1-2. Mbi tufueti tatamana kuvanga befu kubotama? Sudikisa.

 ZIKHUMBU zikua ngie wundiodisilanga nzo’aku? Bukiedika, ḿba ngie wumvanganga mamoso muingi kudiodisa nzo’aku. Vayi mbi binkuiza monika ngie kubika kuvanga mawu? Dedi bo wuzabidi, nzo’aku yinkuiza wala beni mvindu. Ayi ngie zebi ti muingi nzo’aku yitatamana yidiodila, ngie fueti tatamana ku yidiodisa.

² Mvandi vantombuluanga mangolo muingi kudiodisa mayindu mitu ayi kimutu kitu. Bukiedika ava kubotama, vaba tombulu kubalula mambu mawombu mu luzingu, muingi ‘kukivedisa mu mambu moso malenda sumuna nhitu ayi phevi.’ (2 Koli. 7:1) Buabu, tufueti tatamana kulandakana dilongi di mvuala Polo di ‘lutatamana kukituka bamona; (Efe. 4:23) Kibila mbi vantombulu kuvanga mangolo? Kibila mavanga ma nza ayiyi malenda fika ku tuvanga tuba mvindu va mesu ma Yave. Muingi mambu amomo mabika ku tumonikina ayi tutatamana kuba badiodila va mesu ma Yave, tufueti tatamana kufiongunina mayindu mitu, kimutu kitu ayi mambu tuntomba.

3. Mbi binsundula kubalula mayindu mitu? (Loma 12:2)

³ Kibila mbi tufueti tatiminina kubalula mayindu mitu ayi phil’itu yi kuyindudila? (Tanga Loma 12:2.) Kikuma ki  Kingeleku basekula matedi kubalula mayindu, kilenda sundula ‘kuba mayindu mamona.’ Mawu masinsundula ko to ti tufueti vanga mambu mamboti. Vayi tufueti fiongunina kimutu kitu ayi kuvanga mamoso tulenda nunga muingi kutumukina zithuadusulu zi Yave. Ayi mawu tufueti tatamana kuvanga.

4. Keba keba mbi tufueti ba muingi mayindu mitu mabika tuadusu mu mambu ma nza ayiyi?

⁴ Bo tuala ba bavedila, tuala nunga kukuangidika Yave mu phila yisonga. Nati thangu beni yituka, tufueti tatamana kuvanga mangolo muingi kukuangidika Yave. Mona kithuadi kidi mu mambu mvuala Polo katuba matedi kubalula mayindu na kuvisa mambu Nzambi kantomba dedi bummonisina Loma 12:2. Tulendi bika ko mavanga ma nza ayiyi ma tutuadisa, vayi tufueti kukifiongunina nati kitesu mbi tuidi mayindu ma Nzambi—ayi kumanga bika nza—yituadisa mayindu ayi makani mitu.

5. Buidi tulenda fiongunina mayindu mitu matedi kilumbu ki Yave kidi mu kufikama? (Tala foto.)

⁵ Mona kifuani akiki. Yave wuntomba ‘tutatamana kuyindula kilumbu kiandi.’ (2 Pete. 3:12) Wukiyuvusa: Bukiedika ti phila yinnatina luzingu yimmonisa ti yidi mu kuvisa ti tuidi mu kuzingila mu bilumbu bitsuka bi nza ayiyi? Bukiedika ti makani mami matedi kuvanga kikola kinanga voti kusola kisalu, mammonisa ti kusadila Yave kulutidi nkinza mu luzingu luama? Bukiedika ti yidi kiminu ti Yave wala dukisa zitsatu ziama ayi zi dikanda diama, voti yintatamananga kukuazuka matedi zitsatu zi kinsuni? Yindula buidi Yave kambelanga mu mayangi bo kammona ti tuidi mu kunatina luzingu mu phila kantombila.—Matai 6:25-27, 33; Fili. 4:12, 13.

