1-3. (a) Mini’ e cha’ney ni ka fini un ngak Paul ko milekag, ma uw rarogon? (b) Mang e gad ra fil ko re guruy ney?

 NAP’AN ni yow be milekag u reb e mach nga reb, ma be yaliy apostal Paul fare pagel ni yow be milekag u taabang. Re pagel nem e ka nog Timothy ngak, ma bang ko 20 e duw rok ma ir be’ ni kab fel’ yangaren mab pasig. Nap’an nra chuwgow u Lystra nge Ikonium, ma aram e ke digey Timothy tafen. Ere mang e ra buch u nap’an e milekag rorow? Manang Paul boch ban’en nra buch rorow ya ireray e yay ni l’agruw e milekag ni tay ni be machib. Manang ni boor ban’en ni yow ra mada’nag ni bay e riya’ riy nge ku boch e magawon ni yow ra mada’nag. Ere rayog ni i lemnag e n’en nra rin’ Timothy u nap’an ni yow ra mada’nag e pi magawon nem.

² Rayog ni kab gel e pagan’ ni i tay Paul ngak Timothy nga rogon e pagan’ ni i tay Timothy ngak. Bay boch ban’en ni ka fini buch ni ke k’aring Paul ni nge nang nib t’uf be’ ni nge chag ngak nrayog ni ngar milekaggow u taabang nib fel’ rogon. Manang Paul ni aram e ngar lekagew e pi ulung mar piew gelngirad. Ere ba t’uf ni ngar dugliyew u wan’row ni ngar rin’ew e re maruwel ney, ma kub t’uf ni nge taareban’row. Mang fan nrayog ni i lem Paul ni aray rogon? Reb i fan e rayog ni bochan e maluagthin ni sum u thilrow Barnabas, ma aram e da kur milekaggow u taabang.

³ Re guruy ney e boor ban’en ni gad ra weliy riy u murung’agen rogon nib fel’ ni ngan pithig e magawon ni ke sum u thiliy. Ku gad ra fil riy fan ni mel’eg Paul Timothy ni ngar milekaggow u taabang, nge boch ban’en u murung’agen e maruwel nib ga’ fan ni ma rin’ e pi walag ni pumoon ni yad ma lekag e ulung e ngiyal’ ney.

4. Mang e dugliy Paul ni nge rin’ ko yay ni l’agruw e milekag ni tay ni be machib?

⁴ Kad filed ko fa binem e guruy rogon ni pi’ Paul, nge Barnabas,  nge Judas, nge Silas e athamgil nga laniyan’ e pi ulung nu Antiok ni aram e rogned ngorad e n’en ke dugliy fare ulung ni ma pow’iyey ni bay rogon ko fare magawon ni ke sum u murung’agen ni ngan maad’adnagey. Ere mang e migid ni rin’ Paul? I gaar ngak Barnabas: “Ngad sulow ngad guyew pi walagdow ni girdien Kristus u lan urngin e binaw nda machibnigew e thin rok Somol riy, ngad nangew rogorad.” (Acts 15:36) Gathi yugu be yog Paul ni nga ranow ra nangew salpen e pi girdi’ ney ni ka fin nra manged Kristiano. Ya ri be tamilangnag fare babyor ni Acts fan e yay ni l’agruw e milekag ni tay Paul ni be machib. Bin som’on i fan e bochan ni nge ulul i yog ko tin ka bay e ulung e n’en ke dugliy fare ulung ni ma pow’iyey. (Acts 16:4) Ma bin migid e bochan ni ir be’ ni ma lekag e ulung, ma aram e ke dugliy ni nge ayuweg e walag ko pi ulung nem ni nge gel e michan’ rorad. (Rom. 1:11, 12) Uw rogon ni ma folwok e ulung ko Pi Mich Rok Jehovah e ngiyal’ ney ko re n’ey ni i rin’ e pi apostal?

5. Uw rogon ni ma pi’ fare Ulung ni Ma Pow’iyey e fonow ko pi ulung e ngiyal’ ney maku yad be pi’ e athamgil nga lanin’rad?

