1-4. Mang fan ni be yan Paul nga Jerusalem, ma mang e ra buch rok u rom?

 NAP’AN ni chuw Paul nge Luke u Miletus, mi ri kireban’rad fapi piilal nu Efesus ya aram e ngar dargad. De mom ngorow ni ngar digeyew yad, ya ri yad ba t’uf rorow! Ere ra sak’iygow nga daken e barkow ni kar kunuyew e chugum rorow nge tin nib t’uf rorow ni fan ko milekag ni ngar tew. Ku yow be fek fapi salpiy ni kan kunuy ni fan ko pi Kristiano u Judea, ma yow baadag ni nga ranow ra piew ngorad.

² Ke aw e nifeng nga lan e lay ko fare barkow, ma aram me chuw ko fare gampek. I sap fa gal pumoon nge fa medlip i walag ni pumoon ni yad be milekag u taabang ngak fapi walag ni yad bay ko fare gampek ni ke kireban’rad. (Acts 20:4, 14, 15) Ra chichingeged pa’rad ngorad nge mada’ ko ngiyal’ nda kur guyed yad.

³ Sogonap’an dalip e duw ni i maruwel Paul nge piin piilal nu Efesus u taabang. Machane chiney e ke pow’iy gelngin Got nib thothup ni nge yan nga Jerusalem. Manang e n’en nrayog ni nge buch rok u nap’an nra taw ngaram. Ba ngiyal’ u m’on riy me gaar ko pi piilal nem: “Gu be yan nga Jerusalem, ni Kan ni Thothup e kug fol rok, nda gu nang e n’en ni bay nrin’ ngog u rom. Ke mus ni n’en ni gu manang e urngin e binaw nra gu taw ngay ma be yog fare Kan ni Thothup ngog ni be sonnigeg e kalbus nge gafgow ni bay ntay ngog.” (Acts 20:22, 23) Yugu aram rogon ni manang Paul nra mada’nag boch ban’en ni bay e riya’ riy, machane i thamiy ni gelngin Got nib thothup e be pow’iy ara be lemnag nthingari “fol” u rogon ni be pow’iy gelngin Got nib thothup ni aram e nge yan nga Jerusalem. Yugu aram rogon nib ga’ fan e yafos rok u wan’, machane n’en th’abi ga’ fan u wan’ e aram e nge rin’ e n’en nib m’agan’ Got ngay.

⁴ Aray rogon e lem rom, fa? Nap’an ni gad ra ognag e yafos rodad ngak Jehovah, ma aram e kad micheged ngak ni ngad rin’ed e n’en nib m’agan’ ngay maku aram e n’en nge par nth’abi ga’ fan u lan e  yafos rodad. Gad ra fil e n’en ni rin’ apostal Paul ma ra yib angin ngodad.  

 5. Mang kanawo’ e fek Paul nge piin yad be un ngak u nap’an nra milekaggad nga Tyre?

⁵ Fare barkow ni af Paul ngay nge piin yad be milekag u taabang e ‘yan nib k’iy kanawoen.’ Re n’ey e be yip’ fan nib papey ni yan e re barkow nem ni be fek e nifeng i yan nge taw ko ngiyal’ nra mada’gad nga Kos ndawori af ko bin migid e rran. (Acts 21:1) Be m’ug riy ni par e re barkow nem u rom nge af ko bin migid e rran mfini yan nga Rhodes nge Patara. Nap’an nranod nga Patara ni bay ko ley ni lel’uch yu Asia Minor nib migid ko day, mi yad af ngab barkow ni ma fek e chugum nga ranod u rom nga Tyre ni bay u Fonicia. Nap’an ni yad be yan i yan ngaram,  mar bad ranod u tooben “yu Cyprus.” (Acts 21:3) Mang fan ni uneg Luke murung’agen e re n’ey ko thin ni yoloy?

 6. (a) Mang fan nrayog ni yib e athamgil nga laniyan’ Paul u nap’an ni guy yu Cyprus? (b) Nap’an ni ga ra lemnag rogon ni ke tow’athnagem Jehovah nge rogon ni ke ayuwegem, ma mang e ga ra lemnag?

