Tula Lufyatu Lwaku mu Ntwadis’itu Wumboti—Klisto
“Ntwadisi wumweka to widi yinu, Klisto.”—MATAI 23:10.
1, 2. Kiyeku mbi kinneni Yosua katambula bo Mose kafwa?
YAVE wukamba Yosua: ‘Mose kisadi kyami, fwidi. Buabu, telama ayi sabuka Yolidani, ngyewu ayi dikabu dyoso, ayi kota ku ntoto yela vana dikabu di Isaeli.’ (Yosua 1:1, 2) Diba dyambu dinneni dibaluka mu luzingu lu Yosua, bila nandi wuba nsadisi wu Mose mu 40 ma mimvu!
2 Mose wutwadisa basi Isaeli mimvu miwombo, vayi buabu, Yosua nandi wunkwiza batwadisa. Ḿba nandi wuba divuda boti dikabu balenda kunkikinina buka ntwadisi’awu. (Deutelonomi 34:8, 10-12) Buku yimweka yintubilanga matedi Kibibila, yitubila matangu madi mu Yosua 1:1, 2. Yawu yituba ti thangu bamvingisa ntwadisi, yawu yilutidi phasi ayi yintulanga dikabu va kingela, kuba mu thangu yikhulu nate bubu.
3, 4. Bwidi Nzambi kasakumunina Yosua bo kamfyatila ayi kyuvu mbi tulenda yikuvusa?
3 Yosua wuba kibila kimboti mwingi kuba dibamu. Vayi kheti bobo, nandi wufyatila mu Yave ayi wulandakana mu thinu zithwadusulu zyandi. (Yosua 1:9-11) Nzambi wusakumuna Yosua bo kamfyatila ayi wusadila mbasi’andi mwingi katwadisa Yosua ayi basi Isaeli. Ḿba mbasi beni yiba Mwana wutheti bantedilanga, Dyambu.—Esodu 23:20-23; Yoane 1:1.
4 Yave wusadisa basi Isaeli kukolama mu mambu mabaluka bo Yosua kayiza ba ntwadisi’awu wumona. Mu bilumbu bitu mvandi, vadi mambu mawombo manneni madi mu kubaluka. Ḿba tulenda yikuvusa, ‘Mu kutala phila nkangu wu Nzambi wunkonzukila, bukyedika kwandi ti twidi kibila mwingi kufyatila mu Klisto Ntwadis’itu wusolo?’ (Tanga Matai 23:10.) Mwingi tubaka mvutu wu kyuvu akyoki, tunkwiza mona theti bwidi Yave katwadisila dikabu dyandi mu thangu yikhulu bo mambu mabaluka.
KUTWADISA DIKABU DI NZAMBI MWINGI BAKOTA KU NTOTO NZAMBI KAKANIKISA
5. Dyambu mbi di kukwitukila Yosua kamonikina va ndeko divula di Yeliko? (Tala fikula yidi va thononu.)
5 Bo basi Isaeli bavyoka mwila Yolidani, Yosua wumonikina dyambu dimweka di kukwitukila. Va ndeko divula di Yeliko, nandi wudengana dibakala dimweka disimba mbedi yikula. Yosua wunyuvula: ‘Ngye widi ku khonzo’itu voti ku khonzo zimbeni zitu?’ Yosua wuyituka bo dibakala beni kankamba ti nandi wuba ‘mfumu yi masodi ma Yave,’ yiba mbasi yikubama mwingi kusadisa dikabu di Nzambi. (Tanga Yosua 5:13-15 ayi tala matangu madi va wanda mu nwt-TPO.) Kheti bankaka bantubanga ti naveka Yave wuyoluka ayi Yosua, vayi ḿba Nzambi wusadila mbasi’andi mwingi kukoluka va mvingi’andi dedi bo kavangila khumbu zinkaka.—Esodu 3:2-4; Yosua 4:1, 15; 5:2, 9; Mavanga 7:38; Ngalatia 3:19.
6-8. (a) Kibila mbi zithwadusulu zinkaka mbasi kavana zimonikina buka zisa ba ko zifwana? (b) Bwidi tuzabidi ti zithwadusulu beni ziba zindwenga ayi ziyiza mu thangu yifwana? (Tala mvandi matangu madi va wanda.)
6 Mbasi beni yikamba Yosua mbi kafweti vanga mwingi kununga divula di Yeliko. Va thononu, Yosua kabasa visa ko kibila mbi kaba kumvanina zithwadusulu zi phila yinani. Dedi, mbasi beni yikamba Yosua kazenga nyitu yi kibakala yi masodi moso. Kuvanga mawu kuba sundula ti masodi ma Isaeli, malasa ba ko bakubama mwingi kunwana mu mwa bilumbu nate bela beluka. Bukyedika kwandi ti ayiyi yiba thangu mwingi kuzenga nyitu yi kibakala yi masodi beni?—Ngenesi 34:24, 25; Yosua 5:2, 8.
