1. Buidi ditoko dimueka kamonisina ti wuba kivuvu mu luvulubukusu?

 DITOKO dimueka bantedilanga Matthew wuba kimbevu kingolo kiaba tombulu bampasula khumbu ziwombu. Bo kaba sambuadi di mimvu, nandi ayi dikanda diandi baba landakana Broadcasting^®. Bo yawu yimana, batala video yi minkunga yaba monisa batu banyamba bo bavulubuka. b Bosi, Matthew wufikama matata mandi ayi wuba kamba: “Tata ayi mama, muidi mu kumona? Mawu mammonisa ti mi kufua, yala vulubuka. Benu mulenda kuthemina, kibila mamoso mala kuenda kuandi buboti. Wulenda yindula mayangi matata mandi baba bo bamona kivuvu ki luvulubukusu muan’awu kaba?

2-3. Kibila mbi dike diambu dinkinza kuyindula mu lukanu lu luvulubukusu?

² Khumbu zinkaka, dike diambu dimboti befu boso kuyindula mu zikhanu zidi mu Kibibila zintubila matedi luvulubukusu. (Yoa. 5:28, 29) Kibila mbi? Kibila, tusa zaba ko thangu mbi tulenda viokila mu mambu maphasi, dedi kuba kimbevu kingolo voti kufuilu mutu tunzolanga. (Mpovi 9:11; Yako. 4:13, 14) Kivuvu kitu ki luvulubukusu, ki tusadisanga kukindama bo tumviokila mu mambu maphasi. (1 Tesa. 4:13) Kibibila ki tuvana lufiatu ti Tat’itu yi diyilu wu tuzebi ayi wutuzolanga beni. (Luka 12:7) Yave mu kutuzaba buboti, wala tuvulubusa mu kimutu kitu ayi mu momawu mayindu tuba. Ayi mu kibila ki luzolo luandi, Yave wutu vana luaku muingi tuzinga mvu ka mvu!

³ Mu dilongi adidi, tunkuiza tubila theti kibila mbi tulenda fiatila mu lukanu lu luvulubukusu, bosi tunkuiza fiongunina buidi binongo bi Kibibila bilenda kindisila kiminu kitu mu matedi mambu madi masonama mu ntu diambu: “Khomb’aku  wala vulubuka.” (Yoa. 11:23) Bosi, tunkuiza longuka buidi tulenda kindisila lufiatu luitu mu luvulubukusu ti luala salama.

4. Muingi kufiatila mu lukanu ba tuvana, bivisa mbi tufueti ba? Sudikisa.

⁴ Muingi kukikinina mu lukanu ba tuvana, befu tufueti ba lufiatu ti mutu wukanikisa mawu, widi phuila ayi mangolo voti luaku lu kudukisa luawu. Tala kifuani akiki: Yindulabu boti nzo’aku yibe tuluka mu kivuka ayi nkundi’aku wu kukanikisa: ‘Minu yinkuiza kusadisa kutunga nzo’aku’. Nandi wuntubila mu lufiatu ayi ngie widi lufiatu ti nandi wala kusadisa. Ti nandi zebi kutunga ayi widi bisadulu muingi kutunga, buna ngie wala luta ba lufiatu ti nandi wala vanga mawu. Diawu ngie wisinkuiza ba ko divuda ti nandi wunkuiza kusadisa. Buabu, mbi tulenda tuba matedi lukanu lu Nzambi matedi luvulubukusu? Bukiedika ti nandi widi phuila ayi lulendu muingi kudukisa mawu?

5-6. Kibila mbi tulenda bela lufiatu ti Yave widi phuila yi kuvulubusa bafua?

⁵ Bukiedika ti Yave widi phuila muingi kuvulubusa bafua? Ngete, tuisi ko divuda mu mawu. Nandi wutuadisa batu muingi basonika mu Kibibila lukanu lu luvulubukusu. (Yesa. 26:19; Hose. 13:14; Nzai. 20:11-13) Yave wundukisanga mambu kankanikisanga. (Yosua 23:14) Yave wuntomba beni kuvulubusa bafua. Kibila mbi tulenda tubila mawu?

⁶ Yindula mambu Yobi katuba. Nandi wuba lufiatu ti kheti fuidi, Yave wala kumvulubusa. (Yobi 14:14, 15, nota.) Mawu mvandi Yave Nzambi kantomba kuvanga kuidi bisadi biandi bioso bamana fua. Ayi widi phuila muingi kuba vanga kubue zinga mu buvinha bumboti ayi mu mayangi. Abuabu, mbi tulenda tuba matedi bivevi na bivevi bi batu bakhambu baka luaku lu kulonguka kiedika matedi Yave? Nzambi yi luzolo wuntomba mvandi ku bavulubusa. (Mava. 24:15) Nandi wuntomba kuba vana luaku lu kuba bakundi bandi ayi bazinga mvu ka mvu va ntoto. (Yoa. 3:16) Bukiedika, Yave widi phuila yi kuvulubusa bafua.

