Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 37

Tumukina Yave mu Ntima Woso!

Tumukina Yave mu Ntima Woso!

‘Tulendi tumukina ko mu ntima woso Tat’itu?’EBELEO 12:9.

NKUNGA 9 Yave Nandi Ntinu’itu!

MAMBU TUANLONGUKA *

1. Kibila mbi tufueti tumukina Yave?

BEFU TUFUETI tumukina * Yave kibila nandi widi Mvang’itu. Diawu nandi kadidi nsua wu kutsikika zithumu mu matedi mamboti ayi mambi. (Nzaikusu 4:11) Vayi tuidi kibila kinkaka kinkinza tufueti tumukina Yave—phil’andi yi kuyala yawu yilutidi. Mu mimvu mioso amiomi, zimfumu ziwombo badi mu kuyadila bankaka. Vayi befu kudedikisa luyalu luawu ayi lu Yave, tuala mona ti Yave nandi Ntinu wulutidi nduenga, luzolo, kiadi, ayi mamboti na mintinu mioso.—Esodu 34:6; Loma 16:27; 1 Yoane 4:8.

2. Dedi bummonisina Ebeleo 12:9-11, kibila mbi tufueti tumukinanga Yave?

2 Yave kasintomba ko befu tuntumukina mu boma. Vayi nandi wuntomba tuntumukina kibila tukunzolanga ayi tukuntadilanga banga Tata yi luzolo. Mu nkanda kasonikina basi Ebeleo, Polo wunsudikisa kibila mbi tufueti ‘tumukina Tat’itu mu ntima woso’—mu kibila ki ‘mamboti mitu’.—Tanga Ebeleo 12:9-11.

3. (a) Buidi tummonisanga ti tuidi mu kutumukina Yave? (b) Biuvu mbi tunkuiza baka mimvutu mu dilongi adidi?

3 Mu phila mbi tulenda monisina ti tuidi mu kutumukina Yave? Yitheti, mu kuvanga mangolo muingi kuntumukina mu mamoso. Yimuadi, mu kuvanga mangolo muingi kutulula mayindu moso ma ‘kufiatila mu diela diaku’. (Zingana 3:5) Kiuma kiala tusadisa kutumukina Yave kidi, kuzaba zikhadulu ziandi zimboti. Kibila mbi? Kibila zikhadulu aziozi zintuadisanga mamoso kamvanga. (Minkunga 145:9) Bo tumbuela zaba Yave, buawu mvandi tunluta kunzodila. Ayi bo tunzola Yave, tualasa tomba ko theti kuba nkanda widi zithuadusulu mu mambu tufueti vanga ayi ma tufueti bika kuvanga. Vayi, befu tumvanganga mangolo muingi kuyindula phila Yave kanyindudilanga ayi kubika vanga mambu mambi. (Minkunga 97:10) Khumbu zinkaka dilenda ba diambu diphasi kutumukina Yave. Kibila mbi mammonikinanga? Ayi mbi bakulutu ba kimvuka, matata ayi zingudi balenda longuka mu kifuani ki Nehemia, Ntinu Davidi, ayi Malia, mam’andi na Yesu? Dilongi adidi dinkuiza vana mimvutu mi biuvu abiobi.

KIBILA MBI DILENDA BELA DIAMBU DIPHASI KUTUMUKINA YAVE

4-5. Dedi bummonisina Loma 7:21-23, kibila mbi kutumukina Yave kulenda bela phasi?

4 Mu kibila ki masumu, khumbu zinkaka tummonanga phasi kutumukina Yave. Ayi tunnuananga nzingu wu kubaka makani mu matedi mamboti ayi mambi. Bo Adami ayi Eva ba bayisa Nzambi ayi badia dikundi nandi kaba kandimina, bawu bamonisa ti baba tomba kubaka makani mawu veka mu matedi mamboti ayi mambi. (Ngenesi 3:22) Bubu, batu bawombo bansolanga kubayisa Yave ayi kutsikika zithumu ziawu veka.

5 Kutumukina Yave kulenda ba phasi nati mvandi kuidi batu banzebi ayi bakunzolanga. Mvuala Polo wuviokila mvandi mu mawu. (Tanga Loma 7:21-23.) Dedi Polo, befu tuntomba kuvanga masonga va meso ma Yave. Vayi tufueti vanga mangolo ma kubika vanganga mambu mambi.

