Ṣé àwọn òbí rẹ fún ẹ láǹfààní láti lo ìkànnì àjọlò? Tó bá rí bẹ́ẹ̀, àpilẹ̀kọ yìí máa ràn ẹ́ lọ́wọ́ láwọn ọ̀nà mẹ́ta tó ṣe pàtàkì ní ìgbésí ayé rẹ.

Ní apá yìí

•  Ṣé mi kì í fi àkókò ṣòfò lórí ìkànnì àjọlò?

•  Ṣé ìkànnì àjọlò máa ń dí oorun mi lọ́wọ́?

•  Ṣé ìkànnì àjọlò lè ṣàkóbá fún bí nǹkan ṣe ń rí lára mi?

•  Ohun tí àwọn ojúgbà ẹ sọ

 Ṣe ni ìkànnì àjọlò dà bí ìgbà tèèyàn gun ẹṣin tí kò ní ìjánu, ṣé wà á gbà kó gbé ẹ ṣubú, àbí wà á fi ìjánu dá a dúró.

 “Nígbà tí mo bá fẹ́ lo ìkànnì àjọlò fún ìṣẹ́jú díẹ̀, kí n tó mọ̀ wákàtí mélòó kan ti lọ! Mo wá rí i pé ìkànnì àjọlò lè di bárakú ó sì ń fi àkókò ẹni ṣòfò.”​—Joanna.

 Ǹjẹ́ o mọ̀? Àwọn tó ṣe ìkànnì àjọlò mọ̀ pé bí àwọn tó ń lò ó bá ṣe pọ̀ tó, bẹ́ẹ̀ ni owó tí wọ́n máa rí á ṣe pọ̀ torí àwọn tó ń polówó ọjà. Èyí ló mú kí ìkànnì àjọlò di bárakú.

 Bi ara rẹ pé: ‘Ṣé kì í ṣe pé mo kàn ń fi àkókò mi ṣòfò bí mo ṣe ń lọ sórí ìkànnì àjọlò láìnídìí? Ṣé mo lè lo lára àkókò náà láti fi ṣe àwọn nǹkan míì tó nítumọ̀?’

 Ohun tó o lè ṣe. Pinnu iye àkókò tó o máa lò lórí ìkànnì àjọlò, kó o sì dúró lórí ìpinnu rẹ.

 “Mo ṣe ètò kan sórí fóònù mi tó fi jẹ́ pé tí iye àkókò tí mo pinnu láti lò lórí ìkànnì àjọlò bá ti pé, ó máa kú fúnra ẹ̀. Ohun tí mo ṣe yìí ti ràn mí lọ́wọ́ gan-an láti mọ bí màá ṣe lo ìkànnì àjọlò, kí n má sì fi àkókò ṣòfò.”​—Tina.

 Ìlànà Bíbélì: “Ẹ máa lo àkókò yín lọ́nà tó dára jù lọ.”​—Éfésù 5:16.

 Ọ̀pọ̀ àwọn ọ̀jọ̀gbọ́n sọ pé ó kéré tán, ó yẹ káwọn ọ̀dọ́ máa sun oorun wákàtí mẹ́jọ lálẹ́, àmọ́ ọ̀pọ̀ wọn ni kì í sùn tó bẹ́ẹ̀. Ìkànnì àjọlò sì wà lára ohun tó máa ń fà á.

 “Mo máa ń tẹ fóònù kí n tó lọ sùn. Kí n tó mọ̀, mo ti lo ọ̀pọ̀ wákàtí níbi tí mo ti ń wo ohun táwọn èèyàn gbé sórí ìkànnì àjọlò. Mo mọ̀ pé ìwà tí ò dáa ni, ó sì yẹ kí n jáwọ́ níbẹ̀.”​—Maria.

 Ǹjẹ́ o mọ̀? Téèyàn ò bá sùn dáadáa, ìyẹn lè mú kéèyàn máa ṣàníyàn, kó sì máa rẹ̀wẹ̀sì. Ọ̀jọ̀gbọ́n Jean Twenge tó jẹ́ onímọ̀ nípa ìrònú ẹ̀dá sọ pé, téèyàn ò bá sùn dáadáa, ara ẹ̀ ò ní yá gágá, inú ẹ̀ ò sì ní dùn. Ó fi kún un pé, “tó bá ń bá a lọ bẹ́ẹ̀,” ìrònú ẹni náà lè má já geere mọ́, kó sì yọrí sí “àìsàn ọpọlọ tó burú.” a

 Bi ara rẹ pé: ‘Ṣé mo máa ń sùn tó bó ṣe yẹ?’ ‘Àbí ṣe ni mo máa ń wo ìkànnì àjọlò lásìkò tó yẹ kí n lọ sùn?’

 Ohun tó o lè ṣe. Tó bá ṣeé ṣe, jẹ́ kí fóònù rẹ jìnnà sí ẹ tó o bá fẹ́ lọ sùn. Tó bá tiẹ̀ ṣeé ṣe, wákàtí méjì kó o tó lọ sùn ni kó o ti gbé fóònù ẹ̀ sílẹ̀. Tó o bá fẹ́ kí àláàmù jí ẹ láàárọ̀, o lè lo èyí tí kò sí lórí fóònù tàbí tablet rẹ.

