Winston, tukamba bwidi wubakudila kyedika.

Dikanda dyama babasa zolanga ko mambu ma Nzambi. Befu twaba kalanga ku ndima yiba beni yitatuka na divula di Queensland, Austrália, ayi minu yaba kolukanga to beni na basi dikanda dyama. Bo yiba 12 di mimvu, yaba tomba kubwela zaba matedi Nzambi. Minu yivanga nsambu ayi yidinda kwidi Nzambi mwingi katsadisa kulonguka kyedika kitedi nandi. Bilumbu kuntwala, yibasika ku ndima yaba kalanga ayi yibaka kisalu ku Adelaide, divula dimweka didi ku Sul yi Austrália. Bo yiba 21 di mimvu, yiyenda kwekangala ku divula di Sydney, ayi kuawu yizabila Pam. Nandi wukhamba matedi kinganga kimweka kinkikinina ti zi Britânico, badi nkunu wufumina mu kumi di makanda voti mimvila mizimbala mi basi Isaeli. Mu matedi makanda voti mimvila beni mizimbala, buku mweka yintuba ti kumi di mimvila mi mintinu ku Norte yi Isaeli banata ku kivika mu mimvu 800 ayi 700 A.T.K, yawu kumi di mimvila beni mizimbala. Bo yivutuka ku Adelaide, yiyoluka mawu na mutu waba salanga yama. Nandi wutona kulonguka Kibibila na Zimbangi zi Yave, ayi tuyoluka beni mambu Zimbangi zi Yave bankikininanga. Vawu yivisila ti yaba baka mvutu wu nsambu yivanga bo yiba mwana ditoko. Minu yaba longuka kyedika kitedi Mvangi’ami ayi matedi Kintinu kyandi! Buka minu yibakula “kyuka ki kuvalu.”—Matai 13:45, 46.

Pam, mvaku wutona kutomba kyuka akyoki bo wuba mwana ndumba. Bwidi wubakudila kiawu?

Dikanda dyama dyaba zolanga mambu ma Nzambi. Twaba kalanga ku Coffs Harbour, divula didi ku Sul yi Nova Gales. Matata mami ayi zikhaka zyama banlandakanga malongi ma kinganga kimweka bantedilanga Israelismo-Britânico. Minu, khomb’ama wu kilezi ayi wu nkulutu, kubika tubila kwandi bana ba ngudi khazi’ama, ba tulongisanga ti Nzambi wuluta  vwanga nkinza zi Britânico. Vayi minu yabasa kikininanga ko beni mu mambu beni. Minu yaba tomba kubwela zaba matedi Nzambi. Diawu bo yiba 14 di mimvu, yikota mu binganga biwombo biba va dibweti ditu, dedi: Anglicana, batista, adventista do sétimo dia ayi binkaka. Kheti bobo, phwila yiba mu mambu ma kipheve yisa mana ko.

Bosi dikanda ditu diyenda kwekala ku Sydney. Kuawu yizabila Winston, bo kayenda kwekangala ku divula di Sydney. Dedi bo kabetubila, befu twaba kolukanga beni matedi binganga, ayi mawu mankindisa mwingi kutona kulonguka Kibibila na Zimbangi zi Yave. Nandi waba sonikanga beni matangu ma Kibibila mu minkanda kaba kunfilanga! Va thononu yisa zola ko beni—ayi yitona mvandi kudasuka. Vayi malembe malembe minu yitona kumona kyezila ki kyedika.

Mu mvu 1962, yiyenda kwekala ku divula di Adelaide mwingi yiba wufikama na Winston. Nandi wumbakila vama va kukala ku nzo Yaya Thomas ayi Janice Sloman, bakwela bamweka baba mu kisalu ki minsyoni ku divula di Papua-Nova Guiné. Bawu bakheba buboti. Minu yiba to 18 di mimvu, ayi bawu batsadisa kukonzuka beni mu kipheve. Bo yitona kulonguka Kibibila, vasa vyoka ko beni thangu mwingi yivisa ti yibakula kyedika. Bo minu ayi Winston tukwelana, befu tutona luzingu lumona mu kisalu ki Yave kitutwadisa beni mayangi. Bukyedika ti tuvyokila mu mambu maphasi mu kisalu beni, vayi kiawu kituvanga kubwela zola kyuka tubakula.

Winston, tukamba bwidi bubela mimvu mitheti mukota mu kisalu ki Yave.

