1-4. Mang e magawon nib mo’maw’ ni mada’nag Peter? Faan gomanga gur Peter, ma mang e ga ra lemnag?

 KE MAN fa gal raba’ i mban e garog nib wasey nga fiti keru’ Peter. Kan m’ag e chen ngak ma kkun the’ e re chen nem ngak l’agruw i matanagen e kalbus u Roma, ma aram min fek i yan nga lan e singgil rok. Aram e gin nge par riy nge sonnag e n’en ngan rin’ ngak. Dariy ban’en nrayog ni nge guy nga lan e re singgil nem ya kemus ni yigoo rungrung nge yoror riy, nge chen ni kan m’ag ngak, nge piin yad be matanagiy.

² Ngemu’ mi nib nog ba thin ngak nib gel e kireb riy. Ke dugliy Herod Agrippa I ni Pilung ni nge thang e fan rok Peter. a Bin riyul’ riy e baadag Herod ni nge fek nga p’eowchen e girdi’ u tomuren e Paluk’af me thang e fan rok u p’eowcherad. Gathi kemus ni yibe yog e re n’ey ni nge k’aring e marus ngak Peter, ya bay gelngin Herod ni nge rin’ e re n’ey. Bin riyul’ riy e ka fini thang Herod e fan rok James nreb e apostal ndawori n’uw nap’an.

³ Ke taw ko fare nep’ u m’on ko rofen ni kan dugliy ni ngan thang e fan rok Peter. Ere mang e be lemnag u nap’an ni bay u lan e singgil rok ni yigoo ir? Gur be lemnag e n’en ni yog Jesus boch e duw u m’on riy ni aram e bay ba ngiyal’ nra taw ngay ma yira kol ngan thang e fan rok? (John 21:18, 19) Sana rayog ni i lemnag Peter u wan’ ko aram e ngiyal’ ni nge yim’ riy fa danga’.

⁴ Faan gomanga gur Peter, ma mang e ga ra lemnag? Boor e girdi’ nra mulan’rad mar lemnaged ndakuriy e athap rorad. Machane tin riyul’ i gachalpen Jesus Kristus e dariy ban’en nra buch nra k’aringrad ni nge mul e athap rorad. Mang e rayog ni ngad filed rok Peter nge piin Kristiano e ngiyal’ nem u rogon e n’en nrin’ed u nap’an ni un gafgownagrad? Ngad guyed.

5, 6. (a) Mang fan ni i togopuluw Herod Agrippa I ni Pilung ko ulung ni Kristiano, ma uw rogon ni i rin’ e re n’ey? (b) Mang fan ni yam’ ni tay James e skengnag e yul’yul’ ko ulung e ngiyal’ nem?

⁵ Kad filed ko fa binem e guruy nnap’an ni mang Kornelius nge chon e tabinaw rok boch e Kristiano mi ri felfelan’ e ulung ni Kristiano. Machane dabisiy ni boor e Jew ndawori mich e tin riyul’ u wan’rad nra gingad u nap’an nra nanged ni boor e Kristiano ni yad boch e Jew ni yad be liyor e piin gathi yad e Jew u taabang.

⁶ I guy Herod ni ireray reb e kanawo’ ni ke mab ngak ni nge fel’ u wan’ e pi Jew. Ere tabab ni nga i gafgownag e piin Kristiano. Dariy e maruwar riy ni ke nang ni i un apostal James ngak Jesus Kristus. Ere “yog ni ngan thang e fan rok James, ni walagen John nli’ ko sayden.” (Acts 12:2) Re n’ey e ri skengnag e yul’yul’ ko ulung e ngiyal’ nem! James e ir bagayad fa dalip i cha’ nra guyed Jesus ni thil yaan mu kur guyed boch e maang’ang ni ngongliy nde guy e tin ka bay e apostal. (Matt. 17:1, 2; Mark 5:37-42) I tunguy Jesus fare ngachal ni “Yow bod e Dirra’” ngak James nge John ni walagen ni bochan e ri yow ba pasig. (Mark 3:17) Ere nap’an nni thang e fan rok James, ma aram e ke yim’ reb e apostal u lan e ulung nder ma rus, mab yul’yul’, ma rib t’uf ko ulung.

7, 8. Mang e rin’ e ulung u nap’an nni kalbusnag Peter?

