NZAMBI widi lukanu lumboti mu batu. Nandi wuvanga dibakala ayi nkyeto wutheti Adami ayi Eva mwingi bazingila ku lumbu lumboti batedila paladizu. Lukanu lwandi luba; ba buta bana, mwingi ba tembikisa ntoto woso paladizu ayi bakyeba bibulu.—Ngenesi 1:28; 2:8, 9, 15; muna tala Tsudukusu yi bikuma 6 ku tsuka buku.

2. (a) Kibila mbi twididi lufyatu ti Nzambi wala dukisa zikhanu zyandi? (b) Mbi Kibibila kintuba mu matedi luzingu lu kalumani?

² Bukyedika ti twala zingila kupaladizu? Yave wutukamba: ‘Lukanu luami lwala salama ayi yala vanga mamoso minu yitidi kuvanga.’ (Yesaya 46: 9-11; 55:11) Nandi wala vanga ma kakanikisa ayi ni dyambu dimvela dilendi kuntula ko nkaku. Yave wutuba ti kasa vanga phamba ko ntoto. (Yesaya 45:18) Nandi wuntomba batu bazinga mvu ka mvu va ntoto. Phila batu mbi Nzambi kantomba mwingi bazingila va ntoto ayi mimvu mi kwa? Kibibila kintuba: “Batu basonga bela tambula tsi banga kiuka ayi bela [zingila muawu] mu zithangu zioso.”—Minkunga 37:29; Nzaikusu 21:3, 4.

3. Malema mbi batu bammonanga va ntoto ayi byuvu mbi bankuvulanga?

³ Ti bubu batu bakhidi bela ayi bakhidi fwa. Mu bibwangu binkaka bamvondasana. Alolo lwisi ko luawu lukanu lu Nzambi. Vayi, mambu mbi mayiza monika ayi bwidi? Kibibila kiawu to kilenda kutusudikisa.

4, 5. (a) Nani wuba kumbusa nyoka yi yoluka na Eva ku lumbu lu Edeni? (b) Bwidi mutu wusonga kalenda bela mwivi?

⁴ Kibibila kitukamba ti Nzambi widi mbeni bantedilanga “Nkadi’ampemba voti Satana.” Satana wusadila nyoka mwingi kayoluka ayi Eva ku lumbu lu Edeni. (Nzaikusu 12:9; Ngenesi 3:1) Nandi wuvanga nyoka yimonikina buka yinkolukanga.—Tala Tsudukusu yi bikuma 7 ku tsuka buku.

⁵ Bukyedika ti Yave wuvanga Satana Nkadi’ampemba? Ndamba! Bo Nzambi kaba kubika ntoto mwingi Adami ayi Eva bazingila, Mbasi yimweka wuba ku diyilu, wu yikitula Nkadi’ampemba. (Yobi 38:4, 7) Bwidi mayiza bela? Buka mutu wusonga kalenda ba mwivi, na kubikila mayindu mambi mayonzuka mu ntim’andi. Nandi kalenda kwiba na kubaka lwaku lu kwibila.—Tanga Yakobi 1:13-15; tala Tsudukusu yi bikuma 8 ku tsuka buku.

6. Bwidi Mbasi yimweka kayiza bela mbeni yi Nzambi?

⁶ Buawu bubu Mbasi beni katonina. Bo Nzambi kavanga Adami ayi Eva, Nandi wubakamba babuta bana ayi bawesa nkunu wu batu va ntoto. (Ngenesi 1:27, 28) Mbasi beni wuyindula, ‘batu boso abobo balenda kumbwongimina kubika kwandi Yave!’ Mu kuyindudila ngolo mawu, nandi wuzinina mbwongimini yi Yave. Mbasi beni yaba tomba batu bambwongimina. Diawu kavukumunina Eva bo kankamba luvunu. (Tanga Ngenesi 3:1-5.) Bo kavanga mawu, nandi wuyikitula Nkadi’ampemba voti Satana, mbeni yi Nzambi.