7 Ḿba masodi beni bayiyuvusa, ‘Bwidi twala kyebila makanda mitu boti zimbeni zitu bankwiza tunwanisa?’ Vayi dyambu di kukwitukila dimonika! Babakala ba Yeliko bayiza mona boma kunwanisa basi Isaeli. Kibibila kintuba: ‘Myelu mi Yeliko miba mizibama mu kibila ki basi Isaeli; vasa ba ko ni mutu wumbasika voti wunkota.’ (Yosua 6:1) Tsangu ayoyi, yisadisa basi Isaeli kubwela fyatila mu thwadusulu yi Yave.
8 Mbasi beni yikamba Yosua mwingi basi Isaeli babika nwanisa basi Yeliko. Vayi badyengidila divula beni khumbu mweka mu kilumbu, kuvanga mawu mu bilumbu bisambanu, ayi mu kilumbu kisambwadi bandyengidila diawu sambwadi di zikhumbu. Ḿba masodi bayindula, ‘tunkwiza bunga thangu ayi mangolo mitu!’ Vayi Ntwadisi wu basi Isaeli wuzaba buboti mbi kaba vanga! Kulandakana zithwadusulu beni, kubwela kindisa kiminu ki basi Isaeli ayi bawu basa nwanisa ko masodi ma Yeliko.—Yosua 6:2-5; Ebeleo 11:30. a (Tala matangu madi va wanda.)
9. Kibila mbi tufweti landakana yoso kwa thwadusulu tuntambula mu kimvuka ki Yave? Vana kifwani.
9 Mbi tulenda longuka mu mambu amomo? khumbu zinkaka, kimvuka ki Yave kimvangilanga mambu mu phila yimona, ayi khumbu zinkaka tuvisanga ko kibila mbi. Buka va thononu, ḿba twabasa yindulanga ko ti diba diyindu bimboti kusadisa zitelefoni mu ndongukulu yi Kibibila, mu kisalu ki kusamuna voti mu zikhutukunu. Vayi bubu tummona ndandu yidi mu kusadila ziawu bo twidi lwaku. Bo tummona ndandu yidi mu mambu mambaluka, kiminu kitu kimbwela kindama ayi tunlutanga kuba kithwadi na zikhomba zitu zyoso.
BWIDI KLISTO KATWADISILA BAKLISTO BATHETI?
10. Nani wutwadisa lukutukunu lu dingumba dintwadisi ku Yelusalemi mu matedi kuzengusu nyitu yi kibakala?
10 Vavyoka 13 di mimvu bo dibakala dimweka wukhambu zengo nyitu yi kibakala kayiza ba nlandikini wu Klisto, vayi kheti bobo, Baklisto bawombo mu basi Yuda batatamana kutuba ti diba dyambu dinkinza kuzenga nyitu yi kibakala. (Mavanga 15:1, 2) Zikhomba ku divula di Antiokia baba kwambila mu kibila ki dyambu adyodi. Diawu bakulutu ba bimvuka bakubama mwingi kufila mvwala Polo ku Yelusalemi ayi kukuvula dingumba dintwadisi mbi bafweti vanga. Vayi nani wuntwadisa mwingi kwenda kuna? Polo wusudikisa: ‘Yiyendila ku Yelusalemi mwingi kutumukina tsongolo.’ Bukyedika, naveka Klisto wuba twadisa dyambu beni mwingi bazonza diawu kwidi dingumba dintwadisi.—Ngalatia 2:1-3.
Klisto nandi wuba Ntwadisi wu Kimvuka ki Baklisto mu thangu yikhulu (Tala bitini bi matangu 10, 11)
11. (a) Mbi Baklisto bankaka basi Yuda batatamana kukikinina mu matedi kuzenga nyitu yi kibakala? (b) Bwidi Polo kamonisina ti wuba sadisa bakulutu ku Yelusalemi? (Tala mvandi matangu madi va wanda.)
