• “Minu yimuena buka ti nnuni’ama waba vanganga kitsuza khumbu ziwombo.”

• “Yimona buka ti yisi ko luvalu ayi yisi ko nkietu wufuana.”

• “Yabasa tomba ko kukoluka na mutu matedi mawu. Yaba tovuka miveka.”

• “Yimona buka ti Yave kabasa kuphuanga ko nkinza.”

Mambu tuma tubila va mongo, mammonisa buidi nkanzi kalenda tovukila bo nnuni kammona zivideo zimmonisa batu bambudana nyitu. Ayi boti nandi wumvanganga mawu mu kinsueki, ḿba mu zingonda ziwombu voti mimvu, nkazi kalenda mona phasi kumfiatila. Nkietu mueka wutuba: “Minu yikiyuvusa: ‘Bukiedika ti anunu, nandi kuandi dibakala yikuela? Vadi mambu mankaka kadi mu kutsueka?’”

Dilongi adidi dinkuiza sadisa bakietu badi banuni babua mu ntambu awowo. a Diawu dinkuiza tubila matedi minsua mi Kibibila milenda kuba bomba, kuvumbika mabanza mawu ayi kuba vana lufiatu mu lusalusu lu Yave muingi kuvutuka kubue ba mayangi ayi kiphevi kimboti. b

Ngie wulendi kengidila ko mambu moso nnuni’aku kamvanganga. Vayi wulenda vanga mua mambu muingi wubika kuazuka beni ayi kubaka ndembama yi ntima. Tala mambu manlanda.

Bika kuyivana fotu. Nkazi kalenda mona ti, nandi widi fotu bo nnuni’andi kammonanga zivideo zimmonisa batu bambudana nyitu. Yaya Danielle c wutuba: “Minu yaba banga wudasuka ayi mu kiunda ayi yaba muenanga ti mavanga mami mawu mavanga nnuni’ami kutatamana kumona zivideo aziozio.” Yaya Alice wukimona buka ti kasi ko nkietu wufuana. Nandi wukiyuvusa: ‘Kibila mbi nnuni’ama kanzodilanga kutala bakietu bankaka kubika kuandi minu?’

Boti mawu mabanza ngie mvaku widi, buna zaba ti Yave kakuvananga ko fotu mu mambu nnuni’aku kamvanganga. Tiagu 1:14 yintuba: “Kadika mutu wunthotuanga ayi wumvukumukanga mu ziphuila ziandi veka.” (Loma 14:12; Fili. 2:12) Yave kakuvananga ko fotu vayi wumvuanga  nkinza lukuikumunu ngie wummonisanga mu nandi.—2 Lusa. 16:9.

Mvandi masinsundula ko ti bo nnuni kantala zivideo aziozio, buna nkietu’andi kasi ko nkietu wufuana. Batu balonguka bantubanga ti mutu widi kifu ki kutalanga zivideo zimmonisa batu bambudana nyitu, wumbanga phuila yi kubundana nyitu yo ni nkietu kalendi dukisa ko.

Bika kukivana beni fotu. Yaya Catherine wutuba ti bo nnuni’andi kaba talanga zivideo zimmonisa batu bambudana nyitu, mawu mantuadisa ziphasi mu luzingu luandi. Yaya Frances wutuba: “Yinkuazukanga mi kukhambu zaba kuidi nnuni’ama kadi.” Bakazi bankaka batuba ti bammonanga zitsoni vantuala zikhomba ba kuzaba kifu ki nnuni’andi. Ayi bankaka batuba ti bambanga beni mu kiunda kibila bamuenanga ti vasi ko mutu wulenda visa mambu badi mu kuviokila.

Disi ko diambu dimbi kuyindudila abobo. Kibila kukhambu zibula ntima kuidi mutu wunkaka, kumbuelanga ziphasi. Vayi tsikika mayindu mu kikundi kiaku na Yave. Kuvanga mawu kuala kusadisa kubaka mangolo.—Minku. 62:2; Efe. 6:10.

Wulenda zola kutanga ayi kuyindula mu bifuani bi Kibibila bintubila bakietu babaka mbombolo mu kuzibula ntim’awu kuidi Yave. Kheti mambu masa baluka ko, vayi babaka ndembama. Dedi, Ana wuba “beni mu kiunda” mu kibila ki mambu kaba viokila. Vayi bo “kasambila kuidi Yave, nandi wubaka ndembama,” kheti kasa zaba ko buidi mambu beni mankuiza sukila.—1 Samu. 1:10, 12, 18; 2 Koli. 1:3, 4.

Tomba lusalusu lu bakulutu ba kimvuka. Bawu balenda ba banga “kibuangu ki kusuamina phemu voti kibuangu ki kusuamina kivuka kingolo.” (Yesa. 32:2, nota.) Bawu balenda kukamba khomba yinkietu wulenda zabikisa mabanza maku ayi wulenda kuvana mbombolo.—Zinga. 17:17.

Ngie wulenda nunga kusadisa nnuni’aku kununga kifu ki kutalanga zivideo aziozio? Ḿba wulenda nunga. Kibibila kimmonisa ti muingi kununga diambu dimueka dimbi, “babuadi balutidi kena mutu wumueka.” (Mpovi 4:9-12) Batu balonguka beni batuba ti muingi wumueka va dikuela kanunga kifu ki kutalanga zivideo zimmonisa batu bambudana nyitu, bulutidi kusala mu kithuadi. Mu phila ayoyo bankuiza vutula lufiatu va dikuela diawu.

