Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 38

Sadila mu Nduenga Thangu Widi mu Ndembama

Sadila mu Nduenga Thangu Widi mu Ndembama

‘Ntoto wuba mu ndembama ayi kuisa ba ko mimvita mu mimvu mioso kayadila, kibila Yave wumvana luvovomu.’2 LUSANSU 14:6.

NKUNGA 60 Vukisa Miela mi Batu

MAMBU TUANLONGUKA *

1. Thangu mbi ngie wunluta monanga phasi mu kusadila Yave?

THANGU mbi ngie wunluta monanga phasi mu kusadila Yave? Mu thangu widi mu kuviokila mu ziphasi voti mu thangu luzingu luaku luidi ndembama? Disi ko diambu diphasi kufiatila mu Yave mu thangu tumviokila mu mambu maphasi. Vayi khumbu zinkaka tunzimbakananga nkinza widi mu kusadila Yave bo tuidi mu kuzingila mu ndembama. Yave wulubula basi Isaeli ti mambu amomo, malenda monika.—Deutelonomi 6:10-12.

Ntinu Asa wubaka makani ma kumanisa mbuongimini yi bitumba (Tala lutangu 2) *

2. Kifuani mbi ntinu Asa ka tubikila?

2 Ntinu Asa, widi kifuani kimboti ki mutu wufiatila Yave mu ntim’andi woso. Nandi wusadila Yave kubika kuandi to mu thangu yi ziphasi, vayi mvandi mu thangu yi ndembama. Diawu Kibibila kintubila ti, ‘tona mu bumuana, ntima wu Asa wuba wukuikama kuidi Yave.’ (1 Mintinu 15:14, tala nota.) Phila yimueka Asa kamonisina lukuikumunu luandi kuidi Nzambi, yidi mu kumanisa mbuongimini yi luvunu ku Yuda. Kibibila kintuba ti nandi ‘wutulula bitumba bioso bi zinzambi zi luvunu ayi bibuangu biawu, wutulula bikuma biawu ayi wuzenga minti miawu minlongo.’ (2 Lusansu 14:3, 5) Ntinu Asa mvandi wubotula khak’andi Maaka, mu kiyeku ki nkinza kaba, kibila nandi wabe tuadisanga mbuongimini yi bitumba.—1 Mintinu 15:11-13.

3. Mbi tunkuiza longuka mu dilongi adidi?

3 Ntinu Asa kasa manisa ko to mbuongimini yi luvunu, vayi nandi mvandi wutuadisa mbuongimini yikiedika mu kusadisa dikabu di Yuda kuvutuka kuidi Yave. Mu phila ayoyi, Yave wusakumuna ntinu Asa ayi basi Isaeli mu kuba vana thangu yi ndembama. * Mu kumi di mimvu ntinu Asa kayadila, ‘tsi yoso yiyiza ba luvovomu.’ (2 Lusansu 14:1, 4, 6) Mu dilongi adidi, tunkuiza mona buidi ntinu Asa kasadila buboti thangu ayoyi yi ndembama, bosi tunkuiza tubila kifuani ki baklisto mu sekulu yitheti. Kibila dedi Asa, bawu mvawu basadila buboti thangu yi ndembama baba. Bosi kutsuka tunkuiza baka mvutu wu kiuvu akiki: Boti ngie wunkalanga ku tsi yidi kiphuanza ki kusadila Yave, buidi ngie wulenda sadila buboti thangu ayoyi yi ndembama?

BUIDI ASA KASADILA BUBOTI THANGU YI NDEMBAMA?

