Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 38

Ba Mutu wu Lufiatu

Ba Mutu wu Lufiatu

“Mutu wu lufiatu wunsuekanga mambu bankaka bakhambulu nsua wu kuzaba.”—ZINGA. 11:13.

NKUNGA 101 Tusala mu Kithuadi na Zikhomba

MAMBU TUANLONGUKA a

1. Mbi binsundula kuba mutu wu lufiatu?

 MUTU wu lufiatu widi mutu wundukisanga zikhanu ziandi ayi wuntubanga kiedika. (Minku. 15:4) Befu tuntomba muingi zikhomba zitu ba tufiatila. Vayi muingi mawu mamonika, mbi tufueti vanga?

2. Kibila mbi vantombuluanga thangu muingi tuba batu ba lufiatu?

2 Befu tulendi kuika ko bankaka ba tufiatila. Vayi tufueti monisa bivisa ti tuidi batu ba lufiatu. Lufiatu ba ludedikisa banga zimbongo. Phasi beni kubaka zimbongo vayi ziawu zisi ko phasi mu kumana. Yave wutu vana bibila biwombo muingi kumfiatila ayi kavanganga ko ni diambu dilenda manisa lufiatu luitu mu nandi. Kibila ‘mamoso nandi kamvanganga madi ma lufiatu.’ (Minku. 33:4) Ayi nandi wuntomba tulandakana kifuani kiandi. (Efe. 5:1) Tuemmona bifuani bi batu balandakana kifuani ki Yave ayi bamonisa bivisa ti baba batu ba lufiatu. Mvandi, tunkuiza mona zikhadulu zi tanu zinkuiza tusadisa kuba batu ba lufiatu.

LONGUKA MU BIFUANI BI BISADI BI YAVE BABA BATU BA LUFIATU

3-4. Buidi mbikudi Danieli kamonisina ti wuba mutu wu lufiatu? Ayi biuvu mbi tulenda kuyikuvusa?

3 Mbikudi Danieli wu tubikila kifuani kimboti boti tuntomba kuba mutu wu lufiatu. Kheti wuba mvika ku Babiloni, nandi wumonisa bivisa ti wuba mutu wu lufiatu. Batu baluta zaba ti nandi wuba mutu wu lufiatu, mu thangu Yave kansadisa kusundula ndosi Nabukadenesali ntinu Babiloni kalota. Nandi wuba ntinu wu nganzi ayi wu makhema. Vayi mu kibakala, Danieli wunkamba ti Yave Nzambi kasa kuangalala ko mu mambu nandi katuba! (Dani. 2:12; 4:20-22, 25) Mua mimvu kuntuala, Danieli wubue monisa ti wuba mutu wu lufiatu, mu thangu kasudikisa bisono bimonika mu kibaka ku Babiloni. (Dani. 5:5, 25-29) Ayi kuntuala ntinu Daliu ayi zimfumu zinkaka zi luyalu luandi, bamona ti Danieli wuba phevi yi diela ayi luzabu. Bawu bavisa ti Danieli wuba mutu wu lufiatu waba kiebanga buboti kiyeku kiandi ayi waba tubanga kiedika. (Dani. 6:3, 4) Bukiedika, kheti batu babasa sadilanga ko Yave, bazaba ti bawu balenda fiatila mu Danieli!

4 Mu mambu amomo tuma zaba matedi Danieli, buboti beni befu mvitu kuyikuvusa: Buidi yididi wuzabakana kuidi batu bakhambu sadilanga Yave? Yidi wuzabakana banga mutu wunkiebanga buboti biyeku ayi batu balenda fiatila? Nkinza kutambudila biuvu abiobio, kibila befu kuba batu ba lufiatu, mawu mankuiza zitisa dizina di Yave.

