Paul: Befu tuba beni mu mayangi! Mu Ngonda Kumi Mueka mvu 1985, befu tutambula kiyeku kitu kitheti ki kisalu ki misioni—ku tsi Libéria ku África. Viao tumaka yibetila ku Senegal. Yaya Anne wutuba: “Bo vankuiza vioka kilokula kimueka tunkuiza vitila ku Libéria.” Vayi tuyuwa ndubu yituba: “Batu bankuenda ku Libéria bafueti kuluka mu viao. Mua batu baba tomba kuvokuna luyalu diawu ba tukandimina tubika kuenda ku Libéria.” Mu kumi dibilumbu bilanda, befu tuba ku nzo zikhomba baba zi missionário ku Senegal ayi tuyuwa zisangu zifumina ku Libéria ti, baba vonda batu ayi ntinu wukandimina muingi batu babika kubasika mu zinzo. Bo bamanga kutumukina, baba vonda.

Anne: Befu tuba batu ba keba keba. Ayi tona mu bumuana, minu yiba wuzabakana mutu ke boma. Ayi kheti bo yintaba estrada, yimbanga mu boma. Vayi kheti bobo, tuba bakubama muingi kuvitika kiyeku kitu ki kukuenda ku Libéria.

Paul: Anne ayi minu tubutukila ku Inglaterra ayi mavula mitu maba disuasana di kinanu mu nana di zi Quilômetros. Befu babuadi, tutona kisalu ki ntuami ntuala bo tumanisa ensino médio. Matata mami ayi mama Anne, ba tubuela mioku ayi ba tukindisa mu kisalu akiokio. Bo yiba 19 di mimvu, yiba luaku lu kusadila ku Beteli ayi Anne mvandi wukota ku Beteli bo tukuelana mu mvu 1982.

Anne: Befu tuzola kusadila ku Beteli, vayi tuaba luta tomba kusadila kuma kuke beni tsatu. Kusala va kimueka na zikhomba baba zi missionário ku Beteli, ku tukindisa beni. Befu tunata mambu amomo mu nsambu khumbu ziwombu va builu mu mimvu mitatu. Tuyangalala beni bo ba tutumisa mu mvu 1985 muingi kukota kikola ki Ngiliadi ki turma 79. Ayi tuyangalala bo ba tufila ku África, tsi Libéria.

Paul: Befu tumaka mu viao yitheti yaba kuenda ku Libéria ayi batu baba beni mu boma kibila baba kandimina kubasika mu zinzo yibuilu. Mu kibila ki boma batu baba, bo dikalu dimueka ditula biyoku, batu batenduka ayi batina. Muingi kulembika boma buitu, tuaba tanganga buku yi Minkunga  kadika builu. Befu tuaba zolanga beni kiyeku kitu. Anne waba vanganga kisalu ki kusamuna vayi minu yaba salanga ku Beteli va kimueka na yaya John Charuk. a Yilonguka mawombu na khomba ayoyo, kibila nandi wuzinga mimvu miwombu ku Libéria ayi wuzaba buboti bikaku ayi mambu maphasi zikhomba baba viokila.

Anne: Kibila mbi befu tufika zodila tsi Libéria? Mu kibila ki zikhomba zitu. Bawu baba beni luzolo ayi baba bakuikama. Tumona luzolo lu kikhomba ayi bawu bayiza ba dikanda ditu dimona. Malongi mawu mamboti, ma tukindisa. Ayi tuaba zolanga kusamuna ku kizunga akiokio. Batu baba beni phuila yi kukuwa diambu di Nzambi. Ayi Khumbu zinkaka baba tubilanga mawu mu zinzila. Diawu, diabasa banga ko diambu diphasi kukoluka yawu. Tuba beni minlonguki miwombu mi Kibibila ayi tuabasa nunganga ko kulonguka na baboso. Bukiedika, kiba kizunga kimboti!

Paul: Mu mvu 1989 bo vavioka mimvu minna, tuba mu mua ndembama. Vayi mambu mabaluka bo vamonika masodi bazungidila kibuangu kiba Beteli, mu kilumbu ki 2 Ngonda Yisambuadi mvu 1990. Mu zingonda zitatu, tusa nunga ko kuyoluka na batu ba zitsi zinkaka kubunda mvandi basi dikanda ditu. Kuba beni buphunya, bidia biluelu ayi bakietu bawombu baba kuika kubundana nyitu. Mambu amomo maphasi, matatamana mu 14 di mimvu ayi ziphasi zibuelama beni mu tsi.

