1-3. Uw rogon ni digey Jesus e pi apostal rok? Mang deer e ke sum ni bochan e re n’ey?

 KA YAD baadag ni nge ulul e n’en be buch. Boor ban’en ni ke guy e pi apostal ni ke buch u lan e pi wik ni ke yan ni kari yibnag e felfelan’ ngorad! Nap’an nni faseg Jesus ko yam’, mab gel e felfelan’ nra ted ma daki kireban’rad. Ma chiney e ke gaman 40 e rran ni be m’ug Jesus ngak pi gachalpen, be fil boch ban’en ngorad maku be pi’ e athamgil nga lanin’rad. Machane rofen ney e ireray e yay ni tomur nra m’ug ngorad.

² Nap’an nib sak’iy Jesus nge pi apostal rok u daken e Burey ni Olives mi ri motoyil e pi apostal nga urngin ban’en ni be yog Jesus ngorad. Nap’an ni tal ko numon ma ka yad baadag ni yad be motoyil ngak, ma aram me tining pa’ nga dakenrad me yibilayrad ngak Got.  Ngemu’ me tabab ni nge yan nga lang nga tharmiy, mu ur pared ngaur yaliyed. Tomur riy me yan i chuw nga fithik’ bangi manileng nge dakur guyed. Yugu aram rogon mar pared ngaur sapgad nga lan e lang.​—Luke 24:50; Acts 1:9, 10.

³ Re n’ey ni buch e thilyeg rogon e par ko pi apostal rok Jesus. Mang e ngar rin’ed e chiney ni ke sul Jesus Kristus ni Masta rorad nga tharmiy? Rayog ni nge pagan’dad ngay ni ke fal’eg Jesus rogorad ni ngar ululgad ko fare maruwel ni tababnag. Ere uw rogon ni fal’eg rogorad ni fan ko re maruwel ney nib ga’ fan, ma mang e rrin’ed? Mang e rayog ni nge fil e piin Kristiano ko pi n’ey ni buch? Bay e fulweg riy ko bin som’on e guruy ko fare babyor ni Acts.

 4. Uw rogon e tin som’on e thin ni yoloy Luke u lan fare babyor ni Acts?

⁴ Tin som’on e thin ni yoloy Luke u lan e re ke babyor ney e fan ngak Theofilus ni ku aram e re pumoon ni yoloy e Gospel rok nge yan ngak. a Maku reb e, rogon ni tababnag Luke fare babyor ni Acts e aram e sul u daken e n’en ni buch ni yoloy u tungun e Gospel rok. Machane ba thil buchuuw e thin ni fanay maku bay boch ban’en ni weliy riy ndariy u lan e Gospel rok. Ere piin yad ra beeg e re babyor rok ney e yad manang ni be yoloy murung’agen e pi n’en ni buch u tomuren e yam’ ni tay Jesus.

5, 6. (a) Mang e ra ayuweg pi gachalpen Jesus ni ngar pared nib gel e michan’ rorad? (b) Uw rogon ni michan’ ko piin Kristiano e ngiyal’ ney e be tor nga daken boor ban’en ni bay e mich riy nib ‘riyul’’?

⁵ Mang e ra ayuweg pi gachalpen Jesus ni ngar pared nib gel e michan’ rorad? Be gaar e Acts 1:3: “Tomren e yam’ ni tay ma aningeg i ragag e rran ni boor yay ni i yib i m’ug ngorad, rogon ni i yib i m’ug ngorad e micheg nriyul’ ni ke fos ko yam’.” Immoy yu ngiyal’ ni i m’ug Jesus ngak taareb, ara l’agruw, ara gubin e pi apostal rok, maku bay bayay nib pag 500 i gachalpen ni m’ug ngorad. (1 Kor. 15:3-6) Gubin e pi n’ey nri gelnag e michan’ rok pi gachalpen Jesus!