7. (a) Kibila mbi Adami ayi Eva bafwila? (b) Kibila mbi tunnuninanga ayi tumfwilanga?

⁷ Adami ayi Eva babayisa Nzambi bo badya dikundi.  (Ngenesi 2: 17; 3:6) Bawu basumuka, ayi kuntwala bayiza fwa dedi bo Yave katubila. (Ngenesi 3:17-19) Adami na Eva ayi bana bawu basumuka, diawu befu boso tumfwilanga. (Tanga Loma 5: 12.) Mwingi kutusadisa kuvisa buboti kibila bana ba Adami ayi Eva basumukina, tutala kifwani: Yindula kasu yi kuvangila biliki voti zidobo, bo ti yawu yivenga, buna bwidi bulenda bela biliki byoso bimbasikila muawu? Bukyedika ti byabyoso binkwiza basika bivenga. Bo Adami kabayisa Nzambi nandi wuyiza ba nkwa masumu. Tu “vengila” kibila tubasikila mu Adami. Befu boso bo twidi batu ba masumu, diawu tunnuninanga ayi tumfwilanga.—Loma 3:23; muna tala Tsudukusu yi bikuma 9. ku tsuka buku.

8, 9. (a) Mbi Satana kabatomba Adami ayi Eva bakikinina? (b) Kibila mbi Yave ka manga kuvondila zimbeni zyandi mu thangu beni?

⁸ Satana nandi wutheti wubayisa Nzambi boso wuvukumuna Adami ayi Eva. Nandi kabatomba Adami ayi Eva bakikinina ti Yave nkwa luvunu, kasa zaba ko kuyala, wummanganga mamboti mu bana bandi. Satana waba tuba ti batu basintombila ko Nzambi kaba kamba ma bafweti vanga. Ayi Adami na Eva, balenda kuawu kusola kuvanga mboti ayi mbi batidi. Mbi Yave kabina vanga? Nandi wuba nswa woso mu kuvonda mbeni’andi ayi baboso bambayisa. Boti wumavanga, khanu wumonisa ti Satana nkwa luvunu? Ndamba!

⁹ Diawu, Yave ka khambu vondila baboso bambayisa mu thangu beni. Vayi wubikila thangu mwingi batu bayituma bafeka. Kabikila Satana thangu, mwingi kumonisa ti nandi nkwa luvunu ayi kumonisa mvandi ti Yave nandi to zebi malutidi buboti mu befu batu. Twala bwela kumalonguka mu kapu  11 mu buku ayiyi. Vayi bwidi wummwena makani Adami ayi Eva babaka? Makani  mamboti babaka kubayisa Nzambi ayi kukikinina matuba Satana? Yave wuvana Adami ayi Eva byabyoso baba tomba dedi luzingu lusonga ayi lumbu lumboti mwingi bazingila ayi basadila. Vayi Satana kasa bavana ni kyuma kimvela ko. Bo ti ngyewu wuba ku lumbu lu Edeni beni, khanu mbi wuvanga?

10. Khonzu mbi tufweti sola?

 ¹⁰ Thangu ayiyi mvandi kadika mutu fweti sola nani kantumukina, kibila luzingu lwitu lu tsikimina mu phila tunsodila. Tulenda sola kutumukina Yave buka Mfumu ayi kubwela myoko mu kumonisa ti Satana nkwa luvunu. Voti tufweti sola Satana banga mfumu’itu? (Minkunga 73:28; tanga Zingana 27:11.) Mu nza, batu balwelo bantumukinanga Nzambi. Bukyedika, kasi ko Nzambi wunkengidilanga nza. Bo ti kasi ko nandi, muna nani?

