1-3. Mang e guy Peter u nap’an nni pilyeg e changar rok? Mang fan nib t’uf ni ngad nanged fan e re n’ey?

 NGIYAL’ NEM e 36 C.E. Be mat e yal’ ngak Peter u nap’an ni be meybil u daken e chig u ba naun ni bay u tooben e day u lan fare mach nu Joppa. Ke gaman in e rran ni ke par ko re naun ney. Re n’ey ni m’agan’ ngay ni nge par ko re naun ney e be m’ug riy ni bay boch e kanawo’ nder laniyan’ riy. Cha’ ni tafen e re naun ney e Simon ni ir be’ ni ma fal’eg rogon keru’ e gamanman, ma gathi gubin e Jew nra m’agan’rad ngay ni ngar pared rok be’ ni aray rogon. a Yugu aram rogon ma ka bay ban’en nib ga’ fan ni bayi fil Peter u murung’agen rogon nder ma laniyan’ Jehovah.

² Nap’an ni be meybil Peter ma aram min pilyeg e changar rok. N’en ni guy e ra magawonnag laniyan’ e pi Jew. I guy ban’en ni be yib u tharmiy nga but’ ni bod yaan bangi mad nib ga’ yang ni bay urngin mit e gamanman riy nde beech nrogon ni ba’ ko Motochiyel. Nap’an nnog ngak ni nge li’ fapi gamanman nge longuy, me fulweg ni gaar: “Dawor gu longuy ban’en nib tagan ni ngan longuy ara de beech.” Gathi kemus ni taab yay ya dalip yay nni gaar ngak: “Dariy ban’en ni ngam lemnag nde beech ni faanra ke yog Got ni ke beech.” (Acts 10:14-16) I balyangan’ Peter ko re n’ey, machane boch nga tomuren me tamilang fan u wan’.

³ Ku arrogodad e ngiyal’ ney nib t’uf ni ngad nanged fan e n’en ni guy Peter u nap’an nni pilyeg e changar rok, ya ra fil ban’en ngodad nib ga’ fan u murung’agen rogon e girdi’ u wan’ Jehovah. Gadad e tin riyul’ e Kristiano e dabiyog ni ngad machibnaged murung’agen  Gil’ilungun Got nib fel’ rogon ni faanra darud lemnaged e girdi’ ni bod rogon ni ma lemnagrad Got. Ra ngad nanged fan e n’en ni guy Peter u nap’an nni pilyeg e changar rok, ma aram e ngad weliyed e n’en ni buch u m’on riy ngu tomuren.

4, 5. Mini’ Kornelius, ma mang e buch u nap’an ni be meybil?

⁴ Machane de nang Peter ni fowap riy ma immoy be’ nib pumoon ni ka nog Kornelius ngak ni ma par u Cesarea nsogonap’an 30 e mayel ko lel’uch ni kun pilyeg e changar rok. Cha’ney e ir reb e ga’ ko salthaw nu Roma ni “ir be’ ni ma liyor ngak Got u wan’.” b Kub fel’ rogon ni ma ayuweg e tabinaw rok, “me ir nge urngin e girdi’ nu tabinaw rok e yad ma meybil ngak Got.” Kornelius e gathi ir reb e Jew, maku gathi ir be’ ni ke pig ke un ko teliw rorad, maku dawor ni maad’adnag. Yugu aram rogon ma i dag e runguy ngak e pi Jew ni yad ba gafgow ma be pi’ e salpiy nge yugu boch ban’en ni ayuw ngorad. Gubin ngiyal’ ni “yugu ma meybil ngak Got.”​—Acts 10:2.

⁵ Bay Kornelius ni be meybil u bang ko dalip e kolok ni mithigyal’ min pilyeg e changar rok nge guy ba engel, me gaar fare engel ngak: “Got e ba fel’ u wan’ e meybil rom nge maruwel ni kam tay ni ga be ayuweg e piin ni gafgow, ma be lemnigem.” (Acts 10:4) I yog fare engel ngak Kornelius ni nge l’og boch e pumoon ni nga ranod ra pininged apostal Peter. Cha’ney e gathi ir reb e Jew maku dawor ni maad’adnag, machane aram e be n’en ni nge rin’ ban’en ndariy mat’awun ni nge rin’ u m’on riy. Re n’ey e aram e nge rung’ag fare thin nra yognag e yafos.

