1. Kiyeku mbi Yave kavana matata?

YAVE wuvanga bakuela batheti na tsatu yi kubuta bana. Diawu Kibibila kintubila: “Bana badi kiuka kimbanga kuidi Yave.” (Minkunga 127:3) Mbi mawu mansundula? Yindula boti nkundi’aku be kudinda muingi wunlundila zimbongo ziwombo. Buidi wunkuiza muena mambu amomo? Ḿba wunkuiza yangalala mu lufiatu kadi mu ngiewu. Vayi ḿba mvandi wunkuiza kuazuka beni mu phila wunkuiza kiebila thalu yoso ayoyi yi zimbongo. Nkund’itu Yave, wuvana kuidi matata kiuma kilutidi luvalu kena zimbongo. Nandi wuvana matata kiyeku ki kukonzula bana buboti ayi kuba sadisa kubaka mayangi.

2. Biuvu mbi tunkuiza baka mimvutu?

² Nani fueti baka makani boti bakuela bafueti buta bana ayi thangu mbi? Buidi matata balenda sadisila bana bawu kubaka luzingu lu mayangi? Tuemmona mua minsua mi Kibibila milenda sadisa bakuela kubaka makani mamboti.

3. (a) Nani fueti baka makani boti bakuela bankuiza buta bana voti ndamba? (b) Minsua mbi mi Kibibila bakundi ayi dikanda di batu bakuela bafueti tebukanga moyo?

³ Mu zitsi ziwombo batu ba kumana kukuela, bawombo batedimina bawu bafika buta bana. Ayi bakuela bawombo baba kuikanga kuidi dikanda ayi kuidi bankaka muingi babuta bana. Khomba yimueka wunkalanga ku Ásia, bantedilanga Jethro wutuba: “Mu kimvuka, bakuela bankaka badi bana,  bankuikanga bakuela bakhambulu bana muingi babuta.” Khomba wunkaka ku Ásia bantedilanga Jeffrey, wutuba: “Bankaka bankambanga bakuela bakhambulu bana ti, balasa baka ko mutu wu kubakieba bo bala nuna.” Vayi mu matedi mambu amomo, kadika dikanda bafueti baka makani mawu. Kiyeku ki kubuta voti ndamba kidi kiawu. (Ngalatia 6:5) Disi ko diambu dimbi bakundi ayi dikanda di bakuela bamona, kutomba ti bawu baba mayangi, vayi baboso bafueti tebukanga moyo ti makani ma kubuta voti ndamba madi ma bakuela.— 1 Tesalonika 4:11.

4-5. Mambu mbi muadi bakuela bafueti kolukanga? Ayi thangu mbi yidi yifuana muingi kutubila mawu? Sudikisa.

⁴ Ava kubaka makani ma kubuta bana, buboti beni bakuela kuyindulanga mu mambu muadi mankinza: Ditheti, thangu mbi bafueti butila bana. Dimuadi, bana bakua batidi kubuta. Thangu mbi yidi yifuana muingi kutubila mawu? Kibila mbi didi diambu dinkinza kuyindulanga mu mambu amomo?

⁵ Buboti beni bakuela kutubila matedi kubuta bana ava bakuela. Kibila mbi? Kibila didi diambu dinkinza bakuela kuba mayindu mamueka mu matedi mambu amomo. Nnuni ayi nkazi bafueti fiongunina, boti badi bakubama mu kiyeku akioki. Bakuela bawombo bambakanga makani ma kubuta bana ba kudukisa mvu wumueka voti mimvu miodi wu dikuela, kibila kuba matata kidi kiyeku kintombulu thangu ayi mangolo. Bawu bamvanganga mawu muingi babaka thangu yi kukolama luzingu lu dikuela ayi kuzabasana buboti.— Efeso 5:33.