⁷ I felfelan’ e pi Jew u nap’an nni thang e fan rok James, ma aram e n’en ni baadag Agrippa. Aram e n’en ni k’aring ni nge tabab i gafgownag  Peter. Kad weliyed aram ko tabolngin ni yog ni ngan kol Peter ngan kalbusnag. Machane dabisiy ni manang Agrippa ni bay boch e apostal u m’on riy nni kalbusnagrad min pagrad u daken e maang’ang nrogon ni bay ko Guruy ni 5 ko re ke babyor ney. Ere yog ni ngan m’ag e chen ngak Peter mu kkun the’ e re chen nem ngak l’agruw i matanagen e kalbus, me tay 16 e salthaw ni ngar maruwelgad ni rran nge nep’ ni yad be matanagiy e re apostal nem ya nge dabi mil. Faanra mil Peter u nap’an ni yad be matanagiy, ma aram e yira thang e fan rorad. Ere mang e rayog ni nge rin’ e tin ka bay e Kristiano ni ngar ayuweged Peter?

⁸ Manang e ulung e n’en ngar rin’ed. Be gaar e Acts 12:5: “Ere ntay Peter u kalbus, machane girdien e galesiya e ra pired ni yad be pi’ e meybil rok ngak Got.” Arrogon rib gel e meybil ni ur pied ni fan ngak walagrad. Yam’ ni tay James e de muleg e michan’ rorad ara k’aringrad ni ngar lemnaged ndariy fan e meybil ni yad be tay. Rib ga’ fan e meybil ni yima tay u wan’ Jehovah. Ra fulweg taban ni faanra ba puluw ko n’en nib m’agan’ ngay. (Heb. 13:18, 19; Jas. 5:16) Ireray ban’en nib ga’ fan nrayog ni nge fil e piin Kristiano ban’en riy e ngiyal’ ney.

 9. Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad ko tin som’on e Kristiano ni ur pied e meybil ni fan ngak Peter?

⁹ Ga manang boch e walag ni yad be mada’nag boch e magawon, fa? Rayog ni yibe gafgownagrad, ara ke taleg e am e machib ko gin yad be par riy, ara kar gafgowgad ni bochan e yoko’, ara durru’, ara boch ban’en ni ma buch ni yima gafgow riy. Ere rayog ni ngam pi’ e meybil ni fan ngorad. Ku rayog ni ga manang boch e walag ni yad be mada’nag boch e magawon ni gathi ri yimanang murung’agen ni bod  e magawon u lan e tabinaw, ara be mulan’rad, ara yugu boch e magawon ni be skengnag e michan’ rorad. Faan ga ra fal’eg i lemnag boch ban’en u m’on ni ngam meybil, ma aram e rayog ni nge yib ngan’um boch e girdi’ nrayog ni ngam uneg fithingrad u lan e meybil rom u nap’an ni ga be non ngak Jehovah ni ir e “En Ma Rung’ag e meybil.” (Ps. 65:2, NW) Bin riyul’ riy e nap’an ni ga ra mada’nag e magawon ma ku ra t’uf rom ni ngki pi’ e pi walag e meybil ni fan ngom.

10, 11. Mu weliy rogon ni pag fare engel rok Jehovah Peter u kalbus.

¹⁰ Gur, i magafan’ Peter ko n’en bay nrin’ ngak, fa? Dabiyog ni ngar dogned, machane nap’an e bin tomur e nep’ ni immoy u kalbus, ma bay ni ke mol u thilin l’agruw i girdien e matanag. Rib gel e michan’ rok Peter, mab mich u wan’ ndemtrug e n’en nra buch rok ko bin migid e rran nga tomuren ma dabi pag Jehovah talin. (Rom. 14:7, 8) Machane rayog nde lemnag nra buch rok fapi n’em ni buch ni yira ngat ngay. Ka chingiyal’ nem me tamilang lan fare singgil ni bay riy. Ma yigi yib ba engel i sak’iy ngaram nde guy fapi matanag, me tabab i pug Peter. Ka chingiyal’ nem me mul fapi chen u pa’!