Anne: Mimvila minkaka baba nuana ayi baba ku yivondasana. Mu zinzila zioso, muba masodadi. Bawu baba ayi mata, phila bavuatila yiba yi boma, baba kotanga mu kadika nzo ayi kunata kioso kiuma bantomba. Bawombu mu bawu baba vondanga batu dedi bo bamvondilanga zitsusu. Kuba makhuku ma batu bavonda mu zi control ayi kundeku Beteli. Zikhomba zinkaka zikuikama baba vonda kubunda mvandi zikhomba wadi baba mu kisalu ki misioni.

Zimbangi ziwombu zi Yave batula luzingu luawu va kingela, muingi kusueka zikhomba zi mimvila minkaka baba tomba kuvonda. Zikhomba baba mu kisalu ki misioni ayi zikhomba ku Beteli, mvawu bavanga mawu. Bawombu mu zikhomba batambula ku Beteli, baba lalanga ku kibanga, bankaka kuwanda kibanga ayi bankaka mu bivinga na zikhomba. Befu tuyamba dikanda dimueka diba sambuadi di batu ku kivinga kitu.

 Paul: Kadika kilumbu, masodi baba tombanga kukota muingi kumona boti vadi batu tusueka. Befu tuba zikhomba zinna baba kengidilanga: Babuadi baba va nela ayi babuadi baba va muelu. Zikhomba baba kengidila muelu, ba kuviasa mioku kuntuala, buna mamoso make kuandi buboti. Vayi ba kuviasa mioku kumbusa, buna zikhomba bake va nela, bafueti kuenda mu thinu muingi kuelubula zikhomba bake mu bivinga muingi basuama.

Anne: Kilumbu kimueka, zikhomba basa nunga ko kutula nkaku muingi masodi kukota ku Beteli. Minu ayi khomba mueka yinkietu, tukota ku kikozu, tuzibika muelu ayi yisueka khomba beni mu armário yiba kuna. Masodi baba na mata, bandandakana nati kuyilu kibanga. Bawu babunda muelu mu nganzi. Paul wuba kamba “nkazi’ami ke ku kikozu.” Bo yaba ludika armário khomba kasuamina, yitula lusuku, diawu yikadila nkadu kisina. Ayi mawu mavanga bawu kuyindula ti diambu yaba sueka. Mu kibila akiokio, yitona kutitubuka mu kibila ki boma. Diawu yiyindudila, buini yintonina kuzibudila muelu? Minu yisambila kusi ntima ayi yidinda lusalusu lu Yave. Bosi yizibula muelu ayi yiba bila. Vayi wumueka mu bawu, wusa khumbakana ayi wuyenda kue fuandubula armário. Nandi wuyituka beni bo kamanga kue batu kuna ni mutu. Diawu bayendila mu bivinga binkaka ayi mu bisuekulu banlundilanga biuma. Vayi kheti bobo basa kue bata ko ni mutu.

Paul: Khumbu ziwombo tuabasa banga ko ni kiuma ki kudia yimeni, vayi buongimini yi dikanda di Beteli vameni, yiba buka kafi. Befu boso tuzaba ti kutanga ayi kulonguka Kibibila, kunkuiza tuvana mangolo muingi kununga kadika kilumbu.

Boti bidia ayi nlangu bimana, khanu mawu ma tuvanga kubasika muingi ka bitomba. Ayi khanu tutula luzingu lu zikhomba tuaba sueka va kingela. Vayi khumbu ziwombo Yave wu tuvana biuma biaba tombulu mu thangu yifuana ayi wu tusadisa kuba bavumbama.

Bo ziphasi ziaba luta buelama mu nza, kiedika ki Kibibila kiaba luta kienzuka. Khumbu ziwombo zikhomba zitu, baba tinanga muingi kuvukisa luzingu luawu. Vayi kiminu kiawu kitatamana kuba kingolo. Bankaka batuba ti mambu baba viokila maba “khubumunu yi ziphasi zingolo ziaba kuiza kuntuala.” Bakulutu ba kimvuka mu kibakala ayi zikhomba zinkaka zi matoko, batuama ntuala muingi kusadisa zikhomba. Bo baba tinanga, zikhomba baba kutakananga muingi kusamuna ayi kuvanga zikhutukunu, mu bibuangu bakubika kunsitu. Zikhutukunu ziba khindusulu kuidi zikhomba ayi kusamuna kuba sadisa kununga mambu baba viokila. Bo tuaba kabulanga bidia, bikhutu ayi biuma binkaka, zikhomba ziwombo badinda zitsaku muingi kutula bilongulu kubika kuandi bikhutu. Bukiedika, mambu amomo ma tusadisa beni. Batu bamona ti Zimbangi zi  Yave baba disuasana, kibila baba luzolo ayi mayangi makiedika bawu yi bawu kheti mu thangu ayoyo yi ziphasi. (Mat. 5:​14-16) Luzolo lu kikhomba, luvanga masodi mankaka baba buphunya kuba Zimbangi zi Yave.

