1. Dedi bummonisina Filipi 2:3, ndandu mbi tulenda baka befu kukuna khadulu yi kukikulula?

BEFU tuyikululanga mu kutumukina Yave, kibila tumvisanga ti nandi zebi malutidi mboti mu befu. (Efeso 4:22-24) Kukikulula kutusadisanga kutula luzolo lu Yave va theti mu luzingu luitu ayi kukikinina ti bankaka ba tulutidi. Kukuna khadulu beni, kutusadisanga kuba kikundi kimboti na Yave ayi zikhomba zitu.—Tanga Filipi 2:3.

2. Mambu mbi mvuala Polo kazaba, ayi mambu mbi tunkuiza longuka mu dilongi adidi?

² Befu kumanga ba keba keba, tulenda tona kulandakana mavanga ma batu badi mu nza yi Satana bammonisanga lungundayi ayi buimi. * Ḿba mambu amomo, mawu maba monika mu sekulu yitheti diawu mvuala Polo kasonikina kuidi baklisto baba ku Loma: ‘Yinkamba kuidi kadika mutu mu benu kabika yindulanga ti nandi viokizi na bankaka, vayi mboti kadika mutu kaba mayindu mafuana.’ (Loma 12:3) Mvuala Polo wuzaba ti disi ko diambu dimbi kuyindulanga matedi befu veka. Vayi kuba batu ba kikululanga, kuala tusadisa tubika yindudilanga ngolo matedi befu veka. Dilongi adidi dinkuiza tubila mambu matatu, khadulu yi kukikulula yi tusadisanga muingi tubika yindula beni mu befu veka. Diambu (1) va dikuela, (2) kiyeku tuidi mu kimvuka, ayi (3) phila tunsadilanga bisadulu bi khondi mayo.

3. Kibila mbi khumbu zinkaka bakuela balenda bakasana mambu, ayi makani mbi bankaka bambakanga?

³ Yave wuvanga dikuela muingi nkazi ayi nnuni babaka mayangi. Vayi bo badi batu ba masumu, khumbu zinkaka balenda bakasana mambu. Diawu Polo katubila ti bakuela bala viokila mu ziphasi. (1 Kolinto 7:28) Bakuela bankaka bankuambilanga beni ayi balenda yindula ti disa ba ko diambu dimboti kukuelana. Ba kubika mayindu amomo maba vukumuna, bawu balenda yindula ti bulutidi buboti bavambana. Vayi ba kubaka makani amomo, bankuiza monisa ti banyindulanga to mu baveka.

4. Bo tumviokila mu mambu maphasi va dikuela, mambu mbi tufueti bika kuyindulanga?

⁴ Tufueti vanga mangolo muingi tubika difuka dikuela ditu. Kibila Kibibila kimvana kibila kimueka to kinkinza kilenda vanga bakuela bavambana. (Matai 5:32) Diawu bo tumviokila mu ziphasi dedi zio Polo katubila, tulendi bika ko lunangu lutu vanga kuyindula: ‘Dikuela adidi, didi mu kudukisa zitsatu ziami? Yidi mu kutambula luzolo yifueni mu tambula? Ḿba khanu yidi beni mayangi boti yikuelana na mutu wunkaka.’ Befu kuyindudilanga phila ayoyi, tunkuiza monisa ti tunyindulanga to mu zitsatu zitu veka, kubika kuandi zi mutu wukuelana nyitu. Nduenga yi nza yi tukindisanga kulandakana ntim’itu ayi kuvanga mambu ma tutuadisanga mayangi kheti mawu mansundula kutulula dikuela ditu. Vayi nduenga yi Nzambi yi tukindisa muingi ‘tubika tomba mamboti mitu veka, angi ma batu bankaka.’ (Filipi 2:4) Yave kasintomba ko ngie wuvambana na mutu wukuelana yaku. Nandi tidi mutatamana va kimueka nate ku tsuka luzingu luinu. (Matai 19:6) Mvandi nandi wuntomba wuyindulanga theti mu dikuela diaku, kubika kuandi mu ngie veka. Tatamana kukindisa dikuela diaku, bika kuvonda diawu.