4. Dedi bummonisina 2 Lusansu 14:2, 6, 7, buidi Asa kasadila buboti thangu yi ndembama?

4 Tanga 2 Lusansu 14:2, 6, 7Asa wukamba dikabu dioso ti, Yave wuba vana ‘luvovomu kuidi zimbeni ziawu zioso.’ Asa mvandi kasa yindula ko ti thangu yinani yi ndembama, yiba thangu muingi bawu bavunda. Vayi nandi wusadila buboti thangu beni muingi kutungisa mavula, bibaka bingolo ayi mielu minneni. Nandi wukamba basi Yuda: “Ntoto wukhidi mu lutumu luitu.” Mbi nandi kabe tomba kutuba? Nandi wabe tomba kutuba ti, dikabu dioso balenda diata mu nsika mu khambu mona boma bu zimbeni ziawu. Asa wukindisa dikabu di Isaeli muingi basadila buboti thangu beni yi ndembama.

5. Kibila mbi ntinu Asa kakindisila nkangu’andi wu masodi?

5 Asa mvandi wusadila buboti thangu ayoyi yi ndembama, mu kukindisa nkangu’andi wu masodi. (2 Lusansu 14:8) Mawu mabe sundula ti nandi kasa ba ko lufiatu mu Yave? Ndamba. Vayi ntinu Asa wuzaba ti kiba kiyeku kiandi kukubika dikabu mu diosokua diambu dilenda bakuizila kuntuala. Nandi mvandi wuzaba ti thangu yi ndembama ku Yuda, yalasa kadidila ko ayi mawu mayiza monika.

BUIDI BAKLISTO MU SEKULU YITHETI BASADILA BUBOTI THANGU YI NDEMBAMA?

6. Buidi baklisto mu sekulu yitheti basadila buboti thangu yi ndembama?

6 Kheti khumbu ziwombo zimbeni ziawu baba kuba kuamikisanga, vayi baklisto mu sekulu yitheti mvawu babe banga khumbu zinkaka mu ndembama. Mbi bawu babe vanganga mu thangu beni? Bawu babe samunanga zitsangu zimboti mu khambu vonga. Dedi bummonisina buku yi Mavanga, babakala ayi bakieto abobo bakuikama ‘badiatila mu lutumu lu Yave.’ Bawu batatamana kulonga zitsangu zimboti. Ayi mawu mavanga kimvuka ‘kitatamana kukonzuka.’ Bukiedika, Yave wusakumuna kifuza zikhomba aziozio bamonisa mu thangu yi ndembama.—Mavanga 9:26-31.

7-8. Sudikisa buidi mvuala Polo ayi baklisto bankaka basadila buboti luaku baba?

7 Baklisto mu sekulu yitheti, basadila luaku loso baba muingi kusamuna zitsangu zimboti. Dedi, mvuala Polo wuzaba ti nandi kalenda longa batu bawombo ku divula di Efeso. Ayi nandi wusadila luaku alolo, muingi kuvanga minlonguki ku divula beni.—1 Kolinto 16:8, 9.

8 Mu mvu 49 T.K, bo badedikisa mambu matedi kuzengisa zinyitu zi babakala, mvuala Polo ayi baklisto bankaka, basadila luaku alolo muingi kubuela samuna. (Mavanga 15:23-29) Bo kimvuka bazaba makani dingumba dintuadisi babaka, bawu baluta kukivana mu kusamuna ‘zitsangu zimboti zi diambu di Yave.’ (Mavanga 15:30-35) Mambu mbi mayiza monika? Kibibila kintuba ti ‘bimvuka bitatamana kuba bikinda mu kiminu ayi thalu yi batu yibuelama lumbu ka lumbu.’—Mavanga 16:4, 5.

SADILA BUBOTI THANGU YI NDEMBAMA WIDI BUBU

9. Mu zitsi ziwombo luaku mbi tuidi, ayi kiuvu mbi tufueti kuyikuvusa?

9 Bubu, mu zitsi ziwombo tulenda samuna mu ndembama kibila basa kandimina ko kisalu kitu. Boti buawu buididi ku tsi wunkalanga, wukiyuvusa: ‘Bukiedika ti yidi mu kusadila buboti luaku alolo?’ Mu bilumbu abibi bitsuka, kimvuka ki Yave kidi mu kutuadisa kisalu ki kusamuna ayi kulonga mu kiteso kimueka tukhambu monanga. (Malako 13:10) Vadi mambu mawombo tulenda vanga muingi kubuela mioko kisalu beni.

