1-2. (a) Biuvu mbi tunkuiza fiongunina? (b) Mbi bimmonisa ti Yave widi phuila muingi ku tusadisa?

 Yave kalenda ku tusadisa kukindama mu ziphasi tumviokila mu luzingu ayi ku tusadisa kubaka mayangi mu kisalu kiandi kinlongo. Buidi kamvangilanga mawu? Buidi tulenda bakila ndandu mu lusalusu Yave ka tuvananga? Tunkuiza baka mimvutu mi biuvu abiobio mu dilongi adidi. Vayi, ava tubaka mimvutu mi biuvu abiobio, tuentubila theti kiuvu akiki kinkinza: Bukiedika ti Yave widi wukubama muingi ku tusadisa?

² Bikuma Mvuala Polo kasadila mu nkanda kasonikina basi Ebeleo, bilenda ku tusadisa kubaka mvutu. Nandi wusonika: Yave nandi nsadisi’ama, yilendi mona ko boma, mbi mutu kalenda kuphanga? (Ebe. 13:6) Mu Kibibila kikuma ‘kusadisa’ kinsundula mutu widi wukubama muingi kusadisa wunkaka widi mu ziphasi. Mawu ma tuvanga kuyindula, phila Yave kalenda sadisila mutu wumviokila mu ziphasi. Kikuma akiokio, ki tumonisa phuila Yave kadi muingi ku tusadisa. Yave mu kuba va khonzo’itu, tulenda kindama mu mayangi mu zioso kuandi ziphasi tulenda viokila.

3. Mu ziphila mbi zitatu Yave ka tusadisilanga kukindama mu ziphasi mu mayangi?

³ Mu ziphila mbi Yave ka tusadisilanga kukindama mu ziphasi mu mayangi? Tuembaka mvutu mu buku yi Yesaya. Kibila mbi? Kibila mambu mawombo Yave kabikula mu nzila  Yesaya, mvandi mansalamanga kuidi bisadi bi Yave bubu. Bikuma Yesaya kasadila muingi kutubila matedi Yave, bidi bikuma tulenda fika visa. Mu kupu 30 yi buku Yesaya, muidi bikuma abiobio. Mu kapu ayoyo, Yesaya wusadila bikuma bimboti bimmonisa phila Yave kansadisilanga dikabu diandi. (1) wu tukuwilanga ayi wuntambudilanga minsambu mitu. (2) wu tuvananga zithuadusulu ziandi ayi (3) mu kutusakumunanga bubu ayi mu bilumbu binkuiza kuntuala. Ndoko tutubila ziphila aziozio zitatu Yave ka tusadisilanga.

4. (a) Buidi Yave katadila basi Yuda mu bilumbu bi Yesaya ayi mambu mbi kabika muingi ma bamonikina? (b) Kivuvu mbi Yave kavana kuidi basi Yuda bakuikama?(Yesaya 30:18, 19)

⁴ Mu bikuma bitheti bidi mu Yesaya 30, Yave wutuba ti basi Yuda, baba bana badi ntu ngolo ayi bambuelanga masumu mawu. Nandi wutatamana kutuba: Bawu badi dikabu di mambaisi, bammanganga kutumamana nsiku wu Yave. (Yesa. 30:1, 9) Mu kukhambu tumukina, Yesaya wubikula ti Yave wala babika baviokila mu ziphasi. (Yesa. 30:5, 17; Yele. 25:8-11). Bosi, bala kuba nata ku buvika ku Babiloni. Vayi kuidi basi Yuda bakuikama, Yesaya wu bavana tsangu yimboti, tsangu yi kivuvu. Nandi wubikula ti, Yave wala kuba monisa kiadi. (Tanga Yesaya 30:18, 19.) Bukiedika mambu amomo mamonika. Yave wuba botula ku buvika ku Babiloni bo vavioka 70 di mimvu ava bavutuka ku Yelusalemi. Kuzaba ti Yave widi mvibudulu muingi kumonisa nlemvu, mansundula ti valenda vioka thangu yiwombo muingi Yave Nzambi kusadisa dikabu diandi. (Yesa. 10:21; Yele. 29:10). Bo bavutuka ku ntoto’awu, boma baba bu mbedi buvinginina mu mayangi.

