Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 46

Ba Kibakala —Yave Nandi Nsadisi’aku

Ba Kibakala —Yave Nandi Nsadisi’aku

“Ndilendi kukuekula ko ayi ndilendi kuloza ko.” —EBE. 13:5.

NKUNGA 55 Mubika Kubamona Boma!

MAMBU TUANLONGUKA *

1. Mu thangu yi ziphasi mambu mbi malenda kutu bomba? (Minkunga 118:5-7)

WUMANA viokila mu mambu ma kuvanga kuyindula ti vasi ko mutu wulenda kusadisa? Vadi bisadi biwombo bi Yave bikuikama mvandi baviokila mu mawu. (1 Minti. 19:14) Boti mawu widi mu kuviokila, tala mbi Yave ka kukanikisa: “Ndilendi kukuekula ko ayi ndilendi kuloza ko.” Diawu, tulenda tuba mu lufiatu: ‘Yave nandi nsadisi’ami, yilendi mona ko boma.’ (Ebe. 13:5, 6) Mvuala Polo wusonikina baklisto ku Yuda mambu amomo mu mvu 61 T.K. Ayi mawu ma tutebula moyo mabanza ma nsoniki wu Minkunga 118:5-7.—Tanga.

2. Mbi tuenlonguka mu dilongi adidi ayi kibila mbi?

2 Dedi nsoniki awowo wu minkunga, mvuala Polo mvandi wumona bivisa mu phila Yave kansadisila. Dedi, mimvu miodi ava nandi kasonika nkanda kuidi basi Ebeleo, mvuala Polo wudengana kivuka kingolo mu mbu, bo kaba kuenda mu viage. (Mava. 27:4, 15, 20) Mu viage beni ayi mu mvimvu mivioka kumbusa, Yave wunsadisa mu ziphila ziwombo. Tuentubila ziphila zitatu. Yave wunsadisa mu nzila Yesu ayi zimbasi, mu nzila zimfumu zi luyalu ayi mu nzila zikhomba zi kimvuka. Kutebuka moyo phila Yave kasadisila Polo mu mambu kadengana mu luzingu, matu buela lufiatu ti Yave mvandi kalenda tusadisa.

LUSALUSU MU NZILA YESU AYI ZIMBASI

3. Kiuvu mbi ḿba mvuala Polo kayiyuvusa ayi kibila mbi?

3 Mvuala Polo waba tomba lusalusu. Mu mvu 56 T.K, dingumba di batu bankokumuna ku nganda tempelo yiba ku Yelusalemi ayi baba tomba kumvonda. Kilumbu kilanda, bannata ku nzo yi lufundusu yi basi Yuda. (Mava. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Mu thangu beni, ḿba nandi wu kiyuvusa: ‘Nate kiteso mbi minu yinkuiza kindimina mu mambu amama?’

4. Buidi Yave kasadisila mvuala Polo mu nzila Yesu Klisto?

4 Lusalusu mbi mvuala Polo katambula? Va builu bulanda ava bakanga mvuala Polo, mfumu Yesu wummonikina ayi wunkamba: “Ba kibakala! Bila dedi bo wuthelimini kimbangi ku Yelusalemi, buawu mvandi fueti kuthelimina kimbangi ku Loma.” (Mava. 23:11) Khindusulu ayoyi, yivitila mu thangu yifuana! Yesu wutonda mvuala Polo mu kimbangi kantelimina ku Yelusalemi. Ayi nandi wukanikisa mvuala Polo ti wala vitila buboti ku Loma muingi katatamana kuvana kimbangi kuna. Bukuedika, khindusulu ayoyi yivanga mvuala Polo kaluta ba lufiatu, dedi bo muana kambelanga lufiatu mu mioko mi tat’andi.

