog Sennacherib ngak, me dag nder rus mab gel e michan’ rok. I taga’ ngak Got ni nge ayuweg e girdi’ rok miki pi’ e athamgil nga laniyan’ e girdi’ nu Israel u daken e thin nge ngongol rok. (2 Kron. 32:7, 8) Immoy ba ngiyal’ nga tomuren ni tolangan’, machane nap’an nni yal’uweg ma aram me sobut’nag laniyan’ me kalngan’ ko kireb rok. (2 Kron. 32:24-26) Ere, ba tamilang nde pag Hezekiah rarogon e tabinaw rok ni nge gagiyegnag rogon e ngongol rok, ya dag ni ir reb e fager rok Jehovah ni bay rogon ni ngan folwok ko ngongol rok.

12. Uw rogon ni ke dag boch e girdi’ e ngiyal’ ney ni yad boch e fager rok Jehovah ni bod rogon Hezekiah?

¹² Ngiyal’ ney e gad be par u ba fayleng ndakuriy e t’ufeg riy ma kari gel e kireb ko girdi’ riy. Ere, aram fan ni boor e bitir ni yad be ilal ndariy e t’ufeg nge ayuw ni be pi’ e gallabthir rorad ngorad. (2 Tim. 3:1-5) Boor e Kristiano e ngiyal’ ney ni aray rogon e tabinaw nra bad riy, machane ke yag ni ngar fal’eged e tha’ u thilrad Jehovah. Kar daged ni rarogon e tabinaw ni ilal be’ riy e gathi aram e n’en nra dugliy ko ba miti mang girdi’ e ra mang facha’ ni bod rogon e n’en ni buch rok Hezekiah. Ke pi’ Got e puf rogon ngodad ni aram reb e tow’ath nrib manigil ni bay rodad. Ma rayog ni ngad maruwelgad ko re tow’ath ney ya nge yag nda pared ni gad ba chugur ngak Jehovah ma gad rin’ boch ban’en ni yira pining e sorok riy ngak ni bod ni rin’ Hezekiah.

13, 14. Mang fan nib mo’maw’ e maruwel nni pi’ ngak Maria? Mang e yog u nap’an ni yib i non Gabriel ngak?

¹³ Boch e chibog nga tomuren ni immoy Hezekiah, ma immoy reb e pin nib Jew ni ma par u Nazareth nib fel’ e tha’ u thilrow Jehovah. Yugu ba thil rogon e fager u thilin Jehovah nge re ppin nem ni bochan e ni pi’ yugu reb e maruwel ngak ndawor ni pi’ ngak be’ biid. I yog Got ngak nra diyen nge gargeleg Fak me chuguliy nge ilal! Dariy e maruwar riy nrib t’uf Maria ni fak Heli rok Jehovah ma ri be pagan’ ngak nga rogon e binem e maruwel ni pi’ ngak ni yugu ba pag feni manigil. Machane, mang e rin’ u nap’an nnog murung’agen e re maruwel nem ngak?

¹⁴ Faan gad ra lemnag e n’en ni buch rok Maria, mab mom ni ngad lemnaged feni manigil e re tow’ath nem nni pi’ ngak ma dab da lemnaged e pi magafan’ rok nge pi n’en ni i rus ngay. I yog Gabriel ni fare engel rok Got ngak nrogon ni nge diyen e ra buch u daken e maang’ang. Gathi ra diyen ni bod rogon ni ma diyen e piin nib pin. Machane, de yog Gabriel ngak Maria nra yan i weliy ngak chon e tabinaw rok nge piin buguli yoror rok rogon ni ke diyen Maria. Ere, mang e ra lemnag chon e tabinaw rok nge piin buguli yoror rok? Dabisiy ni i magafan’ Maria ko n’en nra lemnag Josef ni ir e en ni kan m’ag e mabgol rorow. Uw rogon ni nge micheg  nga laniyan’ Josef ni be par nib yul’yul’ ngak ni yugu aram rogon ni ke diyen? Maku reb e, rib ga’ e binem e maruwel ni kan pi’ ngak ya nge chuguliy Fak Got! Ere, dariy bagadad ni manang gelngin e magafan’ ni i tay Maria u nap’an ni yib i non Gabriel ngak. Yugu aram rogon ma baaray e n’en ni yog: “I gag e tapigpig rok Somol; nggu yodor ni bod ni ka mog.”​—Luke 1:26-38.