Nehemia wusola mutu wu lufiatu muingi kukieba biyeku binkinza (Tala lutangu 5)

5. Mbi bisadisa Hanania kuba mutu wu lufiatu?

5 Mu mvu 455 A.T.K., bo Nehemia kabaka makani ma kubue tungisa bibaka bi Yelusalemi, nandi waba tomba batu ba lufiatu bankuinza tuadisa kisalu akiokio. Mu batu ba lufiatu kasola, muba Hanania wuba mvandi mfumu. Kibibila kintuba ti Hanania, wuba mutu wu ‘lufiatu ayi waba vuminanga Nzambi yikiedika kuluta na bankaka.’ (Nehe. 7:2) Luzolo kaba mu Yave ayi boma bu kunhongisa ntim’andi mawu buvanga Hanania kukieba buboti kiosokua kiyeku bamvana. Zikhadulu aziozio mvandi zilenda kutu sadisa, kuvanga buboti kiyeku kitu kuidi Nzambi.

6. Buidi Tikiku kamonisina ti wuba nkundi wu lufiatu kuidi mvuala Polo?

6 Mona mvandi kifuani ki Tikiku, mutu mvuala Polo kaba fiatilanga beni. Bo mvuala Polo kaba mu buloko wufiatila Tikiku ayi wutuba ti nandi wuba ‘kisadi kikuikama.’ (Efe. 6:21, 22) Mvuala Polo wufiatila Tikiku, kubika to muingi kanata minkanda kuidi zikhomba baba ku Efeso ayi ku Kolosai, vayi mvandi muingi kaba kindisa ayi kaba bomba. Kifuani ki Tikiku kitu tebula moyo zikhomba zi lufiatu, bankiebanga zisatu zitu zi kiphevi bubu.—Kolo. 4:7-9.

7. Buidi bakulutu ayi minsadisi miawu bammonisinanga ti badi batu ba lufiatu?

7 Danieli, Hanania ayi Tikiku bakieba buboti biyeku biawu. Bubu mvandi tukuangalalanga mu kuba bakulutu ayi minsadisi mi bakulutu badi batu ba lufiatu mu kimvuka. Dedi, bo tunkuendanga mu zikhutukunu va khati ayi kutsuka sabala, befu tumbanga lufiatu ti bakulutu babe vana biyeku bioso bitedi lukutukunu kuidi zikhomba. Ayi mvandi, bakulutu bankuangalalanga mu kumona ti baboso babe tambula biyeku abiobio babe kubama buboti muingi kuvanga biawu mu zikhutukunu. Mawu ma tusadisanga tubika mona boma bu kutumisa nlonguki wu Kibibila mu zikhutukunu mu kuyindula ti vasi ko mutu wunkuiza vanga dilongi di baboso voti vadi kiyeku babe zimbakana. Mvandi befu tumbanga lufiatu ti tuisinkuiza khambu ko bilongulu tunkuiza sadila mu kisalu ki kusamuna. Bukiedika, zikhomba aziozio zikuikama bankiebanga buboti zisatu zitu ayi befu tuntondanga beni Yave mu mawu. Vayi mu phila mbi tulenda monisina ti tuidi batu ba lufiatu?

MONISA TI WIDI MUTU WU LUFIATU MU KUBIKA ZABIKISANGA MAMBU MANGANA

8. Kheti tutidi kuzaba buidi bankaka badidi vayi keba keba mbi tufueti ba? (Zingana 11:13.)

8 Befu tunzolanga zikhomba zitu ayi tutidi kuzaba buidi bawu badidi. Vayi tufueti ba keba keba muingi tubika kota mu mambu ma luzingu luawu. Bawombo mu bimvuka mu sekulu yitheti bayiza ba kifu akiokio ki ‘keyendanga mu zinzo zingana ayi mvandi baba sekanga buezi ayi baba kotanga mu mambu mangana mu kutubanga mambu makhambu fuana.’ (1 Timo. 5:13) Bukiedika befu tuinsitomba ko kuba buka bawu. Vayi yindula boti babe kukamba mambu mo bankaka bakhambu nsua wu kuzaba. Dedi, khomba wunkieto kalenda kukamba mambu ma kimbevu voti mambu mankaka ma luzingu luandi ayi be kudinda muingi wubika kamba mawu ni mutu. Buboti beni kuvanga mangolo ayi kukinzika makani amomo kabe baka. b (Tanga Zingana 11:13.) Buabu, ndoko tumona mambu mankaka mankinza tufueti tatamana kumonisa ti tuidi batu ba lufiatu.

