DILONGI 19
Luzolo ayi Busonga mu Thangu Ziphasi
‘Bila ngie wisi ko Nzambi wummonanga mayangi mu mambu mambi; mutu wumbi kalendi tatamana ko va kimueka ayi ngiewo.’—MINKUNGA 5:4.
NKUNGA 142 Tusimbidila Kivuvu Kitu
MAMBU TUANLONGUKA *
1-3. (a) Dedi buntubila Minkunga 5:4-6, buidi Yave kammuenanga mambu mambi? (b) Kibila mbi kukuika bana balezi kubundana nyitu kuisi ko kithuadi na ‘nsiku wu Klisto’?
YAVE NZAMBI wummonanga khenene mambu moso mambi. (Tanga Minkunga 5:4-6.) Nandi wunlendanga batu bankuikanga bana balezi kubundana yawu nyitu—kuvanga mawu didi disumu dingolo va meso mandi! Bo tuidi Zimbangi zi Yave, befu tunlandakananga kifuani kiandi ayi tunlendanga kifu akioki. Bo didi disumu dingolo, befu tubikanga ko mambu beni maviokila bobo boti mamonikini mu kimvuka.—Loma 12:9; Ebeleo 12:15, 16.
2 Kukuika bana balezi kubundana nyitu kuisi ko kithuadi na ‘nsiku wu Klisto’. (Ngalatia 6:2) Kibila mbi? Dedi bo tulongukidi, nsiku wu Klisto—voti mamoso Yesu kalonga mu mambu katuba ayi mu kifuani kiandi—yidi tho yi luzolo ayi yinkindisa mambu masonga. Mu kulandakana nsiku awowo, Baklisto bakiedika bamvanganga mamoso muingi bana balezi bamona ti badi nsika ayi ba kuba zolanga. Vayi kukuika muana kilezi kubundana nyitu, kidi kifu kimbi kikumvanganga kumona ti kasi ko nsika ayi banzolanga ko.
3 Kiadi ayi kuinda kuzaba ti kifu akioki kimana tembakana mu nza yimvimba. Ayi vadi zikhomba zinkaka bambuanga mu tambu awowo. Kibila mbi? Kibila nza yiwedi ‘batu bambi ayi bankua luvunu’, ayi bankaka mu bawu bankotanga mu kimvuka ki Yave. (2 Timoteo 3:13) Ayi bankaka bantubanga ti badi Zimbangi zi Yave babika zinzinunu ziawu zimbi kuba tuadisa ayi bakuika bana balezi kubundana yawu nyitu. Tuammona kibila mbi kifu akioki didi disumu dingolo. Bosi, tunkuiza mona mbi bakulutu ba kimvuka bamvanganga boti khomba mu kimvuka bevola disumu dingolo, dedi kukuika muana kilezi kubundana yandi nyitu. Kutsuka, tunkuiza zaba mbi matata balenda vanga muingi kukieba bana bawu. *
DISUMU DINGOLO
4-5. Kibila mbi kukuika muana kilezi kubundana nyitu didi disumu dingolo kuidi nandi?
4 Kukuika muana kilezi kubundana nyitu kuntuadisanga ziphasi mu thangu yiwombo. Kubotula kuandi bana bankuikanga kubundana nyitu, dikanda diandi ayi zikhomba mu kimvuka ba kunzolanga, balenda tovuka mvandi mu mambu beni. Kukuika bana balezi kubundana nyitu didi disumu dingolo.
5 Disumu kuidi mutu bakuika kubundana nyitu. * Kutovula mutu ayi kuntuadisa ziphasi didi disumu dingolo. Dedi bo tuala tubila mu dilongi dinkuiza, mutu wunkuikanga muana kilezi kubundana yandi nyitu, widi mu kuvanga mambu amama: nandi wuntovula muana kilezi ayi wu kuntuadisa ziphasi zilenda kuntuadisa kiunda mu mimvu miwombo. Nandi wunkuibanga lufiatu lu muana, ayi wukumvanga kubika bue ba nsika. Bana balezi bafueti tambula lukiebu mu kifu akioki kimbi, ayi bo baviokila mu mawu mbombolo ayi lusalusu bantomba.—1 Tesalonika 5:14.
6-7. Kibila mbi kukuika muana kilezi kubundana nyitu (a) didi disumu kuidi kimvuka? (b) disumu kuidi zimfumu zi luyalu?