Thangu yilwelu yivyoka bo tukwelana, Yave wutona kutuzibudila “muelo wunneni . . . mu diambu di sala kisalu kinneni ayi kimfunu.” (1 Kolinto 16:9) Yaya Jack Porter nandi wutumonisa mwelo wutheti. Mu thangu yinani nandi wuba nsungi wu divula. (Bubu tunsalanga va kimweka mu Dingumba di Filiali yi Beteli yi Australásia.) Jack ayi nkazi’andi, Roslyn, batukindisa mwingi tuba mintwami ntwala. Tubaka lwaku lu kuba mu kisalu akyoki mu mimvu mintanu. Bo yiba 29 di mimvu, ba tutumisa mwingi kusala buka nsungi wu divula ku kiseki kidi ku sul yi Pacífico, mu thangu yinani Beteli yi Fiji yawu yaba kebanga divula beni. Tuba kiyeku ki kutala mavula ma Samoa Americana, Samoa, Kiribati, Nauru, Niue, Toquelau, Tonga, Tuvalu ayi Vanuatu.

Mu thangu beni, batu baba kalanga mu biseki binkaka basa banga ko beni lufyatu mu Zimbangi zi Yave. Diawu va batombulu befu mvitu kuba keba keba. (Matai 10:16) Bimvuka biba bilwelu, ayi khumbu zinkaka babasa bakanga ko vama mwingi kutuyamba. Diawu twaba dindilanga zinzo mwingi tukala kwidi batu baba kalanga mu mavula manneni, ayi bawu baba tumonisanga mamboti mu kututambula.

Wiston, ngye wunzolanga beni kisalu ki kusekula bilongulu, mbi bikuvanga kukuna luzolo beni?

Mu thangu yinani, zikhomba baba ku kiseki ki Tonga basa ba ko beni bilongulu mu mbembo yi tonganês, mbembo yimweka bankolukanga ku divula di Polinésia. Mwingi kutwadisa ndongukulu yi Kibibila mu kisalu ki kusamuna, bawu baba sadilanga buku A Verdade Que Conduz à Vida Eterna yidi mu inglês. Befu tuba mu kikola ki bakulutu ba bimvuka mu zisabala zinna. Ayi zikhomba zitatu bakhambu kolukanga buboti inglês bakikinina kusekula buku A Verdade Que Conduz à Vida Eterna mu mbembo yi tonganês. Pam wusonika buku yoso, ayi tufila yawu ku Beteli yi Estados Unidos mwingi babasisa yawu. Tuvanga nana di zisabala mwingi kumanisa kisalu kyoso. Kheti tusa sekula ko buboti bikuma binkaka, buku beni yisadisa batu bawombo kulonguka kyedika mu mbembo yi tonganês. Pam ayi minu twisi ko minsekudi, vayi mambu tuvanga matusadisa kuzola kisalu beni.

Pam, bwidi luzingu ku kiseki voti ku ilha lubela diswasana na luzingu ku Austrália?

Luzingu diswasana beni luba! Mu bibwangu binkaka muba beni zimbu, dyufi, mayanga mawombo, ziphuku, zimbela ayi khumbu zinkaka tusa ba ko beni bidya. Vayi kutsuka kadika kilumbu, twaba vundanga buboti mu kutalanga ḿbu. Ku Polinésia, befu twaba zingilanga mu  nzo mweka bantungilanga mu bititi. Boti ngonda yidi yiwala va bwilu, befu twaba nunganga kumona minsoki ayi kyezila ki ngonda mu ḿbu. Yiba thangu yimboti beni, yaba tuvanganga kuyindula mu mambu ma Kibibila ayi kusambila. Twaba nunganga kubika mayindu mambi ayi kutatamana mu mayindu mamboti.

Befu twaba zolanga beni bana balezi! Bawu baba zolanga kusakana beni ayi kutomba kuzaba mambu mawombo matedi befu, bila tuba zinzenza ziwadi zi mindela. Khumbu yimweka bo tuyenda kwetala zikhomba ku Niue, mwan’ama wumweka wufikama vaba Winston, wunsimba mu koko ayi wunkamba: “Minu yibe zola beni zitsala zyaku.” Ḿba mwana beni kamonanga ko mutu widi mika mu koko, ayi nandi kasa zaba ko kikuma mbi kalenda sadila mwingi kutubila miawu!