6. Mbi tufueti tatamana kuvanga?

 ⁶ Befu tufueti fionguninanga mayindu mitu ayi kubalula mambu mantombulu. Mvuala Polo wukamba basi Kolinto: ‘Lutatamana kukifiongunina benu veka ayi kukitadila boti muidi mu kuzingila mu kiminu.’ (2 Koli. 13:5) Kuba kiminu kuisinsundula ko to kulandakananga zikhutukunu ayi kubasikanga mu kisalu ki kusamuna. Vayi kunsundula mayindu mitu, mabanza mitu ayi mambu tutidi kuvanga. Vayi tufueti tatamana kubalula mayindu, mu kutanga Diambu di Nzambi, kulonguka kuyindulu phila nandi kanyindudilanga ayi kuvanga mamoso tulenda nunga muingi tuvanga luzolo lu Yave.—1 Koli. 2:14-16.

7. Dedi bummonisina Efeso 4:31, 32, diambu mbi dinkaka tufueti vanga ayi kibila mbi dilenda bela diambu diphasi?

⁷ Tanga Efeso 4:31, 32. Ava kubalula phil’itu yi kuyindudila, tufueti ‘vuata kimutu kimona.’ (Efe. 4:24) Vantombuluanga mangolo muingi kubalula kimutu kikhulu dedi: kulundanga ngazi, makhesi ayi nganzi. Kibila mbi tufueti vangila mawu? Kibila dimbanga diambu diphasi kubalula kimutu kikhulu. Dedi Kibibila kintuba ti, bawombu badi kifu ki ‘kufika fuemanga’ ayi ‘bamvanganga zinzimbala ziwombo.’ (Zinga. 29:22) Vantombuluanga mangolo kubalula kimutu kikhulu kheti tumana botama, dedi bo tuemmuena mu kifuani kinlanda.

8-9. Buidi kifuani ki yaya Stephen ki tumonisina ti tufueti bika kuvuata kimutu kikhulu?

⁸ Khomba mueka bantedilanga Stephen, wunuana nzingu muingi kuyala nganzi’andi. Nandi wutuba: ‘Kheti bo yibotama,’ yitatamana kunuana nzingu muingi kukiyala. “Dedi kilumbu kimueka bo tuba mu kisalu ki kusamuna ki nzo ka nzo, minu yiyenda kue bata muivi wunkuiba rádio yi dikalu diama, bo yaba kunkuka, nandi wudodula rádio va tsi ayi wutatamana kutina. Bo yizabikisa mawu kuidi zikhomba baba mu dingumba diama di kisalu ki kusamuna, nkulutu mueka wu kimvuka wundiuvula, Stephen boti ngie bebuila muivi beni khanu mbi bemvanga? Bukiedika, kiuvu akiokio kiphanga kuyindula ayi kuvanga mangolo muingi kuba mutu wuntuadisanga ndembama.” b

⁹ Dedi bummonisina kifuani ki yaya Stephen, tulenda monisa zikhadulu zi kimutu kikhulu kheti bo tunyindula ti tununga kuyala ziawu. Boti mawu widi mu kuviokila, bika kuvonga ayi bika kuyindula ti ngie wisi ko mutu wumboti. Mu matedi mambu amomo, mvuala Polo wutuba: “Mu thangu yintomba kuvanga mambu mamboti, mambi ma kukuizilanga.” (Loma 7:21-23) Baklisto boso, mu kuba batu ba masumu, bafueti tatamana kunuana nzingu matedi zikhadulu zi kimutu kikhulu, dedi bo mbumbungu yintatimininanga kubivisa nzo. Tufueti tatamana kuvanga mangolo muingi tuba badiodila. Buidi tulenda vangila mawu?

10. Mbi tulenda vanga muingi tununga bifu bimbi? (1 Yoane 5:14, 15)

¹⁰ Zabikisa Yave mu nzila nsambu phila widi mu kunuanina nzingu muingi kubalula kimutu kikhulu ayi ba lufiatu ti nandi wala kusadisa. (Tanga 1 Yoane 5:14, 15.) Kheti Yave kasinkuiza vanga ko mangitukulu muingi wufika balula kimutu kikhulu,  vayi nandi kalenda kuvana mangolo muingi wununga. (1 Pete. 5:10) Mvandi, bika minsambu miaku miba nguizani na mambu widi mu kudinda Yave mu nsambu muingi wununga kubika kimutu kikhulu. Dedi, bika kutala zifilme voti binongu bimvananga beni nzitusu mavanga ma kimutu kikhulu, wuntomba kubika.—Fili. 4:8; Kolo. 3:2.

