Skip to content

Skip to table of contents

Bika Fundisa Batu mu Bizizi Biawu

Bika Fundisa Batu mu Bizizi Biawu

‘Bikanu fundisa batu mu bizizi biawu, vayi lufundisa mu lufundusu lusonga.’YOANE 7:24.

MINKUNGA: 142123

1. Mbi Yesaya kabikula matedi Yesu, ayi kibila mbi mawu maku tukindisila?

MBIKUDULU yi Yesaya yitedi Yesu Klisto, yitu kindisa ayi yitu vana dyana. Nandi wubikula ti Yesu ‘kalasa fundisa ko mu mambu kammona mu mesu mandi, ayi kalasa semba ko mu mambu kankuwa’ ayi nandi ‘wala fundisa biphumbulu mu busonga.’ (Yesaya 11:3, 4) Kibila mbi mawu maku tukindisila? Bila tunzingila mu nza yiwedi kithatu ayi batu bakifundisanga bawu na bawu mu mambu bammona. Bukyedika, tuntomba mfundisi wulunga, Yesu, wo wela khambu fundisanga batu mu bizizi.

2. Mbi Yesu katu kamba tuvanga, ayi mbi tunkwiza longuka mu dilongi adidi?

2 Kadika kilumbu, tunyindulanga mambu mavyakana matedi bankaka. Vayi befu twisi ko balunga dedi Yesu, diawu mayindu mitu mvandi malendi ba ko malunga. Tumfika vukumukanga mu mambu tummona. Vayi Yesu wutuba: ‘Bikanu fundisa batu mu bizizi biawu, vayi lufundisa mu lufundusu lusonga.’ (Yoane 7:24) Yesu tidi tuba buka nandi ayi tubika fundisa bankaka mu bizizi biawu. Mu dilongi adidi, tunkwiza longuka byuma bitatu bilenda vukumuna mayindu mitu, dedi: Nkanda nyitu voti kibwangu mutu kabutukila, zimbongo ayi phunga kadi. Mu kadika kyuma, tunkwiza longuka bwidi tulenda tumukina Yesu ayi kubika fundisa bankaka mu bizizi biawu.

BIKA KUFUNDISILA MUTU MU KIBILA KI NKANDA NYITU VOTI KIBWANGU KABUTUKILA

3, 4. (a) Kibila mbi Petelo kabaludila phila kaba tadilanga bapakanu? (Tala fikula yidi va thononu.) (b) Kyedika mbi kimona Yave kalongisa Petelo?

3 Yindul’abu bwidi Petelo kamwena bo bankamba kenda ku Sezali, ku nzo Kolineyi wukhambu ba musi Yuda! (Mavanga 10:17-29) Petelo waba kikininanga ti bapakanu baba batu ba masumu. Vayi dyambu dimweka dimonika dimvanga kubalula mayindu. Nandi wutambula kimona mesu kifumina kwidi Nzambi. (Mavanga 10:9-16) Mu kimona mesu beni, Petelo wumona bibulu byoso bi masumu baba khambu dyanga biba fumina ku diyilu. Ayi wuyuwa mbembu yinkamba: ‘Petelo, telama, vonda ayi dya.’ Mu khumbu zitatu Petelo kamangina. Kadika khumbu kaba manga, mbembu beni yaba tuba: ‘Bika tuba ti byuma Nzambi kavedisa bidi bisumuka.’ Petelo kasa fika visa ko mbi mbembu beni yiba fika tomba kunkamba. Vana vawu, mimvwala mi Kolineyi mituka. Pheve yinlongo yitwadisa Petelo mwingi kenda ku nzo Kolineyi, diawu kayendila na mimvwala beni.

4 Boti Petelo wutadila kolineyi mu zizi kyandi, khanu nandi kasa kikinina ko kwenda ku nzo’andi. Bila basi Yuda babasa kwendanga ko mu zinzo zi bapakanu. Vayi kibila mbi Petelo kayendila? Kheti nandi wuba kithatu na bapakanu, kimona mesu kamona ayi thwadusulu yi pheve yinlongo, yibalula mayindu mandi. Ava Petelo kayuwa Kolineyi, nandi wutuba: ‘Bukyedika, bubu yima visa ti Nzambi katalanga ko bizizi bi batu, vayi mu zitsi zyoso nandi wunkikininanga woso mutu wu kunkinzika ayi wumvanga masonga.’ (Mavanga 10:34, 35) Phisulu ayiyi yimona, yinyikuna mabanza ma Petelo ayi yawu yisadisa mvandi Baklisto bankaka. Vayi Bwidi?

Bukyedika kwandi ti tukhidi mabanza ma kithatu kheti tunyindula ti twisi ko luvasunu?

5. (a) Mbi Yave kantomba Baklisto boso bavisa? (b) Kheti befu tuzebi kyedika, mabanza mbi malenda tatamana kuba yitu?