6. Mu kutala thangu tunzingila makani mbi bakuela bankaka bambakanga?

⁶ Bakuela bankaka bansolanga kulandakana kifuani ki bana batatu ba Nowa ayi bakazi bawu. Bawu basa fika buta ko bana bo bakuela. (Ngenesi 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Petelo 2:5) Yesu wudedikisa bilumbu tunzingila banga bubela mu “thangu Nowa”, ayi tuisi ko divuda boti tuidi mu kuzingila mu “thangu yi ziphasi.” (Matai 24:37; 2 Timoteo 3:1) Mu kuyindula mambu amomo, bakuela bawombo bambakanga makani ma kubika buta bana muingi babuela kukivana mu kisalu ki Yave.

7. Buidi minsua midi mu Luka 14:28, 29 ayi Zingana 21:5, milenda sadisila bakuela?

⁷ Bo bambaka makani boti bambuta bana ayi baba kua, bakuela badi nduenga ‘banyindulanga thalu’ voti kiyeku kinneni bankuiza baka. (Tanga Luka 14:28, 29.) Matata badi nduenga, bazebi ti kiyeku ki kukonzula  bana bakana ko to zimbongo zintombulu, vayi mvandi kintombulu thangu ayi mangolo. Diawu nkinza beni bakuela kuyikuvusa: ‘Bukiedika ti befu babuadi tufueti sala muingi kuzingisa dikanda? Tuidi nguizani mu mambu malutidi nkinza muingi kuzingisa dikanda? Boti befu babuadi tunkuiza sala, nani wunkuiza kiebanga bana? Buidi mutu beni kankuiza tuadisila mayindu ayi mavanga ma bana bitu?’ Bakuela bankolukanga matedi mambu amomo, bantumukinanga mambu madi mu Zingana 21:5.—Tanga.

8. Bikaku mbi baklisto bakuela balenda vingila, ayi mbi nnuni kafueti vanga?

⁸ Muana fueni mu tambula thangu ayi mangolo ma matata mandi. Diawu boti bakuela badi bana bawombo badi ziphunga zifikama, dilenda ba diambu diphasi kudukisa zitsatu zi kadika muana. Bakuela bankaka baviokila mu mambu amomo, batuba ti kidi kiyeku ki phasi. Ngudi ḿba kalenda mona beni phasi kulonguka Kibibila, kusambila ayi kubasikanga beni mu kisalu ki kusamuna mu kibila ki mangolo kamvanganga mu kukieba bana. Diambu dinkaka diphasi ngudi kalenda viokila, didi kuteka matu mu zikhutukunu ayi kubaka ndandu mu ziawu. Bukiedika ti nnuni wu luzolo, wumvanganga mamoso kannunga muingi kusadisa nkazi’andi kukieba bana mu zikhutukunu voti ku nzo. Buka, nandi kalenda sadisa nkazi’andi mu bisalu bi nzo. Nandi wala vanga mamoso muingi baboso babaka ndandu yi mbuongimini yi dikanda. Ayi mvandi wunkuiza basikanga beni mu kisalu ki kusamuna na dikanda diandi.

9-10. Mbi matata bafueti vanga muingi kukonzula bana?

⁹ Mbi matata bafueti vanga muingi bana bawu bazola Yave? Buidi balenda kuba kiebila mu mambu mambi ma nza ayiyi? Tala mambu matata balenda vanga.

¹⁰ Dinda lusalusu lu Yave mu nsambu. Yindula mu kifuani ki Manoa ayi nkazi’andi. Bayiza ba matata ma Samisoni. Bo kazaba ti wunkuiza ba tata, Manoa wudinda Yave nduenga muingi kukonzula muan’awu.

11. Buidi matata balenda landikinina kifuani ki Manoa bantubila mu Nkongudidi 13:8?

¹¹ Khomba Nihad ayi nkazi’andi Alma, bankalanga ku Europa ku tsi Bósnia-Herzegovina, balonguka mu kifuani ki Manoa. Bawu batuba: “Befu tuvanga mambu Manoa kavanga, tulomba kuidi Yave muingi ka tulongisa kuba matata mamboti. Ayi Yave wutambula minsambu mitu mu ziphila ziwombo. Dedi, mu nzila Kibibila, bilongulu ayi mu nzila zikhutukunu zinneni.”—Tanga Nkongudidi 13:8.

