1, 2. Mang fan nib t’uf ni ngan pow’iyem ni faanra ga bay u bang ndam nang? Mang e ke pi’ Jehovah ni nge pow’iydad?

 MU SUSUNNAG ni ga be yan u daken bangi ted nib ga’ yang nder tugul ban’en riy. Be aw e nifeng ko yan’ be thilthilyeg rogon yaan e pi n’en ni bay ko re gi n’em. Ba mom ni ngam malog. Ere, uw rogon ni ngam nang e gin ngam sor ngay? Ba t’uf be’ ara ban’en ni nge pow’iyem. Rayog ni ngam fanay e compass, ara yal’ nge t’uf, ara map, ara be’ ni manang rogon e yan u daken e yungi ted nem ni nge pow’iyem.  Rib ga’ fan ni ngan pow’iydad, ya faanra gad manang e gin ngad sorgad ngay ma rayog ni nge ayuweg e yafos rodad.

² Gad gubin ni gad ma mada’nag boor e magawon. Ere bay yu ngiyal’ nrayog ni ngad pared nda kud nanged e n’en ni ngad rin’ed. Machane, gad gubin ni ke pi’ Jehovah e nangan’ ngodad nrayog ni nge pow’iydad. (James 1:17) Ere, chiney e ngad weliyed ko mang e nangan’ nge rogon ni ma maruwel. Ngemu’ ma gad weliy rogon nrayog ni ngad skulnaged e nangan’ rodad, nge fan ni ngaud lemnaged rogon e nangan’ rok yugu boch e girdi’, nge rogon nra fel’ e par rodad ni faanra bbeech e nangan’ rodad.

3. Mang e nangan’?

³ Nangan’ rodad e aram reb e tow’ath nrib manigil ni ke pi’ Jehovah ngodad. Aram e n’en ni ma ayuwegdad ni ngad nanged e tin nib fel’ nge tin nib kireb. Fare bugithin ni Greek ni kan fanay u Bible ni fan ko “nangan’” e be yip’ fan e “tamilangan’ ni bay rok be’.” Faanra be maruwel e nangan’ rodad nib fel’ rogon, ma aram e rayog ni nge ayuwegdad ni ngad nanged e bin riyul’ i rarogodad. Rayog ni nge ayuwegdad ni ngad yul’yul’gad ngodad u rogon e pi n’en bay u fithik’ i lanin’dad. Rayog ni nge pow’iydad ko tin nib fel’ me palognagdad ko tin nib kireb. Maku reb e, nap’an ni gad ra dugliy ban’en nib fel’ ma ra k’aringdad e nangan’ rodad ni ngad felfelan’gad, ma faanra de yag ni ngad dugliyed ban’en nib fel’ ma  aram e ra magawon e nangan’ rodad.​—Mu guy Yugu Boch e Thin 5.

4, 5. (a) Mang e buch u nap’an nde motoyil Adam nge Efa ko nangan’ rorow? (b) Mini’ boch e girdi’ ni bay murung’agrad u Bible nra ayuwegdad ni ngad nanged rogon ni ma maruwel e nangan’ rodad?

⁴ Gad gubin nrayog ni ngad dugliyed ko ngad motoyilgad ko nangan’ rodad fa danga’. Adam nge Efa e ra dugliyew ndab ra motoyilgow ko nangan’ rorow, ma wenegan ni yib riy e aram e ra denengow. Tomuren nra denengow ma aram me magawon e nangan’ rorow, machane kaygi sagaal, ya kar mu’gow i th’ab e motochiyel rok Got. (Genesis 3:7, 8) Yugu aram rogon ni yow l’agruw nib fel’ e nangan’ rorow ma yow manang nib kireb ni ngar th’abew e motochiyel rok Got, machane mar dugliyew ndab ra folgow ko nangan’ rorow.

⁵ Yugu aram rogon, ma boor e girdi’ ndar flontgad ni ur motoyilgad ko nangan’ rorad. Job e ir be’ ni ke dag e kanawo’ nib fel’ nrayog ni ngan folwok riy. Bochan nib fel’ e n’en ni i dugliy, ma aram fan nrayog ni nge gaar: “Dariy e ngiyal’ ni gu ra pag i yog ni gub mat’aw.” (Job 27:6, BT) Nap’an ni weliy Job murung’agen ‘laniyan’,’ ma aram e be weliy murung’agen e nangan’ rok, ara n’en ni be ayuweg ni nge nang e tin nib fel’ nge tin nib kireb. Machane David e immoy yu yay nda i motoyil ko nangan’ rok, ma aram e de yag ni nge fol rok Jehovah. Tomuren ma aram mi ri ‘dabuy e re n’em ni ke rin’.’ (1 Samuel 24:5) Re n’em e aram e nangan’ rok David ni be yog ngak nib kireb e n’en ke rin’. Bochan ni motoyil ko nangan’  rok, ma aram e n’en ni ayuweg ni nge dabki rin’ bayay e n’en nib kireb ni ke rin’.