¹¹ Yesu wuzaba wunkengidilanga nza, bo Satana “kammonisina bimfumu bioso bidi va nza ayi mikhembo miawu.” Satana wukanikisa Yesu: “Ngeyo kumfukimina kuandi ayi kumbuongimina; Ndieka kuvana bima bioso biabi.” (Matai 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Wuyiyuvula: ‘Bo ti luyalu lu nza lwisiko mu lutumu lu Satana, khanu nandi wukanikisa kuvana luawu Yesu?’ Ndamba. Buawu, bimfumu byoso bi nza bi Satana.

11, 12. (a) Mbi tulenda longuka mu khayilu Satana katomba kuvana Yesu? (b) Bwidi masonoko mamvisila ti Satana wunkengidilanga nza?

¹² Ngye wulenda ku yikuvula: ‘Bwidi Satana kalenda bela mfumu yi nza? Kasi ko Nzambi Nkwa ngolo zyoso ayi wuvanga nza yimvimba?’ (Nzaikusu 4:11) Bukyedika nandi wuvanga, vayi Yesu wuzabikisa ti Satana nandi “mfumu yi nza.” (Yoane 12:31; 14:30; 16:11) Mvwala Polo wutedila Satana, “nzambi yi nza yayi.” (2 Kolinto 4:3, 4) Mvwala Yoane wusonika ti “nza yimvimba yidi ku tsi minsua mi pheve yimbimbi.”—1 Yoane 5:19.

13. Kibila mbi tuntombila nza yimona?

¹³ Nza ayiyi yima luta malema. Tummona mimvita, luvunu, buphunya ayi mimvondi mi  batu. Vasi ko mutu wulenda manisa malema va nza. Vayi Nzambi, wambelama kutulula nza ayiyi yidi matingu, mu mvita wu Alimangedoni ayi nandi wala vingisa nza yimona.—Nzaikusu 16:14-16; muna tala Tsudukusu yi bikuma 10 ku tsuka buku.

14. Nani Nzambi kasola mwingi kaba Ntinu mu Kintinu kyandi? Mbi Kibibila kibikula matedi Yesu?

¹⁴ Yave wusola Yesu Klisto mwingi kaba Ntinu mu Kintinu ki diyilu. Mimvu miwombo mivyoka kumbusa, Kibibila kibikula ti Yesu wala yala buka ‘Mfumu yi malembi’ ayi luyalu beni lwala kadidila. (Yesaya 9:6,  7) Yesu wulongisa minladikini myandi bo bafweti dindilanga Kintinu beni, bo kabakamba: “Bika Kimfumu kiaku kiza. Bika luzolo luaku luvangama va ntoto, banga bu lueti vangimina ku diyilu.” (Matai 6:10) Mu kapu 8, tunkwiza longuka bwidi Kintinu ki Nzambi kyala vinginina bifumu bi nza. (Tanga Danieli 2:44.) Bosi Kintinu ki Nzambi kyala balula ntoto paladizu.—Muna tala Tsudukusu yi bikuma . ku tsuka buku.

¹⁵ Kibibila kinkanikisa: “Beto tulembo vingila diyilu di mona ayi ntoto wumona kuna kuidi busonga.” (2 Petelo 3:13; Yesaya 65:17) Khumbu zinkaka “ntoto” mu Kibibila wunsundula batu banzingila va ntoto. (Ngenesi 11:1) Diawu “ntoto wumona” wunsundula batu ba lunungu bantumamananga Nzambi ayi bala baka lusakumunu lwandi.

16. Khayilu mbi Nzambi kala vana baboso bala zinga mu nza yimona ayi mbi tufweti vanga mwingi tubaka khayilu beni?

 ¹⁶ Yesu wukanikisa ti kuntwala, ba lunungu bala baka “luzingu lukalumani” ku paladizu va ntoto. (Malako 10:30) Mbi tufweti vanga mwingi tubaka khayilu beni? Lemvuka, tanga Yoane 3:16 ayi 17:3 mwingi wubakula mvutu. Tala ma Kibibila kantuba bwala bela luzingu kupaladizu va ntoto.

17, 18. Bwidi tuzabidi ti twala ba ndembama ayi twala kala nsika va ntoto wumvimba?

