1, 2. Mang reb e tow’ath nrib manigil ni ke pi’ Jehovah ngodad?

 BAY reb e tow’ath nrib manigil ni ke pi’ Jehovah ngodad. Re tow’ath nem e aram e yafos rodad. (Genesis 1:27) Baadag ni ngari fel’ e par rodad. Aram fan ni ke pi’ e pi kenggin e motochiyel ni nge ayuwegdad u rogon ni ngad dugliyed boch ban’en nib fel’ rogon. Susun e ngad fanayed e pi kenggin e motochiyel ney ni nge ayuwegdad ni ngad “nanged e tin nib fel’ ko tin nib kireb.” (Hebrews 5:14) Faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma aram e gad be pag Jehovah ni nge fil ngodad rogon ni ngaud lemgad nib fel’ rogon. Faanra ud folgad ko pi kenggin e motochiyel rok Got ma gad guy rogon ni be mon’ognag e par rodad, ma aram e rayog ni ngad nanged feni ga’ fan e pi kenggin e motochiyel ney.

² Rayog ni nge mo’maw’ rogon e par rodad. Bay boch ban’en nrayog ni ngad mada’naged ndariy ba motochiyel u lan e Bible nib puluw ngay. Bod nrayog ni nge t’uf ni ngad dugliyed boch ban’en u murung’agen e tafalay nib l’ag rogon ko racha’. Ere uw rogon ni ngad dugliyed e n’en ngad rin’ed nra m’agan’ Jehovah ngay? Bay e pi kenggin e motochiyel u Bible ni be fil ngodad rogon ni ma lemnag Jehovah e yafos  nge racha’. Faanra tamilang fan e pi kenggin e motochiyel ney u wan’dad, ma aram e rayog ni ngad dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop ma gad par nib fel’ e nangan’ rodad. (Proverbs 2:6-11) Ere chiney e ngad weliyed boch e pi kenggin e motochiyel ney.

3, 4. (a) Uw rogon ni tamilangnag Got rogon e racha’ u wan’? (b) Mang e be yip’ fan e racha’?

³ Be yog e Bible ni racha’ e ba thothup ni bochan e be yip’ fan e yafos, mab ga’ fan e yafos u wan’ Jehovah. Tomuren ni li’ Kain walagen nge yim’, ma aram me gaar Jehovah ngak: “Rachaen walagem e be tolul ngog u fithik’ e but’.” (Genesis 4:10) Rachaen Abel e be yip’ fan e yafos rok. Nap’an ni li’ Kain Abel, ma aram e ke thang e yafos rok.

⁴ Tomuren fare Ran ni Tharey e Fayleng u nap’an Noah, ma aram me yog Got ko girdi’ nrayog ni ngar ked e ufin. Machane i gaar ngorad: “Ufin ni ba’ e racha’ u fithik’ e dab mu koyed, ya racha’ e ba’ e yafos u fithik’.” (Genesis 9:4) Re motochiyel ney e fan ngak urngin pi fak Noah ni gad ba muun ngay. Ere ba tamilang ni racha’ u wan’ Jehovah e be yip’ fan e yafos. Ku arrogodad nib t’uf ni ngad lemnaged e re n’ey ni bod rogon ni ma lemnag Jehovah.​—Psalm 36:9.

5, 6. Uw rogon ni ke m’ug ko fare Motochiyel rok Moses rogon ni ma lemnag Jehovah e yafos nge racha’?

⁵ I yog Jehovah u lan fare Motochiyel ni pi’ ngak Moses ni gaar: “Faanra kay be’ . . . e ufin ni ka bay e racha’ u fithik’, ma ra togopuluw Somol ngak ma  dabki tay faanem nreb e girdi’ rok. Yafos ko gubin ban’en nib fos e bay u fithik’ e racha’ riy.”​—Levitikus 17:10, 11, BT.