Paul: Khumbu zinkaka, tuaba basikanga ku Libéria. Khumbu zitatu tusa kala ko beni nkulu. Vayi mu zikhumbu zinkaka, tubasika khumbu wadi mu mvu. Khomba mueka wuba mu kisalu ki minsioni mu bukhufi wutubila buboti mabanza mitu. Nandi wutuba: “Ku Ngiliadi, tulonguka ti mu kiyeku kitu tufueti zola zikhomba zitu mu ntima woso. Diawu tuba mu kiunda kubika zikhomba zitu mu mambu maphasi baba viokila. Tuyangalala beni kubuela mioku zikhomba ku Libéria mu zitsi zibelama tuba.

Anne: Mu Ngonda Yintanu mvu 1996, befu banna tuba mu dikalu di filiali, muba zi documento zinkinza. Kuaba tombulu kudiata 16 kilometro muingi kutuka ku divula dinkaka diba nsika. Vayi mu thangu ayoyo, bataka kibuangu tuba. Masodi batona kubasula kuyilu ayi ba tutedimisa. Bakulula befu batatu mu dikalu ayi banata Paul mu dikalu beni. Tuaba kuazuka beni vayi mu kinzimbukulu tumona Paul va kimueka na batu bankaka ayi mbulu’andi yaba kumba menga. Mu kibila ki divunza, befu tumuena ti bambasula. Vayi bakana ko mawu mamonika. Disodi dimueka wumpusa kunganda dikalu diawu kaluadila vayi yisa ba ko mbeza yineni.

Vamonika dikalu di masodi diaba vioka muba batu baba binya biboma. Befu tuaba tomba kukota ku khati vayi kusa ba ko phuasa. Diawu tulelimina to. Motorista waba diatisa diawu mu thinu ayi tubina bua. Diawu tundinda muingi katelimisa dikalu beni vayi nandi kasa mavanga ko. Diawu tukindimina to vayi nati tutuka nyitu yiba beni khienzu.

Paul: Bikhutu biba yitu mu nyitu bimana kubakuka. Befu tuyitalasana ayi tuyiyuvusa: Buidi tube vukila? Tulala va kibuangu kimueka vaba helicóptero yiwala zitsoto. Diawu di tunata ku Serra Leoa mu kilumbu kilanda. Befu tuvutula matondo mu kuvuka vayi tuaba kuazuka beni mu kibila ki zikhomba tubika ku Libéria.

Anne: Tuvitila ku Beteli yi Serra Leoa, mu nsika ayi tutambula lukiebu lumboti. Vayi yitona kuyindulanga mambu moso maphasi tuviokila. Bilumbu bioso, yaba banga mu boma ayi kuyindula ti vankuiza monika diambu dimbi. Ayi yabasa nunganga ko kutsikika mayindu mami. Yibuilu yaba susukanga mu kuyindula ti, diambu dimbi dinkuiza monika. Diba diambu diphasi kuvumuka. Diawu Paul kaba kutsimbilanga mu koko ayi waba sambilanga yama. Tuaba yolanga minkunga nati boma buama bummana. Minu yaba muena ti, yenlawuka ayi yisa ba ko wufuana muingi kutatamana mu kisalu ki minsioni.