¹⁷ Mambi, mimvita, matingu ayi makhema mala mana. Va ntoto valasa bwe monika ko batu bambi. (Minkunga 37:10, 11) Nzambi wala manisa mimvita va ntoto wumvimba. (Minkunga 46:9; Yesaya 2:4) Ntoto wala wala batu banzolanga Nzambi ayi ba kuntumukinanga. Ndembama yala kadidila.—Minkunga 72:7.

¹⁸ Dikabu di Yave dyala kala nsika. Mu thangu yikhulu, bo bana ba Isaeli baba tumamananga Nzambi, nandi waba bavukisanga ayi waba bakyebanga. (Levitiku 25:18, 19) Kupaladizu twalasa bwe ba ko boma bu batu ayi bu bibulu. Twala kala nsika!—Tanga Yesaya 32:18; Mika 4:4.

19. Kibila mbi tulenda bela lufyatu ti nzala yala mana mu nza yimona?

¹⁹ Vala wala bidya. “Bika makundi maba mawombo mu tsi nate va mbata miongo ayi bika mimbutu miandi mibuta banga Lebanoni bika miba mimboti banga biti bi tsola.” (Minkunga 72:16) Yave “Nzamb’itu wala tusakumuna” ayi “ntoto” wala ba thomusu voti mbozi.—Minkunga 67:6.

20. Bwidi tuzabidi ti ntoto wala baluka paladizu?

²⁰ Ntoto woso wala baluka paladizu. Batu bala baka zinzo zimboti ayi minlumba mimboti. (Tanga Yesaya  65:21-24; Nzaikusu 11:18.) Ntoto woso wala ba wumboti dedi bubela lumbu lu Edeni. Yave wala tuvananga byabyoso bi tuntomba. Mu nandi Kibibila kintuba: “Ngeyo wunzibulanga koko kuaku, ayi wunyukutisanga zitsatu zi kadika kima kidi moyo.”—Minkunga 145:16.

21. Bwidi tuzabidi ti malembi mala ba mu batu ayi bibulu?

²¹ Vala ba ndembama mu batu ayi bibulu. Bibulu balasa vanga ko bubi batu. Bana balezi bala sakana ayi bibulu bi tummonanga boma thangu ayiyi.—Tanga Yesaya 11: 6-9; 65:25.

22. Mbi Yesu kala vanga kwidi babela?

²² Vasiko mutu wala bwe bela. Bo Yesu kaba va ntoto, wubelusa batu bawombo. (Matai 9:35; Malako 1:40-42; Yoane 5:5-9) Vayi mu kuba Ntinu mu Kintinu ki Nzambi, Yesu wala belusa zimbevo. Vasiko mutu wala bwe tuba: ‘Yidi mu kubela’.—Yesaya 33:24; 35:5, 6.

23. Mbi Nzambi kala vanga kwidi batu bafwa?

²³ Bafwa bala vulubuka. Nzambi wukanikisa ti wala vulubukisa batu boso bafwa ayi bala zinga mvu ka mvu kupaladizu va ntoto. ‘Ndintulanga diana diama mu Nzambi banga diodio didi mu bawu veka ti batu basonga ayi bakhambu basonga bela vulubuka.’—Tanga Yoane 5:28, 29; Mavanga 24:15.

24. Bwidi wummwena diyindu di kuzinga ku Paladizu?

²⁴ Befu boso twidi lwaku lu kusola. Tubeki bu kusodila Yave mu kulonguka matedi nandi ayi kunsadila. Befu kusola kusadila Nzambi, tulenda baka luzingu lu mayangi kuntwala. Bo dibakala dimweka kabelama kufwa wudinda Yesu kantebukila moyo ayi Yesu wunkanikisa: ‘Ngeyo wala ba yama va kimweka ku Paladizu.’ (Luka 23:43) Mu kapu yinlandakana tunkwiza longuka matedi Yesu Klisto ayi bwidi kala dedikisila lukanu lu Nzambi va ntoto.