⁶ Rogon ni be yog fare Motochiyel rok Moses e faanra li’ be’ reb e gamanman ni ngan kay, ma thingari puog rachaen nga daken e but’. Re n’ey e be dag ni kan sulweg fare yafos ngak e En ni Pi’, ni aram Jehovah. (Deuteronomy 12:16; Ezekiel 18:4) Machane, da i lemnag Jehovah ni nge chuweg piyu Israel urngin e racha’ ni bay u fithik’ i dow reb e gamanman ni kan li’ ni ngan kay. Kemus ni ngar puoged rachaen, ma aram e rayog ni ngar ked ufin fare gamanman ndabi magawon e nangan’ rorad. Yad ra tayfan rachaen fare gamanman, ma aram e yad be dag ni yad be tayfan e En Ke Pi’ e yafos, ni aram Jehovah. Ku bay ko fare Motochiyel nthingari pi’ piyu Israel e gamanman ni maligach ni nge upunguy e denen rorad.​—Mu guy Yugu Boch e Thin 19 nge 20.

7. Uw rogon ni dag David ni be tayfan e racha’?

⁷ Rayog ni ngad nanged feni ga’ fan e yafos ko n’en ni rin’ David u nap’an ni be cham ngak piyu Filistia. Nap’an ni guy e pi salthaw rok David ni kari yib e belel ngak, ma aram mar paged fan e pogofan rorad nga ranod ko gin ma par e pi toogor rorad riy ngar feked e ran i yib ngak. Machane nap’an nra feked fapi ran i yib ngak David, ma de unum ya “puog nga but’ nib maligach” ngak Jehovah. I gaar David: “Somol, dariy e n’en nra rin’ mu gu unum e pi ran ney! Ya bod ni kug unum rachaen e pi pumoon ney nra dowgad ko pogofan rorad!” Manang David feni  ga’ fan e yafos nge racha’ u wan’ Got.​—2 Samuel 23:15-17.

8, 9. Susun nge uw rogon e racha’ u wan’ e piin Kristiano e ngiyal’ ney?

⁸ Nap’an e tin som’on e Kristiano, ma daki t’uf ni nge ognag e pi tapigpig rok Got e gamanman ni maligach. Machane, kab t’uf ni nge puluw e lem rorad u murung’agen e racha’. Fare thin ni be gaar, “dab mu ked e racha’” e aram ban’en ni immoy ko fare Motochiyel ni kab m’agan’ Jehovah ngay ni nge fol e pi Kristiano riy e ngiyal’ nem. Ba ga’ fan e re motochiyel ney ya taareb rogon ko fare motochiyel ni be yog ndab ni un ko ngongol ndarngal ara meybil ko liyos.​—Acts 15:28, 29.

⁹ Ku arrogon e ngiyal’ ney. Gadad e piin Kristiano e gad manang ni Jehovah e ir Tabolngin e yafos ma ir e ba milfan gubin e yafos ngak. Ku gad manang nib thothup e racha’ ma be yip’ fan e yafos. Aram fan ni gad ma guy rogon ni ngad fal’eged i lemnag e pi kenggin e motochiyel u Bible u m’on ni ngad dugliyed e n’en ni ngad rin’ed ni bay rogon nga boch e tafalay ni yima fanay e racha’ ngay.

10, 11. (a) Uw rogon u wan’ e Pi Mich Rok Jehovah e tafalay ni ngan fanay e racha’ ngay ara fa aningeg i n’em ni bay u fithik’ e racha’? (b) Ra reb e Kristiano ma mang e ba t’uf ni nge dugliy ni ir rok?

¹⁰ Ke tamilang u wan’ e Pi Mich Rok Jehovah ni faanra ‘dabin kay e racha’’ ma gathi kemus ni be yip’ fan ndab ni kay ara ni unum e racha’, ya ku be yip’ fan ndab da fanayed e racha’, ara ngad pied e racha’ rodad ni nge fanay be’, ara ngan fek e racha’ rodad  ngan tay nga bang ni ngad fanayed. Re n’ey e kub muun ngay ndab da fanayed fa aningeg i n’em ni bay u fithik’ e racha’ ni ka nog e red cell, white cell, platelet, nge plasma ngay.

