BANA BALEZI bamvananga beni byuvu. Ngye kumana kuba sudikisa, bawu ba bwe kuvulanga, ‘kibila mbi?’ Ngye kubavana mvutu beni, ba bwe kuvulanga, mu ‘kibila mbi?’

1, 2. Mbi batu bantombanga kuzaba?

² Wuba ti kilezi ove nkulutu, wunkuvulanga. Tuntombanga kuzaba mbi tundya, tumvwata ayi tunsumba. Voti widi byuvu bimfunu bitedi luzingu lwitu ayi bilumbu binkwiza kuntwala. Vayi befu kukhambu baka mimvutu mifweni mu byuvu beni, buna tubela kwandi bobo?

3. Kibila mbi batu bawombo bambadilanga ti balendi baka ko mimvutu mi byuvu biawu?

³ Bukyedika ti mu Kibibila mwidi mimvutu mi byuvu binkinza bi twidi? Batu bawombo bambadilanga ti Kibibila phasi kidi mu kuvisa. Bambadilanga ti minlongi mi binganga bawu to badi mimvutu beni. Bankaka tsoni bammonanga mu kukuvula, diawu bakhambu bakilanga mimvutu. Ngiewu, buawu wunyindudilanga?

4, 5. Byuvu mbi binkinza wu yikuvulanga? Kibila mbi wufweti tatamana kutomba mimvutu mi byuvu byaku?

⁴ Ḿba ngyewu wuntomba kuzaba mimvutu mitedi mu byuvu abibi: Kibila mbi yi vangulu? Bwidi yala bela minu kufwa? Bwidi Nzambi kadidi? Yesu, nlongisi wulutidi kuzabakana, wutuba: “Lutomba, ayi bela kuluvana. Lutomba ayi luela mona; lukokuta  ayi luela zibudulu”. (Matai 7:7) Diawu, bika kuvonga, vayi kindama mu kutomba ti wumbaka mimvutu mi lufyatu.

⁵ Bukyedika, ngye kutatamana kutomba miawu buka ‘mbongo yi swama’ wala bakula mimvutu beni mu Kibibila. (Zingana 2:1-5) Mimvutu misi ko beni phasi mu kuvisa. Ma wunkwiza longuka, mala vanga luzingu lwaku luba mayangi ayi wubaka dyana di tsikama mu bilumbu binkwiza kuntwala.Twentubila kyuvu kintwadisanga divunza mu batu bawombo.

6. Kibila mbi batu bawombo bambadilanga ti Nzambi katuvwanga ko nkinza?

⁶ Bawombo bambadilanga ti Nzambi ka tuvwanga ko nkinza. Mu mayindu mawu; ti Nzambi nkinza katuvwanga khanu nza ayiyi diswasana yidi. Tummonanga mimvita, kikhesi mu batu, buphumbulu mu bibwangu byoso. Bimbevo, ziphasi ayi lufwa. Bawombo bankuvulanga, ‘ti Nzambi wutuvwanga nkinza, kibila mbi kakhambu manisina ziphasi?’

7. (a) Bwidi Zimfumu zi binganga bamvangilanga batu ba kikinina ti Nzambi wu tutovulanga? (b) Bwidi tuzabidi ti Nzambi kasi ko ntwadisi wu mambu mambi mammonikanga?

⁷ Zimfumu zi binganga bamvanganga batu bakikinina ti Nzambi wututovulanga. Bo ti kivuka voti mambu ma maphamuka mabe monika, bawu bantubilanga ti luzolo lu Nzambi. Bantubanga ti nandi tidi mambu beni ma monika. Thubulu ayoyo, yimmonisa ti Nzambi bambedisanga voti bamvananga fotu. Angi Kibibila kinlonga ti Nzambi kasi ko ntwadisi wu ziphasi zitu. Buku yi Yakobi 1:13 (Zaki NM) yitukamba ti Nzambi ka thotanga mutu ko mu mambu mambi. Kiawu kintuba: “Muaki mutu kabika tuba bu kavukumunu ti Nzambi wulembo phukumuna. Bila mambu mambimbi  malendi vukumuna Nzambi ko, ayi niandi veka Nzambi kalendi vukumuna mutu ko.” Mansundula ti Nzambi wumbikanga mambi ma monika, vayi katwadisanga ko mawu. (Tanga Yobi 34:10-12.) Tutala kifwani.

