1-2. Kibila mbi tufueti vuila nkinza luvulubukusu lu batu bala kuenda ku diyilu?

BISADI biwombo bi Yave bubu, badi kivuvu ki kuzinga va ntoto mvu ka mvu. Vayi mua dingumba to di baklisto badi kivuvu ki kuzinga mvu ka mvu ku diyilu. Baklisto abobo, badi beni phuila yi kuzaba buidi buala bela luzingu luawu ku diyilu. Ayi baklisto badi kivuvu ki kuzinga va ntoto, mvawu bafueti zaba mawu kibila dedi bo tunkuiza muena mu dilongi adidi, luvulubukusu lu batu bala zinga ku diyilu, kuala tuadisa mvandi lusakumunu kuidi bo bala zinga va ntoto. Diawu, kheti tuidi kivuvu ki kuzinga va ntoto voti ku diyilu, kuvisa luvulubukusu lu batu bala kuenda ku diyilu kuidi beni nkinza kuidi befu boso.

² Nzambi wutuadisa mua ndambu yi minlonguki mitheti mi Yesu, muingi kusonika matedi luvulubukusu lu luzingu ku diyilu. Mvuala Yoane wusonika: ‘Buabu tueka bana ba Nzambi. Vayi yibubu ba tuzabikisiabu ko phila tuala bela. Vayi tuzebi ti mu thangu kela monika, tuala dedakana ayi nandi.’ (1 Yoa. 3:2) Mawu mammonisa ti baklisto basolo basa zaba ko buidi buala bela luzingu lualu ku diyilu bo bala vulubuka. Bawu bazebi to ti bo bala tambula mfutu’awu, bawu bala mona Yave. Kibibila kasinsudikisa ko mamoso matedi luzingu luawu ku diyilu. Vayi mvuala Polo wutu zabikisa mua mambu  mu matedi kuzinga ku diyilu. Baklisto basolo bala ba na Klisto mu thangu kala kuiza muingi kubunga ‘mintinu mioso mi nza, luyalu luawu ayi lulendu luawu’. Vayi kubunda mvandi ‘mben’itu yitsuka’ lufua. Bosi bo mamoso mala mana, Yesu ayi baklisto basolo bala ba mu minsua mi Yave ayi biuma bioso biala ba mu lutumu lu Yave. (1 Koli. 15:24-28) Bukiedika, yala ba thangu yimboti! *

3. Dedi bummonisina 1 Kolinto 15:30-32, buidi kivuvu ki luvulubukusu kisadisila mvuala Polo?

³ Kiminu mvuala Polo kaba mu luvulubukusu, kinsadisa kununga mambu mawombo maphasi. (Tanga 1 Kolinto 15:30-32.) Nandi wusonikina baklisto baba ku Kolinto: “Kadika kilumbu minu [yimfikamanga] lufua.” Nandi wubuela: “[Yinuanisa] bibulu bi tsisi ku Efeso.” Ḿba mvuala Polo waba tubila matedi bibulu bi kiedika biba ku kibuangu kimueka ku Efeso. (2 Koli. 1:8; 4:10; 11:23) Voti waba tubila matedi basi Yuda ayi batu bankaka baba mavanga dedi “bibulu bi tsisi.” (Mava. 19:26-34; 1 Koli. 16:9) Mvuala Polo wuviokila mu bikaku biwombo, vayi kheti bobo wutatamana kutsikika thangu’andi mu bilumbu binkuiza kuntuala.—2 Koli. 4:16-18.

4. Buidi kivuvu ki luvulubukusu kinkindisilanga zikhomba ziwombo bubu? (Tala foto yidi va busu bu levista.)

⁴ Befu tuidi mu kuzingila mu thangu yi ziphasi. Ayi bawombo mu zikhomba zitu bamviokilanga mu mambu maphasi. Dedi, bankaka banzinganga mu bibuangu bidi beni mimvita, bankaka bankalanga mu zitsi bakandimina mbuongimin’itu kuidi Yave. Ayi kusadila Yave kuntulanga luzingu luawu va kingela. Vayi kheti bobo zikhomba aziozio bantatamananga kusadila Yave ayi badi kifuani kimboti kuidi befu. Bawu basi ko boma kibila bazebi ti, kheti ba kufua bubu, Yave wala bavulubusa ayi kuba vana luzingu lulutidi mu bilumbu binkuiza.