6 Disumu kuidi kimvuka. Bo wumueka mu kimvuka ki Yave kankuika muana kilezi kubundana yandi nyitu, nandi wumbifisa kimvuka. (Matai 5:16; 1 Petelo 2:12) Didi diambu dikhambu fuana kuidi biveve di biveve bi zikhomba badi bakuikama mu ‘kunuana mvita mu kibila ki kiminu’. (Yuda 3) Tuisintomba ko ni kiuma kibifisa kimvuka. Diawu tukhambu bikilanga va khat’itu batu bakhambu nyonganga mu mambu mambi bamvanganga.
7 Disumu kuidi zimfumu zi luyalu. Baklisto bafueti “Tumukina zimfumu [zi luyalu].” (Loma 13:1) Befu tummonisanga ti tuidi mu kutumukina zimfumu zi luyalu bo tunkizika minsiku mi tsi. Boti wumueka mu kimvuka belevula nsiku wu zimfumu zi luyalu, buka, kukuika muana kilezi kubundana nyitu, widi mu kuvola disumu va meso ma zimfumu zi luyalu. (Dedikisa na Mavanga 25:8.) Bakulutu ba kimvuka basi ko nsua wu kuzengila nkanu mutu beni. Ayi bakiebanga ko mutu beni mu ziphasi kalenda monikina mu nkanu zimfumu zi luyalu balenda kunzengila mu kibila ki mambu mambi kabe vanga. (Loma 13:4) Mutu bevola disumu wala tovukila mu mavanga mandi mambi.—Ngalatia 6:7.
8. Mbi bimmonikanga bo mutu kamvola disumu kuidi wadi yandi?
8 Mvandi disumu kuidi Nzambi. (Minkunga 51:4) Bo mutu kamvola disumu kuidi wadi yandi, nandi mvandi wumvola disumu kuidi Yave. Tala kifuani kimueka mu nsiku Yave kavana basi Isaeli. Wawu waba tuba ti: Boti mutu bekuiba wadi yandi voti bevanga diambu dimbi kuidi nandi, buna widi mu ‘kusumuka va meso ma Yave.’ (Levitiku 6:2-4) Bobuawu mvandi, bo wumueka mu kimvuka kankuika muana kilezi kubundana yandi nyitu—nandi widi mu kukuiba lufiatu muana kalenda ba ayi mvandi didi disumu va meso ma Yave. Khomba beni, wumbifisanga dizina di Yave. Diawu tufueti tadila kifu akioki dedi bo Nzambi kantadilanga kiawu: disumu dingolo.
9. Zithuadusulu mbi Nnanga wukuikama katuvana mu matedi kukuika muana kilezi kubundana nyitu, ayi kibila mbi?
9 Befu tuidi zithuadusulu ziwombo zimfumina kuidi Nnanga wukuikama zintubila matedi kifu ki kukuika bana balezi kubundana nyitu. Buka, mintu miwombo mi malongi ma Kibanga ki Nsungi ayi Despertai! mimmonisa buidi batu bakuika kubundana nyitu balenda nungina ziphasi voti kiunda badi, buidi bankaka balenda kuba sadisila ayi kuba bomba ayi buidi matata balenda kiebila bana bawu. Mvandi, bakulutu ba kimvuka batambula khubumunu mu nzila Kibibila mu matedi mbi bafueti vanga boti khomba mu kimvuka bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu. Khumbu zinkaka, Nnanga wukuikama wubue fionguninanga zithuadusulu bakulutu ba kimvuka batambula ayi wumvananga zithuadusulu zimona. Kibila mbi bamvangilanga mawu? Muingi kuba lufiatu ti bakulutu ba kimvuka bala landakana nsiku wu Klisto boti khomba mu kimvuka bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu.
MBI BAKULUTU BA KIMVUKA BAMVANGANGA BO MUTU KAMVOLA DISUMU DINGOLO
10-12. (a) Boti khomba bevola disumu mbi bakulutu ba kimvuka bafueti tebukanga moyo? Mambu mbi mankaka bawu bamfionguninanga? (b) Dedi bummonisina Yakobi 5:14, 15, mangolo mbi bakulutu ba kimvuka bamvanganga?
10 Boti khomba mu kimvuka bevola disumu dingolo, bakulutu ba kimvuka bankiebanga mambu beni mu kutebuka moyo nsiku wu Klisto. Bawu bafueti kieba mameme ma Yave mu luzolo ayi kuvanga mambu madi masonga va meso ma Nzambi. Diawu bakulutu ba kimvuka bamfionguninanga mambu mawombo, bo banzaba ti khomba bevola disumu dingolo. Kiuma kilutidi nkinza kuidi bakulutu ba kimvuka kidi kuzitisa dizina di Yave mu kukhambu bika ni kuima kubivisa diawu. (Levitiku 22:31, 32; Matai 6:9) Mvandi, bawu bamvuanga nkinza kipheve ki zikhomba mu kimvuka. Boti khomba widi mu kutovuka mu kibila ki disumu dingolo mutu wunkaka kabe vanga, bakulutu ba kimvuka ba kumvananga lusalusu ayi mbombolo.
