1, 2. Mang boch e gafgow ni ma yib ngak e girdi’ e ngiyal’ ney? Mang boch e deer ni ma fith boor e girdi’?

TOMUREN e mahl nni tay u reb e nam min k’eyag bokum biyu’ e ppin nge bitir nga lan ba low nib ga’. Ngemu’ min tay boch e pow nib liyeg fare low ni bay e thin riy ni kan yoloy ni gaar: “Mang fan?” Ba ga’ ni ma fith e girdi’ e re deer ney u nap’an ni ke kireban’rad ni ke yim’ e girdi’ rorad ni dariy tapgin. Ku ma fith e girdi’ e re deer ney u nap’an nra yim’ be’ nib t’uf rorad ko mahl, ara m’ar, ara bugel, ara boch ban’en ni ma buch ni ma yim’ e girdi’ riy, ma ki gelnag boch e gafgow ngorad. Yad baadag ni ngar nanged ko mang fan ni ma yib e gafgow ngorad.

² Ere, mang fan ni ke pag Got e gafgow? Faanra gubin ban’en ma rayog rok Jehovah Got, ma ir e ma t’ufegey, mab gonop mab mat’aw, ma ere mang fan ni ke sug e fayleng ko fanenikan nge tin de mat’aw? Ka am lemnag e pi n’ey ni be buch, fa?

3, 4. (a) Mang e be dag nde kireb ni ngan fith ko mang fan ni ke pag Got e gafgow? (b) Uw rogon e kireb nge gafgow u wan’ Jehovah?

 ³ Ba kireb ni ngan fith ko mang fan ni ke pag Got e gafgow, fa? Ma lemnag boch e girdi’ ni faan yad ra fith e re deer ney ma gowa ke maruwaran’rad, ara yad be darifannag Got. Machane faan ga ra beeg e Bible ma ga ra pirieg riy ni bay boch e girdi’ rok Got ni yad ba yul’yul’ ni ur fithed e re deer nem. Habakkuk ni profet e fith Jehovah ni gaar: “Mang fan ni kam gagiyegnigeg ni nguug guy e gafgow nge kireb ni yibe rin’? Gafgow ni yibe tay ngak e girdi’ nge cham e gu be guy u toobeg i yan, ma gubin yang ni be yo’yoor lungun e girdi’ riy ma yad be tugthin.”​—Habakkuk 1:3.

⁴ Gur, i puwan’ Jehovah ngak Habakkuk ni bochan e fith e re deer nem? Danga’. Ya ke tay Jehovah ni ngan yoloy e deer rok Habakkuk nga lan e Bible. Ke ayuweg Got Habakkuk ni nge tamilangan’ me gel e michan’ rok. Ku baadag Jehovah ni nge ayuwegem nge tamilangan’um me gel e michan’ rom. Dab mu pagtalin ni be yog e Bible ni ma ‘lemnagem Got.’ (1 Peter 5:7) Faanra  ma fanenikay e girdi’ e kireb me ere Got e kab gel boch e fanenikay rok ko kireb nge gafgow. (Isaiah 55:8, 9) Ere, mang fan ni kari yoor e gafgow u fayleng?

5. Mang e ma yog boch e tamachib ni bochan e gafgow ni ma yib ngak e girdi’? Mang e be yog e Bible?

⁵ Ma fith e girdi’ ko pi yurba’ i teliw e pi tamachib rorad ko mang fan ni ke yoor e gafgow u fayleng. Ba ga’ ni yad ma yog nib m’agan’ Got ngay ni nge gafgow e girdi’ ma ke m’ay i turguy rok urngin ban’en nra buch u fayleng nib muun e gafgow ngay. Ma yog e pi tamachib ni dabiyog ni ngan nang fan e maruwel rok Got, ma ir e ma n’igin ni nge yim’ e girdi’ nib muun e piin bitir ngay ni fan e nga ranod ngak nga tharmiy. Machane kam fil faram ni Jehovah Got e der ma k’aring ni nge buch boch ban’en nib kireb. Ya be gaar e Bible: “I Got, ni Gubin ma Rayog rok e der ma rin’ e kireb; ma dariy ba ngiyal’ ni ma sasalap ngak be’.”​—Job 34:12, BT.

