1. Makani mbi ditoko dimueka kabaka bo kalandakana lukutukunu mu mvu 1935?

VABA dikanda dimueka diba mu dingumba di minlonguki mi Kibibila. Vayi dingumba beni bubu dizabikini Zimbangi zi Yave. Dikanda beni baba bana batanu, ba batatu ba babakala ayi babuadi ba bakieto. Bawu balongisa bana bawu kusadila Yave Nzambi ayi kulandakana Yesu Klisto. Wumueka mu bana beni wuba 18 di mimvu bo kabotama mu mvu 1926. Mu thangu yinani, ditoko beni waba kikininanga ti nandi widi wusolo, diawu kaba dilanga dipha ayi kaba nuinanga vinu mu Mbambukulu Moyo. Vayi wubalula mayindu mandi voti kivuvu kiandi bo kayuwa dilongi diba ntu diambu: “Nkangu Wunneni wu Batu.” Diawu divangana mu mvu 1935 kuidi khomba J. F. Rutherford mu lukutukunu lu mavula luba ku Washington, Estados Unidos. Mbi minlonguki mi Kibibila balonguka mu lukutukunu beni?

2. Kiedika mbi kinkinza khomba Rutherford kasudikisa mu dilongi kavanga?

² Mu dilongi diandi khomba Rutherford, wusudikisa banani badi mu dingumba di “nkangu wunneni”, bantubila mu Nzaikusu 7:9. Mu thangu beni, minlonguki mi Kibibila baba yindulanga ti nkangu wunneni diba dingumba diba kivuvu ki kukuenda ku diyilu, vayi basi ko beni lukuikumunu kena baklisto basolo. Khomba Rutherford wusadila matangu ma Kibibila muingi kusudikisa ti nkangu wunneni wusa ba ko wusolo  muingi kuzingil ku diyilu vayi badi mamemi mankaka * ma Klisto bala vuka mu “ziphasi zingolo” ayi bala zinga mvu ka mvu va ntoto. (Nzai. 7:14) Yesu wukanikisa: ‘Minu yidi mamemi mankaka, ka masi ko; mu phaka ayiyi, mawu mvandi yifueti kumatuala, ayi mela kuwa mbembu’ama kibila bala ba nkangu wumueka ayi nsungi wumueka.’ (Yoane 10:16) Mamemi mankaka badi Zimbangi zi Yave zikuikama badi kivuvu ki kuzinga mvu ka mvu ku paladizu va ntoto. (Matai 25:31-33, 46) Tumonanu buidi phisulu ayoyo yimona yibaludila luzingu lu bisadi bi Yave mu mimvu mima vioka, kubunda mvandi ditoko dineni diba 18 di mimvu.—Minku. 97:11; Zinga. 4:18.

3-4. Mu lukutukunu lu mvu 1935 mbi batu bawombo bayiza visa matedi kivuvu kiawu, ayi kibila mbi?

³ Lukutukunu beni luluta tuadisa mayangi mu thangu nlongisi kayuvula kuidi minlongisi mioso mi Kibibila: “Nani widi kivuvu ki kuzinga mvu ka mvu va ntoto?” Lemvukanu telamanu! Khomba mueka wuba mu lukutukunu beni wutuba ti bawombo mu bawu batelama. Diawu khomba Rutherford katubila: “Beno muidi mu nkangu wunneni!” Ayi baboso batona kubunda makanda. Baboso baba batelama, bavisa ti Yave kasa basola ko muingi bezinga ku diyilu. Bawu bazaba ti basa solu ko mu phevi yinlongo yi Nzambi. Mu kilumbu kilanda ki lukutukunu beni, 840 di Zimbangi zi Yave babotama, ayi bawombo mu bawu baba mu dingumba di mamemi mankaka.