11 Klisto wutwadisa dingumba dintwadisi mwingi kuvisikisa ti disa ba ko dyambu dinkinza kuzenga nyitu yi kibakala yi batu bakhambu ba basi Yuda. (Mavanga 15:19, 20) Vayi kheti bobo, mimvu miwombo kuntwala, Baklisto bawombo mu basi Yuda batatamana kuzenga nyitu yi kibakala yi bana bawu. Bosi bakulutu ba kimvuka ku Yelusalemi bayuwa mambu bavunina Polo ti nandi kabasa kinzikanga ko Nsiku wu Mose. Diawu bakulutu ba kimvuka badindila Polo kavanga dyoso dyambu dilenda monisa ti nandi wuba kinzikanga Nsiku. b (Tala matangu madi va wanda.) (Mavanga 21:20-26) Bawu bankamba kanata babakala banna ku tempelu mwingi baboso bamona ti nandi wuba kinzika Nsiku. Mu kutala mambu amama, khanu Polo wutuba: ‘Mambu amomo masi ko tsundu! Kibila mbi ba kundindila yivanga mawu? Baklisto basi Yuda bakhambu visa matedi nzengolo nyitu yi kibakala bawu badi mambu.’ Polo kasa vanga ko mawu, bila nandi wuvisa ti bakulutu ba kimvuka baba tomba Baklisto boso baba kithwadi, diawu kakikuludila ayi wulandakana zithwadusulu ziawu. Ḿba befu mvitu tulenda yikuvusa kibila mbi Yesu kabikila mambu beni matatamana mu thangu yiwombo, kheti Nsiku wu Mose wumana mu thangu Yesu kafwa.—Kolosai 2:13, 14.
12. Kibila mbi Yesu kabikila theti thangu yivyoka mwingi kuvisikisa buboti mambu matedi kuzenga nyitu yi kibakala?
12 Thangu yintombulwanga mwingi mutu kakolama mu mambu mamona mambaluka. Diawu, vatombulu thangu mwingi Baklisto bawombo ku Yuda bakikinina ti bawu basa bwe ba ko mu Nsiku wu Mose. (Yoane 16:12) Bawu baba yindulanga ti kuzenga nyitu yi kibakala yiba vanganga mutu kaba kikundi kilutidi na Nzambi. (Ngenesi 17:9-12) Bankaka baba monanga boma kuba diswasana ayi batu bankaka mwingi babika monikina zinzomunu mu kibila ki kiminu. (Ngalatia 6:12) Vayi buvyokila thangu, Klisto wubwela kuba vana zithwadusulu mu nzila yi minkanda mi mwala Polo.—Loma 2:28, 29; Ngalatia 3:23-25.
KLISTO WUKHIDI TWADISA KIMVUKA KYANDI
13. Mbi tufweti vanga mwingi tubwela sadisa phila Klisto katu twadisilanga bubu?
13 Klisto nandi Ntwadisi wu kimvuka ki Baklisto bubu. Diawu, ngye kumona ti kimvuka ki Yave kimbalula mambu wukhambu visa, yindula phila Klisto katwadisila dikabu di Yave mu thangu yikhulu. Kuba mu bilumbu bi Yosua voti mu thangu yi bapostolu, Klisto wumvananga zithwadusulu mu ndwenga mwingi kukyeba dikabu di Nzambi, kukindisa kiminu kiawu ayi kuba sadisa baba kithwadi.—Ebeleo 13:8.
Zithwadusulu nnanga wukwikama ka tuvananga bubu, zi tumonisa ti Yesu wuku tukyebanga
14-16. Bwidi zithwadusulu tuntambulanga kwidi ‘nnanga wukwikama’ zi tumonisina ti Klisto tidi ku tusadisa kukindisa kiminu kitu?
14 Bubu, ‘nnanga wukwikama’ wutu vananga thwadusulu tuntomba, mu thangu tuntomba yawu. (Matai 24:45) Zithwadusulu beni zi tumonisa ti Yesu wuku tukyebanga. Yaya Marc, widi bana banna, wutuba: “Satana wumvanga mangolo mwingi kuvanga kimvuka kilebakana mu kutwadisa ziphasi mu makanda. Diawu mu thwadusulu yi kuvanganga mbwongimini va dikanda kadika sabala, bubu tumvisa ti nkinza beni kuvanga mawu mwingi kukyeba makanda mu kipheve!”
15 Befu mona phila Klisto ka tutwadisilanga bubu, twala visa ti nandi tidi kutusadisa tukindisa kiminu kitu. Dedi, nkulutu mweka wu kimvuka widi dizina Patrick, wutuba: “Va thononu, bawombo basa zola ko beni kukutakana mu mwa mangumba va tsuka sabala mwingi kusamuna.” Vayi nandi wutuba ti mambu amomo mammonisa bwidi Yesu kankyebilanga kadika mutu mu kimvuka. Bila zikhomba zinkaka badi boma ayi bakhambu kolukanga beni, babasa kwendanga ko beni mu kisalu ki kusamuna, vayi bubu banluta mona ti nkinza badi. Ayi mawu mankindisanga kiminu kiawu.