6. Mang fan ni boor e girdi’ ni yad ma yog ni Got e ir tapgin e gafgow ni be buch u fayleng?

⁶ Ga manang ko mang fan ni boor e girdi’ ni yad ma yog ni Got e ir tapgin e gafgow ni be buch u fayleng? Ba ga’ ni yad ma yog nib kireb Got ni bochan e yad ma lemnag ni ir e pilung ko re fayleng ney. Dar nanged e tin riyul’ u Bible ni be weliy murung’agen Got. Kam fil e re machib nriyul’ nem u lan e Guruy ni 3 ko re ke babyor ney. Riyul’ ni be yog e Bible ni Satan ni Moonyan’ e ir e pilung ko re fayleng ney.

7, 8. (a) Uw rogon ni be m’ug rarogon e en ni be gagiyegnag e re fayleng ney ko ngongol ko girdi’ riy? (b) Mang e bin l’agruw i fan ni ma yib e gafgow ko girdi’? Uw rogon ni ma “buch ban’en ni dan lemnag nra buch” me gafgow e girdi’?

⁷ Ba tamilang e thin ko Bible ni gaar: “Tin ni ka ba’  e girdi’ nu fayleng e ke suweyrad Faanem nib Kireb.” (1 John 5:19) Faan ga ra lemnag e re thin nem mab puluw u wan’um, fa? Ma m’ug ko ngongol ko girdi’ nu fayleng rarogon fare kan ni ir “faanem ni bannag e girdi’ nu fayleng ni polo’.” (Revelation 12:9) Satan e ba sug ko fanenikan, nge sasalap, ma kub kireb. Aram fan ni ke sug e re fayleng ney ko fanenikan, nge sasalap, nge urngin mit e kireb. Aram reb i fan ni kari yoor e gafgow u fayleng.

⁸ Bin l’agruw i fan ni ke yoor e gafgow e bochan ni daki flont e girdi’, ma ke af e denen ngorad u nap’an fare togopuluw nni tay u lan fare milay’ nu Eden. Kad weliyed e re thin nem u lan e Guruy ni 3 ko re ke babyor ney. Girdi’ e ba ga’ ni yad baadag ni ngkur gagiyegniged yugu boch e girdi’, ere aram fan ni ma sum e mahl, ma yima gafgownag boch e girdi’, nge ku boch e gafgow ni be tay e girdi’. (Eklesiastes 4:1; 8:9) Bin dalip i fan ni bay e gafgow e bochan ni “yu ngiyal’ e ma buch boch ban’en ni dan lemnag nra buch.” (Mu beeg e Eklesiastes 9:11. *) Ere, bochan ni gathi Jehovah e Ir e Be Gagiyegnag e re fayleng ney, ma bay yu ngiyal’ ni ma buch boch ban’en ni bay e riya’ nge gafgow riy ni dan lemnag nra buch.

9. Mang fan nib pagan’dad ni bay fan ni ke pag Got e gafgow?

⁹ Be pagan’dad ni bochan e gad manang ni gathi Got  e be gafgownag e girdi’. Gathi ir e be k’aring e mahl, nge cham, nge bugel, nge togopluw, nge riya’ ni be gafgow e girdi’ riy. Ere mang fan ni ke pag Jehovah e gafgow? Faanra rayog ni nge rin’ gubin ban’en, ma bay gelngin nrayog ni nge chuweg e gafgow. Ere mang fan ndawori chuweg e gafgow? Gad manang ni ir ba Got ni ma t’ufegey, ere bay fan ni dawori chuweg e gafgow.​—1 John 4:8.

10. Mang e togopuluw Satan ngay, ma uw rogon ni togopuluw ngay?

¹⁰ Faanra ngad nanged ko mang fan ni ke pag Got e gafgow, ma thingar da nanged ko mang e buch ko som’on. I sum reb e magawon nib ga’ u nap’an ni n’igin Satan Adam nge Efa ni ngar togopuluwgow ngak Jehovah. De togopluw Satan nga gelngin Jehovah ya manang ni dabi mus gelngin Jehovah. I togopuluw nga mat’awun e gagiyeg rok Jehovah. I yog Satan  nib malulfith l’igin Jehovah, ya be taleg e tin nib fel’ ko girdi’ rok, ma ir reb e pilung nib kireb. (Mu beeg e Genesis 3:2-5.) Gowa be yog Satan nra fel’ boch rogon e girdi’ nfaanra gathi Got e be gagiyegnagrad. Ere, ke togopuluw nga mat’awun nge rogon ni ma gagiyeg Jehovah.