⁶ Sana rayog ni weliy Paul murung’agen e re donguch ney nge n’en ni buch rok u rom. Nap’an e yay nsom’on e milekag ni tay Paul ni be machib sogonap’an mereb e duw u m’on riy ni yad Barnabas nge John Mark, ma aram mar mada’gad Elymas ni be’ nib ta pig mi i togopuluw ko machib ni ur ted. (Acts 13:4-12) Nap’an ni guy Paul e re donguch nem me lemnag e n’en ni buch rok u rom, ma rayog ni pi’ e athamgil nga laniyan’ miki pi’ gelngin ni nge athamgil u fithik’ e n’en bayi buch rok boch nga tomuren. Ku arrogodad nib fel’ ni ngad lemnaged rogon ni ke tow’athnagdad Got nge rogon ni ke ayuwegdad u fithik’ e pi magawon ni ke yib ngodad. Re n’ey e rayog ni nge ayuwegdad ni ngad lemnaged fapi thin ni yoloy David ni gaar: “En nib mat’aw e boor e gafgow ni ma yib ngak, machane i Somol e ma chuweg u fithik’ ni gubin.”​—Ps. 34:19.

 7. Mang e rin’ fapi cha’ u nap’an nra tawgad nga Tyre?

⁷ Manang Paul feni ga’ fan ni ngaur chaggad pi walagen u taabang ma baadag ni nge yan i guyrad. I yoloy Luke nnap’an nra tawgad nga Tyre, mar gayed ngar “pirieged boch e girdi’ u rom ni ke mich Jesus u wun’rad.” (Acts 21:4) Bochan ni yad manang ni bay boch e Kristiano u Tyre, ma aram mar gayed yad ma nap’an nra pirieged e gin yad bay riy, ma sana mar pared rorad. Reb e tow’ath nrib manigil ni bay rodad e piin kad nanged e tin riyul’ e aram e demtrug e gin gad ra yan ngay, ma rayog ni ngad pirieged e pi walag ni yad ra ayuwegdad. Piin nib t’uf Got rorad ma yad ma un ko bin riyul’ e liyor e bay e fager rorad u ga’ngin yang e fayleng.

 8. Uw rogon ni kad nanged fan fapi thin ni bay ko Acts 21:4?

⁸ Nap’an ni be yoloy Luke murung’agen fa medlip i rran nra pared u Tyre, me weliy ban’en nsana rayog ni ngan gin ngay ko som’on. I gaar: “Mi yad yog [pi walag u Tyre] ngak Paul u gelngin fare kan ni thothup [“gelngin Got nib thothup,” NW] ndab ki yan Paul nga Jerusalem.” (Acts 21:4) Ere gur, ke thilyeg Jehovah e lem rok? Gur, chiney e be n’igin ndab ki yan Paul nga Jerusalem? Danga’. Ke tamilangnag gelngin Got nib thothup ni yira gafgownag Paul u Jerusalem, ma gathi ke tamilangnag nsusun e dabki yan ngaram. Bod ni tamilangnag gelngin Got nib thothup nga laniyan’ e pi walag u Tyre nra mada’nag Paul e magawon u Jerusalem. Ere bochan ni magafan’rad ngak Paul, ma aram fan  nrogned ngak ndab ki yan ngaram. Ba puluw ni ngar lemnaged ni ngar ayuweged Paul ndabi buch ban’en rok. Machane bochan ni ke dugliy Paul u wan’ ni nge rin’ e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay, ma aram me yan nga Jerusalem.​—Acts 21:12.

9, 10. (a) Mang e rayog ni yib ngan’ Paul u nap’an ni yog fapi walag u Tyre fapi thin? (b) Mang e ma lemnag boor e girdi’ u fayleng e ngiyal’ ney? Uw rogon nib thil e re lem ney ko fapi thin ni yog Jesus?

⁹ Sana rayog nnap’an ni yog e pi walag nem e pi thin ney, me yib ngan’ e n’en ni yog pi gachalpen Jesus u nap’an ni yog nra yan nga Jerusalem ma boor e gafgow nra mada’nag ma yira li’ nge yim’. I gaar Peter ngak Jesus: “Somol, mang e yigi siy i pag Got nge dor! Ya thingari dabi yib e pi n’ir ngom!” Me fulweg Jesus ni gaar: “Satan, mu chuw rog! Ya kam dibchay u kanawo’ rog, ya lem ni ga be tay e lem rok e girdi’, ma gathi lem rok Got.” (Matt. 16:21-23) Ke dugliy Jesus ni nge rin’ e n’en nib m’agan’ Got ngay, me ognag e yafos rok nib maligach. Ku aram rogon e lem rok Paul. Dariy e maruwar riy ndabun e pi walag u Tyre ni nge buch ban’en rok Paul ni bod e n’en ni lemnag apostal Peter, machane de yag ni ngar nanged e n’en nib m’agan’ Got ngay.