7-8. Kibila mbi tulenda bela lufiatu ti Yave widi lulendu lu kuvulubusa bafua?

⁷ Bukiedika ti Yave mvandi widi lulendu lu kuvulubusa bafua? Ngete, tuisi ko divuda mu mawu! Kibila nandi widi “Nkua Ngolo Zioso.” (Nzai. 1:8) Nandi widi lulendu lu kutulula zimbeni ziandi zioso kubunda mvandi lufua. (1 Koli. 15:26) Tumbakanga khindusulu mu kuzaba mawu. Tala kifuani ki yaya Emma Arnold. Nandi ayi dikanda diandi baviokila mu zithotolo ziwombu mu mvita wummuadi wulutidi mu nza.” Muingi kukindisa muan’andi, mu kibila ki batu bafua kaba zolanga mu mvita wu nazi, Emma wutuba: Boti batu bafua balasa bue vutuka ko kuzinga, buna mawu mansundula ti mben’itu lufua lutidi mangolo kena Nzambi, vayi mawu masi ko makiedika. Vasi ko kiuma kilutidi mangolo kena Yave. Nkua ngolo zioso wuvanga luzingu, widi lulendu lu kuvulubusa baboso bafua.

⁸ Kibila kinkaka tulenda fiatila ti Nzambi wala vulubusa bafua kidi, nandi widi nduenga ka yisukanga ko. Nandi zebi dizina di kadika mbuetila. (Yesa. 40:26) Nandi mvandi wuntebuka moyo baboso bafua. (Yobi 14:13; Luka 20:37, 38), Nandi kalenda nunga kutebukila moyo bizizi biawu, kimutu kiawu, mambu bavanga mu luzingu ayi mambu bawu baba yindulanga, mu khambu vanga mangolo.

9. Kibila mbi ngie wididi lufiatu mu lukanu lu Yave matedi luvulubukusu?

 ⁹ Bukiedika, tulenda fiatila mu lukanu lu Yave matedi luvulubukusu, kibila tuzebi ti nandi widi phuila ayi lulendu muingi kudukisa mawu. Tala kibila kinkaka tulenda fiatila mu lukanu alolo: Yave mana vanga mawu. Mu thangu yikhulu, nandi wuvana mangolo kuidi batu, kubunda mvandi Yesu, muingi bavulubusa bafua. Ndoku tufiongunina binongu bitedi luvulubukusu Yesu kavanga bidi mu kapu 11 yi Yoane.

10. Mbi bimonika bo Yesu kaba samuna ku Betania ayi mbi kavanga? (Yoa. 11:1-3)

¹⁰ Tanga Yoane 11:1-3. Yindula mambu mamonika ku Betania ku tsuka mvu 32 T.K. Yesu wuba bakundi bafikama ku buala beni—ayi bakundi beni baba Lazalu ayi zikhomba ziandi zi bakietu, Malia ayi Malata. (Luka 10:38-42) Vayi Lazalu wuyiza bua kubela ayi zikhomba ziandi baba kuazuka beni. Diawu bafidila thumu kuidi Yesu, bo kaba ku khonzu yinkaka yi Yolidani ayi vaba tombulu kudiata bilumbu biodi muingi kutuka ku Betania. (Yoa. 10:40) Vayi kiadi ayi kiunda kuzaba ti, Lazalu wufua bo Yesu katambula thumu beni. Ayi kheti Yesu wuzaba ti nkundi’andi wufua, vayi nandi wutatamana vo kaba mu bilumbu biodi. Bosi wuvanga viagi muingi kukuenda ku Betania. Bo Yesu katuka, vavioka bilumbu binna tona Lazalu kafua. Yesu waba tomba kuzitisa Nzambi mu kuvanga diambu dituadisa ndandu kuidi bakundi bandi—Yoa. 11:4, 6, 11, 17.