5. Khindusulu mbi Yesaya ka tuvana?

⁵ Kibibila kintuba: ‘Nandi wala kusadisa ayi wala kutambudila bo ngie wala kuana’. Mambu amomo, malenda ku tukindisila bubu. (Yesa. 30:19) Yesaya wu tukindisa ti, Yave wala tu kuwa bo tundila ayi wala tambudila mu nsualu minsambu mitu. Nandi wubue tuba: ‘Yala kutambudila bo ngie wala kuana’. Matangu amomo, ma tukindisa ti Yave widi wukubama muingi kusadisa baboso ba kundinda lusalusu. Kuzaba mawu, malenda ku tusadisa kukindama ziphasi mu mayangi.

6. Buidi mambu Yesaya katuba mammonisa ti Yave wunkuwanga minsambu mi kadika kisadi kiandi?

⁶ Diambu mbi dinkaka lutangu alolo lu tukindisa kuvanga matedi minsambu mitu? Yave Nzambi wuntekanga matu mu minsambu mi kadika mutu mu befu. Kibila mbi tulenda tubila mawu? Kibila, mu matangu matheti ma kapu 30 yi Yesaya, yintubila kikuma benu, muingi kumonisa ti Yave waba tomba kutubila dikabu dioso. Vayi mu lutangu 19, bansadila kikuma ngiewu, muingi kumonisa ti Yave wumvuanga nkinza kadika mutu mu befu. Yesaya wusonika: ‘Bo ngie wala dinda lusalusu, nandi wala kusadisa ayi wala kutambudila bo ngie wala kuana’. Dedi tata yi luzolo, Yave Nzambi ka tudedikisanga ko na khomba wunkaka. Mu kutuba ti, ngie fueti ba dedi khomba kingandi. Vayi nandi wu tuvuanga nkinza ayi wunkuwanga minsambu mi kadika mutu mu befu.—Minku. 116:1; Yesa. 57:15.

7. Buidi mambu Yesu ayi Yesaya batuba ma tumonisina nkinza wu kutatamana kusambila?

⁷ Bo tunzambikisa kuidi Yave mambu tumviokila, nandi kalenda fika tutambudila ayi  boti ziphasi tumviokila zinsifika mana ko, Yave kalenda ku tuvana mangolo muingi tukindama mu ziawu. Ayi mawu Yave ka tukindisa muingi tuvanga. Mawu mambu Yesaya kasonika bo katuba: “ [Yave] kavundanga ko.” (Yesa. 62:7) Mbi mawu mansundula? Mansundula ti bo tuntatamana kuvanga minsambu, yidi buka befu tuisimbika ko Yave kuvunda. Mambu Yesaya kasonika ma tutebula moyo kinongo Yesu katuba, matedi kuvanga minsambu kidi mu buku yi Luka 11:8-10, 13. Mu matangu amomo, Yesu wu tukindisa “tutatamana mu minsambu” ayi “tutatamana kudinda” phevi yinlongo. Mvandi tulenda dinda Yave ka tutuadisa muingi tubaka makani mamboti.

8. Mu thangu yikhulu buidi mambu madi mu Yesaya 30:20, 21 masalimina?

⁸ Tanga Yesaya 30:20, 21. Bo masodi ma basi Babiloni bazungidila Yelusalemi mu mvu mueka ayi ndambu, dikabu dioso baviokila mu mambu mawombo maphasi dedi kukhambu bidia ayi nlangu. Vayi mu matangu 20 ayi 21, Yave wukanikisa kuidi basi Yuda ti, ba kunhongina masumu ayi ba kubalula mavanga, nandi wala kuba vukisa. Mu kutuba ti Yave widi “Nlongisi Wulutidi,” Yesaya waba tomba kukanikisa kuidi dikabu ti Yave wala kuba longa phila yifuana bafueti kumbuongimina. Mambu amomo masalama bo basi Yuda bakulu mu buvika ku Babiloni. Yave Nzambi wumonisa ti widi Nlongisi Wulutidi, mu kutuadisa dikabu diandi muingi bavutula mbuongimini yikiedika. Ayi befu bubu tuidi lusakumunu lunneni kumona Yave kuba Nlongis’itu Wulutidi.