⁶ Ku arrogon e tin riyul’ e Kristiano e ngiyal’ ney ni be tor e michan’ rorad nga daken boor ban’en ni bay e mich riy nib ‘riyul’.’ Gur, bay e mich riy ni immoy Jesus u fayleng, me yim’ ni fan ko denen rodad, mu kun faseg ko yam’, fa? Arrogon! Bay murung’agen boch e girdi’ u lan e Thin rok Got nra guyed e pi n’ey ni buch ma gubin nib gaman ni nge micheg boch ban’en ngodad. Faan gad ra fil murung’agen e pi n’ey ni buch, ma gad yibilay ngak Jehovah ni nge ayuwegdad ni ngad nanged fan, ma aram e rayog ni ngari gel  e michan’ rodad. Dab mu pagtalin ni faanra bay e bin riyul’ e michan’ rodad ma aram e gathi kemus ni gad baadag ni nge riyul’ ban’en, ya bin riyul’ e michan’ e be tor nga daken boch ban’en ni bay e mich riy. Maku reb e faanra nge yag e yafos ni manemus ngodad, mab t’uf ni nge yag e bin riyul’ e michan’ ngodad.​—John 3:16.

 7. Mang kanawo’ e dag Jesus ngak pi gachalpen nrayog ni ngar folwokgad riy u rogon ni i machib ma be fil ban’en ko girdi’?

⁷ Maku reb e, be weliy Jesus “murung’agen e gagiyeg rok Got.” Bod ni weliy murung’agen boch e yiiy ni nge dag nib t’uf ni nge gafgow fare Messiah me yim’. (Luke 24:13-32, 46, 47) Nap’an ni weliy Jesus murung’agen e n’en nib milfan ngak ni ir fare Messiah, ma aram me weliy murung’agen Gil’ilungun Got ni bochan e ir e ra mang Pilung riy boch nga m’on. Gubin ngiyal’ ni i machibnag Jesus murung’agen Gil’ilungun Got, maku aram e n’en ni ma machibnag pi gachalpen e ngiyal’ ney.​—Matt. 24:14; Luke 4:43.

8, 9. (a) Mang l’agruw ban’en nde puluw ni i lemnag e pi apostal rok Jesus? (b) Uw rogon ni yal’uweg Jesus e lem rorad? Mang e ra fil e piin Kristiano ko re n’ey?

⁸ Nap’an ni muulung e pi apostal nga daken e Burey ni Olives, ma aram e yay ni tomur nra mada’gad Jesus u roy u fayleng. Ere ra fithed ngak ni lungurad: “Somol, ireray e ngiyal’ ni ngam sulweg gil’ilungun Got ko fare nam nu Israel?” (Acts 1:6, NW) Re deer ney nra fithed e be tamilangnag riy ni bay l’agruw ban’en ndawor ra nanged fan. Bin som’on e ra lemnaged ni yira sulweg Gil’ilungun Got ko fare nam nu Israel u roy u fayleng. Ma bin migid e ra lemnaged nra tabab Gil’ilungun Got ko gagiyeg ni ka chingiyal’ nem. Aram fan nrogned fapi thin ni “ireray e ngiyal’.” Ere uw rogon ni ayuwegrad Jesus ni ngar yal’uweged e lem rorad?

⁹ Dabisiy ni manang Jesus ndabi n’uw nap’an nga tomuren, ma ra tamilang u wan’rad e n’en nsom’on nra lemnaged. Bin riyul’ riy e ragag e rran nga tomuren mar guyed fa bin nib beech e nam ni ke sum ni ka nog piyu Israel u fithik’ i lanin’rad ngorad! Tomuren e re n’ey, ma fare nam nu Israel e gathi ka yad e girdi’ rok Got ni ke mel’egrad. Ku baaray e n’en ni puguran Jesus ngorad u murung’agen e n’en ni migid nra lemnaged. I gaar: “Ngal’an nge pi rran e ke dugliy e Chitamag u daken mat’awun, ma dariy rogon ni ngam nanged.” (Acts 1:7) Yigoo Jehovah e bay mat’awun ni nge dugliy e ngiyal’ ni nge lebug e n’en nib m’agan’ ngay. U m’on ni nge yim’ Jesus, me yog ni mus ngak Fak Got ma de nang e ‘re rran nge re awa’ nra yib e tomur riy, ya “ke mus ni en ni Chitamangiy e manang.” (Matt. 24:36) Ku arrogon e ngiyal’ ney ni faanra be magafan’ e piin Kristiano ko ngiyal’ nra yib tungun e re m’ag ney riy, ma aram e be magafan’rad nga boch ban’en ndariy rogon ni ngar nanged.

