1-2. Boti wukimuena ti wisi ko wukubama muingi kubotama, kibila mbi wulendi bela ko mu kiunda? (Tala foto va thonono levista.)

 BOTI ngie widi makani ma kubotama, buna makani mamboti wutsikika. Bukiedika ti ngie widi wukubama muingi kubotama? Boti ngie wunkikinina ti widi wukubama ayi bakulutu ba kimvuka mvandi bankikinina mawu, buna wukivana muingi wubotama mu lukutukunu lu mavula voti lu divula lunkuiza. Ngie kuvanga mawu, wala tambula lusakumunu mu kisalu ki Yave.

² Bamana kukamba ti vantombulu theti kubuela kukonzuka mu kiphevi ava wubotama? Voti ngie veka wubaka makani beni? Boti buawu, bika kuba mu kiunda. Kibila ngie wulenda nunga kudukisa makani amomo mankinza kheti widi ditoko voti kiboba.

3. Mbi dibakala di musi Etiope kayuvula Filipe ayi kiuvu mbi tulenda kuyikuvusa? (Mavanga 8:36, 38)

³ Tanga Mavanga 8:36, 38. Dibakala di musi Etiopi wuyuvula Filipi: “Mbi bikuthula nkaku muingi yibotama?” Dibakala adiodio wuba phuila yi kubotama. Vayi bukiedika ti nandi wuba wukubama muingi kuvanga diambu beni dinkinza?

4. Buidi dibakala di musi Etiopi kamonisina ti waba tomba kutatamana kulonguka?

⁴ Dibakala di musi Etiopi “wuyenda ku Yelusalemi muingi kubuongimina.” (Mava. 8:27) Ḿba nandi wuyiza kikinina malongi ma basi Yuda. Tuisi ko divuda ti nandi wulonguka matedi  Yave mu masonoko manlongo ma Kiebeleo. Kheti bobo, nandi waba tomba kubuela longuka. Ayi bo Filipe kandengana, mbi nandi kaba vanga? Nandi waba tanga mbikudulu yi Yesaya. (Mava. 8:28) Mawu maba mambu maphinda. Dibakala adiodio di musi Etiopi kabasa kuangalala ko to mu mambu kaba longuka, vayi nandi waba tomba kutatamana kulonguka.

5. Mbi tulenda longuka mu mambu dibakala di musi Etiopi kavanga?

⁵ Dibakala adiodio, waba lundanga “kiuka kioso ki mfumu yinkietu musi Etiopi.” (Mava. 8:27) Ḿba nandi wuba biyeku biwombo, vayi kheti bobo, wubotula thangu muingi kubuongimina Yave. Ayi nandi kasa kuangalala ko to mu kulonguka kiedika vayi wusadila mambu kaba longuka. Diawu kavangila viange muingi kubuongimina Yave ku tempelo ku Yelusalemi. Viage ayoyo, yaba tombulu thangu ayi zimbongo, vayi dibakala adiodio kasa bika ko mambu amomo mantula nkaku, muingi kubuongimina Yave.

6-7. Buidi luzolo dibakala di musi Etiope kaba mu Yave lutatiminina kukonzuka?

⁶ Dibakala adiodio di musi Etiope wulonguka kiedika kinkaka kimona ayi kimueka mu kiedika beni kiba ti Yesu widi Mesia. (Mava. 8:34, 35) Nandi wuyituka beni kuzaba mambu Yesu kamvangila. Mbi nandi kavanga? Ḿba nandi wutatamana mu mambu basi Yuda baba kikininanga. Diawu luzolo luandi mu Yave ayi mu Muan’andi lubuelimina. Nandi wubalula mambu mawombo mu luzingu luandi ayi wubaka makani ma kubotama muingi kuba nlandikini wu Yesu Klisto. Filipe wumona ti dibakala adiodio, wuba wukubama diawu kambotikila.

⁷ Ngie kulandakana kifuani ki dibakala di musi Etiopi, buna ngie wulenda ba wukubama muingi kubotama. Ayi wulenda tuba mu lufiatu: “Mbi bi kuthula nkaku muingi yibotama?” Ndoko tumona mua mambu wulenda vanga muingi wutatamana kulonguka, kusadila mambu wunlonguka ayi kutatamana kukonzuka mu luzolo lu Nzambi.