6-7. Diambu mbi dinkaka dilenda tutula nkaku kutumukina Yave? Vana kifuani.

6 Kikhulu kitu ayi kibuangu tuyonzukila kulenda tuvanga kumona phasi kutumukina Yave. Mayindu mawombo batu badi masi ko kithuadi na mayindu ma Yave, ayi khumbu zinkaka tufueti vanga mangolo muingi kubika mawu. Tala kifuani akiki.

7 Mu bibuangu binkaka, bankuikanga matoko kukivana mu kisalu balenda bakila zimbongo ziwombo. Mawu mamonikina khomba yimueka bantedilanga Malia. * Ava kulonguka kiedika, nandi wuviokila mu yimueka mu bikola binangama bilutidi nkinza ku tsi’awu. Dikanda di Malia diaba kunkuika muingi kulandakana kisalu kiala vanga bankaka kunkinzika ayi kala tambudilanga zimbongo ziwombo. Ayi mawu Malia kaba tomba. Vayi bo katona kulonguka Kibibila ayi kalonguka kuzola Yave, Malia wubalula makani kaba mu luzingu. Kheti bobo, nandi wutuba: “Khumbu zinkaka yimbakulanga bisalu bilenda kuphana zimbongo ziwombo, vayi yizebi ti biawu biala thula nkaku mu kisalu kiama ke Yave. Mu kibila ki phila yiyonzukila, khumbu zinkaka phasi beni kutuba ‘ndamba’. Yinlombanga kuidi Yave katsadisa kubika kikinina kioso kisalu kilenda tula nkaku bisalu biama ke nandi.”—Matai 6:24.

8. Mbi tunkuiza tubila mu dilongi adidi?

8 Dedi bo tuma muena, buboti beni kutumukinanga Yave. Vayi kuidi bo badi mua kimfumu, dedi bakulutu ba kimvuka, matata ayi zingudi, badi kibila kinkaka muingi kutumukina Nzambi—bawu badi luaku lu kuvangila bankaka mamboti. Tuantubila mua bifuani bi Kibibila bimmonisa buidi bu kusadila kimfumu mu phila yinkuangidika Yave.

MBI BAKULUTU BA KIMVUKA BALENDA LONGUKA MU KIFUANI KI NEHEMIA

Bakulutu ba kimvuka bambuelanga mioko bisalu bimvangamanga ku Nzo yi Kintinu,dedi bo Nehemia kasadisila kutunga bibaka bi Yelusalemi (Tala bitini bi matangu 9-11) *

9. Mambu mbi maphasi Nehemia kayiza bakula ku Yelusalemi?

9 Yave wuvana bakulutu ba kimvuka kiyeku ki kukengidila dikabu diandi. (1 Petelo 5:2) Bakulutu ba kimvuka balenda longuka beni mu phila Nehemia kakiebila dikabu di Nzambi. Bo kaba yala divula di Yuda Nehemia wuba kimfumu kiwombo. (Nehemia 1:11; 2:7, 8; 5:14) Yindula mu mambu maphasi kaviokila. Nandi wuyiza bakula ti basi Yuda babasa kinzika ko tempelo. Mvandi babika kuvana minkhayilu kuidi zi levita, dedi bo Nsiku wu Yave waba tubila. Basi Yuda baba levula nsiku wu kisabala, ayi bankaka mu bawu bakuelana ayi bakieto bakhambu sadilanga Yave. Mambu mbi Nehemia kavanga?—Nehemia 13:4-30.

10. Mbi Nehemia kavanga muingi kanunga mambu maphasi kaviokila?

10 Kheti mu kimfumu kaba, Nehemia kasa kuika ko dikabu di Nzambi kulandakana mayindu mandi. Vayi, nandi wusambila mu ntima woso kuidi Yave ayi wudinda thuadusulu’andi. Mvandi, wulongisa dikabu Nsiku wu Yave. (Nehemia 1:4-10; 13:1-3) Nehemia wukikulula ayi wusala va kimueka na basi Yuda muingi kutunga bibaka bi Yelusalemi.—Nehemia 4:15.