 “Nígbà míì, mo máa ń pẹ́ lọ sùn torí pé mò ń tẹ fóònù, àmọ́ mo ti ń ṣiṣẹ́ lé e lórí. Ó yẹ kí n bẹ̀rẹ̀ sí í hùwà àgbà káwọn èèyàn lè fọkàn tán mi. Mo gbọ́dọ̀ tètè máa sùn kára mi lè yá gágá lọ́jọ́ kejì.”​—Jeremy.

 Ìlànà Bíbélì: “Máa wádìí dájú àwọn ohun tó ṣe pàtàkì jù.”​—Fílípì 1:10.

 Nínú ìwádìí kan tí wọ́n ṣe, ohun tó fẹ́rẹ̀ẹ́ tó ìdajì àwọn ọmọbìnrin tó wà nílé ẹ̀kọ́ ló sọ pé, “ọ̀pọ̀ ìgbà ni inú àwọn kì í dùn, ó sì máa ń ṣe àwọn bíi pé ó ti tán fáwọn.” Ó ṣeé ṣe kí ìkànnì àjọlò wà lára ohun tó fà á. Dókítà Leonard Sax sọ pé: “Bó o bá ṣe ń lo àkókò sí i lórí ìkànnì àjọlò, tó ò ń fi ara ẹ wé àwọn míì, bẹ́ẹ̀ ni wàá túbọ̀ máa rẹ̀wẹ̀sì.” b

 “Àwọn ọ̀dọ́ sábà máa ń fi ara wọn wé àwọn míì, ìkànnì àjọlò sì máa ń mú kó rọrùn fún wọn láti ṣe bẹ́ẹ̀. Tó o bá ń wo ohun táwọn èèyàn gbé sórí ìkànnì àjọlò, ó lè máa ṣe ẹ́ bíi pé ìgbésí ayé wọn sàn ju tìẹ lọ. Tó o bá sì ń wo ohun táwọn ọ̀rẹ́ ẹ gbé síbẹ̀, níbi tí wọ́n ti ń ṣe fàájì tàbí tí wọ́n ti ń jayé, ó lè máa ṣe ẹ́ bíi pé wọ́n ń gbádùn jù ẹ́ lọ.”​—Phoebe.

 Ǹjẹ́ o mọ̀? Òótọ́ ni pé ìkànnì àjọlò lè mú kíwọ àti ọ̀rẹ́ ẹ máa kàn sí ara yín, àmọ́ kò lè dà bíi pé kẹ́ ẹ jọ sọ̀rọ̀ lójúkojú. Dókítà Nicholas Kardaras sọ pé: “Bínú wa ṣe máa ń dùn tá a bá ń bá àwọn èèyàn sọ̀rọ̀ lórí ẹ̀rọ yàtọ̀ sí bínú wa ṣe máa ń dùn tá a bá ń bá àwọn èèyàn sọ̀rọ̀ lójúkojú. Kódà àwọn èèyàn máa ń sọ pé ojú lọ̀rọ̀ wà.” c

 Bi ara rẹ pé: ‘Ṣé ó máa ń ṣe mí bíi pé mo dá wà tí mo bá ń wo ohun táwọn ọ̀rẹ́ mi ń ṣe?’ ‘Ṣé ó máa ń ṣe mí bíi pé mi ò gbádùn ayé mi tí mo bá ń rí oríṣiríṣi nǹkan táwọn ọ̀rẹ́ mi ń gbé sórí ìkànnì àjọlò tó mú kó dà bíi pé wọ́n ń gbádùn ayé wọn?’ ‘Ṣé mi ò kì í rẹ̀wẹ̀sì tó bá jẹ́ pé ìwọ̀nba èèyàn díẹ̀ ló tẹ àmì pé wọ́n nífẹ̀ẹ́ sí ohun tí mo gbé sórí ìkànnì àjọlò?’

 Ohun tó o lè ṣe. O lè pinnu pé o ò ní lo ìkànnì àjọlò fún ọjọ́ mélòó kan, ọ̀sẹ̀ kan tàbí oṣù kan pàápàá. Kó o wá túbọ̀ máa lo àkókò pẹ̀lú àwọn ọ̀rẹ́ ẹ lójúkojú tàbí kó o máa pè wọ́n lórí fóònù. Ó ṣeé ṣe kó o rí i pé ara á tù ẹ́, wàá sì túbọ̀ láyọ̀ ní gbogbo ìgbà tí o kò bá lo ìkànnì àjọlò.

 “Mo kíyè sí i pé tí mo bá ń lo ìkànnì àjọlò, ohun táwọn míì ń ṣe ló máa ń gbà mí lọ́kàn. Mo wá pinnu pé mi ò ní lo ìkànnì àjọlò mọ́, mo sì yọ ọ́ kúrò lórí fóònù mi. Lẹ́yìn tí mo ṣe bẹ́ẹ̀, ara tù mí, ọkàn mi sì balẹ̀, ìyẹn sì jẹ́ kí n túbọ̀ ráyè fáwọn nǹkan pàtàkì míì.”​—Briana.

 Ìlànà Bíbélì: “Kí kálukú máa yẹ ohun tó ń ṣe wò, nígbà náà, yóò láyọ̀ nítorí ohun tí òun fúnra rẹ̀ ṣe, kì í ṣe torí pé ó fi ara rẹ̀ wé ẹlòmíì.”​—Gálátíà 6:4.