Bo kivuka kingolo kimmonika mu mbu, mbasi yimueka wummonikina mvuala Polo ayi wunkanikisa ti baboso baba yandi mu dikumbi bala vuka. (Tala lutangu 5)

5. Buidi Yave kasadisila mvuala Polo mu nzila mbasi? (Tala fikula yidi va busu bu levista.)

5 Mambu mbi mankaka maphasi mvuala Polo kaviokila? Bo vavioka mimvu miodi mu mambu kamonikina ku Yelusalemi, mvuala Polo wubaka dikumbi diaba kuenda ku Italia. Ayi mu viage beni, bawu badengana kivuka kinneni mu khati mbu ayi baboso baba muna baba yindula ti bankuiza fua. Vayi mvuala Polo kasa ba ko mu boma. Mu kibila mbi? Nandi wukamba kuidi batu boso baba mu dikumbi: “Va builu abubu mbasi yi Nzambi’ami yinsadilanga, yimbonikini ayi wukhembi: ‘A Polo, bika kumona boma. Bila wufueti kuenda va ntuala Sezali; mvandi, Nzambi wukanikisi kuvana moyo kuidi batu boso badi yaku mu dikumbi.’” Yave wusadila mbasi muingi kuvutukila mambu Yesu kakanikisa mvuala Polo. Ayi mambu beni mawu mamonika, kibila mvuala Polo wutuka buboti ku Loma.—Mava. 27:20-25; 28:16.

6. Mambu mbi Yesu ka tukanikisa ma tuvananga mangolo ayi kibila mbi?

6 Lusalusu mbi befu tuntambulanga bubu? Yesu wu tusadisanga dedi bo kasadisila mvuala Polo. Nandi wukanikisa kuidi minlandikini miandi mioso: ‘Minu yidi yinu bilumbu bioso nate va tsukulu yi nza.’ (Matai 28:20) Mambu amomo Yesu katuba, ma tuvananga beni mangolo. Kibila mbi? Kibila befu boso tumviokilanga mu mambu maphasi. Dedi, bo tube fuilu mutu tunzolanga, befu boso tumbanga mu kiunda bakana ko to mu mua bilumbu vayi khumbu zinkaka mu mimvu miwombo. Bankaka badi mu kutovuka mu kibila ki ziphasi zi bununu. Ayi vadi mvandi bankaka bammona beni ziphasi kibila badi mu kiunda kingolo. Kheti mu mambu moso amomo maphasi, befu tunkindamanga kibila tuzabizi ti Yesu widi va khonzu’itu ‘kadika kilumbu,’ kheti mu thangu tumviokila mu mambu malutidi phasi.—Matai 11:28-30.

Zimbasi ba tutuadisanga ayi ba tubuelanga mioko mu kisalu ki kusamuna (Tala lutangu 7)

7. Dedi bummonisina Nzaikusu 14:6, buidi Yave ka tusadisilanga bubu?

7 Kibibila ki tumonisa ti Yave wu tusadisanga mu nzila zimbasi ziandi. (Ebe. 1:7, 14) Dedi, zimbasi ba tubuelanga mioko ayi ba tutuadisanga mu kisalu ki kusamuna ‘zitsangu zimboti zi Kintinu’ kuidi batu “ba zitsi zioso, zimbembo zioso ayi mimvila mioso.”—Matai 24:13, 14; tanga Nzaikusu 14:6.

LUSALUSU MU NZILA ZIMFUMU ZI LUYALU

8. Buidi Yave kasadisila mvuala Polo mu nzila mfumu yi masodi?

8 Lusalusu mbi lunkaka mvuala Polo katambula? Mvu 56 T.K, Yesu wukanikisa mvuala Polo ti wunkuiza vitila buboti ku Loma. Vayi vaba basi Yuda ku Yelusalemi baba fuika makani muingi kuvonda mvuala Polo. Mu thangu mfumu yi masodi ma basi Loma Claudio Lisia kazaba mawu, nandi wusadisa mvuala Polo. Buidi? Muna thangu beni, mfumu Claudio wutuma thalu yinangama yi masodi muingi banata mvuala Polo ku Sezali. Kunangukila ku Sezali nati kutuka ku Yelusalemi vaba 105 km. Bo mvuala Polo kavitila kuna, mfumu Feliki wutuma muingi masodi bannata ti ku nzo mfumu Elodi. Mu phila ayoyi zimbeni zi mvuala Polo basa baka ko bu kumvangila bubi.—Mava. 23:12-35.