9. Buidi kadika mutu va dikanda kalenda monisina ti widi mutu wu lufiatu?

9 Va Dikanda. Kadika mutu widi kiyeku ki kusueka mambu ma dikanda ayi kubika tiamuna mawu. Dedi, boti nkazi widi kifu nnuni’andi kanlendanga, busa fuana ko nnuni kukamba mambu amomo kuidi bankaka. Kibila nandi wunzolanga nkazi’andi ayi kalendi vanga ko diambu dinkuiza nlueka ntima. (Efe. 5:33) Matoko mvawu, bantombanga bankaka ba bakinzika ayi matata bafueti tebuka moyo diambu adiodio. Busa fuana ko matata kufuisa bana bawu zitsoni mu kuzabikisa zinzimbala ziawu kuidi bankaka. (Kolo. 3:21) Bana mvawu bafueti longuka kuba batu ba lufiatu, mu kukhambu zabikisanga mambu matedi dikanda kuidi bankaka, kibila mawu malenda vanga bankaka babika bue fiatila basi dikanda. (Deute. 5:16) Bo kadika mutu va dikanda kavanga kiyeku kiandi mu kukhambu tiamuna mambu matedi dikanda, kithuadi va dikanda kimbuelamanga.

10. Mbi nkundi wukiedika kamvanganga? (Zingana 17:17)

10 Na Bakundi bitu. Vadi thangu befu boso tuntombanga kuzabikisa nkundi wu lufiatu mambu ma tutatisa. Khumbu zinkaka tulenda mona phasi kuvanga mawu boti tusa konzuka ko na kifu akiokio ki kuzabikisa mambu tumviokila kuidi wunkaka. Ayi befu tumbanga mu kiunda bo tunzaba ti diambu tube kamba nkundi, nandi bazabikisa diawu kuidi bankaka. Vayi mvandi tunkuangalalanga mu nkundi wunlunda mambu tube kunkamba. Awowo nandi wunsundula ‘nkundi wukiedika.’—Tanga Zingana 17:17.

Benu bakulutu ba kimvuka, lubika zabikisanga makanda minu mambu bakhambulu nsua wu kuzaba (Tala lutangu 11) c

11. (a) Buidi bakulutu ba kimvuka ayi bakazi bawu balenda monisina kuba batu ba lufiatu? (b) Mbi tulenda longuka mu kuzaba ti bakulutu bazabikisanga ko kuidi makanda mawu, mambu matedi kimvuka? (Tala foto.)

11 Mu Kimvuka. Zikhomba bazebi ti bakulutu ba kimvuka badi batu ba lufiatu. Bawu badi buka kibuangu ki kusuamina phemu voti ki kusuamina kivuka kingolo. (Yesa. 32:2) Befu tuzebi ti tulenda yoluka yawu mu khambu ba boma, kibila bawu bansinkuiza zabikisa ko mambu mitu kuidi bankaka. Mvandi tuba kuikanga ko muingi ba tukamba mambu tukhambulu nsua wu kuzaba. Mvandi tuntonda bakazi ba bakulutu ba kimvuka mu khambu kuvulanga kuidi banuni bawu, mambu bakhambulu nsua. Ayi buboti beni kuzaba ti bakazi bawu bazabikisanga ko mambu ma zikhomba kuidi bankaka. Nkazi mueka wu nkulutu wu kimvuka wutuba: ‘Minu yimvutulanga beni matondo, kibila nnuni’ami kakhambanga ko mambu babe tubila mu zikhutukunu voti bo ba kue kindisa khomba mu kiphevi. Ayi kheti nandi wu kutsabikisanga mawu, yisinkuiza vanga ko ni diambu. Mvandi ma kutsadisanga kuba kithuadi na zikhomba zioso mu kimvuka ayi ma kuphananga lufiatu ti, dedi bo nnuni’ami kanlundilanga mambu ma kimvuka, mvandi wala lunda mosokua mambu yi kunkamba.’ Bukiedika, befu boso tutidi kuba batu bazabakana mu kuba batu ba lufiatu. Buabu, zikhadulu mbi zilenda kutu sadisa kuba bazabakana banga batu ba lufiatu? Tuentubila zikhadulu zitanu.