12. Kifuani mbi Yosefi ayi Malia bavana kuidi bana bawu?

 ¹² Longanu mu nzila kifuani. Mambu ngie wumvanga malutidi nkinza kuidi bana baku kena ma wuntuba. Bukiedika, Yosefi ayi Malia bavana kifuani kimboti kuidi bana bawu boso, kubunda mvandi Yesu. Yosefi waba salanga beni muingi kuzingisa dikanda diandi vayi mvandi waba kuba kindisanga muingi bazola ayi basadila Yave. (Deutelonomi 4:9, 10) Nsiku wabasa kuikanga ko matata kunata dikanda ku Yelusalemi muingi kukemba Pasika “kadika mvu” vayi Yosefi waba vanganga mawu. (Luka 2:41, 42) Ḿba matata mankaka mu thangu beni baba yindulanga ti, kunata dikanda dioso kuba beni phasi, kibila kuaba tombuluanga beni zimbongo ayi baba kalanga beni kisina mu nzila. Vayi Yosefi waba vananga luvalu mambu ma kiphevi diawu kaba kindisilanga bana bandi mvandi kuvanga mawu. Malia mvandi wuvana kifuani kimboti, kibila wuzaba buboti masonoko. Mu thubulu ayi mu mavanga, nandi wulongisa bana bandi bazola Diambu di Nzambi.

13. Buidi bakuela bamueka balandikinina kifuani ki Yosefi ayi Malia?

¹³ Nihad ayi Alma tube tubila, baba tomba kulandakana kifuani ki Yosefi ayi Malia. Kuvanga mawu kuba sadisa kukonzula bana bawu muingi bazola ayi basadila Yave. Buidi? Bawu batuba: “Mu kifuani kitu, tumonisa bana bitu ndandu yidi mu kuzingila mu zithumu zi Yave.” Nihad wubue tuba: “Ba mutu ngie tidi muan’aku kaba.”

14. Kibila mbi matata bafueti zabila banani badi bakundi ba bana bawu?

¹⁴ Sadisanu bana binu kusola bakundi bamboti. Matata bafueti zaba bakundi ba bana bawu ayi mbi bawu bamvanganga. Mawu mansundula kuzaba batu bankolukanga yawu mu telefoni ayi mu zikhondi zi mayo. Batu abobo, balenda tuadisa mayindu ayi mavanga ma bana binu.—1 Kolinto 15:33.

15. Mbi matata balenda longuka mu kifuani ki Jessie?

¹⁵ Mbi matata bafueti vanga boti basa zaba ko kusadila bisengu bi nsinga mayo? Jessie, tata wumueka wunkalanga ku Filipinas, wutuba: “Befu tusa zaba ko buboti kusadila bisengu abiobi, vayi mawu masa tula ko nkaku mu kubalonga mintambu midi mu kusadila bisengu beni. Jesse kasa kandimina ko bana bandi kusadila bisengu bi kukotila mu khondi mayo kibila nandi kasa zaba ko kusadila biawu. Nandi wusudikisa: “Minu yikindisa bana bama kusadila bisengu beni muingi kulonguka mbembu yimona, kukubika zikhutukunu ayi kutanganga Kibibila kadika kilumbu.” Mu kikhuku “Muana Ditoko” kidi mu jw.org^®, tulenda dengana malongi mafuana mu matedi kufila sms voti zimesage ayi kufilasana zifoto mu internet. Boti ngie widi tata voti ngudi, wumana koluka na bana baku matedi malongi beni? Ngie wumana tala na bana baku video: Ba Diela mu Kusadila Internet ayi Nani Wuntuma Wunkaka—Ngiewu voti Bisengu Biaku bi Kusadila Nsinga Mayo? * Mambu amomo, nkinza beni madi muingi wusadisa bana baku kusadila bisengu bi nsinga mayo mu nduenga.— Zingana 13:20.

16. Mbi matata mawombo bamvanganga ayi ndandu mbi bambakanga?

¹⁶ Matata mawombo bansadisanga bana bawu kubaka bakundi bamboti. Dedi Endêni ayi Bomine, bakuela bamueka bankalanga ku Côte d’Ivoire. Khumbu ziwombo bawu baba yambanga nkengididi wu bimvuka ku nzo’awu. Endêni wutuba: “Mawu masadisa beni muan’itu. Nandi wuyiza ba ntuami ntuala ayi bubu widi nsadisi wu nkengididi wu bimvuka.”  Ngiewu wulenda landakana kifuani akioki muingi kusadisa bana baku babaka bakundi bamboti?