9. Buidi mfumu Festu kasadisila mvuala Polo?

9 Bo vavioka mimvu miodi, mvuala Polo wutatamana kuba mu buloko ku Sezali. Feliki bambotula va kimfumu ayi bavingisa mfumu yinkaka baba tedilanga Festu. Basi Yuda batatamana kudinda ntinu Festu muingi kafila mvuala Polo ku Yelusalemi muingi bamfundisa. Vayi Festu wumanga kuvanga mawu. Ḿba nandi wuzaba ti basi Yuda ‘baba makani ma kuvonda mvuala Polo mu nzila.’—Mava. 24:27–25:5.

10. Bo mvuala Polo kadinda muingi ntinu Sezali kamfundisa, mbi mfumu Festu kavanga?

10 Bo vavioka mua thangu, mvuala Polo bamfundisa ku Sezali. Vayi bo mfumu Festu ‘kaba tomba kubaka nzitusu yi basi Yuda’, wuyuvula Polo: ‘Ngye tidi kuenda ku Yelusalemi muingi yikufundisa mu mambu amama?’ Mvuala Polo wuzaba ti na kukuenda ku Yelusalemi balenda kumvonda mu nzila, vayi mvandi wuzaba ti muingi kavukisa luzingu luandi kafueti kuenda ku Loma ayi katatamana kusamuna. Diawu nandi katubila: ‘Yitidi kuenda kuidi Sezali muingi kamfundisa!’ Mu mambu amomo, mfumu Festu wutumisa mua dingumba diandi ku khoto muingi bazaba mambu mbi bafueti vanga. Bosi nandi wukamba mvuala Polo: ‘Bo wuntomba kuenda kuidi Sezali, buna kuidi Sezali wunkuenda’. Makani amomo mfumu Festu kabaka mavukisa mvuala Polo mu mioko mi zimbeni ziandi— ayi mua thangu to yaba khambu muingi mvuala Polo kenda ku Loma.—Mava. 25:6-12.

11. Mambu mbi mabikulu kuidi Yesaya makindisa mvuala Polo?

11 Bo mvuala Polo kaba vingila muingi kukuenda mu viage ku Italia, ḿba nandi wuyindula mu ndubu mbikudi Yesaya kakamba kuidi zimbeni zi Yave: ‘Lubakanu makani vayi mawu mala vunzu! Tubanu moso mambu lutidi vayi mawu malasa sukila ko buboti, kibila Yave widi yitu!’ (Yesa. 8:10) Mvuala Polo wuzaba ti Yave Nzambi wunkuiza nsadisa. Kuzaba mawu mankindisa mu mambu mankaka maphasi maba kunkuizila kuntuala.

Dedi mu thangu yikhulu, Yave kalenda sadila zimfumu zi luyalu muingi kukieba bisadi biandi bubu (Tala lutangu 12)

12. Buidi mfumu Yulio kakiebila mvuala Polo, ayi mbi ḿba mvuala Polo kavisa mu mawu?

12 Mu mvu 58 T.K, mvuala Polo bammakisa mu dikumbi diaba kuenda ku Italia muingi kuefundusu kuidi ntinu wuba ku Loma. Vayi nandi wuba mu minsua mi mfumu yi masodi yi basi Loma bantanguninanga Yulio. Mu thangu beni, mfumu Yulio wuba nsua wu kuvangila mvuala Polo mambu mamboti voti mambi. Vayi mbi nandi kasola kuvanga? Mu kibuangu kitheti bavundila, Kibibila kintuba ti Yulio ‘wuvangila Polo mamboti ayi wumvana nsua muingi kenda kuidi bakundi bandi.’ Mua thangu to yivioka, mfumu Yulio wubue vukisa luzingu lu mvuala Polo. Buidi? Mu thangu masodi maba yandi baba tomba kuvonda batu boso bafumina mu buloko baba mu dikumbi beni, nandi wuba kandimina. Mu kibila mbi? Kibila wuba ‘makani ma kuvukisa mvuala Polo.’ Ḿba mvuala Polo wuvisa ti Yave nandi waba sadila mfumu beni, muingi kunsadisa ayi kunkieba.—Mava. 27:1-3, 42-44.