6. Mang fan nrayog ni nga dogned ni nangan’ rodad e aram reb e tow’ath ni ke pi’ Got ngodad?

⁶ Mus ko girdi’ ndar nanged Jehovah ma yad manang ni bay boch ban’en nib fel’ ma bay boch nib kireb. Be gaar e Bible: “Yu ngiyal’ e ma yog e lem rorad ngorad nib tagan e tin ni kar ngongliyed, ma yu ngiyal’ e ma yog ngorad nib mat’aw e tin ni kar ngongliyed.” (Roma 2:14, 15) Bod ni, yooren e girdi’ e yad manang nib kireb ni ngan li’ be’ nge yim’ ara ngan moro’ro’. Yugu aram rogon nsana dar nanged e re n’ey, machane bin riyul’ riy e yad be motoyil ko nangan’ rorad ara n’en ke pi’ Jehovah ngorad ni nge ayuwegrad ni ngar nanged e n’en nib thil u thilin e tin nib fel’ nge tin nib kireb. Ku yad be fol ko pi kenggin e motochiyel rok Got, ara boch ban’en nib riyul’ ni ke fil Jehovah ngodad nra ayuwegdad ni ngad dugliyed boch ban’en nib fel’ ni ngad rin’ed.

7. Mang fan ni bay yu ngiyal’ nrayog ni nge bannagdad e nangan’ rodad?

⁷ Machane, bay yu ngiyal’ nrayog ni nge bannagdad e nangan’ rodad. Bod ni, rogon e lem nde puluw ni gad ma tay e rayog ni nge kirebnag rogon ni ma maruwel e nangan’ rodad, maku rayog ni nge pow’iydad nga bang nde puluw. Dabiyog ni nga yigi fel’ e nangan’ rodad nib tomgin. (Genesis 39:1, 2, 7-12) Ba t’uf ni ngan skulnag. Aram fan ni ke pi’ Jehovah gelngin nib thothup nge pi kenggin e motochiyel u Bible ni nge ayuwegdad. (Roma 9:1) Ere chiney e ngad weliyed rogon nrayog ni ngad skulnaged e nangan’ rodad.

8. (a) Uw rogon ni lanin’dad e rayog ni nge magawonnag rogon ni be maruwel e nangan’ rodad? (b) Mang e susun ni ngad fithed gadad riy u m’on ni ngad dugliyed ban’en?

⁸ Bay boch e girdi’ ni yad ma lemnag ni faanra ngar motoyilgad ko nangan’ rorad, ma aram e be yip’ fan ni ngar rin’ed e n’en ni baadag lanin’rad. Yad ma lemnag nrayog ni ngar rin’ed e tin yad baadag ni faanra der magawonnag lanin’rad. Machane bochan ndawor da flontgad, ma rayog ni nge pow’iydad e lem rodad nga bang. Bin riyul’ riy e, lanin’dad e rayog ni nge rin’ ban’en nga rogon ni ma maruwel e nangan’ rodad. Be gaar e Bible: “Mini’ e rayog ni nge nang fan laniyan’ e girdi’? Dakuriy yugu reb e ban’en ni aram feni sasaliyeb.” (Jeremiah 17:9, BT) Ere rayog ni ngad lemnaged nib fel’ ban’en, machane bin riyul’ riy e ba kireb. Bod nu m’on ni nge mang Paul reb e Kristiano, ma i gafgownag e girdi’ rok Got ma be lemnag nib fel’ e n’en ni be rin’. Ere rogon u wan’ e ba fel’ e nangan’ rok. Machane, boch nga tomuren me yog ni gaar: “I Somol e ir e bay pufthinnigeg.” (1 Korinth 4:4; Acts 23:1; 2 Timothy 1:3) Nap’an ni nang Paul rogon laniyan’ Jehovah ko n’en be rin’, ma aram me nang nib t’uf ni nge thilyeg e ngongol rok. Ere ba tamilang nu m’on ni ngad rin’ed ban’en, mab t’uf ni ngad fithed gadad ni nge lungudad, ‘Mang e baadag Jehovah ni nggu rin’?’