Zikhomba ziwombo babaka lusakumunu mu kue samuna ku tsi yinkaka voti mu kulongila mu mbembu yinkaka (Tala matangu 10-12) *

10. Mbi matangu ma 2 Timoteo 4:2, ma tukindisa kuvanga?

10 Buidi ngie wulenda sadila bumboti thangu ayoyi yi ndembama? (Tanga 2 Timoteo 4:2.) Mu kukivana muingi kukota mu kisalu ki ntuami ntuala voti kusadisa muisi dikanda diaku kukota mu kisalu beni. Ayiyi, yisiedi ko thangu muingi kutomba voti kukutikisa busina bu nza ayiyi—kibila siala biala siala mu thangu yi ziphasi zingolo.—Zingana 11:4; Matai 6:31-33; 1 Yoane 2:15-17.

11. Makani mbi minsamuni miwombo babaka muingi baluta sadisa batu bawombo?

11 Minsamuni miwombo babaka makani ma kulonguka mbembu yinkaka muingi kusamuna ayi kulonga batu bawombo. Ayi kimvuka ki Yave kimbuelanga mioko zikhomba aziozio mu kubasisa bilongulu bi Kibibila mu zimbembu ziwombo. Dedi mu mvu 2010, bilongulu bitu biba bisekulu mu 500 di zimbembu. Vayi bubu, bieka bisekulu mu 1.000 di zimbembu!

12. Kibila mbi didi diambu dinkinza batu kukuwila zitsangu zi Kintinu mu mbembu’awu babutukila? Vana kifuani.

12 Bukiedika ti disuasana didi mu thangu mutu kankuwila kiedika ki Diambu di Nzambi mu mbembu kabutukila? Ngete. Tala kivisa mu mambu mamonikina khomb’itu yinkieto bo kalandakana lukutukunu lu mavula luviokila ku tsi Estados Unidos, ku divula di Memphis, Tennessee. Lukutuku beni luvangimina mu mbembu Kinyarwanda, mbembu’andi kabutukila. Mbembu beni, banluta kolukanga yawu ku Rwanda, Congo (Kinshasa), ayi Uganda. Kutsuka lukutukunu beni, nandi wutuba: “Vama vioka 17 di mimvu tona yivitila ku Estados Unidos, vayi boso kuandi yima bue dia buboti mu kiphevi mu kuvisa mambu moso bama longa mu lukutukunu.” Bukiedika, tuisi ko divuda ti khomba ayoyi yinkieto wuluta kuangalala beni mu kulandakana lukutukunu mu mbembu kabutukila. Buabu, boti kuba, kibila mbi wukhambu longukila mbembu yinkaka bankolukanga beni va kizunga kiaku muingi kuluta sadisa batu? Ngie wala baka beni ndandu kibila batu bawombo banzolanga kukuwa zitsangu zi Kintinu mu mbembu babutukila.

13. Buidi zikhomba zitu ku Russia basadila buboti thangu yi ndembama?

13 Mu zitsi zinkaka, zikhomba basi ko bu kusamunina kibila ntinu wukandimina kisalu ki kusamuna voti batula ndilu mu ziphila zinkaka zi kusamunina. Dedi, tala mambu zikhomba zitu ku Russia bamviokila. Mu mimvu miwombo, bawu baviokila mu khuamukusu kuidi zimfumu zi luyalu, nate baba vana kiphuanza voti nsua wu kulonga mu Ngonda Yintatu mu mvu 1991. Mu thangu beni, ku Russia kuba 16.000 di minsamuni mi Kintinu. Bo vavioka 20 di mimvu, thalu ayoyi yibuelama mu 160.000 di minsamuni! Bukiedika, kiawu kidi kivisa kimmonisa ti zikhomba zitu basadila mu nduenga thangu ayoyi baba kiphuanza ki kulonga. Kibila thangu beni yi ndembama yisa kadidila ko. Ayi kheti mambu mayiza bue baluka ku tsi beni, vayi kifuza kiawu mu kubuongimina Yave kisa dekuka ko. Bawu bakhidi tatamana kusadila Yave, mu ziphila zinkaka.