5. Mayindu mbi makhambu fuana malenda dekula kiminu kitu mu luvulubukusu?

⁵ Mvuala Polo wulubula zikhomba ziandi zi kiphevi matedi mayindu makhambu fuana bankaka mu bawu baba: ‘Boti bafua basala vulubuka ko, ‘buna, ndokuanu tudia ayi tunua, kibila kimba yono tuala fua’’. Mayindu amomo matona thama ava bilumbu bi Polo. Ḿba nandi waba tubila mambu mbikudi Yesaya katuba matedi basi Isaeli mu Yesaya 22:13. Bawu baluta vua nkinza zitsatu ziawu zi kinsuni, kubika kuandi kukindisa luzolo luawu mu Nzambi. Tulenda visa mambu basi Isaeli baba yindula mu phila ayiyi: “Ndoko tusadila buboti luaku tuidi bubu kibila mamba yono tusa mazaba ko”. Bubu bawombo badi mvandi mayindu amomo. Vayi mambu mamonikina basi Isaeli, madi ndubu kuidi befu.— 2 Lusa. 36:15-20.

6. Kibila mbi kivuvu ki luvulubukusu, kifueti kutu tuadisa mu thangu tunsola bakundi?

⁶ Kiminu mu luvulubukusu, kuala tutuadisa mu thangu tunsola bakundi. Vaba tombulu baklisto baba ku Kolinto, kuba keba keba muingi kubika ba nkangulu na batu babasa kikininanga ko mu luvulubukusu. Mambu amomo madi ndubu kuidi befu bubu. Befu kuba bukundi na batu batsikikanga to mayindu mawu mu bubu, mawu malenda ba ntambu kuidi befu. Kinkundi ki phila ayoyi, kilenda bivisa mayindu ayi mavanga mitu ayi kutu nata kuvanga mambu Yave kanlendanga. Diawu mvuala Polo kavanina ndubu ayiyi: ‘Luvutukila mayindu minu mamboti, ayi lubika vola masumu.’—1 Koli. 15:33, 34.

7. Kiuvu mbi kidi mu 1 Kolinto 15:35-38, mutu kalenda vanga?

⁷ Tanga 1 Kolinto 15:35-38. Mutu wukhambu kikininanga mu luvulubukusu, ḿba kalenda kuvula: ‘Buidi bafua bala vulubukila?’ Buboti beni kuyindulanga mu mvutu mvuala Polo kavana. Kibila batu bawombo bubu, badi mayindu makhambu fuana matedi kuidi mutu kankuendanga bo kafuidi. Vayi mbi Kibibila kinlonga?

8. Kifuani mbi mvuala Polo kavana, kitu sadisa kuvisa luvulubukusu lu luzingu ku diyulu?

⁸ Bo mutu kamfua, nyitu’andi yimbolanga. Vayi amomo masi ko mambu maphasi kuidi Mvangi wu biuma bioso. Diawu, Nzambi kalenda vulubusa mutu beni ayi kumvana nyitu yimboti. (Ngene. 1:1; 2:7) Mvuala Polo wuvana kifuani kimueka muingi kutu monisa ti vasintombulu ko Nzambi kuvulubusa mutu na nyitu kafuila. Nandi wuvana kifuani ki “lutheti” voti “lutheti” lu kivatu. Bo tumvata lutheti beni, luawu lummenanga ayi lukuiza basisanga kivatu kimona. Ayi nti beni widi beni disuasana na lutheti tuvata. Mvuala Polo wuvana kifuani akiokio, muingi kumonisa ti Mvang’itu kalenda vulubusa mutu ‘ayi kumvana nyitu mu phila yi kunkuangidika.’