⁴ Bo lukutukunu lumana, ditoko tube tubila va thonono ayi bivevi di batu bankaka babaka makani ma kubika kubue dia dipha ayi kunua vinu mu Mbambukulu Moyo Lufua lu Yesu. Khomba mueka mu kukikulula wuzibula ntim’andi mu kutuba: “Khumbu yitsuka yidia dipha ayi yinua vinu yiba mu Mbambukulu Moyo mu mvu 1935 kibila yivisa ti Yave kasa kutsola ko mu phevi’andi yinlongo muingi kuzingila ku diyilu. Vayi minu yiba kivuvu ki kuzingila mvu ka mvu va ntoto muingi kubuela mioko kisalu kiala vangama muingi ntoto woso wuba paladizu.” (Loma 8:16, 17; 2 Koli. 1:21, 22) Diawu, batu bawombo bayiza buelama mu nkangu wunneni ayi badi mu kubuela mioko baklisto basolo mu kisalu ki kusamuna. *

5. Buidi Yave kammuenanga baklisto babika kubue dia dipha ayi kunua vinu mu Mbambukulu Mayo?

⁵ Bo mvu 1935 wuvioka, buidi Yave kaba tadilanga baklisto baba dianga dipha ayi kunua vinu mu Mbambukulu Moyo? Ayi buidi Yave kammuenanga boti vadi baklisto bubu bandianga dipha ayi bannuanga vinu, vayi bankuiza visanga ti basi ko baklisto basolo muingi kuzingila ku diyilu? (1 Koli. 11:28) Bankaka bandilanga dipha ayi bannuinanga vinu kibila bavisanga ko kivuvu kiawu. Vayi ba kunyonga mu kubika kubue vanga mawu ayi ba kutatamana kusadila Yave mu lukuikumunu, nandi wala balemvukila ayi wala kuba tula mu dingumba di mamemi mankaka. Kheti basinkuiza bue dia ko dipha ayi kunua vinu, bawu bala banga mu Mbambukulu Moyo muingi kuvutula matondo mambu Yave ayi Yesu kaba vangila.

6. Nsua mbi Yesu kavana kuidi zimbasi?

⁶ Bo ziphasi zingolo zidi mu kuefikamanga, buboti kulonguka mambu Nzaikusu kapu 7 kantuba matedi baklisto basolo ayi nkangu wu mamemi mankaka muingi kutu kindisa. Yesu wuvana nsua zimbasi muingi  basimbidila ziphemo zinna zi mbungulu. Nati baklisto boso basolo bala tambula kidimbu ki lunungu. (Nzai. 7:1-4) Mu lukuikumunu luawu, baklisto basolo bala baka mfutu wu kuba mintinu ayi zinganga nzambi na Klisto ku diyilu. (Nzai. 20:6) Yave, Yesu ayi zimbasi bala kuangalala beni kumona 144.000 di baklisto basolo kutambula mfutu’awu.

7. Dedi bummonisina Nzaikusu 7:9, 10, mbi Yoane kamona mu kimona mesu, ayi mbi dingumba di batu beni badi mu kuvanga? (tala fikula yidi va busu bu levista.)

⁷ Bo kamana kumona 144.000 di mintinu ayi zinganga nzambi, Yoane wumona “nkangu wunneni wu batu” bavuka bo Alimangedoni yivioka. Dingumba beni didi disuasana na dingumba ditheti ayi thalu yisi ko yizabakana. (Tanga Nzaikusu 7:9, 10.) Bawu “bavuata minledi miphembi,” muingi kumonisa ti bawu batatamana “bavasuka” mu nza yi Satana, ayi batatamana bakuikama kuidi Nzambi ayi Klisto. (Yako. 1:27) Bawu batuba ti bavukila mu kibila ki mambu Yave ayi Yesu Dimemi di Nzambi baba vangila. Dingumba beni badi na zindala mu mioko, muingi kumonisa ti bankikinina mu mayangi lutumu lu Yesu, Ntinu Yave kabieku.—Dedikisa Yoa. 12:12, 13.