Yizimbakananga ko mambu mayiza monika. Mu yoyawu sabala tutambula zi levista wadi. Yimueka mu levista beni yiba Despertai! yi kilumbu 8 Ngonda Yinsambanu, mvu 1996. Yidi ntu diambu: “Como lidar com a síndrome do pânico.” Mambu yitanga matsadisa kuvisa mambu maba kumbonikina. Levista yinkaka yiba Kibanga ki Nsungi yi kilumbu 15 Ngonda Yintanu, mvu 1996 kiba ntu diambu: “Como Obtêm Essa Força?” Kibanga ki Nsungi beni, kiba fikula yi kiphepheli kiba mavavu mabela. Kiawu kisudikisa ti, dedi bo kiphepheli kilenda tatiminina kudia ayi kudumuka kheti mavavi mabela, befu mvitu mu lusalusu lu phevi yinlongo yi Yave, tulenda nunga kusadisa bankaka kheti bo tumviokila mu mambu maphasi. Yave wuphana bio yaba tomba mu nzila malongi amomo. (Mat. 24:45) Kufiongunina ayi kusueka malongi ma phila ayoyo matsadisa. Buviokila thangu mambu yaba viokila mamana.

Paul: Bo tuaba vutukanga ku Libéria, tuaba kuangalalanga beni. Kutsuka mvu 2004, tuaba belama kudukisa 20 di mimvu mu kisalu ki thangu ka thangu. Mvita wumana. Ayi filiali yibaka makani ma kutunga bibuangu binkaka. Vayi mu kinzimbukulu tubue tambula kiyeku kimona.

 Befu tuaba zolanga zikhomba ku Libéria. Bawu baba dikanda ditu—ayi tuabasa tomba ko kuba bika. Bo tuyenda ku kikola ki Ngiliadi, tubika makanda mitu ayi tumona lusakumunu lu Yave mu mambu amomo. Diawu tubela bakubama muingi kubue vanga mawu. Kiyeku tutambula kiba, kukuenda ku Gana.

Anne: Befu tudila bo tuaba bika tsi yi Libéria. Vayi tuyituka bo yaya Frank, khomba yinkulutu ka tukamba: “Benu lufueti ku tuzimbakana!” Mbi kaba tomba kutuba? Nandi wusudikisa: “Tuzebi ti benu lulendi ku tuzimbakana ko, vayi sikikanu mayindu minu mu kiyeku kimona. Kiawu kidi ki Yave diawu kiebanu buboti zikhomba badi kuna.” Mambu khomba katuba ma tusadisa kuba bakubama muingi kuvanga bakundi bamona ku tsi ayoyo bakhambu tuzaba ayi mamoso maba mamona kuidi befu.

Paul: Vasa vioka ko beni thangu, befu tuzola dikanda ditu di kiphevi ku Gana. Kuawu kuba beni zikhomba! Tulonguka beni mu lukuikumunu ayi kiminu ki bakundi bitu. Diawu bo tusadila kuna 13 di mimvu, tutambula kiyeku kinkaka. Ba tutumisa muingi kusadila ku filiali yi Quênia. Kheti tubue bika bakundi ba luzolo mu kibila ki kiyeku akiokio, befu tubue mona luzolo lu kikhomba ku Quênia. Ku Quênia, kuba kisalu kiwombo ki kuvanga dedi ku Gana ayi ku Libéria.

Anne: Mu luzingu luama, yiviokila mu mambu mawombo maphasi. Ayi khumbu zinkaka yaba banga beni mu boma. Bo tunzingila mu bibuangu bimmonika mambu maphasi, mawu malenda ku tuvanga kukuazuka beni voti kubakana kimbevu. Tulendi temina ko Yave ka tuvukisa mu mambu amomo. Ayi nati bubu, bo yinkuwa zikhumbulu yimbanga beni mu boma. Vayi yilonguka kufiatilanga mu lusalusu Yave ka kumphananga, mu nzila zikhomba ziama. Ayi bo tuntatamananga kulonguka, kusambila, kukuenda mu zikhutukunu ayi kusamuna, Yave wutusadisanga kutatamana mu kiyeku kitu.

Paul: Bankaka balenda kukuvula, “Ngie wunzolanga kiyeku kiaku?” zitsi zilenda ba kitoko vayi mu kinzimbukulu mambu malenda baluka. Diawu, mbi bilutidi nkinza mu befu? Zikhomba zitu. Kheti befu boso tuyizila mu makanda ayi bibuangu biviakana, befu boso tuidi momawu mayindu matedi Yave. Befu tuyindula ti tuyenda muingi kuekindisa zikhomba vayi bawu ba tukindisa.

Kadika khumbu tuntambula kiyeku kimona, befu tummonanga luzolo lu kikhomba. Bo tuntatamana mu khati kimvuka ki Yave, befu tuidi dikanda ayi kibuangu. Tuidi lufiatu ti, befu kutatamana kufiatila Yave, nandi wala tukindisa mu kutadila zitsatu zitu.—Fil. 4:13.