¹¹ Re aningeg i n’ey ni bay ko racha’ e ku rayog ni ngan fek nochi ban’en u fithik’ ni ngan fanay. Ra reb e Kristiano ma ir rok e thingari dugliy ko ra fanay e nochi n’em ni kan fek u fithik’ e re aningeg i n’ey fa danga’. Re n’ey e ku bay rogon nga boch e tafalay nrayog ni nge un be’ ngay ni yibe fanay e racha’ rok riy. Ra be’ ma ir rok e nge dugliy rogon ni ngan maruwel ko racha’ rok u nap’an ni kan sey, ara nap’an ni nge un nga boch e skeng, ara yugu boch e tafalay.​—Mu guy Yugu Boch e Thin 21.

12. Mang nib ga’ fan u wan’ Jehovah e pi n’en gad ma dugliy ni bay rogon ko nangan’ rodad? (b) Uw rogon ni ngad dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop ni bay rogon ko tafalay?

¹² Ba ga’ fan u wan’ Jehovah e pi n’en gad ma dugliy nrogon nib puluw ko nangan’ rodad, fa? Arrogon. Ba ga’ fan u wan’ Jehovah e n’en bay u lanin’dad nge fan ni gad ma rin’ ban’en. (Mu beeg e Proverbs 17:3; 24:12.) Bochan e re n’ey, ma aram fan nnap’an ni ngad dugliyed ban’en ni bay rogon ko tafalay, mab t’uf ni ngad meybilgad ngak Jehovah ni nge pow’iydad ma gad gay murung’agen e re miti tafalay nem ni gad be lemnag ni ngad uned ngay. Tomuren, ma aram ma gad fanay e nangan’ rodad ni kan skulnag ko thin nu Bible ni ngad dugliyed e n’en ngad rin’ed. Susun e dab da fithed ngak yugu boch e girdi’ e n’en yad ra rin’ ni faanra keb e magawon ngorad ni aram rogon, ara da paged yad ni ngar gagiyegnaged e n’en  ngad dugliyed. Ra reb e Kristiano ma “ba’ gilban ni be fek.”​—Galatia 6:5; Roma 14:12.

13. Mang e gad be fil u murung’agen Jehovah ko pi motochiyel nge kenggin e motochiyel rok u murung’agen e racha’?

¹³ Gubin ban’en ni ma yog Jehovah ni ngad rin’ed e gadad e ra yib angin ngodad maku be dag gelngin ni gad ba t’uf rok. (Psalm 19:7-11) Machane, gathi kemus ni gad ma fol rok ni bochan e ra yib angin e pi motochiyel rok ngodad. Ya fan ni gad ma fol rok e bochan nib t’uf rodad. T’ufeg rodad ngak Jehovah e ra k’aringdad ni ngad siyeged ndab da fanayed e racha’. (Acts 15:20) Re n’ey e ku ra ayuwegdad ko m’ar. Yooren e girdi’ e ngiyal’ ney e yad manang murung’agen boch i riy’en e racha’ ni yima fanay, maku boor e togta ni ke mich u wan’rad nib fel’ ni ngan sey be’ ndabi fanay e racha’. Ere ba tamilang ni pi kanawo’ rok Jehovah e bay e gonop nge t’ufeg riy.​—Mu beeg e Isaiah 55:9; John 14:21, 23.

14, 15. (a) Mang boch e motochiyel ni pi’ Jehovah ko girdi’ rok ni nge yororiyrad ko riya’? (b) Uw rogon ni ngam fol ko pi kenggin e motochiyel ni bay rogon ko pi motochiyel ney?

¹⁴ Gubin ngiyal’ ni ma yib angin e pi motochiyel rok Got ko girdi’ rok. I pi’ Jehovah boch e motochiyel ngak piyu Israel kakrom ni nge ayuwegrad u boch ban’en ni yira maad’ad riy. Bod ni, bay reb ko pi motochiyel ney ni be yog nnap’an nra toy be’ e naun rok ma nge tay e yoror u thatharen e chig riy ya nge dabi mul be’ riy nga but’. (Deuteronomy 22:8) Ma reb e motochiyel e bay rogon ko gamanman. Faanra bay e  garbaw ni pumoon ni fak be’ nib ta cham, ma aram e ba milfan ngak faanem ni nge ayuweg fare gamanman rok ndabi maad’ad ngak be’ ara li’ be’. (Exodus 21:28, 29) Faanra dabi fol be’ nu Israel ko pi motochiyel ney, ma nap’an nra yim’ be’ ni bochan e gamanman rok ma ir e kireb rok.