9. Mang e be yip’ fan ni nge yib madgun Got u wan’dad?

⁹ Faanra ba t’uf be’ rom, ma dabum ni ngam rin’ ban’en ndabun. Ere bochan nib t’uf Jehovah rodad,  ma dubdad ni ngad rin’ed ban’en ndabun. Thingari gel madgun Jehovah rodad. Gad ra guy e re n’ey ko n’en ni rin’ Nehemiah. I siyeg ni nge fanay e liw rok ni ir e governor ni nge guy rogon ni nge yoor ban’en rok. Mang fan? I yog ni bochan e be “tayfan Got” ara bay madgun u wan’. (Nehemiah 5:15, BT) Dabun Nehemiah ni nge rin’ ban’en nra kirebnag laniyan’ Jehovah. Ku arrogodad ni dubdad ni ngad rin’ed ban’en nib kireb nra kirebnag laniyan’ Jehovah. Faan gad ra beeg e Bible, ma aram e rayog ni ngad nanged e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay.​—Mu guy Yugu Boch e Thin 6.

10, 11. Mang boch i kenggin e motochiyel u Bible nra ayuwegdad ni ngad dugliyed e n’en nib fel’ ni ngad rin’ed ni bay rogon ko muun alkul?

¹⁰ Bod nib t’uf ni nge dugliy reb e Kristiano ko ra unum e alkul fa danga’. Mang boch i kenggin e motochiyel nra ayuweg ni nge dugliy e n’en nib fel’ ni nge rin’? Baaray in e pi kenggin e motochiyel nem: Der yog e Bible nib kireb ni ngan unum e alkul. Bin riyul’ riy e, be yog ni wain e aram reb e tow’ath ni ke yib rok Got. (Psalm 104:14, 15) Machane, i yog Jesus ngak pi gachalpen ndab ra uned ko “muun rrum” nib pag rogon. (Luke 21:34) Ki yog Paul ngak e piin Kristiano ndab ra uned ko “madnom ni bay e muun rrum riy ara chingnag.” (Roma 13:13) I yog ni piin yad ba ta chingaw e dabi yag “ngorad e gin nsuwon Got.”​—1 Korinth 6:9, 10.

¹¹ Ere rayog ni nge fith reb e Kristiano ir ni nge gaar: ‘Uw feni ga’ fan e alkul u wan’ug? Gur, ba t’uf ni nggu unum ya nge yag nug toffan? Gur, gu ma  unum e alkul ya nge yag ni pagan’ug ngog? Rayog ni nggu gagiyegnag urngin ni gu ma unum nge urngin yay ni gu ma unum fa dabiyog? * Rayog ni nggu felfelan’gad e pi fager rog u taabang ni faanra da gur unumed e alkul, fa?’ Rayog ni nga dogned ngak Jehovah ni nge ayuwegdad ni ngad dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop. (Mu beeg e Psalm 139:23, 24.) Faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma aram e gad be skulnag e nangan’ rodad ni nga i fol ko pi kenggin e motochiyel u Bible. Machane, n’en ni gad ra weliy ni migid e be tamilangnag ni ka bay boch ban’en nib t’uf ni ngad rin’ed.

12, 13. Mang fan nrayog ni nge thil e nangan’ rodad ko nangan’ rok yugu boch e girdi’? Mang e ngad rin’ed ni faanra ba thil e nangan’ rodad be’?

¹² Gad gubin nib thilthil e nangan’ rodad. Rayog ni nge pagem e nangan’ rom ni ngam rin’ ban’en, ma be’ e danga’. Bod nrayog ni ngam dugliy ni ngam unum e alkul, machane be’ e dabun ni nge rin’. Mang fan nrayog ni nge thil e nangan’ rok l’agruw ni’ u murung’agen e re n’ey?

¹³ Rogon e gin ni ilal be’ riy, nge rogon ban’en u wan’ girdien e tabinaw rok, nge n’en ke buch u lan e yafos rok, nge yugu boch ban’en e rayog ni nge gagiyegnag rogon ni ma lemnag boch ban’en. Ere nap’an  nra yan nga murung’agen e alkul, ma be’ nsana immoy e magawon rok ko chingaw kafram e rayog ni nge dugliy ndab ki un ko unum. (1 Kings 8:38, 39) Ere faanra kam ognag e unum ngak be’ me siyeg, ma mang e ga ra rin’? Gur, ga ra dabuy? Fa ga ra towasariy? Fa ga ra yog ngak ni ngari yog fan ni ke siyeg? Danga’, ya ga be tayfan e nangan’ rok.