11 Mvandi, boti mutu bevola disumu dingolo widi wumueka mu kimvuka, bakulutu ba kimvuka bantombanga kubakula boti nandi benyonga mu disumu kabe vola. Boti nandi benyonga, buna bakulutu ba kimvuka balenda kunsadisa kuvutula kikundi kiandi na Yave. (Tanga Yakobi 5:14, 15.) Boti khomba bevola disumu dingolo, nandi widi mu kubela mu kipheve. Mawu mansundula ti kasiedi ko kikundi kimboti na Yave. * Tulenda tuba ti bakulutu ba kimvuka badi mimfelimi mi kipheve. Mu kusadila malongi ma Kibibila, bawu bamvanganga mamoso bannunga muingi ‘mbevo [mutu besumuka] kabeluka’ ayi kavutula kinkundi kiandi na Yave. Muingi mawu mamonika, khomba bevola disumu kafueti nyonga mu mambu kabe vanga.—Mavanga 3:19; 2 Kolinto 2:5-10.
12 Mawu mammonisa ti bakulutu ba kimvuka kiyeku kinneni badi. Bawu bamvuanga beni nkinza mameme Yave kaba vana. (1 Petelo 5:1-3) Bawu bamvanganga mangolo ma kusadisa zikhomba zioso mu kimvuka babaka nsika. Diawu, bakulutu ba kimvuka baviokisanga ko thangu yiwombo bo banzaba ti mutu bevola disumu dingolo, dedi: muana kilezi babe kuika kubundana nyitu. Mu mambu amomo, mbi bamvanganga? Tala biuvu bimmonika va thononu matangu 13, 15 ayi 17.
13-14. Mbi bakulutu ba kimvuka bamvanganga boti minsiku mi tsi mintuba ti bafueti zabikisa kuidi zimfumu zi luyalu mutu bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu? Sudikisa.
13 Bakulutu ba kimvuka bantumukinanga minsiku mi tsi mintuba ti bafueti zabikisa kuidi zimfumu zi luyalu mutu bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu? Ngete. Mu zitsi muidi misiku mi phila ayoyi, bakulutu ba kimvuka banlandakananga miawu. (Loma 13:1) Minsiku beni, mibundulanga ko minsiku mi Nzambi. (Mavanga 5:28, 29) Diawu bo bakulutu ba kimvuka banzabanga ti khomba bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu, mu thinu bawu banzabikisanga kuiki Beteli muingi bazaba buidi balenda tumukina minsiku beni.
14 Bakulutu ba kimvuka bansudikisanga kuidi mutu bemonikina mambu amomo, kuidi matata mandi voti kuidi woso mutu bezaba matedi mambu beni ti bawu badi nsua wu kuzabikisa mawu kuidi zimfumu zi luyalu. Buabu, boti mutu bevanga mambu beni widi khomba mu kimvuka, ayi mawu ma betembakana va kizunga tuidi? Khomba bezabikisa mambu beni kuidi zimfumu zi luyalu, kafueti yindula ti widi fotu mu kubifisa dizina di Yave? Ndamba. Kibila khomba bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu nandi widi fotu.
15-16. (a) Dedi bummonisina 1 Timoteo 5:19, Kibila mbi vafueti ba mbangi wadi bammonisa bivisa muingi bakulutu ba kimvuka bakotisa khomba bevola disumu dingolo mu lufundusu? (b) Mambu mbi bakulutu ba kimvuka bamvangaga boti batu bantuba ti vadi wumueka mu kimvuka bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu?
15 Ava bakulutu ba kimvuka kukotisa khomba bevola disumu dingolo mu lufundusu, kibila mbi vafueti ba mbangi wadi bammonisa bivisa? Kibila mawu Kibibila kintuba ti madi masonga. Boti khomba beni bantuba ti bevola disumu dingolo wuntuba ti kasa mavanga ko, bakulutu ba kimvuka balenda to kunkotisa mu lufundusu va kuba mbangi wadi. (Deutelonomi 19:15; Matai 18:16; tanga 1 Timoteo 5:19.) Mansundula ti vafueti ba theti mbangi wadi muingi kuzabikisa zimfumu zi luyalu ti mutu bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu? Ndamba. Boti nandi belevula nsiku wu ntinu, vasintombulu ko theti kuba mbangi wadi.