17-18. Thangu mbi matata bafueti tonina kulongila bana bawu?

¹⁷ Longisa bana baku bo bakhidi baluelu. Didi diambu dimboti beni kutona kulongisa bana bo bakhidi baluelu. (Zingana 22:6) Yindula mu kifuani ki Timoteo, waba kuendanga mu kisalu ki misioni na mvuala Polo tona mu butoko buandi. Ngudi’andi Ewunise ayi khak’andi Loyisi bankubika “Tona mu kimuana kiandi.”— 2 Timoteo 1:5; 3:15.

¹⁸ Bakuela bankaka ku Côte d’Ivoire bantedilanga Jean-Claude ayi Peace, banunga kusadisa bana bawu kuzola ayi kusadila Yave. Mbi biba sadisa kuvanga mawu? Bawu balandakana kifuani ki Ewunise ayi Loyisi. Bawu batuba: “Befu tulonga diambu di Nzambi kuidi bana bitu tona mu bumuana buawu. Tutona kuvanga mawu bo bamana kubutuka.”— Deutelonomi 6:6, 7.

19. Mbi binsundula kulonga bana Diambu di Yave?

¹⁹ Mbi binsundula kulonga bana Diambu di Yave? “Kulonga” kunsundula “kuvutukila (kiuma) khumbu ziwombo.” Diawu matata bafueti viokisanga thangu na bana bawu. Khumbu zinkaka kulenda ba phasi kuvutukila momawu malongi kuidi bana baku. Vayi matata balenda sadila luaku alolo, muingi kusadisa bana bawu kuvisa ayi kusadila mambu madi mu Diambu di Nzambi.

20. Sudikisa buidi tulenda sadila Minkunga 127:4 mu matedi kukonzula bana.

²⁰ Zaba buboti bana baku. Buku Minkunga 127 yindedikisa bana banga madionga. (Tanga Minkunga 127:4.) Dedi bo madionga mavangimina mu biuma biviakana, bana badi disuasana bawu na bawu. Diawu matata bafueti baka makani buidi bankuiza longila kadika muana. Bakuela bamueka bankalanga ku Isaeli, banunga kusadisa bana bawu buadi kusadila Yave, batuba: “Befu tuaba vananga ndongukulu yi Kibibila kuidi kadika muana.” Vayi kadika mfumu dikanda kafueti baka makani boti wunkuiza landakana kifuani akioki voti ndamba.

21. Lusalusu mbi Yave kamvananga matata?

²¹ Khumbu zinkaka matata balenda vonga mu kiyeku ki kulonga bana. Vayi bana badi  kiuka ki Yave, diawu nandi kadidi wukubama muingi kusadisa matata. Yave wunkuwanga minsambu mi matata ayi wuntambudilanga miawu mu nzila Kibibila, bilongulu, bifuani ayi malongi ma matata mankaka mu kimvuka.

22. Biuma mbi bilutidi nkinza matata balenda vana bana bawu?

²² Bantubanga ti kukonzula bana kidi kiyeku ki 20 di mimvu. Vayi masi ko makiedika, kibila matata babikanga ko kuba matata. Ayi biuma bilutidi nkinza balenda vana bana bawu bidi: luzolo, thangu ayi khubumunu muingi kusadila Yave. Kadika muana wala tambula khubumunu ayoyi mu phila yiviakana. Khomba yimueka ku Ásia, bantedilanga Joanna Mae, wutuba: “Bo yinyindulanga khubumunu matata mami baphana, minu yimvutulanga beni matondo mu phila batsembila ayi bandongisila kuzola Yave. Bawu basa kuphana ko to luzingu, vayi baphana luzingu luidi tsundu.” (Zingana 23:24, 25) Bawombo bayonzukila mu mioko mi matata banzolanga Yave, mvawu banyindulanga dedi Joanna Mae.