⁵ Ngiyal’ ney e ma pow’iy Kristus e ulung rok u daken fare Ulung ni Ma Pow’iyey ko Pi Mich Rok Jehovah. Pi pumoon ney ni kan dugliyrad ni yad ba yul’yul’ e yad ma pi’ e fonow nge yan nga urngin e pi ulung u ga’ngin yang e fayleng, maku yad be pi’ e athamgil nga lanin’rad u daken e pi babyor ni yad ma yoloy ngaur pied ngorad, nge boch e babyor ni kan printnag nge boch ni bay u online, nge pi muulung, nge ku boch ban’en ni kan ngongliy nrayog ni ngaun non riy. Ku ma guy fare Ulung ni Ma Pow’iyey rogon ni nga i par nib fel’ rogon e numon u thilrad reb e ulung nge reb. Aram fan ni yad ma pi’ boch e walag ni pumoon ni ngaur lekaged e ulung. Bokum biyu’ e piilal u ga’ngin yang e fayleng ni ke mel’eg fare Ulung ni Ma Pow’iyey ni ngaur lekaged e pi ulung.

6, 7. Mang boch e maruwel nib milfan ko pi walag ni pumoon ni yad ma lekag e ulung?

⁶ Pi walag ni pumoon ni yad ma lekag e ulung e ngiyal’ ney e nap’an ni yad ra yan nga reb e ulung, ma yad ma guy rogon ni nge nang e pi walag ni yad be lemnagrad maku yad ma gelnag e michan’ rorad. Ni uw rogon? Aram e yad ma folwok ko n’en ni i rin’ boch e Kristiano ko bin som’on e chibog ni bod Paul. I gaar ngak Timothy ni ir e ur milekaggow u taabang: “Ngam machibnag e thin rok Got ko girdi’ ndemturug ko kari mab e kanawo’ ngom fa dawor; ma gguy rogon ni nge riyul’ u wun’rad, ma ga fal owcherad ko kireb ni yad be rin’, ma ga pi’ e athamgil nga lanin’rad, mu um fil e thin rok Got ngorad u fithik’ e gum’an’. . . . Ma ga rin’ e maruwel rok e tamachib.”​—2 Tim. 4:2, 5. 

 ⁷ Pi walag ni pumoon ni yad ma lekag e ulung nge pi leengirad ni faanra yad ba mabgol e yad ma un ko pi walag ko machib u boch e kanawo’ nib thilthil nrogon nib puluw ko pi thin ney. Pi walag ney e yad ba pasig ko machib maku yad ba salap i fil ban’en ko girdi’, ni aram l’agruw e fel’ngin ni ma yib angin ko pi walag u lan e ulung. (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15) Goo yimanang e pi walag ney u rogon ni yad ma pag farad ngaur daged e t’ufeg. Ku yad ba felfelan’ ni ngar fanayed e tayim rorad nge gelngirad ni ngar ayuweged e girdi’, mu kur milekaggad ko ngiyal’ nib kireb e yafang, maku yad be yan u yu yang ni bay e riya’ riy. (Fil. 2:3, 4) Ku yad ma pi’ boch e welthin nib puluw ko Bible ni nge pi’ e athamgil nga laniyan’ reb e ulung nge reb, ma be fil boch ban’en ngorad, ma be fonownagrad. Gad gubin nib fel’ ni ngad lemnaged e n’en nib manigil ni ma rin’ e pi walag ney ma gad guy rogon ni ngad folwokgad ko michan’ rorad.​—Heb. 13:7.

8. Mang e rin’ Barnabas u nap’an ni yog Paul ni ngkur milekaggow bayay?

⁸ I m’agan’ Barnabas ngay ni nga ranow Paul ra ‘guyew pi walagrow.’ (Acts 15:36) Ba fel’ rogon e milekag ni ka ur tew u taabang, ma yow manang e walag ko pi ulung nem. (Acts 13:2–14:28) Ere bod nib fel’ ni yow e ngar milekaggow u taabang bayay. Machane bay e magawon ni sum u thilrow. Be gaar e Acts 15:37: “Ba adag Barnabas [“Ke dugliy u wan’,” NW] ni ngar fekew Mark nge un ngorow.” Ere gathi yugu be fith Barnabas ko rayog ni nge un Mark ngorow fa danga’, ya ke “dugliy u wan’” ni nge un e cha’ney ni be’ rok ngorow ko yaney e milekag ni ngar tew.