 Muingi kununga, vantombulu mutu widi kifu akiokio kubaka makani ma kubika kiawu. Nandi, wudinda lusalusu lu Yave muingi kanunga ayi wutomba lusalusu lu bakulutu ba kimvuka? (2 Koli. 4:7; Tiagu 5:14, 15) Wubaka makani ma kutatuka biuma bilenda kumvanga kubue bua mu ntambu awowo? Dedi, kuba keba keba bo kansadila internet voti biuma binkaka bilenda kumvanga kutala zivideo aziozio? (Zinga. 27:12) Nandi widi wukubama muingi kukikinina lusalusu luaku ayi kutubanga kiedika mu mambu moso? Boti ngete, buna ngie wulenda nunga kunsadisa.

Buidi wulenda vangila mawu? Mona kifuani akiki. Yaya Felicia wukuelana na yaya Ethan, vayi bo kaba kimuamu’ana, yaya Ethan wuba kifu ki kumonanga zivideo zimmonisa batu bambudana nyitu. Yaya Ethan kamonanga ko phasi kukoluka na nkazi’andi matedi phuila kambanga yi kuvutuka kubue tala zivideo aziozio. Nandi wutuba: “Yintubanga mamoso kuidi nkazi’ama. Mu luzolo, nandi wu kutsadisanga kutsikika zindilu ayi wukukhambanga buidi yidi mu kukuendila mu mambu amomo. Mvandi wu kutsadisanga kutula zindilu mu phila yi kusadila internet.” Kheti yaya Felicia wumbanga mu kiunda mu kuzaba ti nnuni’andi widi mayindu amomo, vayi nandi wutuba: “Mi kutatamana kuba mabanza amomo, mawu masinkuiza nsadisa ko kununga kifu akiokio. Ayi bo tunnunga kubakula mambu maphasi nandi kamviokila, buawu minu yimbelanga wukubama muingi kunsadisa.”

Kutubila mambu amomo, kusadisanga ko to nnuni widi kifu akiokio kubika kiawu. Vayi mvandi kunsadisanga nkazi kubue fiatila nnuni’andi. Kibila bo nnuni kadi wukubama muingi kuzabikisa phuila kambanga yi kuvutuka kubue vanga mawu. Ayi kuzabikisa vama kadi ayi mbi kadi mu kuvanga, mawu mansadisanga nkazi kabue mfiatila.

Ngie mvaku wulenda vanga mawu muingi kusadisa nnuni’aku? Boti ngete, ḿba mulenda tubila va kimueka matedi dilongi adidi. Makani maku mafueti ba, kubika kubue talanga zivideo aziozio ayi kuvana bivisa ti nkazi’aku kalenda bue kufiatila. Bika kuba mu nganzi mu kibila ki mabanza nkazi’aku kalenda ba. Vayi visa ti mambu wumvanganga mawu ma kumvanganga kubela abobo. Ayi ngie nkazi, makani maku mafueti ba ma kusadisa nnuni’aku kununga kifu akiokio ayi kumvana luaku muingi ka kumonisa bivisa ti wulenda kumfiatila. Mvandi wufueti vanga mangolo ma kuvisa kibila mbi, batu bambuilanga mu ntambu wu kumona zivideo aziozio ayi buidi kalenda nungina kifu akiokio. d

 Boti wummona boma ti benu kutubila mambu amomo buna munkuiza yambila, ḿba wulenda dinda lusalusu lu nkulutu wu kimvuka muingi kaba yinu bo munkuiza tubila matedi mambu amomo. Ayi zaba ti kheti mutu wununga kifu akiokio, valenda vioka thangu muingi kubue vutuka kumfiatila. Bika kuvonga, tomba bivisa bimmonisa ti nandi widi mu kubaluka. Ba mvibudulu, kibila bumviokila thangu dikuela diaku dilenda bueba dikinda.—Mpovi 7:8; 1 Koli. 13:4.

Nnuni’aku na kubue bua mu ntambu wu kumona zivideo aziozio, muna mansundula ti nandi kasa yongina ko mambu beni ayi mawu mansinkuiza dedukusu ko? Ndamba. Kibila boti nandi waba vanganga mawu mu mimvu miwombu, buna dilenda ba diambu diphasi kununga mawu. Diawu kheti wubika kumona zivideo aziozio mu mimvu miwombu, nandi kalenda bue bua mu ntambu awowo. Diawu muingi kanunga vantombulu kutsikika zindilu zinkuiza nsadisa. (Zinga. 28:14; Matai 5:29; 1 Koli. 10:12) Vala tombulu nandi kubalula phila’andi yi kuyindudila ayi “kulenda mambu mambi.” Dedi kumona zivideo zimmonisa batu bambundana nyitu voti kunyonya pheni’andi muingi kudukisa phuila yi kubundana nyitu. (Efe. 4:23; Minku. 97:10; Loma 12:9) Nandi widi wukubama muingi kuvanga mangolo moso amomo? Boti ngete, buna mambu beni malenda dedukusu. e

Vayi boti mutu wukuelana yaku kasimvanga ko mangolo ma kubika kifu kiandi? Boti buawu, buna ngie wulenda ba mu kiunda ayi nganzi. Vayi tomba ndembama yi ntima mu kubika mambu moso mu mioku mi Yave. (1 Pete. 5:7) Tatamana kufikama Yave mu nzila ndongukulu, nsambu ayi kuyindula mu mambu widi mu kulonguka. Bo wumvanga mawu, ba lufiatu ti Nzambi wunkuiza kufikama. Dedi bummonisina Yesaya 57:15, nandi widi wufikama kuidi batu “badi mintima mikofakana ayi bakikululanga,” muingi ku bavana ndembama. Vanga mangolo muingi kuba kisadi kimboti ki Yave. Tomba lusalusu lu bakulutu ba kimvuka ayi ba kivuvu ti yoso kua thangu, nnuni’aku kalenda balula mavanga mandi.—Loma 2:4; 2 Pete. 3:9.