¹⁰ Boor e girdi’ e ngiyal’ ney e yad baadag ni ngar siyeged boch ban’en nib ga’ fan nib mo’maw’ ni ngar rin’ed. Boor e girdi’ e yad baadag ni ngar uned nga barba’ e teliw nde yoor ban’en ni yima yog ngorad ni ngar rin’ed riy. Machane yog Jesus ni gadad e thingari thil rogon e lem ni ngad ted. I gaar ngak pi gachalpen: “Faanra ba adag be’ ni nge un ngog, ma thingari pag talin ir, nge fek e kuruth rok [“gek’iy rok,” NW] nge lekeg.” (Matt. 16:24) Gad ba gonop ni ngad leked Jesus maku aram e n’en nib fel’ ni ngad rin’ed, machane de mom ni ngad rin’ed e re n’ey.

11. Uw rogon ni dag pi gachalpen Jesus u Tyre nib t’uf Paul rorad mu kur ayuweged?

¹¹ De n’uw nap’an nga tomuren me taw nga nap’an ni ngki ulul Paul, nge Luke, nge piin yad be milekag u taabang ko milekag rorad. Rogon nra chuwgad e be m’ug riy nrib t’uf Paul ko fapi walag u Tyre ma yad baadag ni nge ulul ko machib ni be tay. I un e piin pumoon, nge piin nib pin, nge piin bitir ngak Paul nge piin yad be milekag u taabang nga dap’el’ay. Ma yad gubin nra ragbuggad nga but’ ngar meybilgad u taabang,  ngemu’ mi yad fangich. Tomuren ma aram miki af Paul, nge Luke, nge piin yad be milekag u taabang nga yugu reb e barkow ma ranod u rom nga Ptolemais, ni aram e gin kur mada’naged boch e walag riy mar pared rorad u lan taareb e rran.​—Acts 21:5-7.

12, 13. (a) Mang e rin’ Filip nrayog ni ngan folwok riy? (b) Uw rogon ni ke dag Filip e kanawo’ nib manigil nrayog ni nge folwok e pi matam ni Kristiano riy e ngiyal’ ney?

¹² Bin migid e yog Luke ni yan Paul nge piin yad be un ngak ko milekag nga Cesarea. Nap’an nra tawgad ngaram ma ranod “nga tafen be’ ni ma wereg e Thin Nib Fel’ ni yib rok Got ni Filip fithingan.” a (Acts 21:8) Ba mudugil nra felfelan’gad ni kar guyed Filip. Sogonap’an 20 e duw u m’on riy u nap’an ni immoy u Jerusalem, ma ir bagayad e piin ni mel’eg e pi apostal ni nge un i pi’ e ggan ko walag ko fare ulung ni Kristiano ni ka fini sum u rom. Ba n’uw nap’an ni i machib Filip u fithik’ e pasig. Dab mu pagtalin nnap’an ni wer pi gachalpen Jesus ni bochan e gafgow ni yibe tay ngorad, ma aram me yan nga Samaria me tabab ko machib u rom. Boch nga tomuren me machibnag fare moon nu Ethiopia miki taufenag. (Acts 6:2-6; 8:4-13, 26-38) Boor e duw ni i pigpig riy ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’!

¹³ Kab pasig Filip ko machib. Ngiyal’ nem e be par u Cesarea ma ka be fanay e tayim rok ni fan ko fare maruwel ni machib. I tamilangnag Luke e re n’ey u nap’an ni yog ni ir “be’ ni ma wereg e Thin Nib Fel’ ni yib rok Got.” Ku be yog e Bible ni ngiyal’ nem e bay aningeg e ppin ni fak ni ur machibnaged e thin rok Got nre n’ey e be dag ni ur folwokgad ko chitamangirad. b (Acts 21:9) Ba mudugil nib gel e  maruwel ni i tay Filip ni nge ayuweg chon e tabinaw rok ni nge t’uf Jehovah rorad mar pigpiggad ngak. Kub fel’ ni nge folwok e pi matam ni Kristiano e ngiyal’ ney ko n’en ni rin’ ni aram e ngaur uned ko machib ma yad be ayuweg pi fakrad ni nge ga’ fan u wan’rad fare maruwel ni machib.

14. Mang e ba mudugil ni buch u nap’an ni yan Paul i guy pi walagen? Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad ko pi walag nem e ngiyal’ ney?

