DILONGI 33
‘Baboso ba Kukuwa Bela Vuka’
‘Wukikeba ngie veka ayi mambu wunlonga. Ba wukuikama mu mambu amomo, bila ngie kuvanga mawu, buna wela kivukisa ngie veka ayi wela vukisa batu bobo ba kukuwa.’—1 TIMOTEO 4:16.
NKUNGA 67 ‘Longa Diambu di Nzambi’
MAMBU TUANLONGUKA *
1. Kivuvu mbi tuntomba basi dikanda ditu baba?
NGIE widi va dikanda diaku batu bakhambu sadilanga Yave? Boti widi, ḿba wukimonanga dedi khomb’itu yaya Pauline. * Nandi wutuba: “Tona mu kilumbu yizaba kiedika, minu yaba tomba dikanda diama dioso baba kivuvu ki kuzinga yama ku Paladizu. Yaba tomba beni nnuni’ami Weini, ayi muan’itu basadila Yave”.
2. Biuvu mbi tuentubila mu dilongi adidi?
2 Tulendi kukuika ko basi dikanda ditu bakikinina zitsangu zimboti. Vayi, tulenda bakindisa bazibula mintima mu zitsangu zi Kibibila. (2 Timoteo 3:14, 15) Kibila mbi tufueti vanina kimbangi basi dikanda ditu? Kibila mbi tufueti visila mabanza mawu? Buidi tulenda sadisila basi dikanda ditu bazola Yave dedi bo befu tukunzodilanga? Ayi buidi baboso mu kimvuka balenda tusadisila? Biawu biuvu tuentubila mu dilongi adidi.
KIBILA MBI TUFUETI VANINA KIMBANGI BASI DIKANDA DITU?
3. Dedi bummonisina 2 Petelo 3:9, kibila mbi tufueti vanina kimbangi basi dikanda ditu?
3 Tuidi mu kuzingila kutsuka nza ayiyi, ayi batu badi ‘bakubama mu baka luzingu lukalumani’, bawu to bala vuka. (Mavanga 13:48) Befu tumviokisanga thangu muingi kulonga zitsangu zimboti kuidi batu tukhambu zaba. Diawu, disi ko diambu dimbi kulonga basi dikanda ditu, muingi mvawu basadila Yave. Mu kuba Tata yi luzolo, Yave ‘kasintomba ko ni wumueka kabungu, vayi wuntomba baboso babalula mavanga.’—Tanga 2 Petelo 3:9.
4. Nzimbala mbi tulenda vanga bo tumvana kimbangi basi dikanda ditu?
4 Tufueti zaba ti kuidi phila yimboti ayi yimbi yi kukolukila matedi zitsangu zimboti. Bo tumvana kimbangi mutu tukhambu zaba, befu tunsolanga bikuma ayi tunkolukilanga mu lukinzu, vayi mu thangu tumvana kimbangi muisi dikanda ditu, khumbu zinkaka tusolanga ko bikuma ayi tuyolukilanga ko mu lukinzu.
5. Mambu mbi tufueti tebukilanga moyo ava kuvana kimbangi muisi dikanda ditu?
5 Ngie wuntebuka moyo khumbu yitheti wuyedika kuvana kimbangi muisi dikanda diaku? Ḿba ngie wunyonga mu phila wuyolukila ayi wuyindula ti khanu wuvangila mawu mu phila yinkaka. Mvuala Polo wuvana dilongi adidi kuidi Baklisto: ‘Bika mambu luntuba mabanga mamboti, malambulu mu salu, muingi luzaba buidi bu kuvutudila mvutu kuidi kadika mutu.’ (Kolosai 4:5, 6) Buboti beni kutebukilanga moyo dilongi adiodi mu thangu tumvana kimbangi muisi dikanda ditu, muingi tubika kuba tatula mu kiedika.
BUIDI TULENDA SADISILA BASI DIKANDA DITU?
Khumbu zinkaka, kuvisa mabanza mawu ayi kumonisa mamboti kiawu kimbangi kilutidi wulenda vana basi dikanda diaku (Tala bitini bi matangu 6-8) *
6-7. Kibila mbi Mbangi yi Yave wukuelana na mutu wukhambu sadilanga Yave kafueti vua nkinza mabanza ma wunkaka? Vana kifuani.
6 Visa mabanza mawu. Kuvisa mabanza mawu kunsundula kuyitula va kibuangu ki bankaka. Pauline, tuba tubila kumbusa, wutuba: “Va thononu minu yaba tomba to kukoluka na nnuni’ami matedi Kibibila. Befu tuabasa be kolukanga ko matedi mambu ma lumbu ka lumbu.” Vayi Weini, nnuni wu Pauline kasa zaba ko mawombo matedi Kibibila ayi kasa visanga ko mambu nkazi’andi kaba kolukanga. Diawu katona kuyindudila ti nandi waba tomba to kukoluka matedi kikanga. Weini wutona kumona boma ti nkazi’andi bakota mu dingumba diaba tomba to kumvuna.