5. Dedi bummonisina Efeso 5:33, buidi nnuni ayi nkazi bafueti kukikiebila?

 ⁵ Nkazi ayi nnuni bafueti kukikiebanga mu luzolo ayi lukinzu. (Tanga Efeso 5:33.) Kibibila kintuba ti tufueti tsikika mayindu mitu mu mayangi tunkuiza baka mu kuvana, kubika kuandi mu kutambula. (Mavanga 20:35) Khadulu mbi yinkuiza sadisa bakuela kumonisa luzolo ayi lukinzu? Kukikulula. Nnuni voti nkazi wu kikululanga, wala tomba kubika kuandi to mamboti mandi veka, vayi ma ‘mutu wunkaka.’—1 Kolinto 10:24.

6. Mbi ngie belonguka mu mambu Steven ayi Stephania batuba?

⁶ Kukikulula kusadisa bakuela bawombo kubaka mayangi va dikanda. Dedi nnuni wumueka bantedilanga Steven wutuba: “Boti benu babuadi luidi kithuadi dedi bumbelanga dingumba dinta ndimbu, benu luela nunga kusala va kimueka. Ayi bulutidi luela nunga fika dedikisanga minsamu mu thangu mube bakasana mambu va dikuela. Bika kubanga kifu ki kuyindula ‘mbi binkuiza kuthuadisa mayangi?’ Vayi buboti kuyindulanga mbi binkuiza tutuadisa mayangi?’” Nkazi’andi bantedilanga Stephania, wukikinina mambu amomo. Nandi wutuba: “Vasi ko mutu wunzolanga kuzinga na mbeni’andi. Diawu bo mambu mammonikanga, befu theti tumvanganga mangolo ma kutomba kuzaba mbi bibe tuadisa mambu beni. Bosi tunsambilanga, tumfionguninanga mu bilongulu ayi tundedikisanga mawu.” Nkazi ayi nnuni bambakanga beni ndandu ba kumanga tsikika mayindu mawu mu baveka.

7. Mambu mbi khomba kafueti vanga na kutambula kiyeku mu kimvuka ki Yave?

⁷ Kusadila Yave luidi luaku lumboti. (Minkunga 27:4; 84:10) Boti khomba widi mu kuvanga mangolo ma kubuela tambula biyeku mu kimvuka, widi mu kuvanga dimboti. Kibibila kintuba: ‘Woso mutu widi mu kuvanga mangolo ma kuba nkengididi wu bimvuka, nandi tidi kisalu kimbote.’ (1 Timoteo 3:1) Diawu, bo kantambula kiyeku mu kimvuka kalendi yindula ko ti nandi lutidi nkinza. (Luka 17:7-10) Kibila makani mandi mafueti ba ma kusadila bankaka.—2 Kolinto 12:15.

8. Mbi tulenda longuka mu kifuani ki Diotelefe, Uzia, ayi Abasalomi?

⁸ Kibibila kintubila matedi bifuani bi batu baba buimi ayi baba yindulanga to mu baveka. Diotelefe wabe tomba kibuangu ki theti mu kimvuka. (3 Yoane 9) Uzia wumonisa lunangu bo katomba kuvanga kiyeku kakhambu ba nsua wu kuvanga. (2 Lusansu 26:16-21) Abasalomi waba tomba kuba ntinu, diawu muingi dikabu dimbuela mioko nandi waba kuba monisanga luzolo lukhambulu lu kiedika. (2 Samueli 15:2-6) Bifuani abiobi bi Kibibila, bimmonisa ti Yave kabanga ko mu mayangi bo batu bantomba nkembu’awu veka. (Zingana 25:27) Diawu, batu badi lungudayi ayi banzininanga biuma bakhambulu nsua bala monikina ziphasi.—Zingana 16:18.

9. Kifuani mbi Yesu ka tubikila?

⁹ Yesu, kasa ba ko lungundayi dedi batu tube tubila mu lutangu lu 8. Kibibila kintuba ti: ‘Kheti wuzingila buka Nzambi, nandi kasa yindula ko kuyitula va kibuangu ki Nzambi voti kutomba kuba dedi mueka na Nzambi.’ (Filipi 2:6) Kheti widi mutu wumuadi lutidi mangolo mu nza yimvimba, Yesu widi mutu wukikululanga. Diawu kakambila minlonguki miandi: ‘Woso mutu wukikululanga banga muana kilezi va khat’inu, buna nandi wulutidi mu benu boso.’ (Luka 9:48) Luidi lusakumunu lunneni, kusala va kimueka na minkengididi mi bimvuka, bakulutu ba kimvuka, minsadisi  mi bakulutu ba kimvuka ayi mintuami ntuala banlandakananga kifuani ki Yesu mu kumonisa khadulu yi kukikulula. Befu kuba batu ba kikululanga, tuala luta monisa luzolo kuidi bankaka. Ayi Yesu wutuba ti bisadi bi kiedika bi Nzambi bala zabakana mu luzolo lu kiedika badi bawu na bawu.—Yoane 13:35.