8, 9. Kibila mbi di khambulu difwana kuvana Nzambi mbedi mu ziphasi zitu? Fwanikisa.

⁸ Yindula, ditoko wunzinganga ayi matata mandi. Tat’andi wukunzolanga beni ayi wukunlongisanga kubaka makani mamboti. Kuntwala wubaka mayindu ma kubayisa tat’andi ayi wutina va nzo. Ku kayenda, wuluta vanga mambu mambi, mantwadisa ziphasi. Bukyedika ti tat’andi nandi ntwadisi wu mambu mambi ka monokono bo kakhambu kunkwimina kubasika va nzo? Ndamba! (Luka 15:11-13) Buka tata yoyo, Nzambi mvandi kasa kwika ko batu bo basola kumbayisa ayi kuvanga mambi. Buawu, dyambu dimbi dya kumonika tufweti tebukanga monyo ti kasi ko Nzambi betwadisa diawu. Bwisa fwana ko kuvana Nzambi mbedi mu mambu moso mambi.

⁹ Bwisi ko mu bobo Nzambi kambikilanga mambu mambi ma monika. Mu Kapu 11, mu buku ayiyi tunkwiza zaba kibila beni. Vayi twidi lufyatu ti Nzambi wutuzolanga ayi kasi ko ntwadisi wu ziphasi  zitu. Bukyedika, nandi to fweni manisa ziawu.—Yesaya 33:2.

10. Kibila mbi twididi lufyatu ti Nzambi wala manisa mambi moso batu ba matingu bamvanganga?

¹⁰ Nzambi nandi wunlongo. (Yesaya 6:3) Mamoso kamvanganga madi malongo, ma dyodila ayi mamboti. Diawu tufweti bela lufyatu kwidi nandi. Nandi, kasi ko buka befu batu ba nza. Mu khumbu zinkaka tumvanganga mambi. Kheti mutu wulutidi mavanga mamboti va nza, kasi ko mangolo mwingi kumanisa mambi moso batu ba matingu bamvanganga. Vasiko mutu wulutidi Nzambi mu mangolo, nandi to nkwa ngolo zyoso. Nandi, wulenda ayi wala manisa mambi moso batu bambi bantwadisanga. Nandi wala manisa ziphasi.—Tanga Minkunga 37: 9-11.

11. Bwidi Nzambi kammwenanga ziphasi zi luzingu lwaku?

¹¹ Bwidi Nzambi kammwenanga mammonikanga mu nza voti ziphasi zi luzingu lwaku? Kibibila kinlonga ti Nzambi ‘wunzolanga masonga.’ (Minkunga 37:28) Nandi wumvwanga nkinza masonga ayi kazolanga ko ziphasi mu batu. Kibibila kintuba ti “Yave wakala kiadi mu ntim’andi” bo mambi matembakana mu batu mu thangu yi Nowa. (Ngenesi 6: 5,  6) Nzambi ka balulanga ko zikhadulu zyandi. (Malaki 3:6) Kiawu kitukamba ti nandi wutukebanga.—Tanga 1 Petelo 5:7.

¹² Kibibila mvandi kintuba ti Nzambi wuvanga batu mu kifwani kyandi. (Ngenesi 1:26) Mansundula ti Nzambi wutuvanga na zikhadulu zyandi zimboti. Bukyedika ti tuntatubukanga beni ti tumweni mutu wukhambu kibila wuntovuka, vayi Nzambi lutidi beni kumona kyadi mu ziphasi zi mutu beni! Bwidi tuzabidi mawu?

12, 13. (a) Kibila mbi tunzodilanga, ayi mbi tuntombanga kuvanga bo tummona batu bammona ziphasi? (b) Kibila mbi twididi lufyatu ti Nzambi wala manisa ziphasi zyoso ayi mambi?