7 Pauline wuntuba ti, khumbu zinkaka nandi waba luta viokisanga thangu ayi zikhomba mu kimvuka. Nandi waba kuendanga mu zikhutukunu, mu kisalu ki kusamuna ayi mu zinzo zi zikhomba. Pauline wutuba: “Weini khumbu zinkaka waba banga mu kiunda kibila bo kaba tukanga ku nzo, kabasa dengananga ko ni mutu.” Nandi wuba tomba kuba na nkazi ayi muan’andi va kimueka. Weini kasa zaba ko bakundi bamona ba nkazi’andi, ayi waba muena ti Pauline waba luta zolanga kuviokisa thangu na bawu kena nnuni’andi. Mu kibila beni, Weini wukamba Pauline ti waba tomba kuvambana yandi. Ngie wummona mu phila mbi Pauline kabina monisina ti wumvuanga nkiza mabanza na nnuni’andi?
8. Dedi buntubila 1 Petelo 3:1, 2, mbi basi dikanda ditu banluta talanga?
8 Monisa kifuani kimboti. Bukiedika ti kiuma basi dikanda ditu banluta talanga bakana ko mambu tuntuba vayi mambu tumvanga. (Tanga 1 Petelo 3:1, 2.) Mawu Pauline kavisa kuntuala. Nandi wutuba: “Minu yizaba ti Weini waba tuzolanga beni ayi kasa tomba ko kuvambana yami. Vayi bo katuba matedi luvambanu, minu yivisa ti yifueti tona kuvanga mambu mu phila Yave kantombila. Vaba tombulu minu kubika koluka beni vayi kuvanga mangolo mu kumonisa kifuani kimboti.” Pauline wubika kukuikanga Weini kukoluka matedi Kibibila ayi wutona kukolukanga yandi matedi mambu ma lumbu ka lumbu. Weini wumona Pauline kuba mutu wu ndembama ayi wumona phila muan’andi kamonisina zikhadulu zimboti. (Zingana 31:18, 27, 28) Bo kamona phila Kibibila kibaludila dikanda diandi, Weini wuzibula mayindu ayi ntima mu Diambu di Nzambi.—1 Kolinto 7:12-14, 16.
9. Kibila mbi tufueti tatamana kusadisa basi dikanda ditu?
9 Bika kuvonga kusadisa basi dikanda diaku. Yave wutu monisa kifuani. Kibibila kintuba ti nandi “kadika khumbu” wumvananga batu luaku lu kukikinina zitsangu zimboti ayi kubaka luzingu lu mvu ka mvu. (Yelemia 44:4) Mvuala Polo wukamba Timoteo katatamana kusadisa bankaka. Kibila mbi? Naveka Polo wumonisa kibila: ‘Bila ngie kuvanga mawu, buna wela kivukisa ngie veka ayi wela vukisa batu bobo ba kukuwa.’ (1 Timoteo 4:16) Befu tunzolanga basi dikanda ditu ayi tutidi bawu bazaba kiedika kidi mu Kibibila. Tala mambu mamonikina Pauline. Bo buvioka thangu, mambu ayi kifuani kiandi kisadisa dikanda diandi. Bubu nandi widi beni mayangi ma kusadila Yave va kimueka na nnuni’andi ayi muan’awu. Baba buadi badi mintuami ntuala ayi Weini widi nkulutu wu kimvuka.
10. Kibila mbi tufueti monisina mvibudulu?
10 Ba mvibudulu. Bo tunlonguka kiedika, befu tumbalulanga mambu tunkikininanga ayi nzingulu’itu. Vayi ḿba dikanda ditu balasa fika koluma ko mu nzingulu’itu yimona. Buka, kiuma kitheti bankuiza bakulanga kidi ti befu tukembanga ko bilumbu bisema ayi tukotanga ko mu mambu ma política. Mawu malenda dasula bankaka va dikanda. (Matai 10:35, 36) Vayi mawu malendi ko kutu vanga kubika kuba sadisa kuvisa mambu tunkikininanga. Befu kuvonga kusadisa dikanda ditu, tuidi kuba fundisa ti basa fuana ko kutambula luzingu lu mvu ka mvu. Ayi Yave kasa tuvana ko nsua wuku fundisa bankaka—Yesu kavana wawu. (Yoane 5:22) Befu kumonisa mvibudulu, ḿba basi dikanda ditu balenda vua nkinza kukuwa zitsangu zitu.—Tala quadro “Sadila Khond’itu mayo Muingi Kulonga.”