THANGU YI NDEMAMA YALASA KADIDILA KO

Bo ntinu Asa kasambila, Yave wusadisa basi Yuda kununga zimbeni ziawu (Tala matangu 14-15)

14-15. Buidi Yave kamonisina ti kasa kuekula ko ntinu Asa?

14 Mu bilumbu bi ntinu Asa, ndembama yisa kadidila ko. Kibila nkangu wunneni wu masodi wufumina ku Etiopia mayiza banuanisa. Zera, mfumu yi masodi ma basi Etiopia, wuba lufiatu ti nkangu’andi wu masodi wunkuiza nunga kutulula divula di Yuda. Ntinu Asa kabasa fiatilanga ko mu zithalu zi masodi maba yandi, vayi wuba fiatilanga kuidi Yave Nzambi. Diawu ntinu Asa kasambila: ‘A Yave, Nzamb’itu wutusadisa, kibila lufiatu luitu kuidi ngiewu luidi ayi mu dizina diaku to tulenda nungina nkangu awuwu wu masodi.’—2 Lusansu 14:11.

15 Kheti thalu yi masodi ma basi Etiopia yiluta khumbu wadi kena thalu yi masodi ma basi Yuda, vayi ntinu Asa wuzaba ayi wuba lufiatu ti Yave, widi mangolo mafuana muingi kunuanina dikabu Diandi. Yave kasa bafuisa ko tsoni ayi kasa bakuekula ko; kibila basi Etiopia basukila bubi mu mvita beni, Yave wuba tulula.—2 Lusansu 14:8-13.

16. Buidi befu tuzabidi ti yosokua ndembama tummona bubu, yalasa kadidila ko?

16 Tusa zaba ko buboti mambu mbi kadika mutu mu befu kalenda viokila mu bilumbu binkuiza kuntuala. Vayi tuzebi ti yosokua ndembama voti luvovomu dikabu di Yave balenda mona, mu thangu yikhufi tuala muena yawu. Kibila Yesu wutuba ti mu bilumbu bitsuka, minlandikini miandi bala ‘balenda mu zitsi zioso.’ (Matai 24:9) Bobuawu mvandi mvuala Polo wutuba ti ‘baboso batidi kunata luzingu lukuikama mu Nzambi, mu kithuadi na Yesu Klisto, mvawu bela thoto.’ (2 Timoteo 3:12) Satana “nganzi yinneni yidi yandi,” diawu tulendi vingila ko kuviokila to mu mambu mamboti na mamboti mu thangu ayiyi yikhufi yima kunsiala.—Nzaikusu 12:12.

17. Buidi ḿba bela thotila kiminu kitu mu bilumbu binkuiza?

17 Mu bilumbu binkuiza, befu boso tuala viokila mu mambu mala thota lukuikumunu luitu. Mua thangu yisiedi, nza yimvimba yala viokila mu ‘ziphasi zingolo, ziphasi beni zimonikini’abu ko tona va thonono yi nza nati bubu.’ (Matai 24:21) Mu thangu beni, bawombo va dikanda ditu balenda kutu balukila, kutu lenda ayi zimfumu zi luyalu balenda kandimina kisalu kitu ki kusamuna. (Matai 10:35, 36) Mambu mbi wala vanga? Bukiedika ti wala landakana kifuani ki Asa, mu kufiatila lusadusu lu Yave ayi lukiebu luandi?

18. Dedi bummonisina Ebeleo 10:38, 39, mbi biala tusadisa tutatamana kubuongimina Yave bo mua ndembama tuidi bubu yala mana?

