Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 26

Sadisa Bankaka Kununga Kiunda Badi

Sadisa Bankaka Kununga Kiunda Badi

‘Beno boso luba mayindu mamueka, luvua nkinza mabanza ma bankaka, luzolasananga banga zikhomba, lumonasananga kiadi, ayi lukikululanga.’— 1 PETELO 3:8

NKUNGA 107 Yave Ntungulu Wumboti wu Luzolo

MAMBU TUANLONGUKA a

1. Buidi tulenda landikinina kifuani ki tat’itu yi luzolo Yave?

 YAVE wutu zolanga beni. (Yoane 3:16) Ayi befu tutidi kulandakana kifuani ki tat’itu yi luzolo. Diawu tumvangilanga mangolo muingi ‘kuvua nkinza mabanza ma bankaka, kuzolasananga banga zikhomba, [ayi] kumonasananga kiadi’ kuidi batu boso, vayi kuvioka ‘zikhomba zitu mu kiminu.’ (1 Petelo 3:8; Ngalatia 6:10) Bo zikhomba zitu zi kiphevi bamviokila mu ziphasi, tufueti ba bakubama muingi kuba sadisa.

2. Mbi tunkuiza longuka mu dilongi adidi?

2 Woso mutu tidi kuba mu khati dikanda di Yave wala viokila mu mambu maphasi. (Malako 10:29, 30) Bo tsukulu nza yeka fikamanga, buawu mvandi ziphasi zi kebuelamanga. Buidi tulenda kuyisadisila befu na befu? Tuentubila matedi binongo bi Kibibila bi Loti, Yobi, ayi Naomi ayi kumona mbi tulenda longuka mu bawu. Bosi tunkuiza longuka matedi zikhomba zitu zi babakala ayi zi bakieto bamviokila mu ziphasi ayi mbi tulenda vanga muingi kuba sadisa.

BA MVIBUDULU

3. Dedi bummonisina 2 Petelo 2:7, 8, makani mbi mambi Loti kabaka ayi mambu mbi mayiza monika?

3 Loti wusola kuzingila ku Sodoma. Vayi makani kabaka masa ba ko mamboti. Kheti kibuangu kasola kiba kimboti, basi Sodoma baba zolanga beni mambu ma kitsuza. (Tanga 2 Petelo 2:7, 8.) Loti wutovuka beni mu kusola kuzingila ku Sodoma. (Ngenesi 13:8-13; 14:12) Ḿba nkieto’andi waba zolanga beni divula baba ayi batu baba kalanga kuna. Diawu bo Nzambi kabaka makani ma kutulula divula beni mu mbazu, nandi kasa tumamana ko zimbasi diawu kafuila. Yindulabu mu bana buadi ba Loti. Bawu baba bakubama muingi kukuela vayi babakala beni mvandi bafua mu mbazu Yave kafila ku Sodoma. (Ngenesi 19:12-14, 17, 26) Nzo Loti, kimvuama kaba bituluka, kubunda mvandi nkanzi’andi. Mu thangu ayoyi yi ziphasi, bukiedika kuandi ti Yave wubika kumonisa mvibudulu kuidi Loti? Ndamba.

Mu luzolo Yave wufila zimbasi muingi kukula Loti ayi dikanda diandi (Tala bitini bi matangu 4)

4. Buidi Yave kamonisina ti wuba mvibudulu mu Loti? (Tala fikula yidi va busu bu levista.)

4 Loti naveka wusola kuzingila ku Sodoma. Kheti bobo Yave wummona kiadi ayi wufila zimbasi ziandi muingi kuvukisa Loti ayi dikanda diandi. Zimbasi bakamba Loti muingi kafika basika ku Sodoma. Vayi nandi kasa vanga ko mawu, Kibibila kintuba ti ‘nandi waba kala nkulu.’ Zimbasi babuila mu koko ku Loti ayi dikanda diandi ayi baba basisa kunganda divula. (Ngenesi 19:15, 16) Bosi zimbasi bakamba Loti katina ku mongo. Vayi nandi kasa tumamana ko Yave, nandi wudinda muingi kayenda ku divula diba difikama na divula baba. (Ngenesi 19:17-20) Yave wumonisa mvibudulu ayi wukikinina muingi Loti kayenda ku divula beni. Vayi kuntuala, Loti wuyiza ba boma bu kuzingila ku divula kasola ayi wubaka makani ma kukuenda ku mongo Yave kankamba va thonono muingi kayenda. (Ngenesi 19:30) Bukiedika, Yave wumonisa beni mvibudulu mu Loti! Buidi tulenda landikinina kifuani kiandi?