14, 15. Mang e buch u nap’an Paul? Mang e fonow nib fel’ ni pi’ Paul?

¹⁴ Nap’an apostal Paul, ma aram me buch ban’en ni be dag rogon nrayog ni nge thilthil e nangan’ rok e girdi’ u murung’agen boch ban’en. Immoy boch e ufin ni un pi’ ni chuway’ u market ni ka un pi’ ni maligach ko liyos. (1 Korinth 10:25) De lemnag Paul nib kireb ni ngan chuw’iy e pi ufin nem ngan kay. Ya rogon u wan’ e gubin e ggan ni ke yib rok Jehovah. Machane, immoy boch e walag e ngiyal’ nem nib thil rogon ni ur lemnaged e re n’ey ni bochan e ur uned ko meybil ko liyos kafram. Ra lemnaged nib kireb ni ngan kay e pi ufin nem. Ere gur, i gaar Paul u wan’: ‘Der magawonnag e nangan’ rog, ma bay mat’awug ni nggu kay e n’en ni gu baadag’?

¹⁵ Danga’, ya kab ga’ fan rogon laniyan’ pi walagen u wan’. Ere, aram fan nib m’agan’ ngay ni nge tal ndab ki rin’ boch ban’en ni yugu aram rogon ni manang ni bay mat’awun ni nge rin’. I yog Paul nsusun e “gathi gadad e nga darod nga lanin’dad.” Ki ulul ngay ni gaar: “Yi Kristus e de yan nga laniyan’.” (Roma 15:1, 3) Ere, Paul e i yan nga laniyan’ yugu boch e girdi’ ko bin ni ir e nge yan nga laniyan’ ni  bod ni rin’ Jesus.​—Mu beeg e 1 Korinth 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Mang fan nsusun e dab da turguyed e kireb nga daken reb e walag ni bochan e n’en ke pag e nangan’ rok ni nge rin’?

¹⁶ Machane, uw rogon ni faanra bay be’ ni ke pag e nangan’ rok ni nge rin’ ban’en ni gad be lemnag nib kireb? Thingar da kol ayuwgad ndab da gathibthibnaged e cha’nem ma gad yog nib fel’ e rodad me ir e danga’. (Mu beeg e Roma 14:10.) Ke pi’ Jehovah e nangan’ ngodad ni nge ayuwegdad ni ngad yaliyed gadad, ma gathi ngad fanayed ni ngad turguyed e  kireb nga daken e girdi’. (Matthew 7:1) Dubdad ni nge yurba’ e girdi’ u lan e ulung ni bochan e pi n’en gad ma dugliy ni ngad rin’ed, ya bin riyul’ riy e, ngad guyed rogon ni nge par ni bay e t’ufeg nge taareban’ u thildad.​—Roma 14:19.

17. Mang e ke buch ko nangan’ rok boch e girdi’?

¹⁷ I yoloy apostal Peter ni gaar: “Mpired ndariy ban’en ni be methan’med ngay.” (1 Peter 3:16) Machane rib gel e kireban’ riy, ya faanra i par e girdi’ ni yad be darifannag e pi kenggin e motochiyel rok Jehovah, ma aram e ra munmun ma dabki yog e nangan’ rorad ngorad ni bay ban’en nib kireb ni yad be rin’. I yog Paul ni nangan’ ni aray rogon e bod ni kan  ‘urfiy nga ba wasey nib gowel.’ (1 Timothy 4:2) Bay bayay ni ke mooruf bang u dowam nib elmerin, fa? Faanra mooruf bang u dowam nib elmerin, ma ra aw e fath riy ndabkiyog ni ngam thamiy. Ere faanra i par be’ ni be rin’ e kireb, ma aram e ra par e nangan’ rok ni bod ni kan “urfiy,” me munmun ma dabkiyog ni nge maruwel.

18, 19. (a) Faanra be magawon lanin’dad ara gad be tamra’ ko kireb ni kad rin’ed, ma aram e mang e be yog ngodad? (b) Mang e rayog ni ngad rin’ed ni faanra be magawon lanin’dad ko kireb ni ud rin’ed kafram ni kad kalgadngan’dad riy?