¹⁵ Ere rayog ni ngad guyed ko pi motochiyel ney nib ga’ fan e yafos u wan’ Jehovah. Faan gad ra nang e re n’ey ma mang angin nra yib ngodad? Susun e ngad daged ni gad be tayfan e yafos u rogon ni gad ma ayuweg e tabinaw nge karrow rodad, nge rogon ni gad ma yan u karrow, nge pi n’en gad ma mel’eg ni ngad felfelan’gad ngay. Bay boch e girdi’, nib ga’ ni piin fel’ yangaren ni yad ma lemnag ndariy ban’en nra buch rorad, ere aram fan ni yad ma rin’ boch ban’en nra tay e yafos rorad nga thatharen e riya’, fa reb e dab ra tedan’rad nga boch ban’en ni bay e riya’ riy. Machane gathi aram rogon ni baadag Jehovah ni ngaud ngongolgad. Baadag ni ngad ted fan e yafos rodad nge yafos ko tin ka bay e girdi’.​—Eklesiastes 11:9, 10.

16. Uw rogon e mali’ bitir u meyal u wan’ Jehovah?

¹⁶ Ba ga’ fan e yafos ko girdi’ u wan’ Jehovah. Mus ko yafos ko bitir u meyal nib ga’ fan u wan’. Rogon ko Motochiyel rok Moses e faanra bit be’ ngak be’ nib pin nib diyen nge yim’, fa reb e yim’ fak u meyal, ma aram e ra tay Jehovah nib kireb e rok facha’ ni ke bit ko fare pin ya ke thang e fan. Re n’ey e be yip’ fan ni yugu aram rogon ni ban’en ni kan kal riy, machane kan thang e fan rok be’. Ere bay ban’en nthingar ni pi’ ni nge yan nga lon e yafos rok facha’ ni kan thang  e fan rok. (Mu beeg e Exodus 21:22, 23. *) Rogon u wan’ Got e mus ko bitir ndawor ni gargeleg maku reb e yafos. Ere faanra aray rogon, me ere ga be lemnag ma uw rogon u wan’ e mali’ bitir u meyal? Ga be lemnag ma uw rogon u wan’ urngin e bitir ni be guy ni yibe li’ u meyal u gubin e duw?

17. Mang e rayog ni nge fal’eg laniyan’ reb e ppin ni ke li’ fak u meyal u m’on ni nge fil murung’agen Jehovah?

¹⁷ Ere uw rogon reb e ppin ni ke li’ fak u meyal u m’on ni nge nang rogon e biney e ngongol u wan’ Jehovah? Rayog ni nge pagan’ ngay nra n’ag Jehovah fan e kireb rok u daken e maligach ni pi’ Jesus. (Efesus 1:7; 1 Timothy 1:15) Reb e ppin ni ke rin’ ban’en ni aray rogon kafram ma ke kalngan’ riy e dariy rogon ni nga i par ni be magawon e tafinay rok ni bochan. “I Somol e ri ma runguy e girdi’ ma ma par nib t’uf e girdi’ rok . . . Rogon feni mal’af thilin e ngek nge ngal, e aram rogon nra chuweg e denen rodad nge mal’afnag rodad.”​—Psalm 103:8-14.

18. Mang fan nsusun e ngad athamgilgad ni ngad chuweged e fanenikan u lanin’dad?

¹⁸ Rogon e tayfan rodad ko yafos ni ke pi’ Got ngodad e ban’en ni ma tabab u gum’ircha’dad. Re n’ey e ba muun ngay rogon e girdi’ u wan’dad. I yoloy apostal John ni gaar: “En ni be fanenikay walagen ni girdien  Kristus e be’ ni ma thang e fan ko girdi’.” (1 John 3:15) Ra dubdad daken be’ ma ra munmun ma gad fanenikan ndab da nanged. Fanenikan e ku rayog ni nge k’aringdad ni ngad darifannaged yugu boch e girdi’, ara da t’ared e thin nga dakenrad, ara da athapeged ni ngar m’ad. Manang Jehovah rogon ni gad ma lemnag yugu boch e girdi’. (Levitikus 19:16; Deuteronomy 19:18-21; Matthew 5:22) Faanra kad nanged rodad ni bay be’ ni gad be fanenikan, ma aram e ngad athamgilgad ngad chuweged e biney e lem rodad.​—James 1:14, 15; 4:1-3.