6, 7. (a) Mu weliy ban’en ni ke buch ni be dag ni ma fulweg Got taban e meybil rok e piin yad baadag ni ngar nanged e tin riyul’ u murung’agen. (b) Mang e be dag e pi n’ey ngodad?

 ⁶ Gur, ma motoyil Got ko meybil rok e piin yad baadag ni ngar nanged murung’agen? Am lemnag e n’en ni buch rok be’ nib pin u Albania ni fek ba ken Fare Wulyang Ntagil’ E Damit ni bay reb e article riy ni murung’agen e chugol bitir. c I gaar ngak reb e Pi Mich ni yib nga tafen: “Ka ug meybil ngak Got ni nge ayuwegeg u rogon ni nggu chuguliy gal fakag, ma ke piem ka mub! Ri ireray e n’en nib t’uf rog!” I tabab fare pin nge fagal bitir ni fak ko fol Bible, me boch nga tomuren miki un figirngin ngorad.

⁷ Kemus e yay ni ke buch e re n’ey, fa? Danga’, ya ke yoor yay ni ke buch ko girdi’ u ga’ngin yang e fayleng. Ere mang e be dag e re n’ey ngodad? Bin som’on e ma fulweg Jehovah taban e meybil rok e piin yad be gay. (1 Ki. 8:41-43; Ps. 65:2) Ma bin migid e be ayuwegdad e pi engel ko machib ni gad be tay.​—Rev. 14:6, 7.

8, 9. Mang e tamilangnag gelngin Got nib thothup ngak Peter, ma mang e rin’ nga tomuren?

⁸ Nap’an ni ka bay Peter u daken e chig ko fare naun ni be “lemnag fan” e n’en ke guy, me taw fapi pumoon ni ke l’ograd Kornelius nga tafen Simon. (Acts 10:17) Dalip yay ni yog Peter u m’on riy ndabi kay e ggan ni be yog fare Motochiyel nde beech. Ere gur, ra m’agan’ ngay ni nge un ko pi pumoon ney nga tafen be’ ni gathi ir reb e Jew, fa? I fanay Got gelngin nib thothup ni nge tamilangnag ngak Peter e n’en baadag ni nge rin’. Ni gaar ngak: “‘Mu tiyilim! Ke taw dalip i pumoon ngaray ni yad be guyem.’ Ere mfal’eg rogom ngam man nga but’, ma dab mmaruwar ko ngam un ngorad fa danga’.” (Acts 10:19, 20) Fagi mad ni guy Peter ni bay fapi gamanman u langgin e dariy e maruwar riy ni ayuweg ni nge pag gelngin Got nib thothup ni nge pow’iy.

⁹ Nap’an ni nang nreb e engel e ke yog ngak Kornelius ni nge l’og fapi pumoon ni ngar bad ra guyed, ma aram me piningrad nga naun “mi yad par u rom e nep’ nem.” (Acts 10:23a) Ngiyal’ nem e ke tabab ni nge thilyeg e lem rok u nap’an ni nang e n’en nib m’agan’ Got ngay.

10. Uw rogon ni ma pow’iy Jehovah e girdi’ rok? Mang deer e rayog ni ngad fithed gadad riy?

 ¹⁰ Ka ma pow’iy Jehovah e girdi’ rok ni buchuuw ma buchuuw e ngiyal’ ney. (Prov. 4:18) Ma pow’iy “fare tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop” u daken gelngin nib thothup. (Matt. 24:45) Yu ngiyal’ e rayog ni ngan thilyeg rogon ni kan tamilangnag ban’en u lan e Thin rok Got ngodad ara rogon ni yibe rin’ boch ban’en u lan e ulung. Ere ba fel’ ni ngad fithed gadad ni nge lungudad: ‘Ba m’agan’ug ngay ni nggu thilyeg e lem rog, fa? Gu ma fol u rogon ni be pow’iyey gelngin Got nib thothup u nap’an nra thil e pi n’ey, fa?’

11, 12. Mang e rin’ Peter u nap’an ni taw nga Cesarea, ma mang e ke nang?