10. Mbi ngie fueti vanga, boti wuyindula ti bakulutu ba kimvuka basa dedikisa ko mambu mu phila ngie wuntombila?

¹⁰ Yindula boti mambu mabe monika mu kimvuka, ayi ngie wummona ti bakulutu ba kimvuka basimvanga ko ni diambu muingi kuma dedikisa. Voti phila babe dedikisila mawu yisa fuana ko kuidi ngiewu. Mbi wulenda vanga? Bika kunyunguta voti kukuana vayi monisa ti ngie wukikululanga, mu kubuela mioko batu bantuama ntuala. (Ebeleo 13:17) Muingi ku kusadisa kuvanga mawu wu kiyuvusa: ‘Bukiedika ti mambu yimmonanga, madi beni nkinza muingi kuma dedikisa? Boti madi, ayiyi yawu thangu yimboti muingi kuma dedikisa? Yidi mu kuvanga mangolo muingi kutuadisa kithuadi mu kimvuka voti yintomba kukimonisa ti minu yilutidi nkinza?’

11. Dedi bummonisina Efeso 4:2, 3, mambu mbi mala monika befu kukikulula bo tunsadila Yave?

¹¹ Kuba mutu wukikululanga ayi wunzinganga na bankaka mu kithuadi, kuawu kulutidi nkinza va mesu ma Yave kubika kuandi mambu tuzebi kuvanga ayi phila yimboti tumvangilanga mawu. Diawu, vanga mamoso muingi kutuadisa kithuadi mu kimvuka. (Tanga Efeso 4:2, 3.) Vanga mangolo ma kuba kifuza mu kisalu ki kusamuna ayi tomba ziphila zi kusadisila bankaka. Yambanga zikhomba zioso, kubunda mvandi bo bakhambulu biyeku mu kimvuka. (Matai 6:1-4; Luka 14:12-14) Ngie kukikulula bo wunsala va kimueka na zikhomba, bawu bala mona kubika to biuma bio  ngie zebi kuvanga vayi mvandi bala mona ti ngie wukikululanga.

12. Kibibila kitu kindisa kuvanga bakundi? Sudikisa.

¹² Yave wuntomba tuviokisanga thangu na bakundi bitu ayi basi dikanda ditu. (Minkunga 133:1) Yesu wuba mvandi bakundi bamboti. (Yoane 15:15) Kibibila kimmonisa ndandu tulenda baka befu kuba bakundi bamboti. (Zingana 17:17; 18:24) Mvandi kiawu kitu kamba ti disi ko diambu dimboti kubanga va befu veka. (Zingana 18:1) Ayi bawombo bayindulanga ti, phila yimboti balenda vangila bakundi yidi mu zikhondi mayo. Vayi tufueti ba keba keba bo tunsadila ziawu muingi kutomba bakundi.

13. Kibila mbi batu bamviokisanga beni thangu mu kutala zifoto zidi mu zikhondi mayo balenda mona ti luzingu luawu luisi ko tsundu?

¹³ Batu ba luzabu babakula ti, batu bamviokisanga beni thangu muingi kutala zifoto bakundi bawu bantulanga mu zikhondi mayo, balenda kukimona buka ti badi baveka ayi kubua mu kiunda kingolo. Kibila mbi? Kibila zifoto beni, zimmonisanga mambu bakundi bawu babe vanga ku tsuka sabala, dedi bibuangu bimona bawu babedi. Mutu wumviokisanga thangu mu kutala zifoto aziozo, kalenda yindula ti luzingu luandi lulendi dedakana ko na batu abobo ayi luawu luisi ko tsundu. Mawu khomba mueka yinkieto widi 19 di mimvu katuba: “Minu yaba banga beni mu nganzi mu kumona mambu batu bankaka babe vanganga ku tsuka sabala, kibila minu yaba banga ku nzo.