¹³ Kibibila kinlonga ti ‘Nzambi nandi luzolo.’ (1 Yoane 4:8) Mamoso Nzambi kamvanganga mu luzolo kamvangilanga mawu. Befu tunzodilanga, kibila Nzambi nandi luzolo. Yindula, bo ti widi mangolo ma kumanisa ziphasi mu nza yimvimba, budedi ti wulenda kumavanga? Bukyedika, wulenda kumavanga, kibila widi  luzolo mu batu. Buna Nzambi? Nandi nkwa ngolo zyoso, widi luzolo, diawu kala manisina ziphasi zyoso ayi kukhambu kubusonga mu batu. Buawu, ba lufyatu ti mamoso ka kanikisa madi va thonono buku ayiyi, mala vangama! Vayi mwingi wuba lufyatu mu zimbikudulu beni, fweti bwela zaba Nzambi wukanikisa ziawu.

¹⁴ Mbi bitheti wuntombanga kuzaba mu mutu tidi vanga kikundi? Bukyedika ti dizina. Nzambi widi dizina? Binganga biwombo bintubanga ti dizina dyandi “Nzambi” voti “Mfumu,” vayi amomo masi mazina ko. Buku yi Yesaya 42:8 yintuba: ‘Minu Yave, adyodyo diawu dizina dyami.’ Minsoniki mi Kibibila basonika dizina di Nzambi mu Kibibila, Sambwadi di bivevi di zikhumbu. Yave wuntomba wuzaba dizina dyandi ayi wu disadila. Nandi wukuzabikisa dizina dyandi, mu dyambu wuba nkundi’andi.

15. Mbi binsundula dizina di Nzambi—Yave?

¹⁵ Dizina di Nzambi, Yave, tsundu yinneni didi. Dinsundula ti Nzambi wulenda vanga dyosokwa dyambu  kakeni ayi kudedikisa lukanu lwandi. Vasi ko mutu voti kyuma kilenda kuntula nkaku. Nafeka to Yave fweni dizina beni. *

16, 17. Mbi binsundula thangununu (a) ‘Nkwa ngolo zyoso’? (b) ‘Ntinu wu thangu zyoso’? (c) ‘Mvangi’?

¹⁶ Dedi buntubila lutangu lu Minkunga 83:18, Yave: ‘Nzambi [yilutidi] zangama’. (Nzaikusu 15:3) yintuba ti nandi, “Mfumu Nzambi, nkua ngolo yoso, mavanga maku madi manneni ayi madi matsiminanga. A Ntinu wu makanda, zinzila ziaku zidi zisonga ayi zikiedika.” Mbi binsundula thangununu “Nkwa ngolo zyoso”? Mu kuba nandi to  nkwa ngolo, mansundula ti vasi ko mutu wukundedakana mu mangolo, nandi lutidi mu nza yimvimba. Kuba Ntinu wu thangu zyonso mansundula ti nandi to khembu thonono ayi mbanunu. Minkunga 90:2 yinsudikisa ti nandi wunzinganga thangu yi ka yimani. Mawu, mambu matsiminanga!

¹⁷ Yave, nandi Mvangi. (Nzaikusu 4:11) yintuba: “Mfumu eto ayi Nzambi eto, ngeyo fueni mu tambula nkembo, nzitusu ayi lulendo bila ngeyo wuvanga bima bioso ayi, mu diambu di luzolo luaku bivangulu ayi bidi moyo.” Buawu, tona zimbasi ku diyilu, zimbwetila, minti mimbutanga makundi, zifu mu minlangu—Yave wuvanga bebyoso wummonanga!

18. Kibila mbi batu bawombo bambadilanga ti balendi fikama ko Nzambi? Vayi mbi Kibibila kintuba?

¹⁸ Bawombo bankwitukanga voti bammonanga boma ba kutanga zikhadulu ayi kuzangama ku Yave mu Kibibila. Diawu bayikuvudilanga: ‘Nkinza mbi yidi va meso ma Yave, mwingi kamfikama?’ Vayi buawu Yave kantomba tuyindudilanga? Ndamba. Yave tidi kutufikama. Kibibila kintuba ti ‘nandi kasi ko thama mu mutu ka mutu.’ (Mavanga 17:27) Yave wuntomba ngyewu wumfikama. Nandi wunkanikisa ti ‘wela kulufikama.’—Yakobi 4:8.