5-6. Buidi tulenda sadila mambu mantuba 1 Tesalonika 5:14?

5 Dedi Loti, valenda ba khomba mu kimvuka kalenda baka makani mambi malenda kuntuadisa ziphasi. Maku monika, mambu mbi wala tuba? Ḿba ngie wutidi kunkamba ti nandi widi mu kutambula mafueni, ayi mawu malenda ba makiedika. (Ngalatia 6:7) Vayi vadi diambu dilutidi tulenda vanga. Tulenda sadisa khomba beni mu phila Yave kasadisila Loti. Buidi?

6 Yave kasa fila ko to zimbasi ziandi muingi kulubula Loti, vayi muingi kunsadisa kuvuka mu mbungulu yi Sodoma. Tulenda landakana kifuani akioki mu thangu zikhomba zitu bambaka makani mambi malenda kuba tuadisa ziphasi mu luzingu. Bukiedika ti befu tunkuiza balubula mu makani bambaka vayi buboti beni kuvanga diosokua diambu muingi kuba sadisa. Kheti khomba beni wunkala nkulu muingi kusadila malongi ma Kibibila katambula tufueti monisa mvimbudulu. Landakana kifuani ki zimbasi ziwadi zisadisa Loti. Bika fika vonga kusadisa khomba vayi tomba phila yinkaka wulenda kunsadisila. (1 Yoane 3:18) Khumbu zinkaka vantombuluanga kusimba koko kuandi, mansundula kummonisa mu kifuani buidi kalenda sadila malongi katambula.—Tanga 1 Tesalonika 5:14.

7. Buidi tulenda landikinina kifuani ki Yave?

7 Yave khanu wutsikika mayindu mu zinzimbala zi Loti. Vayi nandi kasa vanga ko mawu, nandi wutuadisa mvuala Petelo muingi kasonika ti Loti wuba mutu wusonga. Buboti beni kuzaba ti Yave wunlemvukilanga zinzimbala zitu! (Minkunga 130:3) Ayi befu tulenda landakana kifuani kiandi. Buidi? Mu kutsikika mayindu mitu mu zikhadulu zi zikhomba zitu zi babakala ayi zi bakieto. Mawu mala tusadisa kuba monisa mvibudulu. Ayi befu kuvanga mawu, bawu bala kikinina lusalusu tuba vana.

MONISA KIADI

8. Buidi tulenda monisina kiadi?

8 Yobi mvandi wutovuka beni, vayi bakana ko mu kibila ki makani mambi dedi bumonikina Loti. Vayi nandi wubakana kimbevo kingolo, wuyiza ba kiphumbulu ayi batu baba kalanga yandi va nsengi babika kubue kunkinzika. Biluta kuntuadisa kiunda luidi lufua lu bana bandi boso mu khumbu yimueka. Bo mambu moso amomo maba monika, babakala batatu bakhambu ba bakundi bakiedika ba Yobi bayenda kuentala. Vayi bawu basa kummonisa ko kiadi ayi basa kumbomba ko. Kibila mbi bavangila mawu? Kibila bawu basa zaba ko kibila kikiedika Yobi kaba tovukila. Diawu babakila makani makhambu fuana ayi bafundisila Yobi mu phila yimbi. Mbi tufueti vanga muingi tubika landakana kifuani ki babakala abobo? Tebuka moyo ti Yave nandi to zebi mambu moso madi mu kumonikina mutu. Diawu yuwa buboti bo mutu ka kukamba mambu kamviokila. Bika to kukuwa mambu kakukamba, vayi tomba kuvisikisa kiunda kadi. Ngie kuvanga mawu, wala monisa kiadi kikiedika kuidi khomb’aku.