10. Mang e n’en ni i lemnag e pi apostal nsusun e ngkud lemnaged, ma mang fan?

 ¹⁰ Yugu aram rogon ma susun e ngad kol ayuwgad ndab ddugliyed rarogon e pi apostal rok Jesus u wan’dad ni yad boch e pumoon nib gel e michan’ rorad. Ra sobut’naged lanin’rad me m’agan’rad ko fonow nni pi’ ngorad. Yugu aram rogon nra fithed e re deer ney ni bochan e dawori tamilang boch ban’en u wan’rad, machane deer nra fithed e be m’ug riy nib fel’ e n’en yad be lemnag. Boor yay ni i gaar Jesus ngak pi gachalpen: “Mu fal’eged rogomed ngam pired.” (Matt. 24:42; 25:13; 26:41) Ere yad be par ni yad ba od ko tirok Got ban’en, ma yad baadag ni ngar guyed e mich riy ni bayi rin’ Jehovah ban’en. Ku aram e n’en nib t’uf ni ngaud lemnaged e ngiyal’ ney. Bin riyul’ riy e rib ga’ fan ni ngad pared ni gad ba od ko tirok Got ban’en ni bochan e gad be par ko “tin tomren e rran.”​—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Mang e yog Jesus ngak pi gachalpen ni ngar rin’ed? (b) Mang fan ni weliy Jesus murung’agen gelngin Got nib thothup u m’on ni nge l’og pi gachalpen ni ngar machibgad?

¹¹ I puguran Jesus ngak e pi apostal rok e n’en nsusun e ngari ga’ fan u wan’rad. I yog ni gaar: “Bay yib gelngimed ko ngiyal’ ni bay yib fare Kan ni Thothup [“gelngin Got nib thothup,” NW] riy nga dakenmed, ma aram mi gimed weliy murung’ageg u lan yu Jerusalem, ngu lan yu Judea ni polo’, ngu lan yu Samaria, nge yan i mada’ ko yungi n’en ni yan i mus e fayleng ngay.” (Acts 1:8) Som’on e yira weliy murung’agen e fos ko yam’ ni ke tay Jesus u Jerusalem ni aram e gin nni thang e fan rok riy. Ma nga tomuren ma aram e yira machibnag e re thin ney u lan yu Judea nib polo’, ngu lan yu Samaria, nge tin ka bay e binaw nga palog.

¹² U m’on ni nge l’og Jesus pi gachalpen ni ngar machibgad, me puguran ngorad nra pi’ gelngin Got nib thothup ni nge ayuwegrad. Ba pag 40 yay ni ke m’ug fare thin ni “gelngin Got nib thothup” u lan e gin th’abi som’on e babyor ko Acts nni yoloy, ma reb riy e ray. Boor yay ni ke tamilangnag e re babyor ko Bible ney ndabiyog ni ngad lebguyed e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay ni faanra der ayuwegdad gelngin nib thothup. Aram fan nrib t’uf ni ngaud yibilayed gelngin Got nib thothup ni gubin ngiyal’! (Luke 11:13) Ireray e ngiyal’ ni kari t’uf rodad.

13. Uw ga’ngin yang e gin nge machib e girdi’ rok Got riy e ngiyal’ ney? Mang fan nsusun e ngad fanayed e tayim rodad ni fan ko re maruwel ney?