11. Mambu mbi tufueti vanga muingi kubalula kimutu kimona?

¹¹ Kheti wubika kimutu kikhulu, vayi dike diambu dinkinza kukuna kimutu kimona. Buidi wulenda vangila mawu? Sikika makani ma kulandakana kifuani ki Yave bo wunlonguka zikhadulu ziandi. (Efe. 5:1, 2) Dedi bo wuntanga binongo bi Kibibila bintubila phila Yave kanlemvukilanga, wukiyuvusa: Bukiedika ti minu yinlemvukilanga bankaka? Ayi bo wuntanga matedi kiadi ki Yave kuidi batu bamviokila mu tsatu, wukiyuvula: Bukiedika ti mvama, yimvanganga dioso kua diambu muingi kulandakana kifuani ki Yave, muingi kusadisa zikhomba? Tatamana kubalula phil’aku yi kuyindudila bo wumvuata kimutu kimona ayi mu mvibudulu, bika kukifundisa boti wununginiabu ko kubalula zikhadulu aziozio.

12. Buidi kifuani ki yaya Stephen kimmonisina mangolo Kibibila kidi muingi kubalula luzingu lu mutu?

¹² Yaya Stephen tube tubila kumbusa, wubakula ti wununga kubalula kimutu kimona malembi malembi. Nandi wutuba, “tona yibotama, yiviokila mu mambu mawombu maphasi maba tombulu kuyala ngazi’ama. Yilonguka buidi bu kutatukila batu baba kuphanganga kubue vutula kimutu kikhulu. Zikhomba ziwombu kubunda mvandi nkazi’ama, batsadisa kunuana nzingu mambu amomo. Minu yikivananga ko nzitusu, vayi yimvananga nzitusu mu mangolo Kibibila kidi ki kubalula luzingu lu mutu.”

13. Mbi binkuiza tusadisa kukuna zikhadulu zimboti? (Ngalatia 5:16)

¹³ Tanga Ngalatia 5:16. Muingi ku tusadisa kunuana nzingu wu kuvanga mamboti, mu luzolo, Yave wu tuvananga phevi’andi yinlongo. Bo tunlonguka Diambu di Nzambi, yidi phila yi kubikila phevi yinlongo yi tutuadisa. Mvandi tuntambulanga phevi yinlongo bo tunlandakananga zikhutukunu. Ayi mu zikhutukunu, tumviokisanga thangu na zikhomba zitu bannuananga nzingu muingi kuvanga mambu mamboti ayi mawu ma tukindisanga beni. (Ebe. 10:24, 25; 13:7) Bo tumfikama Yave mu nzila nsambu, tunlombanga lusalusu luandi bo tuidi balebakana ayi nandi wu tuvananga phevi’andi yinlongo muingi ku tuvana mangolo ma kutatamana kunuana nzingu. Bukiedika kuvanga mambu amomo, masinsundula ko ti phuila yi kuvanga mambu mambi yinkuiza mana, vayi mawu ma tusadisanga kununga mavanga amomo mambi. Ngalatia 5:6 yintuba, baboso bandiatilanga mu phevi “balasa tuadusu ko mu mayindu ma kinsuni.”

14. Kibila mbi dike diambu dinkinza kutatamana kukuna zikhadulu zimboti?

¹⁴ Nkinza beni kuba thuadusulu yimboti yi kiphevi, muingi ku tusadisa tutatamana kukuna zikhadulu zimboti. Kibila mbi? Kibila mben’itu kalalanga ko tolo. Mbeni beni yidi thotolo muingi kuvanga mambu mambi. Kheti tuidi babotama, tulenda ba phuila yi kuvanga mambu mambi dedi, kuta bisavu bi zimbongu, kukolo malavu ayi kumona batu bambundana nhitu.  (Efe. 5:3, 4) Khomba mueka wu ditoko wutuba: “Diambu dimueka di kuphanganga beni kunuana nzingu didi, kuzola babakala yama. Minu yimuena ti tsatu ayoyo yinkuiza vioka kuandi, vayi mawu mantatisanga kilunzi kiama.” Mbi bilenda kusadisa boti widi mayindu makhambu fuana?

15. Kibila mbi didi diambu dikhindusulu kuzaba ti zithotolo tuidi mu kuviokila zidi zioziawu batu bamviokilanga? (Tala foto.)