8. Mbi Yoane 17:3 yintuba matedi mbi wufueti vanga?

⁸ Tanga Yoane 17:3. Bukiedika ti mambu Yesu kasadila mu matangu amomo, mawu ma kusadisa kulonguka Kibibila? Mawu mamonikina kuidi batu bawombo. Vayi bukiedika ti mambu beni malenda ku tusadisa tutatamana kulonguka? Ngete. Befu tualasa vonga ko “kuzaba . . . Nzambi yimueka to.” (Mpovi 3:11) Befu tuala tatamana kulonguka mvu ka mvu. Bo tunluta longuka, buawu tunluta fikimininanga Yave.—Minku. 73:28.

9. Mbi tufueti vanga bo tummana kulonguka malongi matheti ma Kibibila?

 ⁹ Kulonguka matedi Yave, kuntoninanga mu malongi matheti. Mu nkanda kasonikina kuidi basi Ebeleo mvuala Polo wutubila matedi malongi matheti Kibibila kinlonga na “mambu mamfunu.” Nandi kasa lenza ko “malongi matheti”, vayi wudedikisa malongi beni na leta yintuadisanga ndandu kuidi muana tsombi. (Ebe. 5:12; 6:1) Vayi nandi mvandi wulubula Baklisto boso batatamana kubuela longuka malongi matheti ayi mambu maphinda ma Kibibila. Ngie wumana ba phuila yi kulonguka mambu ma phinda ma Kibibila? Ngie widi makani ma kutatamana kulonguka matedi Yave ayi zikhanu ziandi, muingi wutatamana kukonzuka mu kiphevi?

10. Kibila mbi bawombo bammuenanga phasi kulonguka?

¹⁰ Dimbanga diambu diphasi kuidi befu bawombo kulonguka. Abu ngie? Bukiedika ti ngie wulonguka mu kikola buidi bu kutangila muingi wubaka ndandu? Ngie waba zolanga kulonguka ayi kubaka ndandu mu mambu waba longukanga? Voti ngie waba yindulanga ti wisi ko wufuana muingi kulonguka mambu madi mu zibuku? Boti buawu, bawombo mvandi banyindudilanga abobo. Vayi Yave kalenda kusadisa. Kibila nandi widi wusonga ayi widi Nlongisi wulutidi ngie wulenda baka.

11. Buidi Yave kammonisinanga ti widi “Nlongisi Wulutidi”?

¹¹ Yave wu yitedilanga “Nlongisi Wulutidi.” (Yesa. 30:20, 21) Nandi widi mvibudulu, nkua mamboti ayi Nlongisi wunduenga. Yave wuntsikikanga thalu mu zikhadulu zimboti zi minlonguki miandi. (Minku. 130:3). Ayi nandi ka tudindanga ko tuvanga mambu makhambulu mu kitesu kitu. Tebuka moyo ti, nandi wu tuvana na nkhailu wu tonzu. (Minku. 139:14) Diawu tuididi phuila yi kulonguka. Ayi Mvang’itu wuntomba tutatamana kulonguka—ayi tubaka ndandu mu mawu. Diawu yidi mbonosono yi nduenga “kutatamana kulonguka” kiedika ki Kibibila. (1 Pete. 2:2) Tsikika makani wulenda dukisa ayi vanga thuadusulu yi kutanga ayi kulonguka Kibibila kadika kilumbu. (Yosua 1:8) Mu lusalusu lu Yave, ngie wala zola kutanga ayi kulonguka matedi nandi.

12. Kibila mbi tufueti sikikila thalu mu Yesu mu ndongukulu’itu?

¹² Botulanga thangu muingi wuyindula matedi luzingu lu Yesu ayi kisalu ki kusamuna kavanga. Kulandakana zithambi zi Yesu didi diambu dinkinza muingi kusadila Yave, bulutidi mu bilumbu abibi zitsuka. (1 Pete. 2:21) Yesu wukamba minlandikini miandi ti bala viokila mu ziphasi. (Luka 14:27, 28) Vayi kheti bobo, Yesu wuba lufiatu ti minlandikini miandi, bala tatamana kumonisa kiminu mu Nzambi. Ayi mawu bavanga. (Yoa. 16:33) Longuka matedi luzingu lu Yesu ayi tsikika makani muingi kulandakana kifuani kiandi kadika kilumbu mu luzingu luaku.

13. Mbi wufueti tatamana kudinda Yave ayi kibila mbi?

¹³ Kuba nzayilu disi ko to diawu diambu dinkinza. Diambu dilutidi nkinza didi, phila yawu yi tusadisila kubuela longuka matedi Yave ayi kukuna zikhadulu dedi luzolo ayi kuba kiminu mu nandi. (1 Koli. 8:1-3) Bo wuntatamana kulonguka, dinda Yave ka kusadisa kubuela ba kiminu. Kibila nandi wuntambudilanga minsambu mitu. (Luka 17:5). Kuba kiminu kikiedika kinkuizilanga mu nzailu yi Nzambi, yawu yala kusadisa kukonzuka mu kiphevi.—Yako. 2:26.