19. Faanra gad manang rogon e cham u wan’ Jehovah, ma mang e susun nra rin’ ngodad?

¹⁹ Ku bay yugu reb e kanawo’ nrayog ni nge m’ug riy nib ga’ fan e yafos u wan’dad. Be yog e Proverbs 6:16-19 ni Jehovah e ma fanenikan e “paef ni ma thang e pogofan rok e girdi’.” Ere faanra ud n’aged e chalban rodad nga boch ban’en ni bay yaan e cham riy, ma aram e be m’ug riy ni gad baadag e cham. Mang fan ni ngad suguyed lanin’dad ko thin, nge lem, nge boch ban’en ni bay yaan e cham riy? Ya bin riyul’ riy e ngad suguyed lanin’dad ko pi n’en nib beech ma ra yibnag e gapas nga lanin’dad.​—Mu beeg e Filippi 4:8, 9.

20-22. (a) Uw rogon e fayleng rok Satan u wan’ Jehovah? (b) Uw rogon ni nge dag e girdi’ rok Got ni gathi yad bang ko re “fayleng” ney?

²⁰ Girdi’ ko re fayleng rok Satan ney e dariy fan e yafos u wan’rad. Rogon u wan’ Jehovah e bay e racha’ u pa’rad ni aram e be yip’ fan nib kireb e rorad ko  mathang fan ni yad be tay. Ka nap’an e pi chibog kafram keb i mada’ ko chiney ni be li’ e piin nib ga’ lungurad ko am bokum milyon e girdi’ ngar m’ad ni kub muun boor e tapigpig rok Jehovah ngay. Be yog e Bible ni pi am ney e bod rogon bogi gamanman nib damumuw mab ta cham. (Daniel 8:3, 4, 20-22; Revelation 13:1, 2, 7, 8) Ngiyal’ ney e pi talin e cham ni yibe pi’ ni chuway’ e ke mang reb e siyobay nib ga’ u roy u fayleng. Boor e salpiy ni be yognag e girdi’ ko pi talin e cham ni yad be pi’ ni chuway’ ni yira yim’ riy. Ere ba tamilang nre fayleng ney e ‘ke suwey Faanem nib Kireb.’​—1 John 5:19.

²¹ Machane tin riyul’ e Kristiano e gathi yad bang ko re “fayleng” ney. Darur lied e girdi’ nge yim’, maku darur pied e ayuw nga boch e ulung ni yad be li’ e girdi’ nge yim’. (John 15:19; 17:16) Nap’an ni yira gafgownagrad, ma darur sulweged taban u daken e cham. I yog Jesus nsusun e ngad t’ufeged urngin e girdi’ ni kub muun e pi toogor rodad ngay.​—Matthew 5:44; Roma 12:17-21.

²² Mus ko pi yurba’ i teliw ni ku yad be un i thang e fan rok bokum milyon e girdi’. Nap’an ni be weliy e Bible murung’agen fare Babylon nib Gilbuguwan, ni aram e pi yurba’ i teliw ni googsur u fayleng, me yog ni gaar: “Ni pirieg rachaen e pi profet nge girdien Got u lan; er rogon, ni rachaen urngin e piin ni kan li’rad u fayleng.” Ere ke tamilang u wan’um fan ni ke tay Jehovah chilen ni ke gaar: “Mired pi girdieg ngam chuwgad rok,” fa? Piin yad ma liyor ngak Jehovah e gathi yad bang ko teliw ni googsur.​—Revelation 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Mang e ba muun ngay ni ngad “chuwgad” ko fare Babylon nib Gilbuguwan?