¹⁵ Boti widi mu kunuana nzingu muingi kununga phuila yi kuvanga diambu dimbi, tebuka moyo ti wisi ko ngie veka. Kibibila kintuba: “Zithotolo zioso mumviokila, zidi zio ziawu batu bamviokilanga.” (1 Koli. 10:13a) Zitsekudulu zinkaka, zinsekudilanga kikuma akiokio mu phila ayiyi: “Vasi ko thotolo yilutidi kena zio batu bamviokilanga.” Basadila matangu amomo kuidi Baklisto ku Kolinto, kibila bawombu mu bawu baba bundananga nhitu na mutu wu khambu kuelana yandi, baba bundananga nhitu babakala na babakala ayi baba bikolu mbungu. (1 Koli. 6:9-11) Ngie wumuena ti bo bamana kubotama, babasa bue banga ko phuila yi kuvanga mambu amomo mambi? Ndamba. Bukiedika, kheti bawu baba Baklisto basolu, vayi batatamana kuba batu ba masumu. Tuisi ko divuda ti bawu banuana nzingu muingi kununga bifu abiobio mu mimvu miwombu. Mawu ma tukindisa beni. Kibila mbi? Kibila mawu ma tulonga ti boso kua bubela phuila tuidi yi kuvanga mambu mambi, tulenda nunga ayi ngie wulenda tatamana kuba “wukuikama mu kiminu, mu kuzaba ti zikhomba zinu zioso mu nza yimvimba badi mu kuviokila mu zioziawu ziphasi.”—1 Pete. 5:9.

16. Ntambu mbi tufueti tina ayi kibila mbi?

¹⁶ Bika mayindu makhambu fuana ma kuyindula ti vasi ko mutu kalenda visa mambu  widi mu kuviokila. Kibila kuyindula abobo, kulenda kuvanga kukimuena buka ti vasi ko lusalusu mu mambu widi mu kuviokila ayi ti ngie wisinkuiza baka ko mangolo muingi kununga. Vayi Kibibila kintuba: “Nzambi widi wukuikama ayi kalendi bika ko tuviokila mu zithotolo zio ka mulendi nunga ko vayi zia kumonika, nandi wala kumuvana mangolo muingi lukindama.” (1 Koli. 10:13b) Diawu kheti phuila yi kuvanga diambu dimbi yidi yingolo, befu tulenda nunga. Mu lusalusu lu Yave, nandi kalenda tusadisa kununga.

17. Kheti wulendi nunga ko kuyala mayindu moso makhambu fuana, mbi wulenda nunga kuyala?

¹⁷ Tebuka moyo mambu amama: Mu kuba mutu wu masumu, wulendi nunga ko kumanisa bifu bimbi. Vayi bo biawu bimmonika, wulenda nunga kutina mu nsualu, dedi bo Yosefi katinina nkazi wu Potifali. (Ngene. 39:12) Ngie wulenda nunga kumanga bua mu ntambu awowo.

18-19. Biuvu mbi tulenda kuyikuvusa bo tumbalula mayindu mitu?

¹⁸ Vantombuluanga kuvanga mangolo muingi kubalula phil’itu yi kuyindudila ayi kuvanga mayindu mitu maba nguizani na luzolo lu Yave. Muingi wununga kuvanga mawu, wukiyuvusa: ‘Bukiedika ti mavanga mami mammonisa ti yizebi ti tuidi mu kuzingila mu bilumbu bitsuka? Bukiedika ti yidi mu kukonzuka mu kiphevi mu kuvuata kimutu kimona? Bukiedika ti yidi mu kubika phevi yinlongo yi Yave yituadisa luzingu luama muingi kununga zitsatu zi kinsuni?’

¹⁹ Bo wukifiongunina, tsikika thalu mu ndionzukulu’aku yi kiphevi, kubika kuandi mu mambu wukhambu nunga. Ngie kumona ti vadi vama vantombulu kuludika, bika kuvonga. Ayi landakana dilongi didi mu Filipi 3:16: “Yosokua phila ayi boso kua bubela kitesu ki ndionzuku luitu, tutatamananu kudiatila mu nzila ayiyi.” Ngie kuvanga mawu, ba lufiatu ti Yave wala sakumuna mangolo maku ma kutatamana kubalula mayindu maku.