9. Mbi 1 Kolinto 15:39-41 yintuba, mu matedi disuasana di zinyitu?

⁹ Tanga 1 Kolinto 15:39-41. Mvuala Polo wutuba ti Nzambi wuvanga zinyitu ziwombo ziviakana. Dedi, nyitu yi zingombe, zinuni ayi zimfu zisi ko dedi mueka. Bosi nandi wutuba ti Thangu ayi Ngonda disuasana bidi. Ayi wutuba ti ‘Mbuetila yimueka yidi disuasana na mbuetila yinkaka mu nkembo’. Kheti tulendi nunga ko ku zimona, vadi zimbuetila batu ba luzabu bantedilanga gigantes vermelhas, zimbuetila ziphembi, ayi zimbuetila zi amarela dedi, Thangu. Mvuala Polo mvandi wutuba ti vadi zinyitu zi ntoto ayi zi diyilu.” Mbi masundula? Va ntoto vadi zinyitu  zi nsuni ayi mvesi vayi ku diyilu kuidi zinyitu zi kiphevi dedi zio zimbasi badi.

10. Phila nyitu mbi batu bala vulubuka muingi kuzinga ku diyilu bala tambula?

¹⁰ Bo kamana kutuba matedi disuasana di zinyitu, mvuala Polo wutuba: ‘Mawu mvandi mammonikanga mu luvulubukusu lu bafua. Nyitu banzikanga, yawu yeti bola vayi yimvulubukanga yidi nyitu yikhambu bolanga.’ Befu tuzebi ti bo mutu kamfua, nyitu’andi yimbolanga ayi nandi wumvutukanga ntoto. (Ngene. 3:19) Vayi buidi yawu ‘yimvulubukanga mu khambu bola’? Mvuala Polo kabasa tubila ko matedi luvulubukusu lu batu bala zinga va ntoto dedi lo Elia, Elisa ayi Yesu bavanga. Vayi mvuala Polo waba tubila matedi luvulubukusu lu mutu widi kivuvu ki kukuenda ku diyilu voti ‘mutu wu kiphevi’—1 Koli. 15:42-44.

11-12. Yesu wuvulubuka na phila nyitu mbi, ayi mambu mbi madedakana baklisto basolo bala monikina?

¹¹ Bo Yesu kaba va ntoto, nandi wuba nyitu yi kinsuni. Vayi bo kavulubuka, nandi ‘wuyiza ba phevi yimvananga luzingu’ ayi wuvutuka ku diyilu. Bobuawu mvandi, baklisto basolo bala vulubuka muingi kuezinga ku diyilu. Mvuala Polo wusudikisa: ‘Dedi bo tuvuatila kifuani ki mutu wuvangulu mu ntoto, buawu mvandi tuala fuanina kuidi mutu wufumina ku diyilu.’—1 Koli. 15:45-49.

¹² Mvuala Polo waba tomba kutuba diyindu dimfunu mu matedi dilongi diandi di luvulubukusu. Buboti kutebuka moyo ti Yesu kasa vulubuka ko na nyitu yi kinsuni. Mvuala Polo wusudikisa: ‘Nyitu yi kinsuni ayi yimenga yilendi kota ko mu Kintinu ki Nzambi’. (1 Koli. 15:50) Bobuawu mvandi, bapostolo ayi baklisto bankaka basolo balasa vulubuka ko na zinyitu zi kinsuni muingi kukuenda ku diyilu. Vayi thangu mbi bawu bala vulubuka? Mvuala Polo wutuba ti luvulubukusu alolo luala vangama mu bilumbu binkuiza kuntuala. Vayi lualasa vangama ko ba kumana kufua. Mu thangu mvuala Polo kasonika 1 Kolinto  baklisto bankaka basolo ‘buna bamana fua’, dedi mvuala Yakobi. (Mava. 12:1, 2) Bapostolo ayi baklisto bankaka basolo balenda ‘kuiza fua kuntuala.’—1 Koli. 15:6.