11. Dedi bummonisina 1 Tesalonika 2:7, 8, buidi bakulutu ba kimvuka bafueti kiebika zikhomba mu kimvuka?

11 Bukiedika ti bakulutu ba kimvuka basimviokila ko mu mambu Nehemia kaviokila, vayi bawu balenda landakana kifuani kiandi mu ziphila ziwombo. Dedi, bawu bansalanga beni muingi kusadisa zikhomba mu kimvuka. Ayi bawu bayindulanga ko ti balutidi kena bankaka mu kibila ki kiyeku badi. Vayi, bankiebanga mu luzolo zikhomba mu kimvuka. (Tanga 1 Tesalonika 2:7, 8.) Bakulutu ba kimvuka bafueti bika luzolo ayi kukikulula kutuadisa phila bankolukilanga na bankaka. Andrew, widi nkulutu wu kimvuka mu mimvu miwombo, wutuba: “Yivisa ti bo nkulutu wu kimvuka kammonisa bankaka mamboti ayi widi nkundi wu baboso, mawu manyikunanga mintima mi zikhomba. Zikhadulu aziozi, zinsadisanga zikhomba kuba kithuadi na bakulutu ba kimvuka.” Tony, widi mvandi nkulutu wu kimvuka mu mimvu miwombo, wutuba: “Minu yimvanganga mangolo ma kulandakana dilongi didi mu Filipi 2:3 ayi kutadila bankaka buka ti balutidi kena minu. Mawu makutsadisanga kubika kuika bankaka khutumukina.”

12. Kibila mbi didi diambu dinkinza bakulutu ba kimvuka ku kikululanga?

12 Bakulutu ba kimvuka bafueti kukikulula dedi bo Yave kakikuludilanga. Kheti widi mutu Wulutidi Zangama, nandi wukikululanga ayi ‘wuntelimisanga mutu wukikululanga mu fundu wu ntoto.’ (Minkunga 18:35; 113:6, 7) Diawu Yave kanlendilanga batu bakinangikanga.—Zingana 16:5.

13. Kibila mbi nkulutu wu kimvuka kafueti “yadila ludimi luandi”?

13 Nkulutu wu kimvuka wuntumukinanga Yave kafueti “yadila ludimi luandi.” Na khambu vanga mawu, ḿba kalenda vana mvutu wukhambu fuana kuidi mutu wukhambu kunkinzika. (Yakobi 1:26; Ngalatia 5:14, 15) Andrew, tube tubila va thononu, wutuba: “Khumbu zinkaka yintombanga kuvana mvutu wukhambu fuana kuidi khomba yimmuena ti kasa kukhinzika ko bo yidi nkulutu wu kimvuka. Vayi minu yiyindulanga bifuani bi babakala bakuikama Kibibila kintubila, mawu matsadisa kumona nkinza wu ku kikulula ayi kuba buphombo.” Diawu, boti nkulutu wu kimvuka wuntomba kumonisa ti wuntumukinanga Yave, nandi kafueti kolukanga mu luzolo na zikhomba, kubunda zikhomba badi mvandi bakulutu ba kimvuka.—Kolosai 4:6.

MBI MATATA BALENDA LONGUKA MU KIFUANI KI NTINU DAVIDI

14. Kiyeku mbi matata badi va dikanda, ayi mbi Yave kantomba bawu bavanga?

14 Yave wuvana matata kiyeku ki kuba mfumu wu dikanda, ayi nandi wuntomba bawu balonga, basemba ayi batuadisa bana bawu. (1 Kolinto 11:3; Efeso 6:4) Vayi mawu masinsundula ko ti matata bafueti sadila kimfumu kiawu mu phila bantombila. Kibila bala fundusu va meso ma Yave mu phila bankiebilanga dikanda diawu. (Efeso 3:14, 15) Muingi bamonisa ti bantumukinanga Yave, matata bafueti sadila kimfumu kiawu mu phila yinkuangidika Yave. Matata balenda longuka beni mu kifuani ki Ntinu Davidi.