¹⁴ Gubin yang ni i yan Paul riy ma i gay e gin bay e piin Kristiano riy mu ur rin’ed boch ban’en u taabang. Ba mudugil ni baadag e pi walag ni ngar golgad ngak Paul nge piin yad be un ngak ko milekag. Dariy e maruwar riy nnap’an ni u ranod ra guyed e pi walag ma i ‘fel’ rogon e pi walag ko michan’ rorad miki fel’ rogorad ko michan’ ko pi walag’ ara ur pied e athamgil nga lanin’rad. (Rom. 1:11, 12) Ku rayog ni ngad rin’ed e re n’ey e ngiyal’ ney. Faan ga ra pining e en ma lekag e ulung nge leengin nga tabinaw rom ni yugu demtrug rogon yaan, mab ga’ angin nra yib ngom.​—Rom. 12:13.

15, 16. Mang thin e yib i yog Agabus, ma mang e rin’ ngak e piin rung’aged?

¹⁵ Nap’an ni par Paul rok Filip, miki yib be’ ngaram ni ka nog Agabus ngak. Piin kar muulunggad nga tafen Filip e yad manang ni Agabus reb e profet, ya ir e yiiynag murung’agen ba uyungol ni yib ko fa ngiyal’ nem ni Klaudias e be gagiyeg. (Acts 11:27, 28) Sana rayog ni lungurad u wan’rad: ‘Mang fan ni ke yib Agabus ngaray? Mang e nge weliy murung’agen?’ Nap’an ni ka yad be yaliy me fek e leed rok Paul ni bangi mad nib n’uw yang nrayog ni ngan tay e salpiy ngay nge boch e chugum min m’ag nga luknguy. Ngemu’ me m’ag ay nge pa’ ngay. Me non ni thin ni yog e ba ga’ fan, ya gaar: “N’en ni ke yog fare Kan ni Thothup e aray ni ke gaar, Cha’ ni fen e gi leed ney e erera’ rogon ni piyu Israel e ngar m’aged u Jerusalem, mi yad pi’ nga pa’ e piin ni gathi yad piyu Israel.”​—Acts 21:11.

¹⁶ Re yiiy nem e micheg nra yan Paul nga Jerusalem. Kun tamilangnag riy ni pi Jew ni yad ma par u rom e yad ra pi’ Paul “nga pa’ e piin ni gathi yad piyu Israel.” Piin rung’aged e re yiiy ney e ri magafan’rad. I yoloy Luke ni gaar: “Mang e kam rin’ed ni gimed be yor gimed be kirebnag an’ug? Kug fal’eg rogog ni gathi ke mus ni ngan m’ageg u Jerusalem machane mus ni nggum’ ni fan ngak Somol Jesus.”​—Acts 21:12, 13. 

17, 18. Uw rogon ni dag Paul ni ke dugliy u wan’ ni nge rin’ e n’en nib m’agan’ Got ngay? Mang e rin’ fapi walag?

¹⁷ Am lemnag e n’en ni buch. I yog e pi walag ngak Paul ni kub muun Luke ngay ndabi yan nga Jerusalem. Bay boch i yad ni be yor. I guy  Paul nib t’uf rorad ma ke magafan’rad ngak. Ere yog ni yad be ‘kirebnag laniyan’.’ Yugu aram rogon ma ke dugliy e tafinay rok. Dabi pagrad ni ngar taleged ndabi yan nga Jerusalem ni bod nde pag e pi walag u Tyre ni ngar taleged ndabi yan ngaram. Ere n’en ni rin’ e weliy ngorad fan nthingari yan nga Jerusalem. I dag Paul nder rus! I dugliy u wan’ ni nge yan nga Jerusalem ni bod e n’en ni rin’ Jesus u m’on riy. (Heb. 12:2) Dabun Paul ni nge yim’, machane faanra ke buch e re n’ey ma manang nib tow’ath ni ke yim’ ni ir reb i gachalpen Kristus Jesus. 