18 Yave bubu widi mu kutu kubika, mu mambu malutidi phasi mankuiza kuntuala. Nandi widi mu kutuadisa “Nnanga wukuikama ayi wu nduenga” muingi kutuvana “bidia mu thangu yifuana” bilenda kutusadisa tutatamana kumbuongimina. (Matai 24:45) Vayi muingi Yave katusadisa, befu tufueti vanga mangolo ma kudia buboti mu kiphevi muingi tuluta kindisa kiminu kitu mu Nandi.—Tanga Ebeleo 10:38, 39.

19-20. Dedi bummonisina 1 Lusansu 28:9, buivu mbi tufueti kuyikuvusa, ayi mu kibila mbi?

19 Buka ntinu Asa, befu mvitu tufueti ‘tomba Yave.’ (2 Lusansu 14:4; 15:1, 2) Phila yitheti tulenda kuntombila, yidi mu kunzaba buboti ayi kubotama. Tufueti sadila luaku loso tuidi muingi kukindisa luzolo luitu kuidi Yave. Diawu buboti beni kuyikuvusa: ‘Minu yidi mu kulandakana zikhutukunu zioso?’ Kibila mu zikhutukunu, muawu tumbakilanga mangolo ayi muawu zikhomba ba tukindisilanga mu kiminu muingi tutatamana kusadila Yave. (Matai 11:28) Mvandi tufueti kuyikuvusa: ‘Minu yidi kifu ki kulongukanga Kibibila?’ Boti ngie wunzinganga na dikanda diaku, bukiedika kuandi ti ngie wunlandakanga mbuongimini va dikanda kadika sabala? Boti ngieveka wunkalanga, bukiedika ti wumbotulanga thangu muingi kuvanga ndongukulu’aku dedi bo makanda bamvangilanga? Bukiedika kuandi ti ngie widi mu kuvanga mangolo muingi kukivana mu kisalu ki kusamuna ayi kuvanga minlonguki?

20 Kibila mbi tufueti kuyikuvusila biuvu abiobio? Kibila Kibibila kintukamba ti Yave wumfionguninanga mayindu ayi mintima mitu, diawu befu mvitu tutidi kuvangila mawu befu veka. (Tanga 1 Lusansu 28:9.) Ngie kubakula ti vantombulu kubalula makani maku, zikhadulu ziaku ayi mayindu maku, muna linda kuidi Yave muingi ka kusadisa kuvanga mawu. Ayiyi yidi thangu yi kukubimina mu zithotolo zingolo zinkuiza kuntuala. Diawu kawubika ni kiuma kimvela ki kutula nkaku mu kusadila mu nduenga thangu ayiyi tuidi mua ndembama!

NKUNGA 62 Nkunga Wumona

^ Lut. 5 Ku tsi ngie wunkalanga, widi kiphuanza ki kubuongimina Yave? Boti ngete, bukiedika kuandi ti widi mu kusadila buboti thangu ayoyi yi ndembama? Dilongi adidi dinkuiza tubila buidi ngie wulenda landikinina kifuani ki Asa, ntinu wu basi Yuda, ayi baklisto bazingila mu sekulu yitheti. Bawu basadila buboti thangu yi ndembama bazingila.

^ Lut. 3 TSUDUKUSU YI BIKUMA: Kikuma “ndembama” kisinsundula ko to kukhambu ku mimvita. Vayi mu Kiebeleo, kiawu mvandi kinsundula buvinya bumboti, nsika ayi luvovomu.

^ Lut. 57 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Ntinu Asa wumbotula khak’andi va kiyeku kinkinza kibila nandi wuba tuadisa mbuongimini yi luvunu. Batu bakuikama bambuela mioko ntinu Asa, banlandakana kifuani kiandi mu kutolumuna bitumba bi zinzambi zi luvunu.

^ Lut. 59 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Nnuni ayi nkazi bambika luzingu lu kikhafi muingi kuesadila kuidi tsatu yi minsamuni.