5 Yave wusadila Petelo mwingi kusadisa Baklisto bankaka bavisa ti Nandi kasi ko luvasunu. Yave kavwanga ko nkinza nkanda nyitu, kibwangu mutu kabutukila, mvila voti mbembu. Befu kinzika Nzambi ayi kuvanga mambu masulama, buawu tunkwiza bela batu nandi kankikinina. (Ngalatia 3:26-28; Nzaikusu 7:9, 10) Ḿba ngye zebi mawu. Vayi mbi wufweti vanga boti wuyonzukila ku tsi voti mu dikanda diwedi kithatu? Ḿba ngye zebi ti wisi ko luvasunu, vayi bukyedika kwandi ti wisi ko mabanza ma kuba kithatu? Petelo wusadisa bankaka kuvisa ti Nzambi katalanga bizizi bi batu ko, vayi naveka wutatamana kuba kithatu. (Ngalatia 2:11-14) Vayi bwidi tulenda tumukina Yesu ayi kubika fundisanga bankaka mu bizizi biawu?

6. (a) Mbi bilenda kutu sadisa kumanisa kithatu? (b) Bwidi mambu khomba mweka widi biyeku kasonika mammonisa ma kaba mu ntima?

6 Mwingi tuzaba ti twidi mabanza ma kithatu, tufweti kuyifyongunina befu veka. Tufweti dedikisa mavanga mitu na mambu tunlonguka mu Dyambu di Nzambi. (Minkunga 119:105) Mvandi tulenda kuvula kwidi nkund’itu boti nandi wummonanga mu befu mabanza ma kuba kithatu mo befu veka tulendi nunga ko kuzaba. (Ngalatia 2:11, 14) Ḿba tumana kolama mayindu beni ayi tuzabanga ko ti twidi kithatu mu batu. Mawu mamonikina khomba mweka wuba biyeku biwombu mu kimvuka. Nandi wusonika nkanda wuba tubila mambu matedi bakwela bamweka baba mu kisalu ki thangu ka thangu. Nnuni wuba musi mvila mweka batu baba lenzanga. Khomba beni wusonika mambu mawombo mamboti matedi nnuni, vayi wubwela dyaka: “Kheti nandi widi musi [mvila beni], zikhadulu zyandi zidi zimboti, ayi phila kannatina luzingu, yinsadisanga bankaka kuvisa ti kuba [musi mvila beni] kwisinsundula ko ti mutu beni mvindu kadi voti luzingu lwandi lwisi ko tsundu, dedi bo bwididi batu bawombo [badi] mu mvila beni”. Mbi tulenda longuka mu mambu amama? Kheti biyeku biwombo twidi mu kimvuka ki Yave, tufweti kuyifyongunina befu veka ayi kukikinina lusalusu mwingi tuzaba ti tukhidi mayindu ma kithatu. Mbi binkaka tulenda vanga?

7. Bwidi tulenda monisina ti ‘tuzibula mintima mitu’?

7 Boti ‘tuzibula mintima mitu,’ twala vingisa kithatu mu luzolo. (2 Kolinto 6:11-13) Ngye wunluta zolanga vyokisa thangu na batu badedakana yaku nkanda nyitu, mvila, kibwangu, voti mbembu? Boti mawu, buna vanga mangolo mwingi wuvyokisa mvandi thangu ayi bankaka. Wulenda tumisa zikhomba zi babakala ayi zi bakyeto ba mimvila mivyakana mwingi basala yaku mu kisalu ki kusamuna. Voti wulenda kuba tumisa mwingi ludya ayi luvyokisa thangu va kimweka. (Mavanga 16:14, 15) Ngye vanga mawu, ntim’aku wunkwiza wala mu luzolo ayi wisinkwiza bwe ba ko kithatu. Ndoku tutubila phila yinkaka tulenda fundisila bankaka ‘mu bizizi biawu.’

BIKA KUFUNDISILA MUTU MU KIBILA KI BUSINA VOTI BUPHUMBULU

8. Mbi tulenda longuka mu buku yi Levitiku 19:15 matedi phila busina voti buphumbulu bulenda baludila phila tundadila bankaka?

8 Khumbu zinkaka tulenda tadila bankaka mu phila yifwana voti ndamba boti bawu badi busina voti buphumbulu. Buku yi Levitiku 19:15 yintuba: ‘Mulendi monisa ko luvasunu kwidi kiphumbulu ayi kunungisa nkwa busina. Wufweti fundisila wadi yaku mu busonga’. Bwidi busina voti kuba kiphumbulu kulenda baludila phila tuntadilanga bankaka?

9. Kyedika mbi ki kyunda Salomo kasonika, ayi mbi tulenda longuka?

9 Mu nzila Pheve Yinlongo, Salomo wusonika kyedika kimweka ki kyunda: ‘Kiphumbulu ba kunlendanga kheti kwidi wadi yandi, Vayi bakundi ba nkwa busina badi bawombo.’ (Zingana 14:20) Mbi ngana ayiyi yi kutu longa? Befu khambu kukikeba, tulenda tomba kuvanga to kikundi ayi zikhomba zidi busina kubika kwandi biphumbulu. Kibila mbi didi dyambu dimbi kutadila batu mu byuma badi?