¹¹ Faani bin migid e rran nga tomuren, me yan Peter nge fa dalip i pumoon ni l’ograd Kornelius nge “nel’” e walag ni pumoon u Joppa ni yad e Jew nga Cesarea. (Acts 11:12) Bochan ni manang Kornelius ni bay yib Peter, ma aram me pining “pi girdien nge piin ni yad ba pach” ni gathi yad e Jew ni ngar muulunggad nga tafen. (Acts 10:24) Nap’an nra tawgad ngaram, me rin’ Peter ban’en nde lemnag nra rin’, ni aram e yan nga lan e naun rok be’ ni gathi ir reb e Jew ndawor ni maad’adnag! I yog ni gaar: “Gimed manang faram ni be’ u Israel e de mat’aw ko ba’ rok e taliw ni nge yan i guy ara i chag ngak be’ ni gathi be’ u Israel. Machane Got e ke dag ngog nthingari dab ku ug lemnag be’ ni de beech ara ba alit ni rogon ni ba’ ko Motochiyel.” (Acts 10:28) Ngiyal’ nem e ke nang Peter ni n’en ni guy u nap’an nni pilyeg e changar rok e gathi kemus ni be fil ngak murung’agen e re miti ggan nrayog ni ngan kay, ya ku be fil ngak nsusun e ‘dab ki i lemnag be’ ni de beech [ni kub muun be’ ngay ni gathi ir reb e Jew].’

¹² Gubin e girdi’ u rom ni yad baadag ni ngar motoyilgad ngak Peter. I yog Kornelius ni gaar: “Gamad gubin ni gamad baaray u p’eowchen Got ni gamad be son ni nggu rung’aged e tin ni ke yog Somol ngom ni ngam weliy.” (Acts 10:33) Am lemnag rogon lanin’um ni faanra yog be’ e pi thin ney ngom ni baadag ni nge nang murung’agen Jehovah! Som’on e gaar Peter: “Ka fin gu nang e chiney nriyul’ ni gubin e girdi’ ma taareb rogorad u wan’ Got. En ni ba’ madgun Got u wan’ ma be rin’ e tin nib mat’aw e ra i par nib fel’ u wan’ Got ndemturug ko be’ u kun nam.” (Acts 10:34, 35) Ke nang Peter nder lemnag Got e girdi’ ni be yan u rogon ramaen dowrad, ara nam ni kar bad riy, ara yugu boch ban’en. I weliy Peter ngorad murung’agen e  machib ni i tay Jesus, nge yam’, nge fos ko yam’ ni tay.

13, 14. (a) Mang ban’en nib ga’ fan u rogon ni mang Kornelius nge yugu boch e girdi’ ni gathi yad e Jew boch e Kristiano ko duw ni 36 C.E.? (b) Mang fan nsusun e dab da turguyed rarogon e girdi’ u wan’dad ni be yan u rogon e n’en gad be guy nga owchedad?

¹³ Ngemu’ me buch ban’en ndawori buch bayay: “Ka be non Peter” min puog gelngin Got nib thothup nga daken e “piin ni gathi yad piyu Israel.” (Acts 10:44, 45) Kemus e yay ni be yog e Bible nni puog gelngin Got nib thothup nga daken boch e girdi’ u m’on ni ngan taufenagrad. Nap’an ni nang Peter ni ke m’agan’ Got ngay ni ngar manged girdien, ma aram “me yog ni ngan taufenagrad [pi cha’nem ni gathi yad boch e Jew].” (Acts 10:48) Nap’an ni mang e pi cha’ney ni gathi yad boch e Jew e Kristiano ko duw ni 36 C.E., ma aram me math’ fare tha’ ni immoy u thilin Got nge pi Jew. (Dan. 9:24-27) Aram e ngiyal’ ni fanay Peter e bin dalip nge bin tomur ko fapi “kiy ko gagiyeg nu tharmiy.” (Matt. 16:19) Re kiy ney e bing e kanawo’ ngak e piin gathi yad e Jew ndawor ni maad’adnagrad ni ngar manged boch e Kristiano ni kan dugliyrad nga gelngin Got nib thothup.