15. Mang fan ni yira ngat nga rogon feni gel e michan’ rok Maria?

¹⁵ Riyul’ ni yira ngat nga rogon feni gel e michan’ rok Maria! Ba m’agan’ ngay ni nge rin’ e n’en ni ke yog e masta rok ngak ni bod rogon be’ nib tapigpig. Ba pagan’ nra pi’ Jehovah ni Masta rok e tin nib t’uf rok me ayuweg. Ma baadag ni nge pigpig ngak Got u rogon nib m’agan’ Got ngay. Ere, uw e yib e michan’ rok Maria riy? Michan’ e gathi ban’en ni yira gargelegdad ma bay rodad, ya ban’en ni fin gad ma maruweliy ni nge yag ngodad, maku ma yag ngodad u daken e tow’ath ni ma pi’ Got ngodad. (Efe. 2:8) Ba gel e maruwel ni i tay Maria ya nge yag ni gel e michan’ rok. Uw rogon ni kad nanged e re n’ey? Am lemnag rogon ni motoyil ko fare engel nge rogon e thin ni yog ngak.

16. Mang e be dag ni Maria e ir be’ ni ma motoyil nib fel’ rogon?

¹⁶ Rogon ni i motoyil Maria. Be yog e Bible ni thingar ‘dab da gurgad ngad welthingad, ma dab da gurgad ngad damumuwgad.’ (Jas. 1:19) Ere gur, ba fel’ rogon ni ma motoyil Maria, fa? Arrogon, ya l’agruw yay ni be yog e Gospel rok Luke ni i fal’eg Maria e motoyil nga boch e thin rok Got ni un weliy nib toar fan, ma i tay e tayim ni nge fal’eg i lemnag e pi thin nem ni ke rung’ag. Nap’an nni gargeleg Jesus, me yib boch e pumoon ni yad ma gafaliy e saf nga rogned boch e thin ngak Maria ni ke yog reb e engel ngorad. Sogonap’an 12 e duw nga tomuren, me yog Jesus ban’en nri ngat Maria ngay. Ma ngiyal’ nem e ri kab bitir Jesus. Yugu aram rogon, miki fal’eg Maria e motoyil ko n’en ni weliy Jesus ngak, me tay u laniyan’, mi i par ni be fal’eg i lemnag.​—Mu beeg e Luke 2:16-19, 49, 51.

17. Mang e rayog ni ngad filed rok Maria u rogon e numon ni i tay?

¹⁷ Rogon ni i non Maria. Gathi gubin ban’en ni i yog Maria ni kan yoloy nga lan e Bible. Luke 1:46-55 e aram e re thin nu Bible ni bay boor ban’en riy ni weliy Maria murung’agen. Pi thin nem ni yog Maria e be dag nrib tamilangan’ ko thin ni bay u lan fare Babyor nib Thothup. Bay boch e thin ni i yog nib chugur ni nge taareb rogon ko n’en ni i yog Hannah ni chitiningin Samuel ni profet u lan e meybil rok. (1 Sam. 2:1-10) Be m’ug riy ni sogonap’an 20 yay ni i sul u daken boch e thin ni bay u lan fare Babyor nib Thothup u nap’an ni be non. Ere, ba tamilang ni ir be’ nib ga’ ni ma weliy murung’agen e tirok Got ban’en ni ke fil rok Jehovah Got ni Fager rok nge pi n’en ni ke fil ko Thin rok.  

18. Mang boch e kanawo’ nrayog ni ngad folwokgad ko michan’ rok Maria riy?

¹⁸ Sana bay yu ngiyal’ nrayog ni nge pi’ Jehovah reb e maruwel ngodad, ma gad lemnag ni kaygi mo’maw’ ni ngad rin’ed ni bod Maria. Ere, ngad boded Maria ni aram e ngad sobut’niged e lem rodad mad rin’ed e maruwel ni ke pi’ Jehovah ngodad me pagan’dad ngak nra ayuwegdad. Maku rayog ni ngad folwokgad u rogon e michan’ rok Maria ngak Jehovah ni aram e ngad fal’eged e motoyil ko pi n’en ni gad be fil u murung’agen Jehovah nge pi n’en nib m’agan’ ngay, ma gad fal’eg i lemnag, ma gad weliy e pi n’em ngak boch e girdi’.​—Ps. 77:11, 12; Luke 8:18; Rom. 10:15.

19. Faan gad ra folwok ko fapi girdi’ ni kan weliy murung’agen e michan’ rorad, ma mang e rayog ni nge pagan’dad ngay?

¹⁹ Ere, ba tamilang ni Ruth, nge Hezekiah, nge Maria e yad boch e fager rok Jehovah ni bod rogon Abraham. Maku bay boch e girdi’ “nrib michan’rad ngak Got” ni kur manged boch e fager rok Got. Ere, ngad ululgad ngad folwokgad ko michan’ rorad. (Heb. 6:11, 12) Ya faan gad ra rin’ ni aram rogon, ma ba mudugil nra yag fare tow’ath ngodad ni aram e ngad manged fager rok Jehovah ndariy n’umngin nap’an.