 ²³ Ra ngad “chuwgad” ko fare Babylon nib Gilbuguwan mab muun ngay ni ngad tamilangnaged ni gathi ka gadad bang ko pi yurba’ i teliw ni googsur. Bod nsana ba t’uf ni ngad guyed rogon ni ngan chuweg fithingdad u barba’ e teliw ni ud uned ngay kafram. Machane gathi kemus aram, ya thingar kud fanenikayed ma gad siyeg e pi n’en nib kireb ni ma rin’ e pi yurba’ i teliw ni googsur. Pi yurba’ i teliw ni googsur e yad ma pag maku yad ma k’aring e girdi’ ko teliw rorad ni ngar uned ko ngongol ndarngal, nge ngongolen e am, nge chogow. (Mu beeg e Psalm 97:10; Revelation 18:7, 9, 11-17) Bokum milyon e girdi’ ni kar m’ad u lan fapi duw ni ke yan ni bochan e re n’ey.

24, 25. Faan gad ra nang Jehovah ma uw rogon nra yibnag e gapas ngodad me beech e nangan’ rodad?

²⁴ U m’on nda nanged Jehovah, ma gad gubin nsana ud uned nga boch ban’en nib kireb ni yima rin’ ko re fayleng rok Satan ney. Machane, chiney e kad thilgad. Ke m’agan’dad ko fare biyul ni kan pi’ ma kad ognaged e yafos rodad ngak Got. Ke ‘pi’ Somol ngodad e ngiyal’ ni nge yib gelngidad.’ Ke yag e gapas ngodad ma ke beech e nangan’ rodad ni bochan e gad manang ni gad be rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay.​—Acts 3:19, 20; Isaiah 1:18.

²⁵ Mus ni faanra ud uned nga reb e ulung kafram nder tayfan e yafos, ma rayog ni nge n’ag Jehovah fan e denen rodad u daken fare biyul. Rib ga’ fan u wan’dad e yafos rodad ni ke pi’ Jehovah nib tow’ath. Rogon ni gad ma dag e re n’ey e aram e gad ma rin’ e tin  nrayog rodad ni ngad ayuweged e girdi’ ni ngar nanged murung’agen Jehovah, mar chuwgad ko re fayleng rok Satan ney, me fel’ e tha’ u thilrad Got.​—2 Korinth 6:1, 2.

26-28. (a) Mang reb e maruwel nib ga’ fan ni pi’ Jehovah ngak Ezekiel? (b) Mang e ke yog Jehovah ni ngad rin’ed e ngiyal’ ney?

²⁶ Nap’an piyu Israel kakrom, ma aram me yog Jehovah ngak Ezekiel ni profet ni nge weliy ko girdi’ ndab ki n’uw nap’an ma bay ni gothey yu Jerusalem, miki yog ngorad e n’en nib t’uf ni ngar rin’ed ya nge yag nra mageygad ni yad ba fos. Faanra yim’ e pi girdi’ nem ni bochan e de ginangrad Ezekiel, ma aram e ra tay Jehovah ni ir e ba kireb e rok. (Ezekiel 33:7-9) I dag Ezekiel nib ga’ fan e yafos u wan’ ni aram e athamgil u rogon nrayog rok ni nge weliy e re thin nem nib ga’ fan ko girdi’.

²⁷ Ke pi’ Jehovah reb e maruwel ngodad ni aram e ngad weliyed ko girdi’ ndab ki n’uw nap’an min thang e re fayleng rok Satan ney, ma gad ayuweg e girdi’ ni ngar nanged Jehovah me yag nra uned nga lan e bin nib beech e fayleng. (Isaiah 61:2; Matthew 24:14) Gad baadag ni ngad athamgilgad u rogon nrayog rodad ni ngad weliyed e re thin ney ko girdi’. Ere gad be athapeg ni ngad uned i yog fapi thin ni yog Paul ni faani gaar: “Faanra malog bigimed, me gag e dariy rogon ngog. Ya da gu tal nda gog ngomed e tin ni ke m’ay i lemnag rok Got ni fan ngomed.”​—Acts 20:26, 27.

²⁸ Ku bay boch ban’en nib t’uf ni ngad beechgad riy. Gad ra weliy boch e pi n’ey ko bin migid e guruy.