11-13. Mbi ngie belonguka mu phila Alice kanungina zithotolo kaviokila kuidi matata mandi?
11 Monisa mamboti, vayi kawubika basi dikanda kubalula makani maku. (Zingana 15:2) Tala kifuani ki Alice. Nandi wuyonzuka na matata bakhambu kikininanga mu Nzambi ayi baba kotanga mu mambu ma política. Bo kabotuka va nzo yi matata mandi, Alice wulonguka kiedika. Nandi wubaka makani ma kuzabikisa matata mandi mambu mamona kaba longuka. Alice wutuba: “Ngie kumanga fika zabikisa dikanda diaku mambu mamona widi mu kulonguka bawu bala luta fuema.” Nandi waba sonikanga minkanda kuidi matata mandi. Mu minkanda beni, nandi waba kuedikanga mvandi kutula mambu bawu balenda vua nkinza, dedi luzolo. Bosi nandi waba kuvulanga buidi babe muena mambu beni mu kutadila mambu Kibibila kintuba. (1 Kolinto 13:1-13) Alice waba vutulanga matondo mu mambu moso matata mandi bamvangila ayi waba kuba filanga minkhayilu voti biuma. Bo kaba kuendanga kue batala, nandi waba vanganga mamoso kannunga muingi kusadisa mam’andi mu bisalu bi nzo. Va thononu, matata ma Alice basa zola ko bo nandi kaba zabikisa mambu mamona kaba kikininanga.
12 Bo Alice kaba viokisanga mua bilumbu ayi matata mandi, nandi waba tatamananga kutanganga Kibibila kadika kilumbu. Alice wutuba: “Mawu masadisa mam’ami kuvisa buidi Kibibila kididi nkiza mu minu.” Tata Alice wubaka makani ma kulonguka dioso kua diambu ditedi Kibibila. Nandi waba tomba kuvisa mbi bivanga muan’andi kubalula phila yi kuyindudila ayi waba tomba mvandi kubakula yoso kua nzimbala mu Kibibila. Alice wutuba: “Minu yivana Kibibila kimueka kuidi tat’ami ayi yisonika mua diambu muingi nandi katanga.” Mambu mbi mayiza monika? Tata Alice, kasa bakula ko nzimbala mu Kibibila vayi nandi wuyangalala beni mu mambu katanga.
13 Tufueti monisa mamboti, vayi tulendi bika ko basi dikanda ditu babalula makani mitu. (1Kolinto 4:12b) Buka, Alice wukuikama mu zithotolo zi mam’andi. Nandi wutuba: “Bo yibotama mam’ami wuthedila ‘muana’ wumbi.” Mbi Alice kavanga? Nandi wubue tuba: “Minu yisudikisa mam’ami mu lukinzu loso ti minu yiba makani ma kutatamana kusadila Yave ayi yisimbalula ko mayindu. Mvandi yinkamba ti yinkuzolanga beni. Befu babuadi tudila ayi yilamba bidia bimboti muingi nandi kadia. Tona mu kilumbu kineni, mam’ami wutona kukikinina ti Kibibila kiaba kutsadisa kuba mutu wumboti.”
14. Kibila mbi wulendi bikila ko basi dikanda kubalula makani maku?
14 Ḿba valenda vioka mimvu miwombo muingi dikanda diaku bavisa ti, kusadila Yave kiawu kiuma kilutidi nkiza mu befu. Buka, bo Alice kabaka makani ma kuba ntuami ntuala, kubika kuandi kulandakana fisu matata mandi baba tomba kalandakana, mam’andi wudila. Vayi Alice wutatamana wukuikama mu makani mandi. Nandi wutuba: “Ngie kubikila dikanda diaku babalula makani maku mu kiuma kimueka, bawu bala tomba kubalula makani maku mu mambu mankaka. Vayi ngie kukuikama mu makani maku ayi kumonisa lukinzu kuidi dikanda diaku, ḿba bankaka va dikanda balenda baka makani ma kukuwa.” Mawu mamonikina Alice. Bubu tat’andi ayi mam’andi badi mintuami ntuala, ayi tat’andi wunsalanga buka nkulutu wu kimvuka.
BUIDI BABOSO MU KIMVUKA BALENDA SADISILA?
Buidi zikhomba mu kimvuka balenda sadisila basi dikanda ditu bakhambu sadilanga Yave? (Tala bitini bi matangu 15-16) *
15. Dedi buntubila Matai 5:14-16 ayi 1 Petelo 2:12, buidi “mavanga mamboti” ma bankaka malenda sadisila basi dikanda ditu?