9. Mambu mbi tufueti bika kuvanga, ayi kibila mbi?

9 Kiadi kiala tusadisa kubika tiamuna kuidi bankaka mambu zikhomba zitu badi mu kuviokila. Mutu wunsekanga buezi kakindisanga ko kimvuka vayi wuntualanga luvasanu. (Zingana 20:19; Loma 14:19) Mutu wunkolukanga mu khambu yindula kasi ko mutu wumboti ayi kalenda lueka ntima wu khomba widi mu kutovuka. (Zingana 12:18; Efeso 4:31, 32) Diawu buboti beni kadika mutu mu befu kutsikika mayindu mandi mu zikhadulu zi zikhomba zitu ayi kuyindula buidi tulenda kuba sadisila kununga ziphasi bamviokila!

Boti khomba betuba ‘mambu mu khambu yindula’, yuwa mu mvibudulu ayi mu thangu yifuana, vana mbombolo kantomba (Tala bitini bi matangu 10-11) c

10. Mbi tube longuka mu mambu madi mu Yobi 6:2, 3?

10 Tanga Yobi 6:2, 3. Yobi mvandi wutuba mambu ‘mu khambu yindula’. Vayi kuntuala nandi wunyonga. (Yobi 42:6) Mawu mvandi malenda monikina khomba widi beni kiunda mu kibila ki ziphasi. Nandi kalenda tuba mambu kuntuala kankuiza nyonga. Mbi tulenda vanga? Tulendi ko kutumbudila khomba beni vayi tufueti kummonisa kiadi. Tebuka moyo ti luisi ko luzolo lu Yave befu kuviokila mu mambu moso maphasi tuidi mu kuviokila bubu. Diawu, kheti kisadi ki Yave kikuikama kalenda tuba mambu makhambu fuana bo kamviokila mu ziphasi. Nandi kalenda tuba mambu makhambu fuana matedi Yave voti befu. Kheti bobo, bika kumona fiti khomba ayi bika kumfundisa mu mambu katuba.—Zingana 19:11.

11. Buidi bakulutu ba kimvuka balenda landikinina kifuani ki Elihu bo bamvana malongi?

11 Khumbu zinkaka mutu widi mu kuviokila mu ziphasi wuntombuluanga kuntambula malongi ma Kibibila voti tsembolo. (Ngalatia 6:1) Boti ngie widi nkulutu wu kimvuka mu phila mbi yilutidi wulenda vangila mawu? Tomba kulandakana kifuani ki Elihu. Mu luzolu nandi wuyuwa mambu moso Yobi katuba. (Yobi 33:6, 7) Bo kavisa mambu Yobi kaba yindula, bosi wumvana malongi. Bobuawu mvandi, bakulutu ba kimvuka bafueti kuwa buboti bo mutu kantuba ayi kutomba kuvisa mambu kamviokila. Ba kuvanga mawu, malongi mawu malenda nyikuna ntima wu mutu beni.

KINDISA BANKAKA MU MAMBU WUNKOLUKA

12. Buidi Naomi kabela bo nnuni’andi ayi bana bandi buadi bafua?

12 Naomi wuba nkieto wuba wukuikama mu Yave. Vayi bo nnuni’andi ayi bana bandi buadi bafua, kiunda kingolo kikota mu ntim’andi diawu katombila kuvingisa dizina diandi Naomi mu “Mara,” dinsundula “Ndudi.” (Luti 1:3, 5, 20, tala matangu madi va wanda mu nwt-TPO, 21) Luti wumueka mu bakieto ba bana ba Naomi wuba va khonzu’andi mu thangu kaba viokila mu mambu moso amama ma phasi. Luti kasa sadisa ko to Naomi vayi mvandi wutuba mambu mambomba. Mu kusadila bikuma bikhambulu phasi ayi bikiedika, Luti wumonisa luzolo kuidi Naomi ayi wumvana lusalusu kaba tomba.—Luti 1:16, 17.