9. Mang fan nde m’agan’ Paul ko n’en ni yog Barnabas?

⁹ De m’agan’ Paul ko re n’ey. Mang fan? Be gaar e Bible: “Machane de finey Paul nib mat’aw ni ngar fekew [Mark] nge un ngorow, ni fan e de par rorow ngar mu’niged e tin nnol’ograd ni ngar rin’ed u yugu bayay e milekag, ni bochan e pagrow u Pamfylia nge sul.” (Acts 15:38) I un Mark ngak Paul nge Barnabas ko yay nsom’on e milekag nra tew ni yow be machib, machane de par rorow. (Acts 12:25; 13:13) Nap’an ni ka yad bay u Pamfylia ndawor ra tawgad nga lukngun e milekag rorad, me digeyrow u rom nge sul nga tafen u Jerusalem. Der yog e Bible fan ni digeyrow Mark, machane be m’ug riy ni lemnag Paul nde fel’ e re n’em ni rin’ miki lemnag ndabiyog ni ngan taga’ ngak.

10. Mang e buch u tomuren ni luag Paul nge Barnabas e thin?

¹⁰ Yugu aram rogon ma kari dugliy Barnabas u wan’ ni nge fek Mark nge un ngorow. Maku arrogon Paul ni kari dugliy u wan’ ndabi  un Mark ngorow. Be gaar e Acts 15:39: “Mi yow luag nib el merin murung’agen e re bugithin ney, ma aram mi yow dar ni milekag.” I af Barnabas nga barkow nge sul nga tafen u Cyprus me fek Mark nge un ngak, ma aram me rin’ Paul e n’en ke lemnag ni ngar rin’ew. Be gaar e Bible: “Me dugliy Paul Silas ni nge un ngak, ma pi walagrow ni aram girdien Kristus e ra yibiliyed yow ngak Got ni nge ayuwegrow nge mu’ mi yow yan.” (Acts 15:40) Ra chaggow ngar milekaggow “u lan yu Syria ngu Cilicia, ni be pi’ Paul e athamgil nga laniyan’ girdien e pi galesiya ni ba’ riy.”​—Acts 15:41.

11. Faanra ke rin’ be’ ban’en ndubdad, ma mang boch e fel’ngin nra ayuwegdad ndab da paged e re n’em ni nge aw nga thildad?

¹¹ Re n’ey ni buch e be puguran ngodad ndawor da flontgad. Kan l’og Paul nge Barnabas ni nga ranow ko pi ulung ni owchen fare ulung ni ma pow’iyey. Dabisiy ni ki mang Paul bang ko re ulung ney boch nga tomuren. Yugu aram rogon ni gali cha’ney e yow l’agruw e walag ni pumoon ni yow ba manigil, machane de yag ni ngar gagiyegnagew e damumuw rorow e ngiyal’ nem. Ere gur, ra pagew e re magawon ney ni nge aw nga thilrow? Yugu aram rogon ndawor ra flontgow, machane yow l’agruw ni’ nib sobut’an’row ma yow ma lem ni bod Kristus. Ere dariy e maruwar riy ni boch nga tomuren mar n’agew fan rorow me fel’ e tha’ u thilrow. (Efe. 4:1-3) Boch nga tomuren miki maruwel Paul nge Mark u taabang bayay. a​—Kol. 4:10.

12. Uw rogon nrayog ni nge folwok e piin piilal nge pi walag ni pumoon ni yad ma lekag e ulung e ngiyal’ ney rok Paul nge Barnabas?