8. Mambu mbi Nzaikusu 7:11, 12 yintuba matedi dikanda di Yave ku diyilu?

⁸ Tanga Nzaikusu 7:11, 12. Mambu mbi mamonika bo bivangu bidi ku diyilu bamona nkangu wunneni? Mu kimona meso beni, mvuala Yoane wumona dikanda dioso di Yave bankuangalala mu thangu bamona nkangu wunneni wu batu va ntoto bankembisa Yave. Ayi bawu bala luta kuangalala bo mbikudulu ayoyo yala salama mu thangu nkangu wunneni bala vuka mu ziphasi zingolo.

9. Dedi bummonisina Nzaikusu 7:13-15, mbi batu badi mu nkangu wunneni badi mu kuvanga mu thangu ayiyi?

⁹ Tanga Nzaikusu 7:13-15. Mvuala Yoane wutubila matedi nkangu wunneni ti, ‘bawu basukula minledi miawu ayi kukitula miawu mimbembi mu menga ma muana dimemi.’ Mawu mansundula ti bawu badi kilunzi kidiodila ayi badi basama va meso ma Yave. (Yesa. 1:18) Bawu badi baklisto ba kivana ayi babotama, badi kiminu mu nkhayilu yi khudulu yi Yesu ayi badi kikundi kifikama na Yave. (Yoa. 3:36; 1 Pete. 3:21) Diawu Yave kadidi wuyangalala mu kisalu kinlongo bamvanganga builu ayi muinya vambata ntoto. Ayi nati mu thangu ayiyi, bawu bantulanga zitsatu zi Kintinu va theti, mu kukivana muingi kusamuna ayi kuvanga minlonguki mi Kibibila.—Matai 6:33; 24:14; 28:19,20.

10. Lufiatu mbi nkangu wunneni badi, ayi lukanu mbi bantedimina luala salama?

¹⁰ Nkangu wunneni wala vuka mu ziphasi zingolo, badi lufiatu ti Nzambi wala tatamana ku bakieba kibila ‘mutu widi wukala va kikundu ki kimfumu wela kuba yalumuna nzo’andi yi ngoto’. Lukanu mamemi mankaka bantediminanga mu mvibudulu luala salama: “[Nzambi] wala fiona masuela moso mu meso mawu, ayi lufua lulendi buela ba ko, kiadi ki lufua kilendi buela ba ko, bidilu ayi ziphasi bilendi buela ba ko.”—Nzai. 21:3, 4.

11-12. (a) Dedi bummonisina Nzaikusu 7:16, 17, lusakumunu mbi nkangu wunneni bala tambula? (b) Mbi mamemi mankaka balenda vanga mu nkungi wu Mbambukulu Moyo, ayi kibila mbi?

¹¹ Tanga Nzaikusu 7:16, 17. Mu nza ayiyi yi Satana bisadi biwombo bi Yave badi mu kuviokila mu nzala, kibila basi ko zimbongo zifuana muingi kusumbila bidia ayi bankaka bankalanga mu bibuangu bidi beni mimvita. Ayi bawombo mu kibila ki kiminu kiawu baba tulanga mu buloko. Vayi kheti bobo, nkangu wunneni wu batu badi beni mayangi, kibila bazebi ti bo nza ayiyi yi Satana yala bungua, bawu bala baka bidia biwombo kuba kuandi bi kiphevi voti bi kinsuni . Ayi bo Yave kala  tulula nza yi Satana, Nandi wala vanga mamoso muingi “lundundungu lu mbazu” voti nganzi’andi yi bika kubuila nkangu wunneni. Bo ziphasi zingolo ziala mana, Yesu wala tuadisa nkangu wunneni wala vuka ku “tho yi minlangu mi luzingu.” Ayi buboti beni kuyindulanga ti nkangu wunneni badi kivuvu ki mayangi beni. Bo bala vuka balenda zinga mvu ka mvu mu khambu bue fua!—Yoa. 11:26.