¹⁸ Ere mang e n’en ni rin’ fapi walag? Ra ted fan e n’en ni dugliy Paul. Be gaar e Bible: “De yog ni gu t’ared laniyan’. Ma aram ma gamad pag me lungumad, ‘Tin nib m’agan’ Somol ngay e ngan rin’.’” (Acts 21:14) Piin nra guyed rogon ni ngar taleged Paul ndabi yan nga Jerusalem e dar towasargad ngak ni nge rin’ e n’en yad baadag. Ra motoyilgad ngak mu kur t’ared lanin’rad, ya kar nanged ma kki m’agan’rad ko n’en nib m’agan’ Jehovah ngay ni yugu aram rogon nib mo’maw’ ni ngar rin’ed e re n’ey. Ke tababnag Paul ba milekag nrayog ni nge fek i yan ko yam’. Machane ra mom ngak ni nge rin’ e re n’ey ni faanra de guy e piin yad ma t’ufeg rogon ni ngar taleged.

19. Mang ban’en nib ga’ fan ni gad be fil ko n’en ni buch rok Paul?

 ¹⁹ Bay ban’en nib ga’ fan ni gad be fil ko n’en ni buch rok Paul ni aram e: Dab da guyed rogon ni ngad taleged yugu boch e girdi’ ndab ra paged farad u boch ban’en ni fan ko pigpig rorad ngak Got. Boor ban’en nrayog ni ngad fanayed e re n’ey ngay, ma gathi kemus ni yigoo pi n’en nrayog ni nge tay e yafos rok be’ nga thatharen e riya’. Bod ni boor e gallabthir nib mo’maw’ ngorad ni ngar paged pi fakrad ni nga ranod nga boch e nam nib palog ni ngar pigpiggad ngak Jehovah, machane kar dugliyed u wan’rad ndab ra taleged yad ndab rrin’ed e re n’ey. Phyllis ni ma par u England e yib ngan’ e n’en ni lemnag u nap’an ni yan e taare ppin ni fak nga Africa ni nge pigpig u rom ni ir reb e missionary. I yog ni gaar: “Aram ba ngiyal’ nrib mo’maw’ ngog. I kireban’ug ni bochan e gu manang ni ke yan nga bang nib palog. Yugu aram rogon ni ke kireban’ug machane kug be felfelan’ ngak. Ug par nug be yibilay murung’agen e re n’ey. Machane ir e ke dugliy ni nge rin’ e re n’ey, ere dag guy rogon ni nggu towasariy ni nge sul. Bin riyul’ riy e gubin ngiyal’ ni ug fil ngak ni nge m’oneg Gil’ilungun Got u wan’! Ke gaman 30 e duw ni ke pigpig u boch e nam, ma gubin e rran nug ma pining e magar ngak Jehovah ni be par nib yul’yul’.” Nap’an ni gad ra pi’ e athamgil nga laniyan’ e pi walag ni yad be pag farad u boch ban’en ya nge yag nra pigpiggad ngak Jehovah, ma aram e gad be rin’ ban’en nib manigil!

20, 21. Mang e be dag ni baadag Paul ni nga i chag ngak pi walagen? Mang fan ni baadag ni nga i chag ngak e piin taareb e michan’ rorad?

²⁰ Tomuren ni ke fal’eg Paul rogon, ma aram me yan miki un e pi walag u Cesarea ngak. Re n’ey e be dag ni yad boch e fager ni yad ba yul’yul’ ngak Paul ma yad ma ayuweg. N’umngin nap’an e milekag ni tay Paul nge piin yad be un ngak nga Jerusalem, ma ur guyed rogon ni ngaur chaggad ngak pi walagrad. Nap’an ranod nga Tyre, mar pirieged boch i gachalpen Jesus u rom mar pared rorad u lan medlip e rran. Ma nap’an ranod nga Ptolemais, mar mada’gad boch e walag u rom mar pared rorad u lan taareb e rran. Maku nap’an ranod nga Cesarea, ma boor e rran nra pared u tafen Filip. Ngemu’ me un boch i gachalpen Jesus ngorad u Cesarea nga Jerusalem, ma ranod ra pared nga tafen Mnason nreb e tin som’on i gachalpen Jesus. Tomur riy me yog Luke nnap’an nra tawgad nga Jerusalem ma ‘ri felfelan’ e pi walag ni girdien Kristus ni kar bad.’​—Acts 21:17.

²¹ Ba tamilang ni baadag Paul ni nga i chag ngak e piin taareb e michan’ rorad. Ba gel e athamgil nra pied nga laniyan’ ni ku bod e n’en ma buch rodad e ngiyal’ ney. Dariy e maruwar riy nre n’ey e ra pi’ gelngin Paul ni nge athamgil u fithik’ e gafgow nra tay boch e girdi’ ngak ni yad be guy rogon ni ngar lied nge yim’.