KIBIBILA kitukamba ti ‘lufwa lwala sa bwe ba ko.’ (Nzaikusu 21:4) Mu kapu Yintanu, tumalonguka ti khudulu yilenda vanga befu tubaka luzingu lu mvu ka mvu. Vayi ti bubu batu bakhidi fwa. (Mpovi 9:5) Diawu tala kyuvu kinneni tuyikuvusanga: Kwidi tunkwendanga bo tufwidi?

1-3. Bo mutu kafwidi byuvu mbi batu bayikuvusanga, ayi mimvutu mbi binganga biwombo bamvananga?

² Mvutu wu kyuvu akyokyo nkinza beni widi, bo ti tube fwilu mutu tunzolanga beni. Wulenda yindula: ‘Mambu mbi kammonokono? Wulembu tumona? Kalenda kutusadisa? Tulendi ko bwe kummona?’

³ Binganga biwombo bimvananga mimvutu mivyakana mu byuvu abyobyo. Binlonganga ti ngye kuba mavanga mamboti, bo fwidi ku diyilu wunkwenda. Vayi ti mavanga mambi widi, wala kwenda ku bulungi kavya mbazu. Binkaka bintubanga ti mutu bo kafwidi, wunkitukanga phevi ayi wubwe zinganga na batu boso ba dikanda dyandi ba twamina kufwa. Ayi babwe tubanga ti bo mutu kafwidi ba kumfundisanga, bosi wubwe butukanga mu dikanda dinkaka voti mu kibulu.

4. Diyindu mbi di dedakana binganga byoso badi mu matedi bafwa?

⁴ Binganga byoso bidi ndongusulu zivyakana. Vayi diyindu dimweka badi mu matedi bafwa. Bantubanga ti bo mutu kafwidi, vadi na kyuma mu nandi kibwe zinganga. Mawu makyedika?

5, 6. Kyedika mbi kitedi mu bafwa?

⁵ Yave zebi kyedika kitedi mu lufwa ayi wutukamba ti mutu bo kafwidi, luzingu lwandi lumeni. Lufwa kukhambu ku moyo. Vayi bo mutu kafwidi, mayindu ayi mabanza mandi moso mafwidi voti kalendi bwe zinga khonzo yinkaka ko. * Bo tufwidi tulendi bwe mona ko, tulendi bwe kuwa ko ayi tulendi bwe yindula dyambu dimvela ko.

⁶ Ntinu Salomo mvandi wusonika ti ‘bafwa balendi bwe zaba ko ni kyuma kimvela.’ Balendi bwe zola ko, balendi bwe ba kithatu mu mutu ko, balendi bwe ‘vanga ko bisalu ni kuyindula ayi kuzaba mamvyoka.’ (Mpovi 9:5, 6, 10.) Buku yi Minkunga 146:4 yi tukamba ti bo mutu kafwidi, ‘mayindu mandi’ moso mvandi mafwidi.

⁷ Bo nkundi’andi Lazalo kafwa, Yesu wukamba minlandikini myandi: ‘Lazalo nkund’itu belala.’ Vayi mambu Yesu katuba masa sundula ko ti Lazalo kuvunda kwandi kaba vunda. Yesu wuba sudikisa tsundu yi mambu beni bo kabakamba ti: ‘Lazalo fwidi.’ (Yoane 11:11-14) Tummona ti Yesu wufwanikisa lufwa banga tolo, voti kufwa banga mutu widi ku kilo kitolo. Nandi kasa tuba ko ti Lazalo ku diyilu kaba, voti wudengana na batu bafwa va dikanda dyandi. Ayi kasa tuba ko ti Lazalo kutovuka kaba tovuka ku bulungi bu mbazu voti wubwe butukila mu mutu wunkaka voti mu kibulu. Vayi Lazalo wuba banga mutu widi mu kilo kitolo kingolo. Vadi matangu mankaka mamfwanikisa lufwa banga tolo tungolo. Kibibila kintuba ti bo bavonda Stefano, ‘nandi wulala mu lufwa.’ (Mavanga 7:60)  Mvwala Polo mvandi wusonika ti baklisto bankaka ‘balala mu lufwa.’—1 1 Kolinto 15:6.