¹¹ Bay in ban’en ni yog e re engel nem ngak Peter ni nge rin’. I gaar ngak: “Mu gurnigem ngam sak’iy! . . . Mu chichiiy e leed rom ma ga yin’ e sus rom. . . . Mon’ wuru’ e mad rom nga dakenam.” Me fol Peter ni ka chingiyal’ nem. Ngemu’ me gaar fare engel ngak: “Darow,” ma aram me un Peter ngak. Ra chuwgow u lan fare singgil mi yow yib nga ranow u tooben fa gal matanag ni yow be matanagiy fare singgil, mi yow n’ag lingrow nga ranow i yan ko fare garog nib wasey. Ere uw rogon ni nga ranow nga wuru’ e yoror? Faan gomanga lemnag Peter e re n’ey, ma de t’uf ni nge lem nib n’uw nap’an. Ya nap’an nra tawgow ko fare garog ma “yigi mab rok.” Mi yow yan riy nga wuru’ e yoror nga lan e kanawo’, mi yigi yan fare engel nga bang ni aram e ke pag Peter. Ere nang ni fapi n’em e riyul’ ni ke buch ma gathi ban’en ni kan pilyeg e changar rok ke guy. Kan pag u kalbus!​—Acts 12:7-11.

12. Mang fan nrayog ni nge fel’ lanin’dad u nap’an ni gad ra lemnag rogon ni ayuweg Jehovah e yafos rok Peter?

¹² Gad ra lemnag rogon ni ma fanay Jehovah gelngin ndariy e gin nra mus riy ni nge ayuweg e yafos ko pi tapigpig rok ma rra fal’eg lanin’dad. Ba pilung ni be pi’ e bin th’abi gel lungun e am nu fayleng e ayuw ngak e ngiyal’ nem e ir e kalbusnag Peter, machane me chuw Peter u kalbus! Riyul’ ni gathi gubin e tapigpig rok Jehovah ni ma ayuweg e yafos rorad u daken e maang’ang. De rin’ e re n’ey ni fan ngak James, maku de rin’ ni fan ngak Peter boch nga tomuren u nap’an ni lebug fapi thin ni yog Jesus u murung’agen. Ku arrogon e piin Kristiano e ngiyal’ ney ndarur  lemnaged ni ngan ayuweg e yafos rorad u daken e maang’ang. Machane dab da paged talin ni Jehovah e dawori thil. (Mal. 3:6) Ma dabki n’uw nap’an ma ra fanay Fak ni nge chuweg bokum milyon e girdi’ u tan gelngin e yam’ ni kar pared riy ni bod ba kalbus ndabiyog ni ngar milgad riy. (John 5:28, 29) Pi n’ey ni kan micheg e rayog ni nge ayuwegdad ndab da rusgad u nap’an ni gad ra mada’nag e magawon e ngiyal’ ney.

13-15. (a) Mang e rin’ fapi cha’ ni kar muulunggad nga tafen Maria u nap’an ni yan Peter ngaram? (b) Mang e migid ni tabab fare babyor ni Acts ni nge weliy murung’agen? Mang e ulul Peter ni nge rin’ ni fan ngak pi walagen?

¹³ Ere lemnag Peter ko uw e nge sor ngay ni migid, ma aram me yib ngan’ e n’en nge rin’. Bay reb e ppin nib Kristiano ni ka nog Maria ngak ni ma par nib chugur ngaram. Ba tamilang ni cha’ney e ke yim’ e pumoon rok ma ir be’ nib fel’ rogon e par rok ni bay e naun rok nib ga’ nrayog ni nga i muulung e pi walag riy. Re ppin ney e chitiningin John Mark ni fin aray e som’on ni weliy fare babyor ni Acts murung’agen, miki munmun mi i tay Peter ni gowa ir reb e pagel ni fak. (1 Pet. 5:13) Re nep’ i n’em e boor e walag ni kar muulunggad nga tafen Maria ni yad be meybil ni yugu aram rogon ni ke n’uw e nep’. Dariy e maruwar riy ni yad be meybil ni ngan pag Peter u kalbus, machane ra gingad nga rogon ni fulweg Jehovah taban e meybil rorad!

¹⁴ Ere yib i tugtuguy Peter mban e garog ni yira bing min yan riy nga lan e yoror ni bay u mit e re naun nem. Me yib ba rugod nib tapigpig ni ka nog Rhoda ngak ko fare garog. Fithingan e cha’ney e ba ngachal ni Greek ni boor e girdi’ ni kan tunguy ngak ni be yip’ fan e floras ni “Rose.” Ri ngat nga laman Peter ni rung’ag! Machane de bing fare garog ngak Peter, ya sul nga naun ni be mil ni kari felfelan’ me yib i yog ko fapi walag ni bay Peter u wen. Ere rogned ngak ni ke aliliy, machane ri be yog nriyul’ ni bay Peter u wen. Miki yog ngorad e n’en ke rung’ag. Munmun me yog boch i yad nrayog ni engel rok Peter e ram ni ke rung’ag laman. (Acts 12:12-15) Machane de tal Peter i tugtuguy mban fare garog nge mada’ ko ngiyal’ nranod ra binged e mab ngak.