11. Mang fan nde thang Jehovah e piin ni kar togopuluwgad ngak u Eden ni ka ngiyal’ nem?

¹¹ I togopuluw Adam nge Efa ngak Jehovah. Gowa ke lungurow: ‘De t’uf ni nge mang Jehovah e Pilung romow. Ya rayog ni nggu turguyew romow e tin nib mat’aw nge tin nib kireb.’ Uw rogon nra pithig Jehovah e re magawon nem? Uw rogon nra dag ngak urngin e piin ni ke sunmiyrad nib oloboch e piin ni kar togopuluwgad ngak ma birok e gagiyeg e ir e bin th’abi fel’? Sana ra gaar be’, rayog rok Got ni nge thang e pi cha’nem ni kar togopuluwgad me sunumiy yugu boch e girdi’ nib beech. Machane, ke m’ay i yog rok Jehovah nib m’agan’ ngay ni nge yoor pi fak Adam nge Efa, mar pared u paradis u fayleng. (Genesis 1:28) Gubin ngiyal’ ni ma lebguy Jehovah e tin nib m’agan’ ngay. (Isaiah 55:10, 11) Ere, faan gomanga thang Jehovah e piin nra togopuluwgad ngak u Eden ni ka ngiyal’ nem, ma dabiyog ni nge tamilang ko mini’ e bay mat’awun ni nge gagiyeg.

12, 13. Mu weliy reb e fanathin ni be tamilangnag fan ni ke pag Jehovah Satan ni nge gagiyegnag e re fayleng ney, nge fan ni ke pag e girdi’ ni ngar gagiyegniged yad.

¹² Ngad weliyed reb e fanathin. Susun e be yog reb e sensey ngak e bitir u skul rogon ni ngar sumarnaged ban’en. Ma aram me togopuluw reb e bitir nib llowan’ me yog nib kireb rogon ni ke sumar fare sensey. Ma aram me yog ni ka bay reb e kanawo’ nrayog ni ngan  sumar riy ni kab fel’ boch nga rogon ni ke sumar fare sensey ni bochan e nge dag ndariy ban’en ni manang fare sensey. Me lemnag boch e bitir u skul nib sorok faanem ni ke togopuluw ko sensey rorad, ma aram mar uned ngak ko togopuluw. Ere, mang e nge rin’ fare sensey? Faanra chuwegrad u skul, ma mang e ra lemnag fa tin baaram e bitir ni ka yad bay u skul ni dar uned ko togopuluw? Yad ra lemnag nib sorok faanem ni ke togopuluw nge fa tin baaram e bitir ni kar togopuluwgad. Rayog ni nge dab ra ted fan fare sensey ya yad ra lemnag ni dabun ni nge tamilang e oloboch rok. Ere, uw rogon ni faanra pag fare sensey faanem ni ke togopuluw ni nge dag ngak fapi bitir u skul rogon ni nge sumar?

¹³ N’en ni rin’ Jehovah e bod e n’en ni rin’ fare sensey. Dab mu pagtalin ni gathi kemus ni fa piin ni ur togopuluwgad u Eden e ur moyed e ngiyal’ nem. Ya ku bay bokum milyon e engel ni yad be yaliy e n’en ni be buch. (Job 38:7; Daniel 7:10) Rogon nra pithig Jehovah fare magawon ko piin ni kar togopuluwgad ngak e bay fan ngak gubin e engel nge tin ka bay e girdi’ ni bay fini sum. Ere, mang e rin’ Jehovah? I pag Satan ni nge dag rogon ni nge gagiyegnag e girdi’ nu fayleng. Ki pag e girdi’ ni ngar gagiyegniged yad u tan pa’ Satan.