¹⁴ Gadad e pi tamachib e ngiyal’ ney e gad manang ni “Got e taareb rogon e ngongol ni ma tay ngak urngin e girdi’.” (Rom. 2:11) Ba m’agan’ ngay ni “urngin e girdi’ ni ngar thapgad ngak.” (1 Tim. 2:4) Ere thingar dab da turguyed rarogon e girdi’ u wan’dad ni be yan u rogon e n’en gad be guy nga owchedad. Kan tay chilen ngodad ni ngad machibnaged murung’agen Gil’ilungun Got nib fel’ rogon, ma re n’ey e ba muun ngay ni ngad machibnaged urngin e girdi’ ndemtrug ramaen dowrad, ara nam rorad, ara yaarad, ara teliw rorad.

15, 16. Mang fan ni bay boch e Jew ni yad e Kristiano nde m’agan’rad ko n’en ni rin’ Peter? Uw rogon ni weliy fan e n’en ke rin’?

¹⁵ Dariy e maruwar riy ni yan Peter nga Jerusalem ni bochan e baadag ni nge weliy e n’en ke buch. Ba tamilang ni kan rung’ag u rom ni fapi girdi’ ni gathi yad e Jew ndawor ni maad’adnagrad e “ke yog ngorad fare Thin rok Got.” De n’uw nap’an nga tomuren ni taw Peter ngaram, “me chel e piin ni baaram ni yad ba adag ni ngkun maad’adnag e piin ni gathi yad piyu Israel ngar thibthibniged.” Ra damumuwgad ni bochan e ke yan nga ‘tafen e piin ndawor ni maad’ad ngorad ni girdi’ ni gathi yad piyu Israel, ma ki un ngorad ko abich!’ (Acts 11:1-3) Gathi kar damumuwgad ni bochan e ke mang e pi girdi’ nem boch e Kristiano. Ya pi Jew nem e ri yad be yog nib t’uf ni nge fol e piin gathi yad e Jew ko fare Motochiyel nib muun ngay ni ngan maad’adnagey ya nge yag nra manged boch e tapigpig rok Jehovah. Ere ba tamilang ni bay boch e Jew ni yad e Kristiano nib mo’maw’ ni ngar paged fare Motochiyel rok Moses.   

¹⁶ Uw rogon ni weliy Peter fan e n’en ke rin’? I weliy aningeg i fan nib mich u wan’ ni ireray e n’en nib m’agan’ Got ngay ko Acts 11:4-16 ni aram e: (1) n’en ni pilyeg Got e changar rok nge guy (Verse 4-10); (2) n’en ni yog gelngin Got nib thothup ni nge rin’ (Verse 11, 12); (3) fare engel ni yan i guy Kornelius (Verse 13, 14); nge (4) gelngin Got nib thothup nni puog nga daken fapi cha’ ni gathi yad e Jew. (Verse 15, 16) I museg e welthin rok u daken e pi thin ni baaray ni be gaar: “Ere ke yib i m’ug nib tamilang ni ke pi’ Got ngak e piin ni gathi yad piyu Israel fare tow’ath [ni aram gelngin nib thothup] ni faani pi’ ngodad [pi Jew] ko fa ngiyal’ nem ni faani mich Somol Jesus Kristus u wun’dad; ere gag mini’ ni ngug guy rogon ni nggu taleg Got!”​—Acts 11:17.

17, 18. (a) Mang e ba t’uf ni nge dugliy fapi Jew? (b) Mang fan nrayog ni nge mo’maw’ ni nge par e ulung ni bay e taareban’ riy? Mang deer e ba fel’ ni nge bagadad me fith ir riy?

¹⁷ Tomuren ni rung’ag e pi Jew nem e n’en ni yog Peter, ma bay ban’en nib t’uf ni ngar dugliyed. Gur, yad ra tal ndab kur laniyan’gad ko pi girdi’ nem ni gathi yad e Jew ni ka fin ni taufenagrad me m’agan’rad ngay ni kar manged boch e Kristiano, fa? Be gaar e Bible: “Faan rrung’aged e re bugithin ney [pi apostal nge yugu boch e Jew ni yad e Kristiano], mi yad tal ndakur thibthibniged Peter mi yad pining e magar nge sorok ngak Got ni be lungurad, ‘Ere ku er  rogon ni ke bing Got e wo’ ngak e piin ni gathi yad piyu Israel ni ngar kolgad ngan’rad ngar pied keru’rad ko denen mi yad fos!’” (Acts 11:18) N’en nrin’ed e ayuweg e ulung ni nge par ni bay e taareban’ riy.