¹⁵ Nap’an nranod ko fare garog nra “guyed Peter ma ra gingad”! (Acts 12:16) Ere mada’ lamrad nga lang ni kar ra felfelan’gad, machane me fanathin Peter ngorad ndab kur nonad ya nge yag ni weliy salpen. Ki yog ngorad ni ngar weliyed ngak James nge tin ka bay e walag e n’en ke buch, ma aram me chuw rorad u m’on ni nge pirieg e pi salthaw rok Herod. I yan nga bang nrayog ni nge ulul ko pigpig riy ndabi buch ban’en rok. Kemus ni yigoo fa ngiyal’ nem ni ayuweg e ulung ni ngan pithig e magawon ni ke sum u murung’agen e piin ngan maad’adnagrad ni bay ko Acts ko guruy ni 15 e ir e tomur ni kun weliy  murung’agen u lan e re ke babyor ney, ma aram e da kun weliy murung’agen. Tomuren e biney, ma aram me tabab fare babyor ni Acts ni nge weliy murung’agen e maruwel nge milekag ni i tay apostal Paul. Machane rayog ni nge pagan’dad ngay ni i gelnag Peter e michan’ ko pi walag ko yungi n’en ni i yan riy. Nap’an ni digey fapi walag ni kar muulunggad nga tafen Maria, mab mudugil ni kar ra felfelan’gad.

16. Mang fan nrayog ni nge pagan’dad ngay ni gad ra felfelan’ boch nga m’on?

¹⁶ Bay yu ngiyal’ ni ma pi’ Jehovah boch ban’en ngak e pi tapigpig rok nge pag nga urngin ni yad be lemnag mi ri yibnag e felfelan’ ngorad. Aram e n’en ni thamiy pi walagen Peter ko re nep’ i n’em. Ku aram e n’en gad ma thamiy e ngiyal’ ney u nap’an nra tow’athnagdad Jehovah. (Prov. 10:22) Ra boch nga m’on ma gad ra guy gubin ban’en ni ke micheg Jehovah ni ke lebug u ga’ngin yang e fayleng. Ma pi tow’ath nra yag ngodad e dabi chugur ni nge taw rogon e lem rodad ngay e chiney. Ere faan gad ra par ni gad ba yul’yul’, ma aram e rayog ni nge pagan’dad ngay ni gad ra felfelan’ boch nga m’on.

17, 18. Mang e k’aring fapi girdi’ ni ngar pininged e sorok ngak Herod?

¹⁷ Ki gin Herod ngay ni ke chuw Peter u kalbus, machane ri damumuw ko re n’ey. Ka chingiyal’ nem me yog ni ngan fal’eg i gay Peter, ngemu’ me pining fapi girdien e matanag nge fith boch e deer ngorad ngemu’ me yog ni ngan gechignagrad ndabisiy ni be yip’ fan ni “ngan li’rad ngar m’ad.” (Acts 12:19) Cha’ney i Herod Agrippa e ir be’ nder ma runguy e girdi’. Ere gur, ni gechignag e re pumoon ney nib kireb, fa?

¹⁸ Sana rayog ni tamra’ ni bochan e de yag ni nge thang e fan rok Peter, machane de n’uw nap’an nga tomuren miki mab e kanawo’ ngak ni nge rin’ ban’en nrayog ni nge uf riy bayay. I yib boch e toogor rok ra weniggad ngak ni nge aw e gapas u thilrad. Re n’ey e bing e kanawo’ ngak ni nge welthin u p’eowchen ba ulung i girdi’ ni kar muulunggad. I yoloy Luke nu m’on ni nge pi’ e re welthin ney ‘me yin’ madan e pilung nga daken.’ I yoloy be’ ni ma weliy chepin e pi Jew ni ka nog Josephus ngak nre mad nem ni chuw Herod ngay e kan ngongliy ko silber, ere nap’an nra mat ramaen e tamilang nga daken e re pilung nem me galgal ramaen e re mad nem me lemnag e girdi’ ni bod yaan reb e got. Ere tabab e re pilung nem ko welthin, me tolul fapi girdi’ ni be lungurad: “Cha’ ney ni be welthin e gathi ba girdi’, ya ba got!”​—Acts 12:20-22.