¹³ “Yungi n’en ni yan i mus e fayleng ngay” u wan’ e pi apostal e gathi be yip’ fan e fayleng ni ga’ngin. Machane ngiyal’ ney e gad be machib u ga’ngin yang e fayleng. Kad filed ko fa binem e guruy ni ke m’agan’ e Pi Mich Rok Jehovah ngay ni ngar rin’ed e re maruwel ney ni aram e ngar machibgad, ya yad manang ni baadag Got ni nge rung’ag urngin mit e girdi’ fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun. (1 Tim. 2:3, 4) Ga be fanay e tayim rom ni fan ko re maruwel ney nra ayuweg e yafos ko girdi’, fa? Dakuriy yugu reb e maruwel nga bang ni gad ra un ngay nra yibnag e felfelan’ ngodad ni aray rogon! Ra pi’ Jehovah gelngim ni ngam rin’ e re n’ey. Fare babyor ni Acts e  boor ban’en nra yog ngom u rogon nib puluw ni ngam rin’ e re maruwel ney, nge rogon e lem ni ngam tay ya nge yag nim rin’ nib fel’ rogon.

14, 15. (a) Mang e yog fa gal engel u murung’agen e ngiyal’ nra sul Kristus riy, ma mang e yow be yip’ fan? (Kum guy e footnote.) (b) Uw rogon ni ke sul Kristus “ni bod rogon” nni guy ni yan nga tharmiy?

¹⁴ Kad weliyed u tabolngin e re guruy ney ni yan Jesus nga lang nga tharmiy ma da kun guy. Yugu aram rogon me par fa 11 i apostal rok u rom ngaur sapgad nga lan e lang. Tomur riy, me m’ug l’agruw i engel ngorad mar piew e fonow ngorad u fithik’ e sumunguy ni lungurow: “Gimed e girdi’ nu Galile, mang ni kaygum sak’iygad u wur gimed be sap nga lan e lang? Cha’nem i Jesus, ni kan fek romed nga lan e tharmiy e bayi sul ni bod rogon ni kam guyed ni ke yan nga tharmiy.” (Acts 1:11) Ere gur be yip’ e gal engel ney fan nra sul Jesus ni be fanay e re dowef ni yan riy nga tharmiy ni bod rogon ni ma fil yurba’ e teliw, fa? Danga’. Uw rogon ni kad nanged e re n’ey?

¹⁵ I yog e gal engel nem nra sul Jesus “ni bod rogon” ni kan guy ni ke yan nga tharmiy, ma gathi ra sul ni be fanay e dowef ni yan riy nga tharmiy. b Uw rogon ni yan nga tharmiy? Nap’an ni non e gal engel ney ko fapi apostal ma dakurur guyed. Kemus ni yigoo pi apostal nem e ra guyed mar nanged ni ke chuw Jesus u fayleng ma be sul i yan ngak e Chitamangin u tharmiy. Ku arrogon e ngiyal’ nra sul Kristus riy. Ma aram e n’en ke buch. Ngiyal’ ney e kemus ni yigoo piin ke tamilang u wan’rad e Thin rok Got ma kar nanged feni ga’ fan e ngiyal’ ney ni gad bay riy e yad manang ni be gagiyeg Jesus e chiney ni ir e Pilung u Gil’ilungun Got. (Luke 17:20) Ba t’uf ni ngad nanged e mich riy ni be gagiyeg Jesus e chiney ni ir e Pilung, ma gad ayuweg yugu boch e girdi’ ni ngkur nanged ni ireray e ngiyal’ nib t’uf ni ngar pigpiggad ngak Got.

16-18. (a) Mang e gad be fil ko muulung ni ma tay e piin Kristiano ni fan ko liyor rorad nrogon ni be yog e Acts 1:13, 14? (b) Mang e rayog ni ngad filed rok Maria ni chitiningin Jesus? (c) Mang nib ga’ fan e muulung ni ma tay e piin Kristiano e ngiyal’ ney?