9. Mu ziphila mbi bubu tuntambudilanga zithuadusulu zi Yave?

⁹ Mu kutubila matedi kinongo akiokio, Yesaya waba tomba ku tufuanikisa banga minlonguki badi mu ku balonga kuidi Yave mu ziphila wadi. Theti Yesaya wutuba: “Ngiewu wala mona Nlongisi’aku Wulutidi mu mesu maku.” Mu kinongo akiokio, nlongisi widi wutelama va ntuala minlonguki miandi. Bukiedika, luidi luaku lunneni Yave ku tulonga bubu. Buidi Yave ka tulongilanga? Nandi wumvangilanga mawu mu nzila kimvuka kiandi. Ayi tuidi beni mayangi kutambula thuadusulu mu nzila kimvuka kiandi. Ndongukulu tuntambulanga mu zikhutukunu zi kimvuka, zikhutukunu zinnneni, mu bilongulu bitu, mu broadcasts ayi mu ziphila zinkaka, zi tusadisanga kukindama mu mayangi ziphasi tumviokilanga.

10. Mu phila mbi tunkuwilanga “mbembu yi Nzambi”?

 ¹⁰ Yesaya wutubila phila yimmuadi Yave ka tusadisilanga bo katuba: “Matu minu mala kuwa mbembu yi Nzambi.” Mu matangu amama, mbikudi Yesaya wundedikisa Yave banga nlongisi widi va khati minlonguki muingi kuba monisa phila bafueti diatila. Buidi befu bubu tunkuwilanga mbembu’andi? Kheti Kibibila kisonama thama, vayi bo tuntanga kiawu, dinkuiza ba buka befu tuidi mu kukuwa mbembu yi Nzambi.—Yesa. 51:4.

11. Muingi tutatamana kuba mu mayangi, mbi tufueti vanga ayi kibila mbi?

¹¹ Buidi tumbakilanga ndandu mu zithuadusulu tuntambulanga mu nzila kimvuka ki Yave ayi mu Diambu diandi Kibibila? Yesaya wutuba mambu muadi. Ditheti, “ayiyi nzila.” Dimmuadi, “diatila muawu.” (Yesa. 30:21) Mawu masinsundula ko ti tufueti “zaba to nzila.” Vayi “tufueti diatila muawu.” Mu nzila Kibibila ayi kimvuka kiandi, befu tunlongukanga mbi Yave kantomba tuvanga. Mvandi tuntambulanga zithuadusulu matedi buidi bu kusadila mambu tunlongukanga. Muingi tukindama mu mayangi mu kisalu ki Yave, tufueti landakananga mambu amomo. Mu phila ayoyo tunkuiza tambula lusakumunu lu Yave.

12. Dedi bummonisina Yesaya 30:23-26, buidi Yave kasakumunina dikabu diandi?

¹² Tanga Yesaya 30:23-26. Buidi mbikudulu ayoyo yisalimina kuidi basi Yuda baba ku buvika ku Babiloni? Bawu batambula lusakumunu luwombo lu kiphevi—ayi lu kinsuni. Ayi dilutidi nkinza, Yave wu bavana biabioso biaba tombulu muingi batatamana kumbuongimina mu phila yifuana. Lusakumunu lu kiphevi dikabu di Yave batambula, lulutidi kena lo batambula kumbusa. Mu lutangu 26, Yave wu bavana nduenga muingi bavisa Diambu diandi. (Yesa. 60:2) Yave wusakumuna dikabu diandi muingi batatamana kunsadila mu mayangi ayi wuba vana mangolo “mu kibila ki mavanga mawu mamboti.”—Yesa. 65:14.

13. Buidi mbikudulu yi kuvutula mbuongimini yikiedika yinsaliminanga bubu?

¹³ Bukiedika ti mbikudulu yintubila matedi kuvutula mbuongimini yikiedika yidi mu kusalama bubu? Ngete yidi! Mu phila mbi? Tona mu mvu 1919 T.K., bivevi na bivevi bi batu batulula kithuadi baba na binganga bi luvunu. Bawu badi mu kibuangu kilutidi kena ntoto bakanikisa basi Isaeli. Kibila mbi? Kibila bawu badi mu paladizu yi  kiphevi. (Yesa. 51:3; 66:8) Mbi bio paladizu yi kiphevi?

14. Mbi bio paladizu yi kiphevi ayi banani banzingilanga muna? (Tala tsudukusu yi bikuma.)

¹⁴ Tona mu mvu 1919 T.K., Baklisto basolo banzingilanga ku paladizu yi kiphevi. b Ayi baboso badi kivuvu ki kuzinga va ntoto voti “mamemi mankaka,” mvawu banzingilanga ku paladizu yi kiphevi ayi bantambulanga lusakumunu luwombo.—Yoa. 10:16; Yesa. 25:6; 65:13.