19. (a) Bwidi tulenda fikimina Nzambi? (b) Zikhadulu mbi zi Yave ngyewu lutidi tya?

¹⁹ Bwidi tulenda fikimina Nzambi? Yesu wutuba: “Luzingu lukalumani luidi mu kuzaba ngeyo Nzambi yimosi kaka yi kiedika ayi mu zaba Yesu Klisto mutu wowo wutuma.” (Yoane 17:3) Mu kubwela longuka Kibibila, ngyewu wala zaba Yave ayi Yesu ayi wala baka luzingu lu mvu ka mvu. Dedi bo tumalongukila, ‘Nzambi luzolo.’ (1 Yoane 4:16) Angi nandi mvandi widi zikhadulu zinkaka zimboti. Kibibila ki tukamba ti Yave ‘nkwa kyadi, nkwa mvibudulu, nlembami ayi nkwa kyedika.’ (Esodu 34:6) Yave widi ‘mamboti ayi weti lemvukilanga.’ (Minkunga 86:5) Nzambi phibudulu kadi ayi wusonga. (2 Petelo 3:9; Nzaikusu 15:4) Wela bwela kulonguka zikhadulu zyandi bo wuntanga Kibibila dyambu dyandi.

20-22. (a) Bwidi tulenda fikimina Nzambi wu tukhambu monanga? (b) Mbi fweti vanga bo bankaka bantomba ngyewu wubika bwe longuka Kibibila?

²⁰ Bwidi wulenda fikimina Nzambi wukhambu monanga? (Yoane 1: 18; 4: 24; 1 Timoteo 1: 17) Bo  wumbwela kulonguka matedi Yave mu Kibibila, buawu buna wela kunzabila buka mutu wunkalanga yaku. (Minkunga 27:4; Loma 1:20) Mu kulonguka matedi Yave buawu luzolo luaku mu nandi lumbwelimina ayi wumbwedila kumfikimina.

²¹ Ngyewu wala visa ti Yave nandi Tat’itu. (Matai 6:9) Nandi wutuvana luzingu ayi wuntomba tubaka nzingulu yimboti yilutidi, yosokwa tata kantombanga mu bana bandi. (Minkunga 36:9) Kibibila kinlonga ti tulenda fikama ayi kuba nkundi Nzambi. (Yakobi 2: 23) Yindula ngye feka: Yave, Mvangi byabyoso bidi mu nza, wuntomba ngyewu wumfikama ayi wuba nkundi’andi!

²² Bawombo bantomba voti bala kukwimina wubika bwe longuka Kibibila. Kibila bammona boma wubika baluka kinganga kinkaka. Angi ka wubika mutu kakuvukumuna mwingi wubika fikama Yave ayi kuba nkundi’andi. Kibila nandi nkundi wulutidi mu bakundi baboso wulenda baka.

23, 24. (a) Kibila mbi wufweti kuvudilanga? (b) Mbi tunkwiza bakula mu kapu yinlandakana?

²³ Mu ndongulu’aku yi Kibibila vadi mambu mankaka wala khambu visa buboti va thonono. Angi bika kuba boma voti tsoni mu kuvula ayi kutomba lusalusu. Yesu wutuba ti tufweti ba buka bana balezi. (Matai 18:2-4) Tumalonguka ti bawu, bantombanga beni kuzaba, diawu bankuvudilanga. Nzambi mvandi wuntomba ngyewu wubaka mimvutu mi byuvu byaku. Diawu, longuka buboti Kibibila mwingi wuvisa ti ma wunlonguka makyedika.—Tanga Mavanga 17:11.

²⁴ Ndongukulu yi Kibibila phila yilutidi yi kulongukila matedi Nzambi. Mu kapu yinlandakana tunkwiza bakula kibila Kibibila kididi diswasana ayi zibuku zinkaka.