8. Bwidi tuzabidi ti Nzambi kasa vanga ko batu mwingi bafwanga?

⁸ Bukyedika ti Yave kavangila Adami ayi Eva, mwingi kuntwala biza fwa? Ndamba! Yave wubavanga mwingi bazingila mu buvinya thangu zyoso. Bo Yave kavanga batu, wutula mu bawu phwila yi kuzinga mvu ka mvu. (Mpovi 3:11) Dedi matata bakhambu tya bana bawu banuna ayi bafwa, Yave mvandi kazolanga ko tununa ayi tufwa. Bo ti nandi katuvangila mwingi tuzinga mvu ka mvu, mu kibila mbi tumfwilanga?

9. Nsiku mbi wukhambu phasi Yave kavana Adami ayi Eva?

⁹ Ku lumbu lu Edeni, Yave wukamba Adami ayi Eva: ‘Makundi moso ma minti midi ku lumbu alulu mulendi kwinu kuma dya. Vayi nti wu nzayilu wu mambu mamboti ayi mambi, mubika dya makundi ma nti beni; kibila kilumbu mwala dya mawu bukyedika, mwala fwa.’ (Ngenesi 2:9, 16, 17) Nsiku awowo wisa ba ko phasi mu kuwutumamana. Kibila Yave nswa kaba mu kuzabikisa Adami ayi Eva mboti ayi mbi. Bo ti batumamana Yave, khanu bamonisa lukinzu mu lutumu lwandi ayi yibina ba mbonosono yi kuvutudila matondo mu byabyoso Nzambi kabavana.

10, 11. (a) Bwidi Satana kavukumunina Adami ayi Eva? (b) Kibila mbi ma Adami ayi Eva bavanga makhambulu nlemvu?

¹⁰ Kyadi beni kibila Adami ayi Eva, babayisa matuba Yave. Satana wukamba Eva: ‘Bukyedika ti Nzambi wuyimina kudya makundi ma minti myoso midi ku lumbu?’ Eva wuvutula: ‘Befu tulenda dya makundi ma minti myoso midi kulumbu. Vayi nti widi va khati lumbu Nzambi wutuba: ‘Mubika dya ayi mubika mvandi simba wawu, mwingi mubika fwa.’’—Ngenesi 3:1-3.

¹¹ Satana wumvutudila: ‘Bukyedika mwisinkwiza fwa ko. Kibila Nzambi zebi ti beno kudya makundi manti beni, meso minu mala zibuka ayi mwala ba banga nandi, mwala zaba mboti ayi mbi.’ (Ngenesi 3:4-6) Satana kaba tomba Eva kayindula ti nandi kalenda baka makani mandi nafeka ayi kusola mboti ayi mbi.  Nandi wuvuna Eva ma kala monikina na kulevula nsiku wu Yave. Satana wukamba Eva ti bukyedika wisinkwiza fwa ko, diawu Eva ka dila dikundi banyimina ayi wuvana mvandi nnuni’andi. Adami ayi Eva bazaba ma Yave katuba; mu bika dya makundi ma nti. Bo badya diawu, bawu balevula nsiku wukhambu phasi Nzambi kaba sudikila mboti. Mu kudya dikundi beni, bawu bamonisa ti basa ba ko lukinzu mu Tat’awu yi luzolo. Vasa ba ko nlemvu mu mambu bawu bavanga!

12. Kibila mbi mambu Adami ayi Eva bavanga malwekila ntima wu Yave?

¹² Ntima kulwala kuzaba ti matata mitu matheti basa kinzika ko Mvangi’awu. Bwidi wulenda mwena mu ntim’aku ngye kuvanga mangolo moso, mu kukonzula mwana wu dibakala voti wunkyeto ayi kuntwala makwiza kubalukila mu kuvanga mamoso ma wunyimina kabika vanga? Mawu, masi kulweka ko ntima?

¹³ Mu kulevula matuba Yave, Adami ayi Eva bazimbisa lwaku lu kuzinga mvu ka mvu va ntoto. Yave wubakamba: ‘Mu ntoto mu vangulu ayi muawu mwala vutuka.’ (Tanga Ngenesi 3:19.) Mawu mansundula ti Adami wuvutuka mu mfundu mfundu yi ntoto banga kasa vangu mutu ko. (Ngenesi 2:7) Bo Adami kasumuka, nandi wufwa ayi wulalakana voti wuzimbala.

14. Kibila mbi tumfwilanga?

 ¹⁴ Boti Adami ayi Eva batumamana Nzambi, khanu bakhidi zinga ti bubu. Vayi bo basola kubayisa Nzambi, basumuka ayi bayiza fwa. Disumu didi banga kimbevo kingolo befu tutambakana kwidi matata mitu matheti. Befu kaboso tumbutukanga ayi disumu, kiawu kibila tumfwilanga. (Loma 5:12) Vayi bakana ko mawu makani Nzambi kaba bo kavanga batu. Nzambi katyanga ko batu bafwa ayi Kibibila kintedila lufwa “mbeni.”—1 Kolinto 15:26.