¹² Mamemi mankaka bantondanga Yave ayi Yesu mu kivuvu badi! Kheti Yave kasa basola ko muingi kuzingila ku diyilu, vayi mawu masinsundula ko ti Yave wunluta zolanga baklisto basolo kena nkangu wunneni. Mangumba beni mama muadi balenda kembisa Nzambi ayi Klisto. Phila yimueka balenda vangila mawu yidi mu kuba mu nkungi wu Mbambukulu Moyo Lufua lu Yesu.

13-14. Buidi baklisto basolo ayi mamemi mankaka balenda kembisila Nzambi ayi Klisto mu Mbambukulu Moyo?

¹³ Mu kadika mvu vambanga kheti wumueka mu 1.000 di batu bambanga mu lukutukunu lu Mbambukulu Moyo wundia dipha ayi wunnua vinu. Mansundula ti mu bimvuka biwombo mu nza yimvimba, muidi mutu wundianga dipha ayi wunnuanga vinu mu mbambukulu moyo. Mvandi mammonisa ti bawombo bambanga mu Mbambukulu Moyo badi kivuvu ki kuzinga va ntoto. Vayi, boti bawu basinkuiza dia ko dipha ayi kunua vinu, kibila mbi bafueti bela mu lukutukunu lu Mbambukulu Moyo? Tulenda fuanikisa mawu banga mutu wunkuela, wumbaka diyindu di kutumisa bankaka mu nkungi’andi wu dikuela. Vayi masinsundula ko ti baboso bankuenda mu nkungi beni bawu bankuela, angi muingi kukuangalala yandi va kimueka. Bobuawu mvandi, baklisto badi mu nkangu wunneni bankuendilanga mu lukutukunu lu Mbambukulu Moyo, muingi kumonisa luzolo ayi kukuangalala na Klisto ayi baklisto basolo. Mvandi mamemi mankaka bankuendilanga mu nkungi wu Mbambukulu Moyo muingi kuvutula matondo mu nkhayilu yi khudulu wela bavana luaku lu kuzinga mvu ka mvu va ntoto.

¹⁴ Diambu dinkaka di nkinza dimvanganga mamemi mankaka kukuenda mu nkungi wu mbambukulu moyo didi muingi kutumamana  nsiku wu Klisto. Bo Yesu katsikika nkungi awowo na bapostolu bandi bakuikama, nandi wutuba: ‘Lutatamana kuvanganga mawu muingi lumbambukilanga moyo’ (1 Koli. 11:23-26) Bo va ntoto vakhidi ndambu yi baklisto basolo, diawu mamemi mankaka bala tatamana kulandakana nkungi awowo ayi kutumisa batu muingi baba yawu va kimueka.

15. Buidi tulenda kembisila Nzambi ayi Klisto mu Mbambukulu Moyo?

¹⁵ Mu Mbambukulu Moyo, befu tuidi luaku lu kukembisa Nzambi ayi Klisto mu minkunga ayi nsambu. Dilongi di Mbambukulu Moyo mvu awuwu diala ba ntu diambu “Tonda Yave Ayi Klisto mu Mambu ba Kuvangila!” Diawu diala tusadisa kubuela vutudila Yave ayi Klisto matondo. Ayi bo bala viokisa dipha ayi vinu, befu tuala yindula beni mbi biawu binsundula kuidi befu. Mvandi tuala yindula luzolo Yave kamonisa kuidi befu mu kubikila Muan’andi wumueka to kafua mu kibila kitu. (Matai 20:28) Woso mutu wunzolanga Tat’itu ayi Muan’andi Yesu, wumvanganga mangolo muingi kuba mu Mbambukulu Moyo.