Minsambu mi mfumu yi dikanda mifueti monisa ti nandi wu kikululanga (Tala bitini bi matangu 15-16) *

15. Kifuani mbi kimboti Ntinu Davidi kabikila matata?

15 Davidi wuba mfumu wu dikanda, vayi wutambula mvandi kuidi Yave kiyeku ki kuba mfumu wu dikabu dioso di Isaeli. Bo kaba ntinu, Davidi wuba kimfumu kiwombo. Khumbu zinkaka, nandi kasa zaba ko kusadila kimfumu kaba ayi wuvanga zinzimbala. (2 Samueli 11:14, 15) Vayi Davidi waba tumukinanga Yave. Ayi nandi wu kikulula bo Yave kansemba. Nandi waba zibulanga ntim’andi kuidi Yave mu nsambu ayi waba vanganga mangolo ma kulandakana malongi ma Yave. (Minkunga 51:1-4) Mvandi, Davidi wu kikulula beni muingi kukikinina malongi kubika to ma babakala, vayi kubunda mvandi ma bakieto. (1 Samueli 19:11, 12; 25:32, 33) Davidi wulonguka mu zinzimbala ziandi ayi kubuongimina Yave kiawu kiuma kiluta ba nkinza mu luzingu luandi.

16. Malongi mbi matata balenda longuka mu Kifuani ki Davidi?

16 Boti ngie widi tata, wulenda longuka beni mu kifuani ki ntinu Davidi. Buka, bika kusadila mu phila yimbi kimfumu Yave ka kuvana. Kikinina zinzimbala ziaku, ayi bo bankaka baku vana malongi mabongulu mu Kibibila, kikinina mawu. Ngie kuvanga mawu dikanda diaku bala kukinzika mu kuba mutu wu kikululanga. Bo wunsambila va kimueka na dikanda diaku, zibula ntim’aku kuidi Yave. Mu kuvanga mawu dikanda diaku bala zaba ti ngiewu wutidi lusalusu ayi thuadusulu yi Yave. Ayi mvandi, tadila mbuongimini yi Yave buka kiuma kilutidi nkinza mu luzingu luaku. (Deutelonomi 6:6-9) Tebukanga moyo ti khayilu yi lutidi wulenda vana dikanda diaku kidi kifuani kiaku.

MAMBU MBI ZINGUDI BALENDA LONGUKA MU MALIA

17. Kiyeku mbi Yave kavana zingudi?

17 Yave wuvana kiyeku kinkinza zingudi va dikanda. Bawu badi mua kimfumu mu matedi bana. (Zingana 6:20) Mamoso ngudi kankolukanga ayi kamvanganga, malenda tuadisa bana mu luzingu luawu loso. (Zingana 22:6) Tala mbi ngudi kalenda longuka mu kifuani ki Malia, mam’andi Yesu.

18-19. Mbi zingudi balenda longuka mu kifuani ki Malia?

18 Malia wuzaba buboti Diambu di Nzambi. Nandi wuba lukinzu luwombo mu Yave ayi wukuna kikundi kifikama ayi nandi. Nandi wuba wukubama muingi kuvanga mambu Yave kaba tomba, kheti kuaba sundula kubalula luzingu luandi.—Luka 1:35-38, 46-55.

Boti ngudi widi wuvonga voti wufuema, ḿba nandi kafueti vanga mangolo muingi kumonisa luzolo basi dikanda (Tala lutangu 19) *

19 Boti ngie widi ngundi, vadi ziphila ziwombo wulenda landikinina kifuani ki Malia. Phila yitheti, yidi mu kukieba kikundi kiaku na Yave. Vanganga ndonguku’aku yi Kibibila ayi minsambu miaku veka. Yimuadi, ba wukubama mu kubalula nzingulu’aku muingi kukuangidika Yave. Buka, ḿba ngie wuyonzukila na matata baba fika dasukanga ayi baba tendukilanga bana. Ḿba ngie wuyonzuka mu kuyindula ti ayoyi, yidi phila yimboti yi kukonzudila bana. Kheti bo wuyiza longuka phila Yave kantombila zingudi bakiebila bana bawu, ḿba bo widi wuvonga voti bo bana baku bakhambu kutumukina, ḿba ngie wukhidi monanga phasi kuba wuvumbama ayi kumonisa mvibudulu. (Efeso 4:31) Mu zithangu aziozi, ḿba valenda tombulu ngie kudinda lusalusu lu Yave mu nsambu. Ngudi wumueka bantedilanga Lidia, wutuba: “Khumbu zinkaka, bo muan’ami kaba khambu kuthumukinanga, minu yaba vanganga nsambu muingi yibika kuntendukila. Mamana monika mu thangu yinkoluka yikheti kala sui ayi kuvanga nsambu ku tsi ntima muingi kudinda lusadusu lu Yave. Nsambu waba kutsadisanga kuba wuvumbama.”—Minkunga 37:5.