KUNA ZIKHADULU ZI KUSADISA KUBA MUTU WU LUFIATU

12. Kibila mbi tulenda tubila ti luzolo luidi tho yi lufiatu? Vana kifuani.

12 Luzolo yidi tho yi lufiatu. Yesu wutuba ti vadi zithumu wadi zilutidi nkinza: kuzola Yave ayi kuzola wadi yaku. (Matai 22:37-39) Luzolo luitu mu Yave luawu lu tuvanganga tulandakana kifuani kiandi ki kuba mutu wu lufiatu. Ayi luzolo mu zikhomba luawu lu tuvanganga kubika kota mu mambu mawu tukhambu nsua. Ayi mvandi luzolo, luawu lutu vanganga kubika zabikisa mosokua mambu malenda kuba tuadisa ziphasi voti kuba fuisa zitsoni.—Yoa. 15:12.

13. Buidi khadulu yi kukikulula, yi tusadisilanga kuba batu ba lufiatu?

13 Kukikulula ku tusadisanga kuba batu ba lufiatu. Nlandikini wu Klisto wu kikululanga, kamekanga ko kuvanga bankaka kuntadila ti nandi wutheti mu kuzaba mambu moso. (Fili. 2:3) Mvandi bo kamvana diyindu, kamekanga ko kuvanga bankaka kuyindula ti nandi to zebi mambu mankinza voti masuama mo bankaka bakhambulu nsua wu kuzaba. Ayi mu kukikulula, nandi katubanga ko mu lufiatu mambu Kibibila ayi bilongulu bikhambu sudikisa.

14. Buidi nduenga yilenda kutu sadisila kuba batu ba lufiatu?

14 Nduenga yinkuiza sadisa nlandikini wu Yesu, kuzaba ‘thangu yi kukolukila ayi yi kuvuena sui.’ (Mpovi 3:7) “Vadi ngana yintuba ti kukoluka kuidi buka palata vayi kuvuena sui kuidi buka wola”. Mawu mansundula ti khumbu zinkaka bulutidi kuba sui kena kukoluka. Mawu Zingana 11: 12 yintuba: Vayi mutu widi nduenga wumbanga sui. Dedi tala kifuani mu mawu. Nkulutu wumueka wu kimvuka ba kundinganga beni muingi kusadisa kudedikisa mambu maphasi mammonikanga mu bimvuka binkaka. Nkukulutu wunkaka wu kimvuka wutuba matedi khomba beni: Nandi wumbanga beni keba keba muingi kabika zabikisa mambu ma bimvuka binkaka. Nduenga nkulutu awowo kamonisanga, yinsadisanga dingumba di bakulutu mu kimvuka kadi, bankinzika. Kibila bawu beka lufiatu ti nandi kalendi zabikisa ko mambu mawu kuidi bankaka.