¹² Yugu aram rogon ni damumuw Barnabas nge Paul, machane gathi yow l’agruw ni’ ni aram rogorow. Barnabas e goo yimanang ni ir be’ nib sumunguy mab gol, ma aram fan ni tunguy e pi apostal Barnabas ngak ni fan e re ngachal nem e “Be’ ni ma Pi’ e Athamgil nga Lanin’uy” ko bin ngaur pininged Josef ngak ni aram e bin nri fithingan. (Acts 4:36) Ku yimanang Paul ni ir be’ nib sumunguy. (1 Thess. 2:7, 8) Gubin e piilal e ngiyal’ ney ni kub muun e pi walag ni pumoon ngay ni yad ma lekag e ulung nsusun e ngaur guyed rogon ni ngar daged e sobut’an’, maku yad be guy rogon ni ngaur daged e sumunguy ngak e tin ka bay e piilal nge pi walag u lan e ulung ni bod Paul nge Barnabas.​—1 Pet. 5:2, 3. 

13, 14. (a) Mini’ Timothy, ma uw rogon nra mada’gow Paul? (b) Mang e k’aring Paul ni nge ngat nga rarogon Timothy? (c) Mang maruwel e ni pi’ ngak Timothy?

¹³ Nap’an e yay ni l’agruw e milekag ni tay Paul ni be machib, me  yan u rom nga Galatia ni bay u tan pa’ yu Roma ni bay in e ulung ni ka fini sum riy. Munmun me taw “nga Derbe nge nga Lystra.” Be gaar e Bible: “Ba’ be’ nib mich Jesus u wan’, ni Timothy fithingan ni ma par u rom; ma ku er rogon e chitiningin ni ku ir be’ nib mich Jesus u wan’ ni ku be’ u Israel, machane chitamangin Timothy e be’ u Greece.”​—Acts 16:1. b

¹⁴ Ba tamilang ni ke mada’nag Paul e tabinaw rok Timothy u nap’an e yay nsom’on e milekag ni tay ngaram u bang ko duw ni 47 C.E. Ma chiney ko yay ni migid e milekag ni ke tay ngaram u lan l’agruw ara dalip e duw nga tomuren e ri ngat nga rarogon e re pagel ney ni ka nog Timothy ngak. Mang fan? Ya urngin e walag ni yad ma ‘weliy murung’agen ni ir be’ nib fel’.’ Gathi kemus nib fel’ thin ni ma weliy e pi walag ko ulung rok, ya ku arrogon ni yima weliy murung’agen u yugu boch e ulung. Be weliy e Bible ni bay boch ban’en nib manigil ni i weliy e pi walag u Lystra nge Ikonium u murung’agen, ni gal binaw ney e sogonap’an 20 e mayel palogin ko gin ma par riy. (Acts 16:2) I pow’iy gelngin Got nib thothup e piin piilal ni ngar pied reb e maruwel ngak Timothy nib ga’ fan, ni aram e nge un ngak Paul nge Silas ko milekag u taabang ni yad be machib.​—Acts 16:3.

15, 16. Mang fan nib fel’ Timothy u wan’ e pi walag?

¹⁵ Mang e rin’ me fel’ thin Timothy ni yugu aram rogon nri kab bitir? Gur, bochan e ir be’ nib llowan’, ara bochan yaan, ara bochan e tin nrayog rok? Ba ga’ ni ireray boch e fel’ngin nib ga’ fan u wan’ e girdi’. Mus ngak Samuel ni profet ni immoy bayay ni turguy rarogon be’ u wan’ ni be yan u rogon e n’en be guy u rarogon facha’. Machane me puguran Jehovah ngak ni gaar: “Gag e dagur ma turguy ban’en nrogon ni ma turguy e girdi’ ban’en. Girdi’ e yad ma guy be’ u wuru’ i downgin, mi gag e gu ma guy e lem ko girdi’.” (1 Sam. 16:7) Gathi kemus nib fel’ Timothy u wan’ e pi walag ni bochan e tin nrayog rok, ya ku bochan pi fel’ngin nib manigil.