14. Mang angin nra yib riy ni bochan ni ke turguy Jehovah ni nge pag e girdi’ ni ngar gagiyegniged yad?

¹⁴ Fare sensey ko fare fanathin e manang nib oloboch faanem ni ke togopuluw, maku ba oloboch fapi bitir ni kar uned ngak ko togopuluw. Machane ku manang fare sensey nra fel’ rogon urngin fa tin ni ka bay e bitir u skul ni faanra pag e piin ni kar togopuluwgad ngak ni ngar micheged rogon e sumar rorad. Faanra  dabi puluw e sumar rok e piin ni kar togopuluwgad, ma ra tamilang u wan’ fa tin baaram e bitir ni kemus ni fare sensey e bay rogon ni nge skulnagrad. Ma yad ra nang ko mang fan nrayog ni nge chuweg fare sensey e piin ni kar togopuluwgad ngak. Ku manang Jehovah nra fel’ rogon urngin e girdi’ nge engel ni yad ba yul’yul’ u nap’an ni yad ra guy ni dabi m’ag e maruwel rok Satan nge piin ni kar uned ngak ko togopuluw, ma dabiyog ko girdi’ ni ngar gagiyegniged yad. Ra tamilang u wun’rad fare machib nriyul’ ni ke yog Jeremiah kakrom ni gaar: “Somol, [“Jehovah,” NW] gu manang ni dariy bagamad ni ir e ga’ ko gin nge sor e yafos rok ngay; dariy be’ ni bay gafan e yafos rok u pa’.”​—Jeremiah 10:23, BT.

15, 16. (a) Mang fan ni ke pag Jehovah ni nge gafgow e girdi’ nib n’uw nap’an? (b) Mang fan nde taleg Got e kireb?

¹⁵ Mang fan ni ke pag Jehovah ni nge gafgow e girdi’ nib n’uw nap’an? Ma mang fan nder taleg e kireb? Ngad weliyed bayay fare fanathin u murung’agen fare sensey. Bay l’agruw ban’en nde rin’. Bin taareb, de taleg fare sensey faen ni togopuluw ni nge weliy rogon e sumar rok. Bin l’agruw, de ayuweg fare sensey rogon ni ke sumar faanem ni ke togopuluw. Ku arrogon Jehovah ni bay l’agruw ban’en nde rin’. Bin som’on e de taleg Satan nge piin  ni yad ba muun ngak ni ngar micheged ni yad ba mat’aw. Thingar ni pag ba ngiyal’ ni ngar micheged e thin rorad. Kab kakrom i yib ke mada’ ko chiney, ma be guy e girdi’ rogon boor mit e am ni nge gagiyegnagrad. Boor ban’en ni ke mon’og e llowan’ ko girdi’ riy, machane ka be gel e kireb i yan ni bochan e yibe togopuluw ko tin nib mat’aw, ma yibe gafgow ko salpiy, ma ke yoor e bugel, nge mahl. Chiney e ke m’ug nrib tamilang ni dabiyog rok e girdi’ ni ngar gagiyegniged yad.

¹⁶ Bin l’agruw e der ayuweg Jehovah Satan ni nge gagiyegnag e fayleng. Faan manga taleg Got e kireb, ma aram e be ayuweg e piin ni yad be togopuluw ngak. Faan manga ayuwegrad Got ma ra lemnag e girdi’ ni rayog rorad ni ngar gagiyegniged yad ndariy e kireb riy. Faan manga ayuwegrad Jehovah ma aram e be un ko sasalap rorad. Machane, “dabiyog ni nge lifith Got l’ugun.”​—Hebrews 6:18.

17, 18. Mang e ra rin’ Jehovah nga urngin e kireb ni ke sum ni wenegan e gagiyeg rok e girdi’ nge sasalap rok Satan?