15. Vana kifuani kimmonisa ti kutubanga kiedika kulenda tusadisa kuba batu ba lufiatu.

15 Kutubanga kiedika yidi khadulu yinkaka yi tusadisanga kuba batu ba lufiatu. Befu tumfiatilanga mutu wuntubanga kiedika kibila tuzebi ti mambu moso ka tukamba madi makiedika. (Efe. 4:25; Ebe. 13:18) Dedi, yindula boti babe kuvana kiyeku mu lukutukunu. Ayi muingi wubuela pisuka, wundinda zikhomba wadi ba kulandakana buboti ayi kutsuka ba kukamba vama wufueti vangila mangolo. Nani ngie wunkuiza fiatila? No wu kukamba ti vadi mambu wufueti ludika, voti no wu kukamba ti ngie bevanga buboti kiyeku kiaku. Bukiedika, ngie wunkuiza fiatila khomba be kukamba kiedika. Diawu Kibibila kintubila: ‘Tsembolo ba kuvanina vadi batu bawombo, yilutidi kena luzolo lusuama. Ayi zimbeza zinkuizila kuidi nkundi zidi zikuikama.’ (Zinga. 27:5, 6) Kheti tulenda mona phasi va thonono mu mambu nkundi kabe tusembila, vayi bumviokila thangu tuala baka ndandu mu tsembolo beni ka tuvana.

16. Buidi Zingana 10:19 yimmonisina nkinza wu kukiyala?

16 Kukiyala yidi khadulu yinkinza muingi bankaka ba tufiatila. Khadulu ayoyi yi tusadisanga kubika tuba mambu bankaka bakhambulu nsua wu kuzaba. (Tanga Zingana 10:19.) Khadulu yi kukiyala yilenda thotu mu thangu tuidi mu kusadila internet. Befu kumanga ba keba keba, tulenda tuba diambu bankaka bakhambulu nsua wu kuzaba. Ayi bo mambu beni mantiamuka mu internet, befu tunsinkuiza zaba ko phila bankaka bankuiza sadila mambu beni ayi ziphasi malenda tuadisa. Kukiyala mvandi kuala tusadisa kuvuena sui ayi kumanga tuba mambu malenda tula luzingu lu zikhomba zitu va kingela. Mawu malenda monika boti tuidi mu tsi bakandimina kisalu kitu ayi zipulisi ba tukuvula mambu matedi zikhomba zitu. Mvandi, tulenda sadila nsua wu Kibibila wuntuba: ‘Tukanga miunu mitu’ mu mambu amomo ayi mu mambu mankaka. (Minku. 39:1) Bosokua bubela, va dikanda, na bakundi, na zikhomba mu kimvuka voti na wosokua mutu, tufueti monisa ti tuidi batu ba lufiatu. Ayi muingi tuba batu ba lufiatu, tufueti zaba kukiyala.

17. Buidi tulenda buedila lufiatu mu zikhomba zitu mu kimvuka?

17 Tumvutulanga beni matondo kuidi Yave, wu tutumisa mu dikanda diandi mu nza yimvimba muidi zikhomba zi luzolo ayi zi lufiatu. Kadika mutu mu befu, kafueti vanga mangolo muingi kuba mutu wu lufiatu kuidi zikhomba. Ayi mvandi kumonisa luzolo, kukikulula, nduenga, kutubanga kiedika ayi kukiyala muingi kubuela kindisa lufiatu tuidi mu zikhomba zitu mu kimvuka. Bukiedika, thangu ayi mangolo mantombulu muingi kukuna khadulu yi lufiatu. Vayi tulenda nunga, befu kulandakana kifuani ki Yave ayi kutatamana kumonisa bivisa ti tuidi batu ba lufiatu.

NKUNGA 123 Tumamana mu Lukuikumunu Thuadusulu yi Nzambi

a Boti tutidi bankaka ba tufiatila, tufueti monisa bivisa ti tuidi batu ba lufiatu. Mu dilongi adidi, tunkuiza longuka kibila mbi lufiatu luididi nkinza ayi zikhadulu mbi zinkuiza tusadisa kuba batu ba lufiatu.

b Befu kuzaba khomba mu kimvuka bevanga disumu dingolo, tufueti kunsadisa kadinda lusalusu kuidi bakulutu ba kimvuka. Na kumanga kuvanga mawu, befu tufueti zabikisa mambu beni kuidi bakulutu ba kimvuka muingi tumonisa lukuikumunu luitu kuidi Yave ayi kimvuka kiandi.

c MAMBU MADI MU ZIFOTO: Nkulutu kimvuka, wummanga zabikisa kuidi dikanda diandi lusalusu babe vana kuidi khomba, kibila basi ko nsua wu kuzaba mawu.