15. Kuidi paladizu yi kiphevi yidi?

¹⁵ Kuidi paladizu yi kiphevi yidi bubu? Bisadi bi Yave mu nza yimvimba, bawu banzingilanga mu paladizu yi kiphevi. Bubu voso kuandi tulenda ba, tulenda kota mu paladizu yi kiphevi befu kuvanga mangolo muingi kubuela mioko mbuongimini yikiedika.

16. Buidi tulenda tatiminina kutuadisa kitoko ki paladizu yi kiphevi?

¹⁶ Muingi tutatamana mu paladizu yi kiphevi, tufueti tatamana kuvua nkinza kitoko ayi kikhomba kitu mu nza yimvimba. Buidi tufueti vangila mawu? Mu kutsikika thalu’itu mu zikhadulu zimboti zi zikhomba, kubika kuandi mu zinzimbala ziawu. (Yoa. 17:20, 21) Kibila mbi didi diambu dinkinza kuvanga mawu? Yindula mu kifuani akiki. Dedi bo tunkuenda kue tala lumbu, tulenda mona minti ayi biteka bimboti biviakana. Bobuawu mvandi mu paladizu yi kiphevi tuidi bubu mu kimvuka ki Yave, muidi zikhomba ziviakana badi buka minti voti biteka bi kitoko. (Yesa. 44:4; 61:3) Diawu tufueti tsikika thalu’itu mu zikhadulu zimbote zi zikhomba zitu, kubika mu zinzimbala ziawu. Mvandi tulendi bika ko zinzimbala zitu voti zi zikhomba, zitulula kitoko ayi kithuadi tuidi mu kimvuka ki Yave.

17. Mbi kadika mutu mu befu kafueti vanga muingi kutuadisa kithuadi mu kimvuka?

¹⁷ Buidi kadika mutu mu befu kalenda tuadisila kithuadi? Mu kuba nkua ndembama. (Matai 5:9; Loma 12:18) Kadika khumbu tumbuela  mioko muingi kutuadisa ndembama mu kimvuka na bankaka, tumbuelanga kitoko ki paladizu yi kiphevi. Befu tuzebi ti Yave wumfikamanga kadika mutu mu befu wuntuadisanga mbuongimini yikiedika. (Yoa. 6:44) Yindula buidi Yave kambelanga mu mayangi bo kammona mangolo tumvanganga muingi kutuadisa ndembama ayi kithuadi.—Yesa. 26:3; Hanga. 2:7.

18. Mu mambu mbi tulenda yindula ayi kibila mbi?

¹⁸ Lusakumunu mbi tumbakanga mu kuba bisadi bi Yave? Bo tunyindula mu mambu tuntanga mu Kibibila ayi mu bilongulu bitu bibongulu mu Kibibila, mala tusadisa kukuna zikhadulu zimboti dedi: “Luzolo lu kikhomba,” “kuzolasananga mu ntima woso” ayi “kutuamanga ntuala mu kukinzikanga bankaka” mu kimvuka. (Loma 12:10) Bo tunyindula mu lusakumunu alolo, tunkindisanga kikundi kitu na Yave. Ayi kuyindula mu lusakumunu Yave ka tukanikisa mu bilumbu binkuiza, luala tusadisa tutatamana kuba kivuvu ki kumbuongimina mvu ka mvu. Bukiedika, mambu moso amomo ma tuvananga khindusulu yi kusadila Yave bubu.

19. (a) Dedi bummonisina Yesaya 30:18, lufiatu mbi tufueti ba? (b) Mbi biala tusadisa kutatamana kukindama mu mayangi?

¹⁹ Yave “wala telama” muingi ku lukakidila bo kala tuala mbungulu yi nza. (Yesa. 30:18) Tuidi lufiatu ti Yave—“Nzambi yi lufundusu”—kalasa bika ko luyalu lu Satana lutatamana. Befu tuntedimina mu mvibudulu kilumbu ki Yave kituka. (Yesa. 25:9) Ava thangu beni kutuka, tuidi makani ma kutatamana kuvua nkinza luaku lu nsambu, kulonguka Diambu di Nzambi Kibibila ayi kuyindula mu lusakumunu tuidi. Befu kuvanga mawu, Yave wala tusadisa tutatamana kunsadila mu mayangi bo tumbuela mioko kutuadisa mbuongimini’andi.