16 Klisto mvandi wutu sadisanga tuluta tsikika mayindu mitu mu kisalu ki kusamuna, bila kiawu kisalu kilutidi nkinza kimvangama bubu mu nza yimvimba. (Tanga Malako 13:10.) André, widi nkulutu wumona wu kimvuka, wunlandakananga kadika thwadusulu yimona yi kimvuka ki Yave. Nandi wutuba: “Kumona phila badekudila batu mu zifiliali, ku tutebula moyo ti thangu yidi mu kuvyoka mu nswalu ayi nkinza beni kusikika mangolo mitu mu kisalu ki kusamuna.”
BWIDI TULENDA SADISILA THWADUSULU YI KLISTO?
17, 18. Kibila mbi tufweti sikikila mayindu mitu mu ndandu tumbakanga bo tunlandakana zithwadusulu zimona?
17 Thwadusulu tuntambulanga kwidi Yesu Klisto Ntinu’itu, yela tusadisa bubu ayi mu bilumbu binkwiza. Yindula ziphila zyoso wumbakilanga ndandu mu kibila ki mambu mabalukidi. Mu mbwongimini’aku va dikanda, wulenda tubila bwidi mambu mabalukidi mu zikhutukunu zimvangamanga va khati sabala voti mu kisalu ki kusamuna madi mu kusadisila dikanda dyaku.
Ngye widi mu kusadisa dikanda dyaku ayi bankaka kulandakana mambu mambaluka mu kimvuka ki Yave? (Tala bitini bi matangu 17, 18)
18 Befu tebuka moyo ti kulandakana zithwadusulu Yave katu vananga mu nzila kimvuka kyandi ku tutwadisanga mambu mamboti, twalasa mona ko phasi kulandakana ziawu ayi twala baka mayangi. Dedi, bo tukhambu bwe basisanga bilongulu biwombo dedi bo tuba vangilanga, tunluta sadila buboti makaba mitu. Ayi bo tunsadila beni tecnologia, tunnunga kusadisa batu bawombo mu zitsangu zimboti. Wulenda bwela sadila bilongulu mu telefoni’aku voti mu khondi mayo? Kuvanga mawu, yidi phila yimboti wulenda sadisila Klisto, mutu wowo wuntomba tusadila makaba mitu mu ndwenga.
19. Kibila mbi tufweti sadisila thwadusulu yi Klisto?
19 Befu sadisa thwadusulu yi Klisto, twala sadisa zikhomba zitu baba kiminu kingolo ayi baluta ba kithwadi. André wutubila matedi thalu yi batu badekula mu zi Beteli zyoso mu nza yimvimba: “Kumona phila zikhomba babe zingila ku Beteli mu mimvu miwombo bakikinina mbalukulu ayoyi, kutsadisa kuba beni lufyatu ayi lukinzu. Bawu bantatamana kulandakana bunkwendila dikalu di Yave mu kubaka mayangi mu kyoso kiyeku batambula.”
BA KIMINU AYI FYATILA MU NTWADIS’ITU
20, 21. (a) Kibila mbi tulenda fyatila mu Ntwadis’itu Klisto? (b) Kyuvu mbi twala tubila mu dilongi dinkwiza?
20 Thangu yilwelu yisyedi, Ntwadis’itu Yesu Klisto, wela ‘dukisa lunungu lwandi’ ayi ‘kuvanga mambu ma tsisi.’ (Nzaikusu 6:2; Minkunga 45:4) Vayi tona bubu, nandi widi mu ku tukubika mwingi tuzinga mu nza yimona ayi mu kisalu twala vanga kuna, bo twala longa batu bela vulubuka ayi kusadisa kubalula ntoto woso paladizu.
21 Bo tumfyatila mu Ntwadisi ayi Ntinu’itu mu moso kwa mambu malenda monika, nandi wela tutwadisa mwingi tukota mu nza yimona. (Tanga Minkunga 46:1-3.) Bubu, dimbanga dyambu diphasi bo mambu mambaluka, tulenda luta mona phasi boti mawu ma ku tumonikina mu ziphila tukhambu yindulanga. Mu thangu beni, bwidi tulenda tatamana kuba ndembama mu ntima ayi kiminu kingolo mu Yave? Twala tubila kyuvu beni mu dilongi dinkwiza.
a Batu bamfyonguninanga bikhulu, babakula mu byuma bituluka ku divula di Yeliko bidya biwombo basi Yeliko bakupita vayi basa bwe bidya ko. Mawu mammonisa kyedika ki mambu Kibibila kitu kamba ti kizunga beni kisa kadidila ko thangu yiwombo ayi basi Isaeli basa tambula ko nswa wu kudya bidya basi Yeliko bakupika. Yiba thangu yimboti mwingi basi Isaeli banunga divula beni, bila yiba thangu yi kuvela mimbutu.—Yosua 5:10-12.
b Tala quadro yintuba “Paulo Enfrentou uma Prova com Humildade” mu Kibanga ki Nsungi ki 15 Ngonda Yintatu, 2003, tsyelu 24..