14. Buidi dilongi didi mu 1 Petelo 3:8, dilenda tusadisila kusadila mu nduenga zikhondi mayo?

¹⁴ Zikhondi mayo zilenda sadulu mu phila yimboti, dedi muingi kukoluka na bakundi bitu ayi dikanda ditu. Vayi befu kufiongunina buboti mambu, zifoto ayi zivideo batu bantulanga mu zikhondi mayo, tuala mona ti bamvangilanga mawu muingi kukimonisa. Bo bamvanga mawu buka ti bawu badi mu kutuba: “Tal’anu” phila luzingu luama luididi lumboti. Mvandi bankaka bansadilanga bikuma bikhambulu fuana muingi kutubila matedi zifoto ziawu voti zifoto zi batu bankaka. Mambu bamvanganga madi maviakana na mambu Kibibila kintuba ti Baklisto  bafueti vanganga: kumonisa khadulu yi kukikululanga ayi kiandi.—Tanga 1 Petelo 3:8.

15. Buidi Kibibila kilenda ku tusadisila kubika lunyemu?

¹⁵ Boti ngie wunsadilanga zikhondi mayo, buna wukiyuvusa: ‘Zifoto, zivideo ayi mambu yintulanga mu zikhondi mayo mammonisanga ti minu yikinangikanga? Malenda vanga bankaka kumona nsoki?’ Kibibila kintuba: ‘Kibila biabioso bidi va nza—zinzinunu zi kinsuni, zinzinunu zi mesu ayi lunyemu lu luzingu —bisi ko bi Tata vayi bi nza.’ (1 Yoane 2:16) Kibibila kimueka, kisekula kikuma “lunyemu lu luzingu” buka “mutu wu kimonisanga ti widi beni nkinza.” Baklisto balendi ko kukimonisanga vantuala bankaka. Bawu banlandakananga dilongi di Kibibila dintuba: ‘Tubika kukikembisa ayi tubikanga bisombulu befu na befu, voti tubika vangasananga kiphala befu na befu.’ (Ngalatia 5:26) Kukikulula kulenda ku tusadisa kubika vukumuka mu mambu mambi ma nza ayiyi.

16. Mambu mbi mammonikinanga kuidi mutu widi lunangu?

¹⁶ Tufueti ba batu ba kikululanga kibila batu badi lunangu basi ko “mayindu mafuana.” (Loma 12:3) Mutu widi lunangu wunzolanga beni kukuambila ayi wukivananga beni nkinza. Diawu, mambu kamvanganga ayi kanyindulanga ma kuntuadisanga ziphasi ayi mvandi wunyongisanga mintima mi bankaka. Na kumanga balula phil’andi yi kuyindudila, Satana kalenda kumvukumuna. (2 Kolinto 4:4; 11:3) Vayi, mutu wukikululanga widi mayindu mafuana mu matedi naveka. Nandi zebi ti bankaka banlutidi mu mambu mawombo. (Filipi 2:3) Ayi nandi zebi ti ‘Nzambi wunlendanga nkua lunyemu, vayi weti vana nlemvu’andi kuidi batu ba kikululanga.’ (1 Petelo 5:5) Mutu widi mayindu mafuana kalendi tomba ko Yave kaba mbeni’andi.

17. Mbi tufueti vanga muingi tutatamana kuba batu ba kikululanga?

¹⁷ Muingi tutatamana kuba batu bakikululanga, tufueti landakana dilongi di Kibibila dintuba: ‘Bika kimutu kikhulu ayi vuata kimutu kimona.’ Vayi vantombulu beni mangolo muingi tununga kuvanga mawu. Diawu muingi tununga, tufueti longuka matedi Yesu ayi kulandakana kifuani kiandi mu phila yisulama. (Kolosai 3:9, 10; 1 Petelo 2:21) Befu kumonisa khadulu yi kukikulula tuala baka beni ndandu. Dedi, dikanda ditu diala luta ba mayangi, tuala sadisa kimvuka kiluta ba kithuadi ayi tuala sadila buboti zikhondi mayo. Dilutidi nkinza, tuala tambula lusakumunu lu Yave ayi kubaka lunungu va mesu mandi.