Twaba banga beni mu kyunda kumona phila nzingulu yi phasi batu baba. Bawu baba bazungangalala mu bivangu bimboti bi Yave, vayi bawu basa ba ko buvinya bumboti ni nlangu wumboti mwingi kusadila. Vayi zikhomba zitu basa kwazukanga ko beni mu mawu. Mu bawu, kuba va kimweka na dikanda diawu, kubaka kibwangu ki kubwongimina Yave ayi kunsadila, mawu maba kuba twadisanga beni mayangi. Kifwani kiawu kitusadisa kutsikika mayindu mitu mu mambu malutidi nkinza ayi kunata luzingu lukhambu kikhafi.

Pam, khumbu zinkaka va batombulwa ngye kwetomba nlangu ayi kulambila mu phila wukhambu kolama. Bwidi wunungina mawu?

Minu yimvutula beni matondo kwidi tat’ama. Nandi wundongisa mambu mawombo mankinza. Buka, bwidi bu kutatikila mbazu mu biswadi, bwidi bu kulambila mu mbazu beni ayi bwidi bu kuzingila mu byuma bilwelu. Bo tuyenda kwetala zikhomba ku divula di Kiribati, twaba zingila mu nzo yiba mwanza yi bititi ayi bibaka bi matutu voti mavesu. Mwingi kulamba, minu yaba sikanga dibulu mwingi kutatika mbazu. Minu yiba kubanga bititi bi macoco ku mbazu mwingi yibika kudoka. Mwingi kubaka nlangu, vaba tombulu minu mvama kuba mu ntanda na bakyeto bankaka mwingi kuteka nlangu mu kisima. Bawu baba titikanga nlangu na kyuma kimweka kidi kidedakana na nti wu kulobila: nti beni wuba nduka zimetelo ziwadi ayi nsinga wulwelu wuba wukangama va tsongi nti beni. Vayi bawu basa tula ko kisengu ki nzolo va tsongi nsinga, angi baba kanganga foya. Kadika nkyeto mu khumbu’andi waba kubanga nsinga mu kisima ayi kunikuna mu thinu nsinga beni widi mu myoko. Foya beni yaba balukanga ayi yaba walanga nlangu. Minu yiyindula: “Kwisi ko ni phasi kuvanga mawu!” Nati khumbu’ama yifwana. Yikuba nsinga khumbu ziwombo, vayi zikhumbu zyoso foya beni yaba bundanga mu nlangu ayi yaba lalamanga. Bo bakyeto boso bamana kuntseva, wumweka mu bawu wuyiza kunsadisa. Batu bankalanga kuna banzolanga kusadisa bankaka.

Beno babwadi muzola beni kiyeko kinu ku kiseki. Mulenda tukamba zithangu zi mayangi muvyokila kuna?

Winston: Vavyoka mwa thangu mwingi befu tulonguka bikhulu binkaka. Dedi, bo zikhomba baba lambanga, bawu baba tuvananga bidya byoso. Vayi tusa zaba ko ti mu kikhulu kiawu, befu tufweti bika nkadu mwingi bawu mvawu badya. Diawu twaba dilanga bidya byoso baba tuvananga! Bukyedika ti bo tuvisa kikhulu kiawu, befu tutona kubabikilanga bidya. Kheti mu zinzimbala zitu, zikhomba baba tuvisanga. Bo vaba vyokanga zingonda zisambanu, befu twaba vutukanga kuna mwingi kuba mona buka nsungi wu divula, ayi bawu baba kwangalalanga beni kutumona. Kibila befu to Zimbangi zi Yave bawu bazaba kubotola kwandi zikhomba baba yawu mu kimvuka kimweka.

Kuba zinzeza va dibweti beni, kiba kimbangi kinneni kwidi batu baba kalanga kuna. Bawombo va dibweti beni baba yindulanga ti Zimbangi zi Yave kidi kikanga zikhomba zi dibweti beni bafonda. Vayi bo baba monanga nsungi wu divula ayi nkanzi’andi banzingilanga ku tsi yinkaka, bawu baba visanga ti kimvuka ki Zimbangi zi Yave kidi mvandi mu zitsi zinkaka, ayi bawu baba kwitukanga beni mu mawu.