20. Mambu mbi maphasi zingudi zinkaka bamviokila, ayi buidi balenda nungina?

20 Zingudi zinkaka bamviokila mvandi mu mambu ma phila ayoyi: bammonanga phasi kumonisa luzolo badi mu bana bawu. (Tito 2:3, 4) Bakieto bankaka bayonzukila mu mioko mi matata bakhambu beni luzolo mu bana. Boti mawu wuviokila, vasintombulu ko ngie kuvutukila zinzimbala zi matata maku. Diawu, ngie wufueti tumukina Yave ayi kulonguka kumonisa luzolo mu bana baku. Ḿba wulenda mona phasi kubalula phila wunyindudila, wummuenanga ayi wumvangila mambu. Vayi ngie wulenda baluka! Ayi kuvanga mawu, kuala kutuadisa ndandu ngieveka ayi dikanda diaku.

TATAMANA KUTUMUKINA YAVE

21-22. Dedi bummonisina Yesaya 65:13, 14, ndandu mbi tuala baka mu kutumukinanga Yave?

21 Ntinu Davidi wuzaba ndadu yidi mu kutumukina Yave. Nandi wutuba: “Minsiku mi Yave midi misonga, minyangidikanga ntima. Zithumu zi Yave zidi zivedila, zinkiezulanga meso.” Nandi wubuela tuba: “Mu ziawu mueti lubudila kisadi kiaku; mfunu wunneni widi mu kuzikiebanga.” (Minkunga 19:8, 11) Bubu tummona disuasana didi mu batu bantumukinanga Yave ayi bakhambu kuntumukinanga. Batu bansolanga kutumukina Nzambi ‘bantenduka mu mayangi mu kibila ki buvinya bu ntima.’—Tanga Yesaya 65:13, 14.

22 Bo bakulutu ba kimvuka, matata, ayi zingudi bantumukinanga Yave mu ntima woso, bawu badi luzingu lumboti, makanda mawu bambanga beni mu mayangi ayi kimvuka kinluta banga kithuadi. Bilutidi nkinza, bawu bankuangidikanga ntima Yave. (Zingana 27:11) Amama mawu mayangi malutidi tulenda baka.

NKUNGA 123 Tumamana mu Lukuikumu Thuadusulu yi Nzambi

^ Lut. 5 Dilongi adidi dinkuiza monisa kibila mbi tufueti tumukina Yave. Mvandi dinkuiza monisa buidi bakulutu ba kimvuka, matata ayi zingudi bafueti sadila kimfumu Yave kaba vana. Bawu balenda longuka beni mu bifuani bi Nehemia, Ntinu Davidi, ayi Malia, mam’andi na Yesu.

^ Lut. 1 TSUDUKUSU YI BIKUMA: Kikuma kutumukina kidi tsundu yimbi kuidi batu bankuikanga kutumukina bankaka. Vayi bisadi bi Yave bawu veka basola kuntumukina. Diawu bakhambu muenanga kikuma kutumukina mu phila yimbi.

^ Lut. 7 Bavingisa mazina ma batu mu dilongi adidi.

^ Lut. 62 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Nkulutu wumueka wu kimvuka wunsala va kimueka na muan’andi mu kubiongisa Nzo yi Kintinu, dedi bo Nehemia kasadisila kutunga bibaka bi Yelusalemi.

^ Lut. 64 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Tata wumueka wunzibula ntim’andi mu nsambu kuidi Yave va ntuala dikanda diandi.

^ Lut. 66 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Muana wumueka wu dibakala beviokisa bilokolu biwombo mu kuta kisavu ayi kasa vanga ko bisalu ngudi’andi kabembikila muingi kuvanga. Ngudi’andi betuka wuvonga mu kisalu, wukunsemba mu khambu kuntendukila.