13. Mambu mbi mala monisa ti Yesu mana ‘tona kuyala’?

¹³ Yesu ayi mvuala Polo batubila thangu yimueka yinkinza beni—Thangu luyalu lu Klisto. Bawu batuba ti mimvita, zindikununu zi ntoto, kimbevo ayi mambu mankaka mala monika mu nza, biala ba bidimbu ti thangu beni yima tuka. Tona mu mvu 1914 befu tummonanga mbikudulu ayoyi kusalama. Vayi, vadi mvandi mambu mankaka mankinza mala monisa ti Yesu matona kuyala. Nandi wutuba ti zitsangu zimboti zi Kintinu ki Nzambi ziala samuna ‘mu nza yimvimba muingi kuvana kimbangi kuidi batu ba makanda ma zitsi zioso, ayi bosi tsukulu yi nza yala kuiza.’ (Matai 24:3, 7-14) Mvuala Polo wusudikisa ti mu thangu ‘luyalu lu Mfumu’, mvandi kuala vangama luvulubukusu lu baklisto basolo ‘bafua’ ava Yesu kayala.— 1 Tesa. 4:14-16; 1 Koli. 15:23.

14. Mambu mbi mammonikinanga baklisto basolo bamfuanga mu thangu ayiyi Klisto kadi mu kuyala?

¹⁴ Baklisto basolo badi mu kufua mu thangu ayiyi Klisto kadi mu kuyala, bamvulubukanga yoyawu thangu muingi kukuenda ku diyilu. Mvuala Polo wutuba mawu mu 1 Kolinto 15:51, 52: ‘Bakana ko befu boso tuala fua vayi tuala kituka mu kinzimbukila, mu thangu tulumbeta yitheti yala kuwakana’. Mambu mvuala Polo katuba madi mu kusalama bubu! Bo bala vulubuka, baklisto basolo bala kuangalala mu kubanga ‘thangu zioso na Mfumu.’—1 Tesa. 4:17.

15. Kisalu mbi baklisto basolo bala vanga ku diyilu?

¹⁵ Kibibila kitu kamba kisalu mbi baklisto  basolo bala vanga ku diyilu bo bala vulubuka. Yesu wutuba matedi bawu: ‘Mutu wala nunga ayi wala landakana zinzila ziama nati kutsuka, minu yala kumvana lulendo lu mimvila mioso ayi nandi wala nkengidila na nkawu wu kisengu, kibila bala tuluka banga kibasa ki tuphandu dedi bo yitambudila lulendo kuidi Tat’ami.’ (Nzai. 2:26, 27) Mu kulandakana Mfumu’awu, baklisto basolo bala kengidila mimvila mioso na nkawu wu kisengu.—Nzai. 19:11-15.

16. Buidi bivevi binkaka bi baklistso bala nungina lufua?

¹⁶ Bukiedika, baklisto basolo bala nunga lufua. (1 Koli. 15:54-57) Mu mvita wu Alimangedoni, bawu bala ba bakubama muingi kununga mbeni yinkaka —mambu moso mambi. Bivevi binkaka bi bisadi bi Nzambi bala vuka mu “ziphasi zingolo”, bala kota mu nza yimona. (Nzai. 7:14) Batu abobo bala vuka bala baka luaku lu kumona mben’itu yitsuka kumana—ayi kumona bivevi na bivevi bi batu kuvulubuka. Bukiedika, tuala kuangalala beni bo mambu amomo mala monika! (Mava. 24:15) Ayi batu bala tatamana bakuikama kuidi Yave, bala nunga lufua batambakana kuidi Adami. Ayi kuzinga mvu ka mvu.

17. Kibila mbi dilongi didi mu 1 Kolinto 15:58, didi nkinza kuidi befu bubu?

¹⁷ Kadika kisadi ki Yave, kafueti vutulanga matondo mu mbombolo mvuala Polo kasonikina baklisto ku Kolinto matedi luvulubukusu. Tuidi bibila biwombo muingi kumonisa ti, tunkikininanga dilongi mvuala Polo di kuvanga malutidi mu ‘kisalu ki Mfumu.’ (Tanga 1 Kolinto 15:58.) Befu kukivana mu bukiedika mu kisalu akiokio, tuala tambula luzingu lu mayangi mu bilumbu binkuiza. Tuala baka luzingu lulutidi kena luzingu tuidi mu kuzinga bubu. Mawu mala tuvanga kumona ti, kisalu tuvanga mu Mfumu kisa ba ko kiphamba.