Pam: Dyambu dimweka dimboti yintebukanga moyo dimonika ku divula di Kiribati. Kimvuka kiba kuna kisa ba ko beni zikhomba ziwombo ayi kiba to nkulutu wumweka wu kimvuka  bantedilanga Itinikai Matera. Nandi waba vanganga mamoso mwingi kutukeba. Kilumbu kimweka, nandi wutwala kipanya kimweka kiba to dyaki voti dikyo dimweka. Nandi wutuba: “Beno yima natina diawu.” Diba dyambu diphasi kubaka dyaki voti dikyo di tsusu va dibweti beni. Kheti diba dyambu dilwelu kavanga, befu tuyangalala beni mu mamboti nandi katumonisa.

Pam, mwa mimvu mivyoka bwemba wuba buvoluka, mbi bi kusadisa kununga kyunda wuba?

Minu yiyiza ba bwemba mu mvu 1973 bo tuba ku Sul yi Pacífico. Tuvutuka ku Austrália, vayi bo vavyoka zingonda zinna bwemba beni buvoluka. Winston mvandi wuba mu kyunda kiwombo kibila mwana beni wuba mvandi wandi. Khyenzo yiba mu ntima yideduka buvyokila thangu, vayi yimana mu thangu tutambula Kibanga ki Nsungi ki 15 Ngonda Yinna, mvu 2009. Dilongi dimweka mu “Byuvu Bi Mintangi” dyaba kuvula: “Existe esperança de ressurreição para um bebê que morre no ventre da mãe?” Dilongi beni ditutebula moyo ti dyambu adyodi didi mu myoko mi Yave, ayi nandi wumvanganga mambu masulama. Nandi wala vana Mwan’andi nswa wu “kubunga mavanga ma Satana” ayi kubelusa zimbesa zyoso nza ayiyi zitutwadisanga. (1 Yoane 3:8) Dilongi beni ditusadisa kubwela monisa luvalu mu “kyuka” akyoki kidi to mu dikabu di Yave. Bukyedika, kivuvu twidi kituvananga mbombolo mwingi kununga ziphasi tumvyokila.

Bo bwemba beni buvoluka, befu tubwe vutuka mu kisalu kitu ki thangu ka thangu. Tukala mwa zingonda ku Beteli yi Austrália, bosi tubwe vutuka mu kisalu ki nsungi wu divula. Mu mvu 1981, bo vavyoka mimvu minna mu kisalu ki nsungi wu divula ku Sul yi Gales ayi ku Sydney, batutela mwingi tuvutuka ku Beteli yi Austrália, ayi kuawu twidi nati bubu.

Wiston, ngye wummwena ti thangu wuvanga ku kiseki ku Sul yi Pacífico ku kusadisa mu kisalu kyaku buka wumweka mu Digumba di Filiali di Beteli yi Australásia?

Ngete, ayi mu ziphila ziwombo. Yitheti, Filiali yi Austrália yitambula kiyeku ki kukyeba kisalu ki kusamuna ku divula di Samoa Americana ayi ku Samoa. Bosi bafubikisa Filiali yi Austrália ayi Nova Zelândia. Abubu, mavula ma Austrália, Samoa Americana ayi Samoa, ilhas Cook, Nova Zelândia, Niue, Timor-Leste, Toquelau ayi Tonga, madi mu lukyebu lu Beteli yi Australásia. Mavula minu yiba lwaku lu kwetala buka Mvwala wu Filiali. Mambu yilonguka kwidi zikhomba azyozi zi babakala ayi zi bakyeto ku kiseki ma kutsadisanga beni, kheti bubu yinsadilanga ku Beteli mwingi kubasadisa.

Ava kumanisa, yitidi kutuba ti, dedi bo bumonikina Pam ayi minu, bakana ko to bakulutu bantombanga Nzambi. Matoko mvandi bantomba “kyuka akyoki ki luvalu”—kheti bankaka va dikanda basimvwa ko nkinza kyuka beni. (2 Mintinu 5:2, 3; 2 Lusansu 34:1-3) Bukyedika, Yave widi Nzambi yi luzolo ayi tidi baboso, kuba matoko, bakulutu babaka luzingu lu mvu ka mvu!

Bo minu ayi Pam tutona kutomba kyedika mu nduka 50 di mimvu kumbusa, befu tusa yindula ko kwidi tulenda tuka mu kutomba kiawu. Bukyedika, kyedika ki Kintinu kidi kyuka kikhambulu thalu! Ayi befu twidi makani ma kusimbidila kyuka akyoki ki luvalu mu mangolo mitu moso!