13. Kibila mbi batu bafuididi nnuni voti nkazi bantobilanga lusalusu luitu?

13 Bawombo mu dikanda ditu di kiphevi mvandi bafuilu nnuni voti nkazi. Bawu mvawu bantomba lusalusu luitu. Mu dikuela nnuni ayi nkazi bankuiza banga dedi minti miodi minkonzukila va kimueka. Bumviokila thangu ziganzi ziawu zinkuiza votakananga. Befu kutumuna nti wumueka, nti wunkaka wukuiza yuma. Bobuawu mvandi bo mutu kafuididi nnuni voti nkanzi, nandi kalenda viokisa mimvu miwombo mu kiunda. Paula, b wuyiza ba mfuizi wutuba: “Luzingu luama luyiza baluka mu phila yikhambu yindudila. Minu yisa zaba ko ma kuvanga. Nkundi’ama wu lufiatu wufua. Nandi wuba mutu yaba kambanga mamoso. Nandi waba banga yama mu zithangu zimboti ayi zimbi, va divangiti diandi yaba didilanga. Bo kafua, yimona buka ti mua kitini ki nyitu’ama mvandi kifua yandi.”

Buidi tulenda bombila mutu befuila nnuni voti nkazi? (Tala bitini bi matangu 14-15) d

14-15. Buidi tulenda bombila mutu befuilu nnuni voti nkazi?

14 Buidi tulenda bombila mutu weka mfuizi? Kiuma kitheti tufueti vanga kidi kukoluka yandi, kheti widi zisonya voti wusa zaba ko maku tuba. Paula, tuba tubila va thononu wutuba: “Minu yizebi ti lufua kiuma kimvanganga batu babika zaba ma kuvanga. Bawu bambanga mu boma bu kutuba mambu malenda lueka ntima wu mutu befuilu. Vayi bulutidi kutuba mambu makhambu sulama kena kukhambu tuba ni diambu.” Mutu befuilu katediminanga ko tunkamba mambu malenda balula luzingu luandi muna thangu beni. Paula wutuba: “Bo bakundi bami baba kukhambanga, ‘kiunda yidi mu mambu wumviokila’, mawu maba kukhindisanga.”

15 William, wufuila nkanzi mu mimvu mima vioka, wutuba: “Minu yinzolanga bo bankaka bantebukila moyo mambu nkazi’ami kaba vanganga. Mawu ma kuphananga lufiatu ti batu baba kunzolanga ayi baba kunkinzikanga. Mambu ma phila ayoyo ma kunsadisanga beni. Ayi yimbakanga mbombolo kibila nkazi’ami wuba beni luvalu kuidi minu ayi wuba wumueka mu batu balutidi nkinza mu luzingu luami.” Mfuizi mueka bantedilanga Bianca wutuba: “Bo bankaka basambilanga yama ayi baku thangilanga matangu ma Kibibila, mawu ma kumbombanga beni. Minu yintianga beni bo bawu bantubanga matedi nnuni’ami ayi bo bakukhuwanga kukoluka matedi nandi.”

16. (a) Mbi tufueti tatamana kuvanga kuidi batu bafuilu? (b) Dedi bummonisina Yakobi 1:27, kiyeku mbi tuidi?

16 Dedi bo Luti kavangila Naomi, befu mvitu tufueti tatamana kuvana lusalusu kuidi batu bafuilu. Paula, tuba tubila kumbusa wutuba: “Bo nnuni’ami kafua, lusalusu luwombo yitambula. Vayi buviokila thangu, batu beni basa bue baka ko thangu muingi kunsadisa kibila bavutuka mu bisalu biawu. Vayi luzingu luama luyiza baluka. Didi diambu dimboti bankaka kuzaba ti mutu befuilu wutombanga lusalusu mu zingonda ziwombo—voti mu mimvu miwombo.” Bukiedika ti kadika mutu disuasana kadi na mutu wunkaka. Bankaka bafika kolamanga mu nzingulu yimona. Vayi kuidi bankaka kadika kiuma kaba vanganga na mutu wufua, makuntebulanga moyo mutu beni ayi makumbuelanga kiunda. Phila tuntovukilanga mu lufua lu mutu tunzolanga disuasana yidi na phila mutu wunkaka kantovukilanga. Diawu tufueti tebukanga moyo ti Yave wutuvana kiyeku ki kukieba bafuilu.—Tanga Yakobi 1:27.