16. Mu phila mbi baklisto basolo ayi mamemi mankaka badi dedi mueka?

¹⁶ Baklisto basolo ayi mamemi mankaka badi dedi mueka. Kibila Yave wunzolanga mangumba mama muadi ayi wumvuanga nkinza kadika mutu widi mu mangumba beni. Tuzabidi mawu kibila thalu kafuta muingi kusumba baklisto basolo ayi mamemi mankaka yidi dedi mueka, luzingu lu Muan’andi wu luzolo. Mangumba beni, madi to disuasana mu kivuvu badi kibila bankaka bala zingila ku diyilu ayi bankaka va ntoto. Diawu baboso badi mu mangumba beni, bafueti vanga mangolo muingi batatamana bakuikama kuidi Nzambi ayi Klisto. (Minku. 31:23) Tebuka moyo ti Yave wumvananga phevi’andi yinlongo kuidi kadika kisadi kiandi, mu khambu tadila kivuvu kiandi vayi mu zitsatu ziandi.

17. Mambu mbi baklisto basolo banyindulanga ayi badi phuila?

¹⁷ Baklisto Basolo ba butukanga ko na kivuvu ki kukuenda ku diyilu. Vayi Yave nandi wuba solanga. Bawu banyindulanga beni matedi kivuvu kiawu, bansambilanga beni ayi badi beni phuila yi kutambula mfutu’awu ku diyilu. Vayi bawu basa zaba ko buala bela nyitu’awu ku diyilu. (Fili. 3:20, 21; 1 Yoa. 3:2) Vayi kheti bobo, bawu bazebi ti bala ba na Yave, Yesu, zimbasi ayi baklisto bankaka basolo mu Kintinu ki diyilu.

18. Phuila mbi mamemi mankaka badi?

¹⁸ Mamemi mankaka bankuangalalanga beni mu kivuvu badi ki kuzinga mvu ka mvu ku paladizu va ntoto. (Mpovi 3:11) Ayi bawu  badi beni phuila yi kubuela mioko mu kisalu ki kubalula ntoto paladizu. Dedi, kutunga zinzo ziawu, kuvata biteka ayi kumona bana bawu kukonzuka na zinyitu zivedila. (Yesa. 65:21-23) Bawu bantedimina mu mayangi, mu thangu bela kuenda mu nza yimvimba muingi kumona miongo, minti, mimbu ayi kulonguka matedi biuma bioso Yave kavanga. Ayi badi beni mayangi kuzaba ti kikundi kiawu na Yave kiala tatamana kikinda.

19. Mu kilumbu ki mbambukulu moyo, mbi kadika mutu mu befu kafueti vanga?

¹⁹ Yave wuvana kadika kisadi kiandi kivuvu kinkinza mu bilumbu binkuiza kuntuala. (Yele. 29:11) Mbambukulu Moyo Lufua lu Yesu, lumvananga baklisto basolo ayi mamemi mankaka luaku lu kukembisa Nzambi ayi Klisto mu mambu ba bavangila muingi babaka luzingu lu mvu ka mvu. Bukiedika, Mbambukulu Moyo widi nkungi wu nkinza beni kuidi baklisto bakiedika. Ayi mu mvu 2021, nkungi beni wala vangama mu Kisabala Kilumbu 27 Ngonda Yintatu bo khotolo muinya yala vioka. Ayi bawombo badi luaku lu kuba yitu va kimueka muingi kulandakana nkungi awowo wu nkinza. Bankaka, kheti mu zithotolo bamviokila bala vanga mangolo muingi kuba mu nkungi beni. Mvandi zikhomba zitu badi mu buloku, bankaka mu bawu bala vanga beni mangolo muingi kubika viokisa kilumbu akiokio! Ayi tunkuangalala beni kuzaba ti Yave, Yesu, zimbasi ayi baklisto basolo bankaka badi ku diyilu, bantalanga mangolo kadika mutu mu befu kamvanga muingi kulandakana mbambukulu moyo.