¹⁸ Faanra be magawon lanin’dad, ma aram e rayog ni be yog e nangan’ rodad ngodad ni bay ban’en nib kireb ni kad rin’ed. Re n’ey e ra ayuwegdad ni ngad nanged e n’en nib kireb ni kad rin’ed ma gad tal  ndab kud rin’ed. Gad baadag ni ngad filed ban’en ko oloboch ni kad rin’ed, ya nge dab kud rin’ed bayay. Bod ni, yugu aram rogon ni denen David ni Pilung, ma nangan’ rok e aram e n’en ni k’aring ni nge kalngan’. I fanenikay e kireb ni ke rin’ me dugliy u wan’ ni nge fol rok Jehovah. Bochan e n’en ni buch rok, ma aram fan nrayog ni nge yog ni Jehovah e ba ‘gol ngodad ma ma n’ag fan u wan’ e kireb rodad.’​—Psalm 51:1-19; 86:5; mu guy Yugu Boch e Thin 7.

¹⁹ Bay boch e girdi’ ni yugu aram rogon ni ke n’uw nap’an ni kar rin’ed reb e denen ma kar kalgadngan’rad riy, machane sana ka be magawon e nangan’ rorad. Faanra i par be’ ni be magawon laniyan’ ni bochan ban’en nib kireb ni ke rin’, ma aram e ba gel e amith nra tay laniyan’ ma rayog ni nge lemnag ndakuriy fan. Faanra aray rogon ni ga ma lem yu ngiyal’, ma dab mu pagtalin ndabiyog ni ngam thilyeg e tin ke buch rom ni ke thumur. Demtrug ko ga manang e n’en nib thil u thilin e tin nib fel’ nge tin nib kireb e ngiyal’ nem fa danga’, machane ke n’ag Jehovah fan e kireb rom, ma dakir lemnag e denen ni kam rin’. Kam beech u p’eowchen Jehovah ma manang ni ga be rin’ e tin nib fel’ ban’en e chiney. Sana ka rayog ni nga i magawon e lem rom, machane be gaar e Bible: “Got e ka ba ga’ nga lanin’dad.” (Mu beeg e 1 John 3:19, 20.) Re n’ey e be yip’ fan ni t’ufeg rok nge rogon ni ma n’ag fan e kireb e kab gel nrayog ni chuweg e n’en be magawonnag lanin’dad nge tamra’ ni gad be tay ni bochan e kireb ni kad rin’ed. Ere, rayog ni nge pagan’um ngay ni ke n’ag Jehovah fan e kireb rom. Nap’an nra m’agan’ be’ ngay ni ke n’ag Jehovah fan  e kireb rok, ma aram e rayog ni nge gapas laniyan’ me felfelan’ ko pigpig ni be tay ngak.​—1 Korinth 6:11; Hebrews 10:22.

20, 21. (a) Kan ngongliy e re ke babyor ney ni nge ayuwegem ko mang? (b) Mang puf rogon e ke pi’ Jehovah ngodad? Uw rogon nsusun e ngad fanayed?

²⁰ Kan ngongliy e re ke babyor ney ni nge ayuwegem u rogon ni ngam skulnag e nangan’ rom ya nge yag ni ayuwegem e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran ni kari mo’maw’ e par. Ra ayuwegem ni ngam fol ko pi kenggin e motochiyel u Bible ni murung’agen boch ban’en nib thilthil ni ma buch u lan e yafos rom. Machane, dawor ni tay boch e motochiyel ko re ke babyor ney ni be yog e n’en ni ngad rin’ed nga reb e ban’en nge reb. Ya gad ma fol ko “fare motochiyel ni pi’ Kristus” ni be tor nga daken e pi kenggin e motochiyel rok Got. (Galatia 6:2) Machane, faanra dariy ba motochiyel nrib tamilang ni be yog e n’en ni ngan rin’ nga reb e ban’en, ma aram e dab da fanayed e re n’ey ni nge mang tawey rodad ni ngad rin’ed e kireb. (2 Korinth 4:1, 2; Hebrews 4:13; 1 Peter 2:16) Ya ngad fanayed e puf rogon rodad ni ngad daged nib t’uf Jehovah rodad.

²¹ Nap’an ni gad ra fal’eg i lemnag e pi kenggin e motochiyel u Bible ma gad fol riy, ma aram e gad be ‘fil rogon’ ni ngad nanged e tin nib fel’ ko tin nib kireb ma gad lem ni bod Jehovah. (Hebrews 5:14) Angin nra yib riy e aram e ra yag e nangan’ nib fel’ ngodad nrayog ni nge pow’iydad ko pi n’en gad ma rin’ u lan e yafos rodad, me ayuwegdad ni ngaud pared ni gad ba t’uf rok Got.