11. Mbi tulenda longuka matedi bukundi mu kinongu akiokio?

¹¹ Kinongu akiokio, kitulonga diambu dinkinza matedi bukundi. Tala mambu mamonika, bo Malia ayi Malata bafila thumu kuidi Yesu. Bawu basa kundinda ko muingi kiza ku Betania, vayi batuba to ti: Nkundi’aku wunzolanga beni widi mu kubela. (Yoa. 11:3) Bo Lazalu kafua, Yesu wuba lulendu muingi kumvulubusa kheti ku kinanu. Vayi kheti bobo, nandi wusola kukuenda nati ku Betania muingi kuba na bakundi bandi Malia ayi Malata. Ngie widi nkundi mana kusadisa mu khambu kundinda lusadusu? Mawu ma kumonika, ngie wulenda ba lufiatu ti nandi wala kusadisa “mu thangu wumviokila mu ziphasi.” (Zinga. 17:17) Dedi Yesu, tulenda ba ntindu bakundi abobo kuidi bankaka! Buabu, ndoku tuvutuka mu kinongu tuidi mu kutubila ayi kumona mambu mamonika.

12. Mbi Yesu kakanikisa Malata ayi kibila mbi vaba tombulu kuba kiminu mu mawu? (Yoane 11:23-26)

¹² Tanga Yoane 11:23-26. Bo Malata kazaba ti Yesu waba belama kutuka ku Betania, nandi wuduma muingi kue ndengana ayi wutuba: “Ah Mfumu, boti wubedi vava khanu khomb’itu kasa fua ko.” (Yoa. 11:21) Bukiedika, Yesu khanu wununga kubelusa Lazalu. Vayi nandi waba tomba kuvanga diambu di kukuitukila. Nandi wunkanikisa: “Khomb’aku  wala vulubuka.” Mvandi wuvana Malata bibila binkinza muingi kafiatila lukanu beni, bo nandi wutuba: “Minu yidi luvulubukusu ayi moyo.” Nzambi wumvana lulendu muingi kavulubusa bafua. Mua thangu kumbusa, Yesu wuvulubusa muana kikhupa ayi wuvulubusa muana ditoko, ḿba wufua mu kiokiawu kilumbu. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Bukiedika ti Yesu kalenda nunga kuvulubusa mutu mavanga bilumbu binna tona kafua?

13. Dedi bummonisina Yoane 11:32-35, mbi Yesu kavanga bo kamona Malia ayi batu bankaka kudila? (Tala mvandi fikula.)

¹³ Tanga Yoane 11:32-35. Yindula mambu mamonika kuntuala. Malia, khomba yinkaka yi Lazalu wuyenda kue dengana Yesu. Nandi wutuba momawu mambu khomb’andi katuba: “Ah Mfumu, boti wubedi vava khanu khomb’itu kasa fua ko.” Nandi ayi batu bankaka baba va khonzo, baba beni mu kiunda. Bo kamona ayi kayuwa bidilu biawu, Yesu wuba beni mu kiunda. Mu kiadi ki bakundi bandi, Yesu mvandi wutona kudila. Nandi wuvisa phasi batu bammonanga bo bamfuilu mutu banzolanga. Ayi Yesu wuba phuila yi kumanisa kiunda kiawu!

14. Mbi tulenda longuka matedi Yave ayi phila Yesu kabela bo kamona Malia kudila?

¹⁴ Phila Yesu kabela bo kamona Malia kudila, ma tulonga ti Yave widi Nzambi yi kiadi. Kibila mbi tulenda tubila mawu? Dedi bo tumueni mu dilongi dibedi, Yesu wulandakana mu phila yivedila kifuani ki Tat’andi mu phila kaba yindudilanga ayi kaba tadilanga mambu. (Yoa. 12:45) Diawu, bo tuntanga phila Yesu kamonisina kiadi kuidi bakundi bandi baba mu kiunda ayi baba dila, tulenda ba lufiatu ti Yave Nzambi wummonanga kiadi bo kammona kiunda kitu ayi bidilu bitu. (Minku. 56:8) Bukiedika ti mawu masi kuvanga ko kufikama Nzambi yiwedi kiadi?

15. Dedi bummonisina Yoane 11:41-44, sudikisa mambu mamonika ku dibumbi di Lazalu. (Tala mvandi fikula.)

¹⁵ Tanga Yoane 11:41-44. Bo Yesu kavitila ku dibumbi di Lazalu, nandi wudinda muingi babotula dimanha dinneni diaba fuka dibumbi beni. Malata, kasa kikinina ko mu mawu kibila nandi wutuba ti nhitu yi khomb’andi yimatona kubola. Diawu Yesu wumvutudila:  “Minu yisa kukamba ko ti ngie kukikinina wala mona nkembu wu Nzambi?” (Yoa. 11:39, 40) Bosi Yesu wunanguna thalu ayi wuvanga nsambu vo vaba batu bawombu. Yesu waba tomba kuvana nzitusu yoso kuidi Yave mu mambu mamonika. Nandi wulosuka: “Lazalu, basika!” Ayi Lazalu wubasika! Va mesu ma batu, Yesu wuvanga mangitukulu maba monikina buka ti malendi ba ko.—Mona nota mu Kibibila ki kulongukila mu Yoane 11:17.