17. Kibila mbi batu babika kuidi banuni voti bakazi mvandi bantombilanga lusalusu luitu?

17 Batu bankaka badi beni mu nganzi ayi mu kiunda kibila nnuni voti nzaki wubotuka va dikuela. Tala kifuani ki Joyce. Nnuni’andi wumbika muingi kuzinga ayi nkieto wunkaka, nandi wutuba: “Kiunda ki kuvambana na nnuni’ami kilutidi na kiunda yilenda ba boti nnuni’ami wufua. Boti nnuni’ami wufua mu kibila ki kimbevo voti kiuma kinkaka, khanu minu yisa kumvana ko fotu kibila luisi ko luzolo luandi. Vayi kuvambana kuba makani mandi, nandi wusola kumbika. Yimona buka ti yisi ko luvalu.”

18. Buidi tulenda sadisila batu bakhambulu nnuni voti nkazi?

18 Kuvangila biuma biluelo vayi mu luzolo, yidi phila yi kumonisa batu babika kuidi banuni voti bakazi ti befu tuba zolanga. Bo beka baveka, bawu bantomba beni bakundi bakiedika. (Zingana 17:17) Buidi wulenda monisinina ti widi nkundi wu kiedika? Ngie wulenda kuba tumisa muingi kue dia ku nzo’aku. Voti wulenda binana yawu muingi mubasika va kimueka mu kisalu ki kusamuna voti kukuenda mu mua nkungi muingi kuvuvisa. Khumbu zinkaka ngie mvandi wulenda kuba tela muingi baba mu mbuogimini’aku yi dikanda. Ngie kuvanga mambu amomo, wala yangidika Yave, kibila nandi widi “wufikama vadi batu bobo badi mintima mikofakana”, ayi ‘wunkiebanga mimfuizi.’—Minkunga 34:18; 68:5.

19. Mu kuyindula mambu madi mu 1 Petelo 3:8, mbi ngie wutidi kuvanga?

19 Mua thangu yikhambu Kintinu ki Nzambi kiala yala ntoto ayi ‘tuala zimbakana ziphasi zikhulu.’ Tumvingila mu mayangi thangu ‘biuma bikhulu bialasa mbambukulu ko moyo, ni kutombuka mu ntima.’ (Yesaya 65:16, 17) Bo tumvingila kilumbu akioki, tufueti tatamana kuyisadisanga befu na befu. Diawu, monisa mu mambu wuntuba ayi wumvanga ti wunzolanga baboso badi mu dikanda ditu di kiphevi.—Tanga 1 Petelo 3:8.

NKUNGA 111 Mambu Matuvananga Mayangi

a Loti, Yobi, ayi Naomi baba bisadi bikuikama bi Yave, vayi mvandi baviokila mu mambu maphasi maba tuadisa ziphasi mu thangu yiwombo. Dilongi adidi dinkuiza monisa mbi tulenda longuka mu mambu ma bamonikina. Mvandi tuemmona kibila mbi kuba mvibudulu ayi kiadi bidi nkinza bo tunsadisa zikhomba bamviokila mu ziphasi, ayi buidi tulenda vanina mbombolo bantomba.

b Bavingisa mazina ma batu mu dilongi adidi.

c MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Khomba mueka widi kiunda ayi wuntuba ‘mambu mu khambu yindula’ vayi nkulutu mueka wu kimvuka wu kunkuwa mu mvibudulu. Bosi bo khomba beni kavumbama, nkulutu wu kimvuka mu luzolo wumvana malongi.

d MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Bakuela bamueka bamviokisa thangu na khomba wunkaka wufuilu nkanzi. Bawu bambambukila moyo mambu mamboti kaba vanganga.