¹⁷ Machane uw rogon fapi kireb ni kan ngongliy ni ke n’uw nap’an nib togopuluw ngak Got? Dab da paged talin ni Jehovah e ir e th’abi gel. Ere, rayog rok ni nge sulweg urngin ban’en nga rogon me taleg e gafgow ni be tay e girdi’. Kad weliyed nra sul urngin ban’en nga rogon u nap’an nra Paradis e fayleng. Ra mich u wan’uy fare biyul rok Jesus ma ra chuw wenegan e denen ma ra fas e yam’. Ra fanay Got Jesus ni nge “kirebnag e maruwel rok Moonyan’.” (1 John 3:8) Ere ra rin’ Jehovah urngin e pi n’ey ko ngiyal’ nib puluw ni nge rin’ riy. Bochan nib gum’an’ Got ma kad felfelan’gad ya ke yag rodad ni ngad filed e tin riyul’ ma gad pigpig ku Got. Faan manga chuweg e kireb e ngiyal’ nem ma  dabiyog ni ngad pigpiggad ngak. (Mu beeg e 2 Peter 3:9, 10.) Be gay Got e piin nib yul’yul’ ni ngar liyorgad ngak ma ra ayuwegrad ni ngar athamgilgad mar k’adedan’rad u fithik’ e gafgow u fayleng.​—John 4:23; 1 Korinth 10:13.

¹⁸ Bochan ni boor e gafgow, ma sana ra fith boch e girdi’ ni nge lungurad, ‘Mang fan ni sunumiy Got Adam nge Efa ma de tay ni nge dab ra togopuluwgow?’ Faan ga ra nang e fulweg ko re deer nem ma ga ra nang ni bay e tow’ath nrib fel’ ni ke pi’ Jehovah ngom.

19. Mang tow’ath nib fel’ e ke pi’ Jehovah ngodad, ma mang fan ni ngad ted fan e re tow’ath nem?

¹⁹ Kad weliyed u lan e Guruy ni 5 nni sunumeg e girdi’ nrayog ni ngar turguyed e n’en ni ngar rin’ed. Ke tamilang u wan’um feni ga’ fan e re tow’ath nem, fa? I sunmiy Got boor mit e gamanman, ma pi gamanman nem e dabiyog ni ngar turguyed e n’en ni ngar rin’ed. (Proverbs 30:24) Ke ngongliy e girdi’ boch e masin ma kan yarmiy e n’en ni nge rin’ e pi masin nem. Gur, gad ra felfelan’ ni faan manga sunmiydad Got ni aram rogon, fa? Danga’, ya gad ba felfelan’ ngay nib puf rogodad nrayog ni ngad turguyed e kanawo’ rodad, nge rogon pangidad, nge kanawoen e yafos rodad, nge piin ni nge mang tafager rodad, ara yugu boch ban’en nrayog ni ngad turguyed. Gad ba felfelan’ ngay ni ke puf rogodad, ma aram rogon ni baadag Got.

20, 21. Uw rogon nrayog ni ngad fanayed e puf rogon ni ke pi’ Got ngodad u reb e kanawo’ nrib fel’? Mang fan ni gad baadag ni nga darod ko re kanawo’ nem?

²⁰ Dabun Jehovah ni nge towasariy be’ ni nge pigpig  ngak. (2 Korinth 9:7) Baaray rogon ni ngan susunnag: Mang e ra fel’ u wan’ e gallabthir, bitir ni be yog e “Gab t’uf rog” ni bochan e ban’en ni ka nog ngak ni nga i yog, fa bbugithin ni ke sum u gum’irchaen? Ere, uw rogon ni ga ra maruwel ko fare tow’ath ni ke pi’ Jehovah ngom ni ngam turguy e n’en ni ngam rin’? De maruwel Satan, nge Adam, nge Efa ko tow’ath ni ke pi’ Got ngorad nib fel’ rogon. Ma aram mar togopuluwgad ngak Jehovah. Me gur, mang e ga ra rin’?

²¹ Ke milfan ngom ni ngam maruwel ko puf rogon ni ke pi’ Got ngom u reb e kanawo’ nrib manigil. Rayog ni ngam un ngak bokum milyon e girdi’ ni yad be pigpig ngak Jehovah. Ke felfelan’ Jehovah ngorad ni bochan ni maruwel rorad e be micheg nib malulfith Satan ma dariy ban’en nrayog ni nge gagiyegnag. (Proverbs 27:11) Ku rayog ni ngam felfelan’nag Got ni faan ga ra mel’eg kanawoen e yafas nib fel’. Gad ra weliy e re n’ey ko bin migid e guruy.