15 Muingi kutumisa batu mu kimvuka kiandi, Yave wunsadilanga “mavanga mamboti” ma bisadi biandi. (Tanga Matai 5:14-16; 1 Petelo 2:12.) Boti nnuni’aku voti nkazi’aku kasi ko Mbangi yi Yave, bukiedika ti nandi mabaka luaku lu kuzaba zikhomba ziaku mu kimvuka? Pauline, tube tubila va thononu, waba tumisanga zikhomba zi babakala ayi zi bakieto ku nzo’andi. Mu phila ayoyi, nnuni’andi, Weini, wubaka luaku lu kuba zaba. Weini wuntebuka moyo phila khomba yimueka kansadisila kubalula mayindu kaba matedi Zimbangi zi Yave, nandi wutuba: “Khomba beni wusadila kilumbu kiandi ki kuvunda ku kisalu muingi tutala ndimbu ku nzo’ama. Mawu maphanga minu kuvisa ti nandi waba vuanga mvandi nkinza mambu mankaka!”
16. Kibila mbi tufueti tumisina basi dikanda ditu muingi balandakana zikhutukunu zitu?
16 Phila yimueka yimboti yi kusadisila basi dikanda ditu yidi mu kuba tumisa mu zikhutukunu. (1 Kolinto 14:24, 25) Lukutukunu lutheti Weini kalandakana luba lu Mbambukulu Moyo— bo kabasika ku kisalu ayi luawu lusa kala ko kisina. Nandi wutuba: “Minu yisa visa ko dilongi bavanga, vayi yintebuka moyo batu. Bawu baba kuiza yoluka yama, kumbila ayi kuphana ndizulu yimboti. Mawu matsadisa kuvisa ti bawu badi batu bamboti.” Weini wumona mvandi bakuela bamueka mu kimvuka baba monisanga mamboti nkazi’andi Pauline. Bawu baba kunsadisanga kukieba muana mu zikhutukunu ayi mu kisalu ki kusamuna. Diawu, bo kabaka makani ma kuzaba buboti mambu mamona Pauline kaba kikininanga, Weini wudinda kuidi bakuela beni muingi nnuni kalongukanga yandi Kibibila.
17. (a) Mu mambu mbi tulendi ko kukivana foto? (b) Kibila mbi tulendi vonga ko kusadisa basi dikanda ditu?
17 Befu tuntomba baboso mu dikanda ditu basadila Yave va kimueka na befu. Vayi kheti mu mangolo moso tumvanga muingi kuba sadisa, khumbu zinkaka bawu bakikininanga ko kiedika. Boti mawu widi mu kuviokila, bika kukivana foto. Kibila madi makani mawu. Ayi tulendi kuika ko ni mutu kukikinina mambu befu tunkikininanga. Bumviokila thangu, ḿba basi dikanda diaku balenda mona mayangi widi mu kusadila Yave ayi mawu malenda kuba vanga kubalula mayindu. Diawu, wuba natanga mu nsambu. Yoluka yawu mu luzolo. Bika kuvonga mu kuba sadisa! (Mavanga 20:20) Ba lufiatu ti Yave wala sakumuna mangolo maku. Ayi boti basi dikanda diaku bambaka makani ma kukuwa, bawu bala vuka!
NKUNGA 57 Tulonganga Batu Boso
^ Lut. 5 Befu tutidi beni basi dikanda ditu mvawu basadila Yave, vayi amomo madi makani baveka bafueti baka. Mu dilongi adidi, tuemmona mbi tulenda vanga muingi basi dikanda ditu ba tuyuwa.
^ Lut. 1 Bavingisa mazina ma batu mu dilongi adidi. Mu dilongi adidi, kikuma “basi dikanda” kinsundula batu badi mu dikanda ditu bakhambu sadilanga Yave.
^ Lut. 53 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Khomba mueka widi ditoko wunsadisa tat’andi wukhambu sadilanga Yave kuludika dikalu. Mu thangu yifuana, nandi wummonisa tat’andi video yidi mu jw.org®.
^ Lut. 55 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Khomba yimueka yinkieto wunkuwa buboti nnuni’andi wukhambu sadilanga Yave kunkamba mambu mabe monikina mu kilumbu. Bosi, nandi ayi dikanda diandi bamvuvisa nkadu mu kuta kisavu.
^ Lut. 57 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Khomba beni betumisa zikhomba mu kimvuka muingi benda ku nzo’andi. Bawu bammonisa ti bamvua nkinza nnuni khomba beni. Bosi, nnuni beni wunlandakana lukutukunu lu Mbambukulu Moyo na nkazi’andi.
