Skip to content

Skip to table of contents

 A2

Mambu Madi mu Tsekuduku Ayiyi

Bayundula Tsekudulu yi Nza Yimona yi Masonoko ma Kingeleko mu kitini mu inglês, mu mvu 1950, ayi Kibibila kioso mu inglês bayundula kiawu mu mvu 1961. Tonina mu mvu beni, mafunda na mafunda ma mintangi, bankolukanga 240 di zimbembu, kubunda mvandi mbembu yi Kiphutu, bambakanga ndandu mu tsekudulu ayiyi yi Masonoko Manlongo, yi lufiatu, yikhambulu phasi mu kutanga ayi mu kuvisa.

Vayi bumviokila thangu, zimbembu zimbalukanga, diawu dingumba disekula Tsekudulu yi Nza Yimona yi Kibibila, bavisa ti vaba tombulu kubalula mua mambu, muingi kununga kunyikuna mintima mi mintangi. Diawu mu tsekudulu ayiyi babalula mua mambu matedi sonokono ayi phila yi kuviokisa diyindu. Tala mua mambu madi mu tsekudulu ayiyi:

  • Mbembu bankolukanga lumbu ka lumbu ayi yikhambu phasi mu kuvisa. Dedi, zitsekudulu zinkaka basekudila mu phila ayiyi Matai 4:1, “Phevi yinlongo yinata Yesu ku dikanga muingi Satana kantota.” Kikuma ‘muingi Satana kantota’ kilenda vanga batu kuyindula ti naveka Nzambi waba tomba muingi Satana kathota Yesu, diawu kannatina ku dikanga. Vayi mu tsekudulu ayiyi, basekudila lutangu alolo mu phila ayiyi “Phevi yi Nzambi yituadisa Yesu ku thandu, bosi Nkadi’ampemba wusadila luaku alolo muingi kunthota.”

  • Kusudikisa bikuma bi Kibibila.

    Kikuma mu Kingeleko psy·kheʹ kinsundula “muela.” Mu kutadila phila basekudila kiawu mu matangu mankaka, kiawu kilenda sundula (1) mutu, (2) luzingu lu mutu, (3) bibulu voti bivangu bidi monyo, (4) makani voti phuila mutu kadi, mvandi kilenda sundula, (5) mvumbi. Mu Ibinda basadila bikuma biviakana mu kutadila tsundu yi kadika lutangu. Dedi, mu Matai 10:28, basadila kikuma monyo kubika kuandi muela. Mu matangu mankaka batula nota, Tala Tsudukusu Bikuma.

Mambu mankaka mamfunu madi mu tsekudulu ayiyi:

Mu tsekudulu ayiyi, muidi zinota. Tala ntindu zinota zidi muawu:

  • “Voti” Yimmonisa phila yinkaka yi kusekudila, vayi yimvana yoyawu tsundu yi diyindu didi mu matangu.—Matai 5:44, nota mu kikuma “mukuamisanga.”

  • “Voti ḿba” Yimmonisa phila yinkaka yiviakana yi kusekudila diyindu didi mu matangu, dio mvandi tulenda sadila.—Tiagu 5:15, nota mu kikuma “mutu wumbela.”

  • “Lit.” Yimmonisa yoyawu phila yi kusekudila diyindu basadila mu masonoko matheti.—Tiagu 1:26, nota mu kikuma “munu’andi.”

  • Tsundu ayi mambu mankaka mamfunu Tsundu yi mazina (Ngenesi 3:17, nota mu kikuma “Adami”; Esodu 15:23, nota mu kikuma “Mara”); mambu matedi kizitu ayi bizongulu (Ngenesi 6:15, nota mu kikuma “zicôvado”); mambu matedi kuzaba nani bantubila (Ngenesi 38:5, nota mu kikuma “Nandi”); mambu mamfunu mu Apêndice ayi mu Tsudukusu Bikuma.—Ngenesi 37:35, nota mu kikuma “Dibumbi”; Matai 5:22, nota mu kikuma “Ngeena.”

Mu minkanda mitheti mi tsekudulu ayiyi, wunkuiza mona kikhuku kidi ntu diambu: “Thonono yi Diambu di Nzambi.” Kikhuku akiokio, kimmonisa malongi matheti madi mu Kibibila. Kutsuka buku yi Nzaikusu, wunkuiza mona “Zitabela zi Zibuku zi Kibibila”, “Índice yi Bikuma bi Kibibila” ayi “Tsudukusu Bikuma bi Kibibila”. Tsudukusu beni, yinsadisa mintangi bavisa mua bikuma, mu kutadila phila basadila biawu mu Kibibila. Mu Apendice A, muidi mambu amama: “Zithuadusulu Muingi Kusekula Kibibila”, “ Mambu Madi mu Tsekudulu Ayiyi”, “Buidi Kibibila Kitukila kuidi Befu”, “Dizina di Nzambi mu Masonoko ma Kiebeleo”, “Dizina di Nzambi mu Masonoko ma Kingeleko”, “Mimbikudi ayi Mintinu mi Yuda ayi mi Isaeli” ayi “Mambu Mamfunu Mamonika bo Yesu Kaba va Ntoto”. Mu Apêndice B, muidi zimapa, zidiagrama ayi mambu mankaka mankinza malenda sadisa batu bantomba kubuela visa Kibibila.

Zibuku zioso, zidi tsielu yimmonisa mambu mamfunu ma kadika kapu, mammonisa matangu tulenda muena mambu beni. Mawu mansadisa batu bantanga, bazaba mambu bantubila mu buku yoso. Mu kadika tsielu, muidi ntanda wummonisa matangu mankaka madi nguizani na lutangu wuntanga.