15. Bwidi kuzaba kyedika kitedi mu bafwa kilenda kutuvukisila?

¹⁵ Kuzaba kyedika kitedi mu lufwa, kituvukisanga mu malongi mawombo ma luvunu. Kibibila kitulonga ti bafwa batovukanga ko ayi basi ko kyunda. Tulendi ko kubwe koluka yawu ayi bawu mvawu balendi ko kukoluka yitu. Befu twisi ko bu kubasadisila ayi bafwa mvawu basi ko bu kutusadisila. Bawu basi ko bu kutuvangila mbi diawu, twisi ko kibila ki kubela boma mu bafwa. Vayi binganga biwombo bintubanga ti bafwa ba bwe zinganga. Mu mayindu mawu, tulenda kubasadisa mu kufuta zimbongo kwidi mpelo, zimfumu zinkaka zi binganga ayi bansadilanga binlongo. Vayi befu kuzaba kyedika kitedi mu bafwa, balendi ko kubwe tuvuna.

16. Luvunu mbi binganga biwombo banlonganga mu matedi bafwa?

¹⁶ Satana wunsadilanga binganga bi luvunu mwingi batuvuna ti bafwa ba bwe zinganga. Banga, binganga binkaka binlonganga ti bo tumfwanga, vadi na kyuma kinkaka ki bwe zinganga mu befu. Mawu ba kulonganga mu kinganga kyaku, voti kyedika ki Kibibila kitedi mu bafwa bakulonganga? Dedi bo kavunina Eva, Satana wukhidi sadila binganga bi luvunu mwingi kutatula batu kwidi Yave.

17. Kibila mbi diyindu di kuvika batu ku bulungi bu mbanzu didi banga kifingu kwidi Yave?

 ¹⁷ Binganga biwombo mambu banlonganga, kyadi beni. Mu matedi batu bamvanganga mambi, bawu banlonganga ti bankwa mambi ba kufwa, ku bulungi bu mbazu bantovukilanga thangu zyoso. Luvunu alolo lwidi banga kifingu kwidi Yave. Mu luzolo kadi mu batu, Yave kalendi bika ko mutu katovukanga thangu zyoso kumbazu. (Tanga 1 Yoane 4:8.) Bwidi wulenda yindudila mutu wunsemba mwan’andi, mu kuvika myoko myandi kumbazu? Ngye, wulenda kinzika ayi zola ntindu mutu awowo? Ngye wulenda tomba kunzaba? Buawu bobo Satana kantombila tumwenanga Yave, banga mutu wuntovulanga bana bandi!

18. Kibila mbi tufweti manga bela boma mu bafwa?

¹⁸ Binganga binkaka bantubanga ti mutu na kufwa, wunkitukanga phevi. Mu phila ayoyi, bawu banlonganga ti tufweti ba beni lukinzu ayi boma mu bafwa kibila balenda ba bakundi voti zimbeni zitu. Bawombo bankikininanga luvunu alolo. Bawu boma bammonanga bafwa diawu baba bwongiminanga kubika kwandi Yave. Tebuka moyo ti bafwa ba bwe zabanga dyambu dimvela ko. Diawu busa fwana ko kubanga boma mu bafwa. Vayi Yave nandi Mvang’itu. Nandi to Nzambi yikyedika tufweti bwongiminanga.—Nzaikusu 4:11.

19. Bwidi kuzaba kyedika kitedi mu bafwa kilenda kutusadisila?

¹⁹ Befu kuzaba kyedika kitedi mu bafwa, tulenda vuka mu mambu mawombo ma luvunu binganga banlonganga. Kyedika beni kilenda kutusadisa kuvisa lukanu lu mayangi Yave katuvana, lutedi luzingu lwitu ayi bilumbu binkwiza kuntwala.

20. Mbi tunkwiza longuka mu kapu yinlandakana?

²⁰ Mimvu miwombo mi mavyoka kumbusa, Yobi kisadi kimweka ki Nzambi wu yuvula: ‘Mutu wufwa, kalenda bwe zinga?’ (Yobi 14:14) Bukyedika kwandi ti malenda ba? Ma Yave katuba mu Kibibila, nyenzi beni madi. Mu kapu yinlandakana tunkwiza longuka mawu.