14. Buidi mvuala Petelo kamonisina nkinza wu kusadila mambu tunlonguka? (Tala mvandi fikula.)

¹⁴ Mvuala Petelo wumonisa nkinza wu kulandakana  Yesu ayi kutatamana kusadila mambu kalonguka. Nandi wutubila matedi Nowa. Yave wukamba Nowa ti wunkuiza tulula batu mu bilumbu binani, mu khuka minlangu. Kuzaba ti Yave wunkuiza tulula batu mu khuka minlangu, bakana ko to mawu maba tombulu muingi Nowa ayi dikanda diandi bavuka. Mona ti Petelo waba tubila bilumbu kumbusa, ava khuka minlangu ayi ava “batunga nzaza.” (1 Pete. 3:20) Bukiedika, Nowa ayi dikanda diandi basa kuwa ko to mambu balonguka, vayi basadila mawu mu kutunga nzaza. (Ebe. 11:7) Mvuala Petelo wudedikisa mambu Nowa kavanga na mbotumunu bo katuba: “Kubotama kuidi beni tsundu ayi mvandi kumuvukisa bubu.” (1 Pete. 3:21) Mu phila ayoyo, tulenda dedikisa kisalu widi mu kuvanga ki kukubama muingi kubotama, na kisalu Nowa ayi dikanda diandi bavanga muingi kutunga nzaza mu mimvu miwombo. Buabu, mbi wufueti vanga muingi wubotama?

15. Mbi bintombulu muingi kunhongina masumu mu bukiedika?

¹⁵ Diambu ditheti tulenda vanga didi, kunhongina mu bukiedika masumu mitu. (Mava. 2:37, 38) Befu kunhongina mu bukiedika, tuala balula mambu mawombo mu luzingu luitu. Ngie wumana bika mambu moso manhongisanga Yave dedi: Mambu ma butsuza, kunua tsunga yi mayilu, kutuba mafunza voti mambu makhambu fuana? (1 Koli. 6:9, 10; 2 Koli. 7:1; Efe. 4:29) Boti wununginiabu ko, tatamana kuvanga mangolo. Yoluka na nlongisi’aku wu Kibibila voti dinda kuidi bakulutu ba kimvuka muingi ba kusadisa ayi ba kuvana thuadusulu. Ayi boti wunzinganga na matata maku, wuba dinda lusalusu muingi ba kusadisa wubika bifu bioso bimbi bilenda kutula nkaku muingi wubotama.

16. Mbi bintombulu muingi kuba thuadusulu yimboti yi kiphevi?

¹⁶ Nkinza mvandi kuba thuadusulu yimboti yi kiphevi. Mawu mansundula, kulandakananga zikhutukunu ayi kuvananga mimvutu. (Ebe. 10:24, 25) Ngie kuba nsamuni, vanganga mangolo ma kubasikanga mu kisalu ki kusamuna. Ngie kuluta kukivana mu kisalu akiokio, buawu wala luta zodila kisalu beni. (2 Timo. 4:5) Boti widi ditoko  ayi wunzinganga na matata maku, wukiyuvusa: ‘Bukiedika ti matata mami bafueti kuthebulanga moyo ti yifueti landakana zikhutukunu ayi kubasika mu kisalu ki kusamuna? Voti, minu veka yintuamanga ntuala muingi kuvanga mawu?’ Kuvanga mawu mukhambu lukuiku, yidi mbonosono ti ngie widi kiminu, wunzolanga ayi wuntondanga Yave Nzambi. Mawu madi makaba ma nzitusu ayi nkhailu ngie wumvana kuidi Yave. (2 Pete. 3:11; Ebe. 13:15) Minkhailu mioso wumvana mukhambu lukuiku, minkuangidikanga Nzambi. (Dedikisa mawu na 2 Kolinto 9:7.) Tumvanganga mawu, kibila tunzolanga kuvana Yave mamoso tulenda nunga mu kisalu kiandi.