16. Buidi kinongu kidi mu buku yi Yoane kapu 11 kinkindisila lufiatu luitu matedi kivuvu ki luvulubukusu?

¹⁶ Kinongu kidi mu buku yi Yoane kapu 11, kinkindisa kiminu kitu mu kivuvu ki luvulubukusu. Buidi? Tebuka moyo mambu Yesu kakanikisa Malata: “Khomb’aku wala vulubuka.” (Yoa. 11:23) Dedi Tat’andi, Yesu widi phuila ayi lulendu lu kudukisa lukanu alolo. Matsuela mandi mammonisa ti nandi wuntomba kumanisa lufua ayi kiunda lufua luntuadisanga. Bo Lazalu kabasika ku dibumbi, Yesu wumonisa ti widi lulendu muingi kuvulubusa bafua. Mvandi tebuka moyo mambu Yesu kakamba Malata: “Minu yisa kukamba ko ti ngie kukikinina wala mona nkembu wu Nzambi?” (Yoa. 11:40) Befu tuidi bibila biwombo muingi kukikinina mu lukanu lu Nzambi ti luvulubukusu luala salama. Ayi buidi tulenda kindisila lufiatu luitu ti luvulubukusu luala salama?

17. Mbi tufueti tebukanga moyo bo tuntanga binongu bi luvulubukusu mu Kibibila?

¹⁷ Tanga ayi yindula mu batu bavulubusa mu thangu yikhulu. Kibibila kintubila matedi nana di batu bavulubusa. c Buidi wummuena kufiongunina buboti matedi binongu beni? Ngie kuvanga mawu, tebuka moyo ti bawu baba batu bakiedika—ayi mu bawu muba, babakala, bakietu ayi bana balezi. Mona mbi wulenda longuka mu bifuani biawu. Yindula  buidi kadika kifuani kimmonisina phuila ayi lulendu Nzambi kadi lu kuvulubusa bafua. Ayi bulutidi, yindula luvulubukusu lulutidi nkinza—lu Yesu. Ayi tebuka moyo ti bivevi bi batu, bata kimbangi matedi luvulubukusu luandi ayi mankindisa kiminu kitu.—1 Koli. 15:3-6, 20-22.

18. Buidi wulenda sadila buboti minkunga mintubila matedi kivuvu ki luvulubukusu? (Tala mvandi nota.)

¹⁸ Sadila buboti “minkunga” mintubila matedi kivuvu ki luvulubukusu. d (Efe. 5:19) Minkunga amiomio, minluta kindisanga kiminu kitu ti kivuvu ki luvulubukusu kidi kikiedika. Botula thangu muingi ku mikuwa. Yola miawu ayi visa tsundu yidi mu bikuma bidi mu minkunga bo mumvanga mbuongimininu va dikanda. Zaba buidi bu kuyodila miawu ayi yindula buidi miawu milenda kindisila lufiatu luaku ayi kunhikuna ntim’aku. Bosi bo wala viokila mu ziphasi voti kufuilu mutu wunzolanga, phevi yi Yave yala kusadisa kutebukila moyo minkunga amiomio, muingi kubomba ayi kukindisa.

19. Mbi tulenda yindula matedi luvulubukusu? (Tala quadro “ Mbi Ngie Wala ku Bakuvula?”)

¹⁹ Sadila mayindu maku. Yave wu tuvana luaku lu kuyindula mambu tuala mona mu nza yimona. Khomba mueka yinkietu wutuba: “Yimbotulanga beni thangu muingi kukiyindula mu nza yimona ayi thangu zinkaka yimbanga buka ti yidi mu kukuwa mfuku yi biteka ku paladizu.” Wukiyindula kudengana babakala ayi bakietu ba kiminu bantubila mu Kibibila. Nani wala tomba kudengana? Biuvu mbi wala ku bakuvula? Wukiyindula mvandi kuba va kimueka na batu bafua ngie waba zolanga—yindula bikuma bitheti wunkuiza bakamba, phila wunkuiza babumbila ayi phila wunkuiza didila mu mayangi.

20. Makani mbi tufueti ba?

²⁰ Tumvutulanga beni matondo mu lukanu Yave ka tuvana lu luvulubukusu! Tulenda ba lufiatu ti makani amomo madi makiedika, kibila Yave widi phuila ayi lulendu lu kudukisa mawu. Bika kadika mutu mu befu, kabaka makani ma kutatamana kukindisa kiminu kitu mu kivuvu akiokio kimboti beni. Befu kuvanga mawu, tuala fikama Nzambi wu tuvana lukanu alolo, ‘Batu tunzolanga bala vulubuka!’