16 Boti wumueka mu kimvuka badi mu kutubila ti bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu, bakulutu ba kimvuka bamvanganga mambu ntinu kantuba. Bosi mu kulandakana mantuba Kibibila, bawu bamfionguninanga muingi kuzaba ti balenda kotisa khomba beni mu lufundusu voti ndamba. Boti khomba beni wuntuba ti kasa vanga ko mawu, bakulutu ba kimvuka bankuwa mambu zimbangi bantuba. Va kuba kheti batu buadi bammonisa bivisa mu mambu kabe vanga—buna bakulutu ba kimvuka badi bibila bifuana muingi kukotisa khomba beni mu lufundusu. * Boti vasi ko mutu wummuadi wunta kimbangi, mawu mansundula ti mutu bezabikisa mambu beni kuidi bakulutu ba kimvuka widi mu kuvuna? Ndamba. Kheti khomba beni kalendi kota ko mu lufundusu kibila vasi ko mbangi wadi, bakulutu ba kimvuka bazabizi ti khomba beni ḿba bevola disumu dingolo dilenda tuadisa bankaka ziphasi. Bawu bela tatamana kuvana lusalusu kuidi matata voti woso mutu wunkalanga na muana beni wuntovuka mu kibila ki disumu khomba beni kabevola. Mvandi, bakulutu ba kimvuka bala kengidila buboti khomba beni muingi kukieba kimvuka mu mambu mambi malenda monika.—Mavanga 20:28.
17-18. Sudikisa mbi dingumba dimfundusu bamvanganga.
17 Mambu mbi bakulutu ba kimvuka bamvanganga mu dingumba dimfundusu? Kikuma “kufundusu” kisinsundula ko ti bakulutu ba kimvuka bawu bambakanga makani ti khomba bekuika muana kilezi kubundana yandi nyitu kafueti tambula nzengolo kuidi zimfumu zi luyalu mu kulevula nsiku. Bakulutu ba kimvuka basi ko nsua wu kuzengila nkanu mutu belevula nsiku wu ntinu, bila zimfumu zi luyalu bawu badi kiyeku akioki. (Loma 13:2-4; Tito 3:1) Vayi lufundusu lu bakulutu ba kimvuka, luidi muingi kubaka makani boti khomba bevola disumu dingolo kafueti tatamana mu kimvuka voti ndamba.
18 Kiyeku ki bakulutu ba kimvuka mu dingumba dimfundusu kidi to kutadila mambu ma kipheve. Bawu bansadilanga Kibibila muingi kuzaba ti khomba beni benyonga voti ndamba mu disumu kabevanga. Na kukhambu nyonga, nandi wala vayikusu ayi bakulutu ba kimvuka bala zabikisa kimvuka ti nandi kasiedi ko Mbangi yi Yave. (1 Kolinto 5:11-13) Boti benyonga, nandi kalenda tatamana mu kimvuka. Vayi, bakulutu ba kimvuka bala kunzabikisa ti kasinkuiza bakanga ko biyeku mu kimvuka, ḿba mu mimvu miwombo voti mu luzingu luandi loso. Bakulutu ba kimvuka banzabikisanga matata mu kimvuka muingi baba keba keba bo bana bawu bankoluka na khomba widi kifu akioki. Bo banzabikisa kuidi matata ma kimvuka mambu beni, bakulutu ba kimvuka batubanga ko batu khomba beni kavangila mawu.
BUIDI BU KUKIEBILA BANA
Matata kiebanu bana binu mu mambu matedi kukuika bana balezi kubundana nyitu, mu kukoluka yawu matedi kubunda nyitu. Muingi kuvanga mawu, matata bansadilanga malongi madi mu bilongulu bi kimvuka ki Yave. (Tala dilongi 19, bitini bi matangu 19-22)
19-22. Mbi matata bafueti vanga muingi kukieba bana bawu? (Tala fikula va busu bu levista.)
19 Banani badi kiyeku kitheti ki kukieba bana mu mambu mambi malenda kuba monikina? Beno matata. * Tebukanga moyo ti bana baku badi nkhayilu yi luvalu Nzambi kaluvana, badi “kiuka kimbanga kuidi Yave.” (Minkunga 127:3) Beno muidi kiyeku ki kukieba nkhayilu beni. Buidi mulenda kiebila bana binu mu batu bankuikanga bana balezi kubundana yawu nyitu?
20 Ditheti, longuka matedi batu bankuikanga bana balezi kubundana yawu nyitu. Longuka phila batu mbi bamvanganga bana balezi mambu amomo ayi mbi bansadilanga muingi kuba vuna. Ba keba keba mu bibuangu voti batu bakhambu ba balufiatu. (Zingana 22:3; 24:3) Tebuka moyo ti khumbu ziwombo mutu wunkuikanga muana kilezi kubundana yandi nyitu widi mutu nandi kazebi voti kamfiatilanga.