¹⁸ Rayog ni nge mo’maw’ ni nge taareban’ e tin riyul’ e tapigpig e ngiyal’ ney ni bochan e kar bad “u gubin e nam, nge ganong, nge gubin mit e girdi’, ngu gubin e thin.” (Rev. 7:9) Boor e ulung rodad nib thilthil ramaen dow e pi walag riy, nge yalen rorad, nge rarogon e gin kar bad riy. Ere ba fel’ ni nge bagadad me fith ir ni nge gaar: ‘Ba papey nug ma turguy rarogon e girdi’ u wan’ug ni bochan e yad ba thil, fa? Kug dugliy u wan’ug ndab ug lemnag ni ku gub fel’ ko tin ka bay e walag ni bod boch e girdi’ nu fayleng ni yad ma lemnag ni yad ba tolang ngak yugu boch e girdi’, fa?’ Mu tay fanam i yan ko n’en ni buch rok Peter (Cephas) boch e duw nga tomuren ni pig e tin som’on e girdi’ ni gathi yad e Jew ngar manged boch e Kristiano. I tal “ni daki un” ngak e pi Kristiano ni gathi yad e Jew ni bochan e pag ir ko laniyan’ ni be tay yugu boch e girdi’, ma aram me t’uf ni nge yal’uweg Paul. (Gal. 2:11-14) Ere ku arrogodad ni ngad guyed rogon ndab ud uned ko laniyan’.

19. Mini’ e tabab e pi Jew ni Kristiano u Antiok ni ngar machibnaged, ma mang angin ni yib riy?

¹⁹ Ere gur, i tabab pi gachalpen Jesus i machibnag e piin gathi yad e Jew ndawor ni maad’adnagrad, fa? Mu tay fanam i yan ko n’en ni buch u Antiok ni bay u lan yu Syria boch nga tomuren. d Boor e Jew ni ma par ko re mach nem, machane ba fel’ thilrad e girdi’ ni gathi yad e Jew. Ere aram bang nib fel’ ni ngan machibnag e piin gathi yad e Jew riy. Ku aram e gin ni tabab e pi Kristiano ni yad boch e Jew i machibnag fare thin nib fel’ riy “ngak e piin ni gathi yad piyu Israel [“piin yad ma non ni thin ni Greek,” NW].” (Acts 11:20) Gathi kemus ni ur machibnaged e pi Jew ni yad ma non ni thin ni Greek ya kur machibnaged e piin gathi yad e Jew ndawor ni maad’adnagrad. I tow’athnagrad Jehovah ko maruwel ni ur rin’ed ma “boor e girdi’ ni mich Jesus u wun’rad.”​—Acts 11:21.

20, 21. Uw rogon ni dag Barnabas e sobut’an’? Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad u rogon ni dag e sobut’an’ u nap’an e machib?

²⁰ I pi’ e ulung u Jerusalem Barnabas nga Antiok ya nge machibnag  e girdi’ u rom ni yad baadag ni ngar motoyilgad. Machane ba tamilang ndabiyog ni nge rin’ e re maruwel ney ni yigoo ir ni bochan e boor e girdi’ u rom ni yad baadag e machib. Ere Saul e ir e ba fel’ ni nge ayuweg ni bochan e ir e ra mang apostal ko pi nam. (Acts 9:15; Rom. 1:5) Gur, dabi pining Barnabas Saul ni nge ayuweg ni bochan e be magarnag nri chey mab salap Saul ngak i fil ban’en ko girdi’, fa? Danga’, ya ir be’ nib sobut’an’ ma manang nib t’uf e ayuw rok. Ere yan nga Tarsus ni be gay Saul, ma nap’an ni pirieg me fek nge un ngak nga Antiok ni nge ayuweg. Ma reb e duw nra parew u rom ni yow be pi’ e athamgil nga laniyan’ pi gachalpen Jesus ko ulung u rom.​—Acts 11:22-26a.