19, 20. (a) Mang fan ni gechignag Jehovah Herod? (b) Mang fan nrayog ni nge fal’eg fare thin nu Bible ni murung’agen e yam’ ni tay Herod Agrippa lanin’dad?

¹⁹ Kemus ni yigoo Got e bay rogon ni ngan n’uf ni aram rogon, ma be guy e n’en yibe rin’! Rayog ni nge siyeg Herod e binem e gechig nni tay  ngak. Rayog ni nge yal’uweg e pi girdi’ nem ara yog ngorad nde puluw e n’en yad be rin’. Machane n’en ni buch rok e bod e n’en be yog e Proverbs ni be gaar: “Tolangan’ e be sor i yan ko riya’.” (Prov. 16:18, BT) “Ka chingiyal’ nem me gad e engel rok Somol pa’ ngak” me k’aring e re pumoon nem ni yigoo ir e ma lemnag ir mab tolangan’ ni nge yim’ u reb e kanawo’ nib gel e gafgow ni tay riy. I “longuy e fak l’ud Herod nge yim’.” (Acts 12:23) Ki yog Josephus nib tomgin ni gad e re engel nem pa’ ngak Agrippa miki tamilang u wan’ e re pilung nem ni fan ni nge yim’ e bochan ni ke pag e pi girdi’ nem ni ngar pininged e sorok ngak. I yoloy ni lal e rran ni par me yim’. b

²⁰ Yu ngiyal’ e rayog ni ngan lemnag ni piin yad be rin’ e kireb e rayog ni ngaur rin’ed e kireb rorad ma dab ni gechignagrad. Susun e dab da gingad ko re n’ey, ya “tin ni ka ba’ e girdi’ nu fayleng e ke suweyrad Faanem nib Kireb.” (1 John 5:19) Yugu aram rogon ma bay yu ngiyal’ nrayog ni nge magawon laniyan’ e pi tapigpig rok Got ni yad yul’yul’ u nap’an ni be m’ug riy ni gowa ndanir gechignag e piin nib kireb. Aram reb i fan nrayog ni nge fal’eg boch e thin nu Bible ni bod e biney lanin’dad. Pi n’ey ni buch ni bay murung’agen u Bible e be dag ni ma pufthinnag Jehovah e piin yad ba kireb ma be puguran ngak urngin e tapigpig rok nib t’uf e tin nib mat’aw rok. (Ps. 33:5) Dabki n’uw nap’an ma ra rin’ e tin nib mat’aw.

21. Mang e n’en th’abi ga’ fan ni gad be fil ko Acts ko guruy ni 12, ma mang fan nrayog ni nge fal’eg lanin’dad e ngiyal’ ney?

²¹ Ku bay ban’en nnog u tungun e re thin ney nra pi’ e athamgil nga lanin’uy ni be gaar: “I wer e thin rok Got i yan ma be yoor e girdi’ ni be fol riy.” (Acts 12:24) Re n’ey ni be weliy rogon ni garer fare maruwel ni machib e rayog ni nge puguran ngodad rogon ni be tow’athnag Jehovah fare maruwel ni machib e ngiyal’ ney. Ere ba tamilang ni fapi thin ni bay ko Acts ko guruy ni 12 e gathi kemus ni be weliy murung’agen e yam’ ni tay reb e apostal nge rogon ni chuw bagayad u kalbus. Ya ku be fil murung’agen Jehovah ngodad nge n’en ni rin’ ni nge taleg Satan ndabi kirebnag e ulung ni Kristiano me taleg fare maruwel ni machib. De yag ni nge rin’ Satan e n’en ni lemnag ni nge rin’ maku en nra guy rogon ni nge taleg fare maruwel ni machib e ku dabiyog rok. (Isa. 54:17) Ma piin yad ba mang ngak Jehovah nge Jesus Kristus e yad be rin’ ba maruwel ndariy be’ nrayog ni nge taleg. Re n’ey e rra pi’ e athamgil nga lanin’dad! Ri gad ba tow’ath ni gad be un i wereg e “thin rok Got” e ngiyal’ ney!