21 Dimuadi, yolukanga buboti na bana baku. (Deutelonomi 6:6, 7) Mawu mansundula kukuwa buboti bana baku bo bankoluka. (Yakobi 1:19) Tebuka moyo ti bana balezi boma bammonanga kutuba ti babe bakuika kubundana nyitu. Ḿba banyindula ti ni mutu kasinkikinina ko mambu bantuba voti mutu wuba kuika kubundana yawu nyitu wuba kamba babika tuba mawu. Benu kumona ti muan’inu kasi ko buboti, vanganu biuvu mu luzolo muingi munsadisa kabasisa madi mu ntima. Ayi mu thangu kankoluka, monisanu mvibudulu mu kunkuwa.
22 Dintatu, longisa bana baku. Mu kutadila phunga bana baku badi ayi mambu balenda nunga kuvisa, wuba longa mambu bafueti zaba matedi kubundana nyitu. Wuba longisa mvandi mbi bafueti tuba ayi vanga boti mutu wuntomba kuba simba mu phila yikhambu fuana. Sadila malongi Dingumba Dintuadisi dituvananga mu matedi buidi bu kukiebila bana.—Tala quadro yintuba “ Mambu Ngiewu ayi Bana Baku Mufueti Zaba”
23. Buidi tummuenanga kifu ki kukuika bana balezi kubundana nyitu, ayi kiuvu mbi tuala baka mvutu mu dilongi dinkuiza?
23 Kuidi befu Zimbangi zi Yave, kifu ki kukuikanga bana balezi kubundana nyitu didi disumu dingolo ayi diambu dimbi beni. Diawu bimvuka bitu binlandakananga nsiku wu Klisto ayi bikiebanga ko batu bankuikanga bana balezi kubundana yawu nyitu. Vayi, mbi tulenda vanga muingi tusadisa batu bakuika kubundana nyitu? Tuala baka mvutu wu kiuvu akiki mu dilongi dinkuiza.
NKUNGA 103 Bakulutu ba Kimvuka—Nkhayilu wu Yave
^ Lut. 5 Dilongi adidi dinkuiza monisa buidi bu kukiebila bana balezi mu batu balenda kuba kuika kubundana nyitu. Tuenlonguka mbi bakulutu ba kimvuka bamvanganga muingi kukieba kimvuka ayi mbi matata balenda vanga muingi kukieba bana bawu.
^ Lut. 3 TSUDUKUSU YI BIKUMA: Kukuika muana kilezi kubundana nyitu, didi diambu dimmonikanga bo mutu weka nkulutu kambundana nyitu na muana kilezi. Kuvanga mawu kunsundula mvandi kufifa kibutulu kiandi mu munu, kuvanga kitsuza ku munu tuvi voti kumbasikilanga tuvi, kunyonya pheni’andi, kunyonya mabeni voti mataku ma muana beni ayi kuvanga mambu mankaka mambi. Bana ba bakieto bawu banluta monikinanga mawu, vayi bana bankaka ba babakala mvandi bammonikinanga mawu. Kheti batu bankuikanga bana balezi kubundana yawu nyitu banluta banga babakala, bakieto bankaka mvandi bamvangilanga mawu bana balezi ba babakala.
^ Lut. 5 TSUDUKUSU YI BIKUMA: Mu dilongi adidi ayi dinkuiza, kikuma mutu bakuika kubundana nyitu kinsundula mutu bakuika kubundana nyitu bo kaba muana kilezi. Tunsadila kikuka akiki muingi kuvisikisa ti muana bakuika kuvanga mawu kasi ko fotu.
^ Lut. 11 Kimbevo ki kipheve kisi ko kibila muingi mutu kuvola disumu dingolo. Mutu besumuka widi fotu mu makani ayi mavanga mandi mambi, ayi wala fundusu kuidi Yave mu mambu beni.—Loma 14:12.
^ Lut. 16 Bakulutu ba kimvuka bakuikanga ko muana kilezi kaba mu thangu bankoluka na khomba bantuba ti benkuika kubundana yandi nyitu. Wumueka mu matata mandi voti nkulutu wunkaka muana beni kamfiatilanga kalenda koluka buka mvual’andi. Mawu mala sadisa muana beni kabika kubue viokila mu ziphasi zinkaka.
^ Lut. 19 Malongi amama masintubila ko to matata, vayi mantubila mvandi batu badi kiyeku ki kukieba voti kukonzula bana bangana.