¹⁶ I sul e pi apostal “nga lan yu Jerusalem, ni kari felfelan’rad.” (Luke 24:52) Machane uw rogon ni yad ra fol u rogon ni ke pow’iyrad Kristus mar rin’ed e n’en ke yog? Be yog e verse 13 nge 14 ko Acts ko guruy ni 1 nra muulunggad ngab “singgil” ni bay ko thal ni nga lang u reb e naun, ma bay boch ban’en ni gad ra fil u murung’agen e muulung ni yima tay ni aray rogon. Naun ni bay u Palestine e ngiyal’ nem e ba ga’ ni bay e tawo’ u barba’ riy ni yan nga reb e singgil ni bay ko thal ni nga lang. Rayog ni ireray fare  “singgil” ni bay ko thal ni nga lang ko fare naun ni bay murung’agen ko Acts 12:12 ni tafen e chitiningin Mark. Demtrug rogon ma dabisiy nre singgil nem e bang nib fel’ nrayog ni nga i muulung pi gachalpen Kristus riy. Machane mini’ e piin nra muulunggad ngaram, ma mang e rrin’ed?

¹⁷ Mu tay fanam i yan riy ni gathi kemus ni yigoo pi apostal ara piin pumoon e ra uned ko re muulung nem. Ya ku bay e “piin ni ppin” riy nib muun Maria ni chitiningin Jesus ngay. Ireray e yay ni tomur nni weliy murung’agen u lan e Bible. Gad ra lemnag rogon ni immoy ko re muulung nem, nge rogon ni sobut’nag laniyan’ nge un ngak e pi walagen ni Kristiano ngaur liyorgad u taabang nder guy rogon ni nge m’ug ni ir be’ nib ga’ fan, ma rra pi’ e athamgil nga lanin’dad. Kub mudugil ni felfelan’ ni immoy fa aningeg i pumoon ni fak rok u rom ni faan nde mich Jesus u wan’rad u nap’an ni kab fos. (Matt. 13:55; John 7:5) Tomuren ni yim’ Jesus ngan faseg ko yam’ ma ke thil e lem rorad.​—1 Kor. 15:7.

¹⁸ Mang fan ni muulung pi gachalpen Jesus nga taabang e rofen nem? Be gaar e Bible: “Mi yad ngongliy reb e ulung nguur meybilgad.” (Acts 1:14) Kab kafram i yib ni muulung ni ma tay e piin Kristiano e aram bang ko liyor rorad nib ga’ fan. Gad ma rin’ e re n’ey ni bochan e ngad pied e athamgil nga lanin’dad, min fonownagdad, ma bin th’abi ga’ fan riy e ngad liyorgad ngak Jehovah ni Chitamangidad ni bay u tharmiy. Ri ma felfelan’ Jehovah ko meybil ni gad ma tay nge tang ni gad ma yon’ u nap’an e muulung, ma kub ga’ fan ngodad. Ere ngad guyed rogon ndab ud paged e pi muulung ney nib thothup ma ma pi’ e athamgil nga lanin’dad!​—Heb. 10:24, 25.

19-21. (a) Mang e gad be fil u rogon nni fanay Peter u lan e ulung? (b) Mang fan nib t’uf ni nge yan be’ nga lon Judas? Mang e rayog ni ngad filed u rogon nni pithig e re magawon ney?

¹⁹ Bay ba magawon nib ga’ fan nib t’uf ni nge yal’uweg pi gachalpen Kristus, ma apostal Peter e ir e ayuwegrad ni ngan pithig e re magawon ney. (Verse 15-26) Ra yib e athamgil nga lanin’dad ni ngad nanged ni ka be fanay Jehovah Peter e ngiyal’ nem ni yugu aram rogon ni dalip yay ni yog nde nang Jesus! (Mark 14:72) Gad gubin nib mom ni ngaud denengad, mab t’uf ni ngaun puguran ngodad ni Jehovah e ‘ma n’ag fan u wan’ e kireb’ rok e piin nriyul’ ni kar kalgadngan’rad.​—Ps. 86:5.