²¹ Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad u rogon ni dag Barnabas e sobut’an’ u nap’an e machib? Re n’ey e ba muun ngay ni ngad nanged e gin ngad musgad riy. Gad gubin nib thilthil e tin nrayog rodad nge pi salap rodad. Bod nrayog ni bay boch i gadad nib salap ko machib u fithik’ e sabethin nge machib u mit e tabinaw, machane ba mo’maw’ ni nge sul nge guy e piin ke mada’nag u nap’an e machib ara tabab i fil e Bible ngorad. Ere faanra ga baadag ni ngam mon’og ko machib u boch e kanawo’, ma mang ndab mu ning e ayuw? Ga ra ning e ayuw, ma aram e ga ra salap u rogon ni ngam fil e Bible ko girdi’ me gel boch e felfelan’ rom ko machib ni ga be tay.​—1 Kor. 9:26.

22, 23. Mang e rin’ e pi walag u Antiok ni ngar daged nib t’uf pi walagrad rorad? Uw rogon ni ku ma rin’ e girdi’ rok Got e re n’ey e ngiyal’ ney?

²² U rom u Antiok e ir e som’on ‘nni pining girdien Kristus riy ngak e piin ni ke mich Jesus u wun’rad.’ (Acts 11:26b) Re ngachal ney ni pi’ Got ngorad e ri kub puluw ni nga unog ngak e piin yad baadag ni ngar folwokgad rok Kristus. Nap’an ni mang girdien e pi nam boch e Kristiano, ma gur, ur daged e pi Jew e t’ufeg ngorad? Am lemnag e n’en ni buch u nap’an ni yib ba uyungol u bang ko duw ni 46 C.E. e Kakrom e nap’an nra yib e uyungol, ma rib gel e gafgow ni ma tay e piin yad ba gafgow ni bochan e dariy e salpiy ara boch e ggan ni kar ted nga bang. Nap’an e re uyungol ney ma boor e Jew ni yad boch e Kristiano ni yad ma par u Judea ni yad ba gafgow mab t’uf e ggan nge boch ban’en rorad. Nap’an ni nang e pi  walag u Antiok nib muun e pi Kristiano ni gathi yad e Jew ngay nib t’uf e ayuw ko pi walag ney, ma aram mar ‘pied urngin e tin nrayog rorad ngar ayuweged e piin ni walagrad ni girdien Kristus ni yad be par u Judea.’ (Acts 11:29) Riyul’ ni kar daged nib t’uf pi walagrad rorad!

²³ Ku arrogon e n’en ma rin’ e girdi’ rok Got e ngiyal’ ney. Nap’an ni gad ra nang ni ke t’uf e ayuw ko pi walag ni yad be par u yugu reb e nam ara nam rodad, mab m’agan’dad ngay ni ngad pied e ayuw ngorad. Ma gur e pi Branch Committee ni ngar yarmiyed e pi Disaster Relief Committee ni ngar ayuweged e pi walag ni kar gafgowgad u boch ban’en ni ma buch ni bod e yoko’, nge durru’, nge tsunami. Pi ayuw ney ni yima pi’ e be dag nriyul’ ni bay e t’ufeg u thildad e pi walag.​—John 13:34, 35; 1 John 3:17.

24. Uw rogon nrayog ni ngad daged nib ga’ fan u wan’dad e n’en ni guy Peter u nap’an nni pilyeg e changar rok?

²⁴ Gadad e tin riyul’ e Kristiano e ba ga’ fan u wan’dad e n’en ni guy Peter u nap’an nni pilyeg e changar rok u daken e chig ko fare naun ni bay u Joppa. Gad ma liyor nga reb e Got nder ma laniyan’. Ba m’agan’ ngay ni ngad machibnaged murung’agen Gil’ilungun nib fel’ rogon ni kub muun ngay ni ngad machibnaged e girdi’ nib thil ramaen dowrad, ara nam rorad, ara rarogorad u wan’ e girdi’. Ere gad baadag ni ngad machibnaged urngin e piin yad ra motoyil ya nge yag ni mab e kanawo’ ngorad ni ngar filed murung’agen Jehovah.​—Rom. 10:11-13.