Tala lutangu 13

13. Buidi Yave kalenda sadila zimfumu zi luyalu?

13 Lusalusu mbi tuntambulanga? Yave kalenda sadila phevi’andi yinlongo muingi kuvanga mintinu mi nza voti mintinu mi luyalu bavanga mambu nandi kantomba. Mawu madi nguizani na mambu ntinu Salomo kasonika: ‘Ntima wu ntinu widi buka minlangu mu mioko mi Yave. Nandi wuntuadisanga wawu koso kuma nandi katidi.’ (Zinga. 21:1) Mbi mambu madi mu ngana ayoyi mansundula? Dedi bo batu bannunginanga kuzimbula nzila yinkaka muingi muila wukumbila, buawu mvandi Yave kalenda sadila phevi’andi muingi kubalula mayindu ma mintinu muingi bavanga mambu madi nguizani na lukani luandi. Mu thangu mambu amomo mammonika, zimfumu zi luyalu bambakanga makani mantuadisa ndandu dikabu di Nzambi.—dedikisa na madi mu Esala 7:21, 25, 26.

14. Dedi bummonisina Mavanga 12:5, banani tulenda nata mu minsambu?

14 Mbi tulenda vanga? Befu tulenda sambila “mu diambu di mintinu ayi baboso badi [kimfumu]” mu thangu bawu bambaka makani mo tuzebi ti malenda tula luzingu luitu voti kisalu kitu ki kusamuna va kingela. (1 Tim. 2:1, 2, tala nota.; Nehe. 1:11) Mu kulandakana kifuani ki baklisto mu sekulu yitheti, befu mvitu tulenda sambila kuidi Nzambi mu matedi zikhomba zitu zi bakietu ayi zi babakala badi mu buloko. (Tanga Mavanga 12:5; Ebe. 13:3) Mvandi tulenda nata mu minsambu batu bankiebanga zikhomba zitu badi mu buloko. Dedi, tulenda dinda kuidi Yave muingi batu beni bamonisa zikhomba zitu mamboti ayi baba kieba mu phila yimboti dedi bo mfumu Yulio kakiebila mvuala Polo.—Mava. 27:3 tala nota.

LUSALUSU LUMFUMINA KUIDI ZIKHOMBA ZITU MU KIMVUKA

15-16. Buidi Yave kasadisila mvuala Polo mu nzila Luka ayi Alistalaku?

15 Lusalusu mbi mvuala Polo katambula? Bo baba kuenda mu viage ku Loma, mvuala Polo khumbu ziwombo wutambula lusalusu lufumisa kuidi Yave mu nzila zikhomba zi kimvuka. Tuentubila mua bifuani.

16 Bakundi buadi ba mvuala Polo Alistalaku ayi Luka babaka makani ma kukuenda yandi ku Loma. * Ḿba ni wumueka mu bawu wuyuwa Yesu kukamba mvuala Polo ti bankuiza vitila buboti ku Loma. Vayi kheti bobo bawu batula luzingu luawu va kingela muingi kukuenda na mvuala Polo ku Loma. Mua thangu to bo kivuka kineni kimonika mu mbu, buawu bayiza zabila mu munu wu mvuala Polo ti ni mutu kasinkuiza fua ko. Bo Alistalaku ayi Luka bamaka mu dikumbi diaba kuenda ku Sezali, mvuala Polo ḿba wuvutula beni matondo kuidi Yave bo kafila bakundi abobo babuadi bakuikama muingi bankindisa ayi bansadisa.—Mava. 27:1, 2, 20-25.

17. Buidi Yave kasadisila mvuala Polo mu nzila zikhomba zi kimvuka?

17 Bo baba vanga viage, mvuala Polo wubaka lusalusu khumbu ziwombo kuidi bakundi ayi zikhomba mu kiminu. Dedi mu thangu bavitila va londu di divula di Sidon, mfumu Yulio wubika muingi mvuala Polo ‘kenda kuidi bakundi bandi ayi kayangalala mu lukiebu luawu.’ Bosi ku divula di Puteoli, mvuala Polo ayi bakundi bandi ‘badengana na zikhomba ayi zikhomba beni baba dinda muingi bakala yawu sambuadi di bilumbu.’ Mu thangu baklisto baba va kibuangu beni baba kieba zitsatu zi mvuala Polo ayi bakundi bandi, mvuala Polo wusadila luaku alolo muingi kukindisa zikhomba ayi kuba zabikisa mambu mawombo bawu baviokila. (Dedikisa na Mava. 15:2, 3.) Bo bamana kukindusu, mvuala Polo ayi bakundi bandi batatamana mu viage baba kuenda.—Mava. 27:3; 28:13, 14.