²⁰ I nang Peter nib t’uf ni nge yan be’ nga lon Judas ni ir fare apostal ni yognag Jesus. Machane mini’ e nge yan nga lon? Bin nib beech e apostal ni nge yan nga lon Judas e susun ni ir be’ ni mang reb i gachalpen Jesus u nap’an e machib ni i tay miki guy nni faseg ko yam’. (Acts 1:21, 22) Ku aram e n’en ni micheg Jesus u nap’an ni gaar: “Gimed e re ragag nge l’agruw i girdi’ rog nir e bay kum pired nga tagil’med ni ngam gagiyegniged fa ragag nge l’agruw i ganong nu Israel.” (Matt. 19:28) Ere ba tamilang nib m’agan’ Jehovah ngay ni fa 12 i apostal nra manged boch i gachalpen Jesus u nap’an e machib ni i tay e ngkur manged fare “ragag nge l’agruw i malang” ko fa Bin nib  Beech e Jerusalem. (Rev. 21:2, 14) I ayuweg Got Peter ni nge guy rogon ni lebug fare yiiy u daken Judas ni be yog nra “fek be’ luwan ko maruwel rok!”​—Ps. 109:8, BT.

²¹ Ere uw rogon nni mel’eg e cha’ ni nge yan nga lon Judas? Aram e ni girngiy nochi yang i ban’en ni bay e pow riy ni aram ban’en nib ga’ ni yima rin’ kakrom. (Prov. 16:33) Machane ireray e yay ni tomur ni be weliy e Bible murung’agen e re n’ey ni un rin’. Ba tamilang nu tomuren nni puog gelngin Got nib thothup nga daken pi gachalpen Jesus, ma daki t’uf ni ngaun rin’ e re n’ey. Machane mu tay fanam i yan u fan ni un rin’ e re n’ey. I meybil e pi apostal ni lungurad: “Somol, ga manang laniyan’ urngin e girdi’. Ere mu dag ngomad, Somol, ko mini’ rok e gali cha’ney e kam dugliy.” (Acts 1:23, 24) Ere yad baadag ni Jehovah e ir e nge dugliy ko mini’ e nge fek e re maruwel ney. Ni mel’eg Matthias ndabisiy ni ir bagayad fa 70 i gachalpen Jesus ni l’ograd ni nga ranod ko machib. Ere mang Matthias bagayad “fa ragag nge l’agruw i apostel.” c​—Acts 6:2.

22, 23. Mang fan nsusun e ngaud folgad rok e piin yad ma yog e thin u lan e ulung e ngiyal’ ney?

²² Re n’ey ni buch e be puguran ngodad ni baadag Got ni nge yaram e girdi’ rok. Ngiyal’ ney e ku yima mel’eg boch e pumoon nrayog ni ngan pag fan boch ban’en ngorad ni nga u rogned e thin u lan e ulung. Ma fal’eg e piin piilal i yaliy e n’en be yog e Bible u murung’agen e piin nrayog ni ngan pi’ e biney e maruwel ngorad, mar yibilayed gelngin Got nib thothup ni nge pow’iyrad. Ere ma sap e ulung ngay ni pi pumoon ney e kan dugliyrad u daken gelngin Got nib thothup. Faan gad ra fol u rogon ni yad ma pow’iydad, ma aram e gad be ayuweg urngin e girdi’ u lan e ulung ni ngar maruwelgad u taabang nib fel’ rogon.​—Heb. 13:17.

²³ Nap’an ni guy pi gachalpen Jesus u tomuren ni kan faseg ko yam’ mu kur guyed e pi n’en nni thilyeg ni nge ayuweg rogon e maruwel ni ngan rin’, ma aram mi ri yib e athamgil nga lanin’rad. Ere kar fal’eged rogorad ni fan ko n’en nra buch ni migid. Bin migid e guruy e gad ra weliy riy murung’agen e re n’ey ni buch nib ga’ fan.