17-18. Khadulu mbi yilutidi yala kusadisa kubotama ayi kibila mbi? (Zingana 3:3-6)

¹⁷ Bo wuntatamana kukonzuka mu kiphevi nati wala botama, ngie wala viokila mu ziphasi. Batu bawombo balenda kuvueza, bankaka balenda kukuamisa voti kukutota. (2 Timo. 3:12) Bo wumvanga mangolo muingi kubika bifu bimbi, mawu masinsundula ko ti walasa bue vanga ko zinzimbala beni. Ḿba khumbu zinkaka ngie wulenda kuazuka voti kuba fiti mu kuyindula ti ngie wisinkuiza nunga ko. Buabu mbi bilenda kusadisa kununga? Ngie fueti kuna khadulu yilutidi—luzolo mu Yave.

¹⁸ Luzolo mu Yave, yawu khadulu yilutidi ngie wulenda kuna. (Tanga Zingana 3:3-6.) Luzolo lungolo mu Nzambi, lulenda kusadisa kununga ziphasi. Kibibila kintubila matedi luzolo Yave kadi mu bisadi biandi. Luzolo alolo, luawu lu kumvanganga kubika kuekula bisadi biandi, ayi kutatamana kuba zola. (Minku. 100:5) Ayi ngie wuvangulu mu kifuani ki Nzambi. (Ngene. 1:26) Vayi buidi wulenda landikinina ntindu luzolo alolo?

19. Buidi wulenda vutudila matondo mu mamoso Yave kama kuvangilanga? (Ngalatia 2:20)

¹⁹ Vutulanga matondo. (1 Tesa. 5:18) Kadika kilumbu, wukiyuvusa: ‘Buidi Yave ka kumbonisinanga luzolo?’ Bosi vanga mangolo muingi kuvutudila Yave matondo mu nzila nsambu ayi tubila mambu mankinza nandi kamana kuvangila. Mona phila Yave ka kumonisinanga luzolo ayi ka kutuadisilanga dedi bo mvuala Polo kaba muenanga phila Yave kaba kunsadisilanga. (Tanga Ngalatia 2:20.) Wukiyuvusa: ‘Bukiedika ti minu yintomba kumonisa luzolo luama mu Yave?’ Luzolo mu Yave luawu luala kusadisa kununga zithotolo ayi  mambu widi mu kuviokila mu luzingu. Luzolo beni luala kusadisa kuba thuadusulu yimboti yi kiphevi ayi kumonisanga luzolo ngie widi mu Tat’aku yi diyilu kadika kilumbu.

20. Mbi bintombulu muingi kukivana kuidi Yave ayi kibila mbi makani amomo madidi nkinza?

²⁰ Khumbu zinkaka, luzolo luaku mu Yave luala kusadisa kunzibudila ntima mu nsambu, muingi kundinda mambu ngie wunluta tomba. Mu phila ayoyo, ngie wala kukivana kuidi Yave. Ayi tebuka moyo ti, ngie kukivana kuidi Yave, wulenda baka kivuvu kimboti, ki kuba kisadi kiandi kikuikama mvu ka mvu. Kukivana kuidi Yave, kunsundula kunsadila mu ntima woso, kheti tumviokila mu mambu maphasi voti mamboti. Ayi valasa bue tombulu ko muingi wubue botama. Bukiedika, kubaka makani amomo masi ko mambu ma kusakana. Buabu, tala diyindu adidi: Ngie wunkuiza baka makani mawombo mu luzingu luaku ayi makani mankaka mankuiza ba mamboti. Vayi mawu malasa dedakana ko na makani ma kukivana kuidi Yave mu luzingu luaku loso. (Minku. 50:14) Satana wala tatamana kuvanga mangolo muingi kudekula luzolo luaku mu Yave, muingi wubika kunsadila. Vayi kawubika Satana ka kununga! (Yobi 27:5) Luzolo luaku mu Yave luawu luala kusadisa kutatamana kuzingila mu phila yikuikama ayi kuluta fikama Tat’aku yi diyilu.

21. Kibila mbi tulenda tubila ti kubotama yisi ko tsukulu, vayi yidi thonono?

²¹ Ngie kumana kukivana kuidi Yave, yoluka na bakulutu ba kimvuka muingi wuzaba diambu mbi dinkaka dinkinza fueti vanga. Tebukanga moyo ti, kubotama yisi ko tsukulu, vayi yidi thonono. Yidi thonono yimboti muingi kusadila Yave. Diawu, kindisa luzolo luaku mu Tat’aku bubu. Tsikika makani mankuiza kusadisa kubuela luzolo luaku mu Yave kadika kilumbu. Mu phila ayoyo, mawu mala kusadisa kubotama. Ayi akiokio, kiala ba kilumbu ki mayangi. Vayi bika kuzimbakana ti, yidi to thonono. Bika luzolo luaku mu Yave ayi mu Muan’andi, lutatamana kukonzuka mvu ka mvu!