Dedi bo kasadisila mvuala Polo, Yave wu tusadisanga mu nzila zikhomba zi kimvuka (Tala lutangu 18)

18. Kibila mbi mvuala Polo katondila Nzambi ayi mbi binsadisa kuba kibakala?

18 Mu thangu baba kuenda ku Loma, mvuala Polo ḿba waba yindula mambu kasonika mimvu mitatu kumbusa ayi kafila kuidi kimvuka kiba ku Loma. Nandi wutuba: “Tsatu yikala yama tona mimvu miwombo muingi kuiza lutala.” (Loma 15:23) Vayi ḿba mvuala Polo kabasa yindulanga ko ti wala tuka ku Loma mu kuba wukangama ayi muingi kufundusu. Buabu wulenda yindula mayangi nandi kamona bo zikhomba ku Loma, bayiza kundengana mu nzila muingi kumvana kheti mboti? Diawu Kibibila kintubila ti bo mvuala Polo ‘kabamona wutonda Nzambi ayi wumonisa kibakala.’ (Mava. 28:15) Tummona ti mvuala Polo wutonda beni Nzambi bo zikhomba bayenda kuendengana. Mu kibila mbi? Kibila nandi wumona ti mu khumbu ziwombo Yave wusadila zikhomba zi kimvuka muingi bansadisa.

Tala lutangu 19

19. Dedi bummonisina 1 Petelo 4:10, buidi Yave kalenda kutu sadila muingi kusadisa bankaka?

19 Mbi tulenda vanga? Mu kimvuka boti tuzebi khomba widi mu kutovuka mu kibila ki kimbevo, mu kufuila mutu kanzolanga voti mambu mankaka maphasi ma kuvanga kukuazuka, tulenda dinda kuidi Yave muingi ka tusadisa kutuba voti kuvangila khomba beni diambu dimboti. Mambu tuntuba ayi tumvanga ḿba yawu mbombolo khomba beni kantomba muingi katatamana kukindama. (Tanga 1 Petelo 4:10.) * Mu phila ayoyi khomba beni kalenda vutuka kufiatila mu lukanu lu Yave luntuba ti: “Ndilendi kukuekula ko ayi ndilendi kuloza ko.” Bukiedika, ngie kuvanga mawu, ngie wala ba beni mu mayangi!

20. Kibila mbi tulenda tubila mu lufiatu ti ‘Yave nandi nsadis’itu’?

20 Dedi mvuala Polo ayi bakundi bandi, befu mvitu bubu, tummonikinanga mambu mawombo mantombanga kutu tatula mu nzila luzingu. Vayi tulenda ba kibakala kibila Yave widi ku khonzu’itu. Nandi wu tusadisanga mu nzila Yesu ayi zimbasi. Mvandi boti madi mu luzolo luandi, Yave kalenda ku tusadisa mu kusadila zimfumu zi luyalu. Ayi Khumbu ziwombo befu tummonanga bivisa ti Yave Nzambi wunsadilanga phevi’andi yinlongo muingi kunyikuna mintima mi zikhomba muingi ba tusadisa. Diawu, befu mvitu tuidi lufiatu dedi bo mvuala Polo katubila: ‘Yave nandi nsadisi’ami, yilendi mona ko boma. Mbi mutu kalenda kuphanga?’​—Ebe. 13:6.

NKUNGA 38 Yave Wala Kuvana Mangolo

^ Lut. 5 Yave wusadisa mvuala Polo kununga mambu maphasi kaba viokila mu luzingu. Mu dilongi adidi tunkuiza mona ziphila zitatu nandi kavangila mawu. Mu thangu tuntebukila moyo phila Yave kasadisila bisadi biandi mu thangu yikhulu, mawu ma tuvana lufiatu ti nandi mvandi wunkuiza tusadisa mu mambu maphasi tulenda viokila bubu mu luzingu.

^ Lut. 16 Alistalaku ayi Luka bakana ko yawu khumbu yitheti baba landakana mvuala Polo mu viage. Bakundi abobo ba lufiatu, mvandi batatamana kuba na mvuala Polo mu thangu kaba mu buloku ku Loma.—Mava. 16:10-12; 20:4; Kolo. 4:10, 14.