¹⁶ Boch e duw nga tomuren ma boor ban’en nib manigil ni i weliy Paul u murung’agen. I weliy Paul ni ir be’ nib fel’ e ngongol rok, ma ma pag fan nga i dag e t’ufeg, maku ma tiyan’ ko maruwel ni ma rin’ ni fan ko ulung. (Fil. 2:20-22) Ku yimanang ni ir be’ ‘nrib mich Got u wan’.’​—2 Tim. 1:5.

17. Uw rogon nrayog ni nge folwok e piin fel’ yangaren rok Timothy e ngiyal’ ney?

¹⁷ Boor e fel’ yangaren e ngiyal’ ney ni yad ma guy rogon ni nge yag  boch e fel’ngin ngorad nib manigil ni bod Timothy. Aram fan ni yad ba fel’ u wan’ Jehovah nge girdi’ rok ni yugu aram rogon ni ka yad bbitir. (Prov. 22:1; 1 Tim. 4:15) Darur daged reb e pangin u p’eowchen e pi walag, mar daged yugu reb u p’eowchen e pi taab yangar rorad. (Ps. 26:4) Bochan e re n’ey, ma aram fan ni boor e fel’ yangaren nib ga’ farad ko ulung ni bod Timothy. Nap’an ni yad ra mang boch e tamachib, mar ognaged yad ngak Jehovah ngar uned ko taufe, ma yad ma felfelan’nag urngin e girdi’ u lan e ulung!

18. (a) Uw rogon ni i ayuweg Paul nge Timothy fare ulung ni ma pow’iyey? (b) Uw rogon nni tow’athnag e pi ulung?

¹⁸ Boor e duw ni i maruwel Paul nge Timothy u taabang. Bochan ni yow l’agruw e tamachib ni yow ma milekag ko pi binaw i yan, ma aram e boor e maruwel ni ur rin’ew ni fan ko fare ulung ni ma pow’iyey. Be gaar e Bible: “Nap’an nranod u lan fapi binaw mi yad weliy ngak e piin ni ke mich Jesus u wun’rad fapi motochiyel ni ke turguy e pi apostel nge piin ni piilal ko galesiya u Jerusalem, mi yad yog ngorad ni nguur folgad ko pi motochiyel nem.” (Acts 16:4) Ba tamilang ni fol e pi ulung ko n’en ni yog e pi apostal nge piin piilal u Jerusalem ni ngan rin’. Bochan e re n’ey, ma aram “mi i gel i yan e michan’ rok girdien e galesiya ma yad be yoor i yan ni gubin e rran.”​—Acts 16:5.

19, 20. Mang fan nsusun e nge fol e piin Kristiano rok e “piin ni yad be yog e thin”?

¹⁹ Ku arrogon e Pi Mich Rok Jehovah e ngiyal’ ney ni ku ma yag boch e tow’ath ngorad ni bochan e ba m’agan’rad ngay ni ngar folgad ko n’en ma yog e “piin ni yad be yog e thin” rorad. (Heb. 13:17) Bochan ni gubin ngiyal’ ni be thil rarogon e re fayleng ney, ma aram fan nib t’uf ni ngaud motoyilgad ma gad be fol ko pi fonow ni be pi’ “fare tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop” ngodad. (Matt. 24:45; 1 Kor. 7:29-31) Re n’ey e ra tay e michan’ rodad nib gel me ayuwegdad ndabi kirebnagdad e kireb nu fayleng.​—Jas. 1:27.

²⁰ Riyul’ ni piin yad ma yog e thin e ngiyal’ ney ni kub muun fare Ulung ni Ma Pow’iyey ngay e dawor ra flontgad ni bod Paul, nge Barnabas, nge Mark, nge ku boch e piilal nni dugliyrad ko bin som’on e chibog. (Rom. 5:12; Jas. 3:2) Machane bochan nri ma fol fare Ulung ni Ma Pow’iyey ko Thin rok Got ma ri yad ma folwok ko pi apostal, ma aram fan nrayog ni nge pagan’uy ngorad. (2 Tim. 1:13, 14) Bochan e re n’ey, ma be yag ni ngan pi’ gelngin e pi ulung ma yibe gelnag e michan’ rorad.