10. Dyambu mbi Yakobi kalubula Baklisto?

10 Befu fundisa zikhomba zitu mu kibila ki byuma badi, tulenda twadisa luvasanu mu kimvuka. Phila mambu amama, mamonika mu kimvuka mu thangu yikhulu, diawu Yakobi kalubudila Baklisto mu mambu beni. (Tanga Yakobi 2:1-4.) Tulendi twadisa ko luvasanu mu kimvuka kitu. Diawu, mbi tufweti vanga mwingi tubika tadila batu mu byuma badi?

Tufweti kuyikulula ayi kukikinina lusalusu mwingi tuzaba ti tukhidi mayindu ma kithatu

11. Byuma mutu kadi bilenda tula nkaku kikundi kadi na Yave? Sudikisa.

11 Tufweni tadila zikhomba zitu dedi bo Yave kaba tadilanga. Yave kavananga ko mutu luvalu mu kibila ki busina voti mu kuba kiphumbulu. Boti twidi zimbongo ziwombo voti byuma biwombo, biawu bisinsundula ko ti tunkwiza ba kikundi kingolu na Yave. Mambu Yesu katuba madi makyedika: ‘Didi dyambu diphasi kwidi mutu widi busina kukota mu Kintinu ki diyilu,’ vayi nandi kasa tuba ko ti malendi monika ko. (Matai 19:23) Yesu mvandi wutuba: ‘Mayangi kwidi benu biphumbulu, bila benu luvwidi Kintinu ki Nzambi.’ (Luka 6:20) Vayi masinsundula ko ti biphumbulu byoso biyuwa Yesu ayi bitambula lusakumunu. Vaba biphumbulu biwombo bikhambu landakana Yesu. Bukyedika, tulendi tadila ko kikundi mutu kadi na Yave mu kibila ki byuma kadi.

12. Mbi masonoko manlonga kwidi batu badi busina ayi buphumbulu?

12 Va khati dikabu di Yave, vadi zikhomba zi bakyeto ayi zi babakala badi busina ayi bankaka biphumbulu. Vayi baboso banzolanga Yave ayi bakunsadila mu ntima woso. Kibibila kinlubula batu badi busina ‘babika tula dyana diawu mu kimvwama kinsukanga, vayi mu Nzambi.’ (Tanga 1 Timoteo 6:17-19.) Dyambu di Nzambi dinlubula bisadi byoso bi Yave, kuba badi busina ayi biphumbulu, ti didi dyambu dimbi kuzola zimbongo. (1 Timoteo 6:9, 10) Befu tadila zikhomba zitu dedi bo Yave kaba tadilanga, twalasa bafundisa ko mu byuma badi. Vayi mbi tulenda tubila mu matedi phunga mutu kadi? Bukyedika ti kidi kibila ki kufundisila bankaka?

BIKA KUFUNDISILA MUTU MU KIBILA KI PHUNGA

13. Mbi Kibibila kitulonga mu matedi kumonisa lukinzu kwidi bakulutu?

13 Kibibila khumbu ziwombo kintubanga ti tufweti kinzika bakulutu. Buku yi Levitiku 19:32 yintuba: ‘Telama vantwala mutu widi zimvu, ayi wufweti zitisa mutu wuma nuna, kinzika Nzambi’aku.’ Ayi buku yi Zingana 16:31 yitukamba ti ‘Zimvu zidi koloa yi nzitusu, boti ziawu zidi mu nzila yi busonga.’ Polo wukamba Timoteo kabika semba bakulutu vayi kaba tadila buka matata mandi. (1 Timoteo 5:1, 2) Kheti Timoteo wuba biyeku zikhomba zi bakhulutu bakhambu ba, nandi wuba kuba monisanga mamboti ayi lukinzu.

Ngye wummonisa ti wunkinzikanga matoko mu kimvuka? (Tala lutangu 15)

14. Thangu mbi nkulutu kalenda sembu?

14 Mbi bilenda monika boti khomba nkulutu bevola disumu mu luzolo lwandi voti wumvanga mambu Yave kakhambu zola? Yave kalasa lemvukila ko batu bamvolanga masumu mu luzolo luawu, kheti mutu beni widi nkulutu ayi ba kunkinzikanga. Tala nswa widi mu Yesaya 65:20 wuntuba: ‘Ayi nkwa masumu wela singu, kheti nandi widi khama di mimvu.’ Mu kimona mesu ki Yehezekeli mwidi nswa wundedakana awowo. (Yehezekeli 9:5-7) Bilutidi nkinza kuzaba ti tunkinzika Yave, Nkulutu wu Bilumbu. (Danieli 7:9, 10, 13, 14) Lukinzu twidi mu Yave lu tuvana kibakala kintombulu mwingi kusadisa woso wuntomba lusalusu, kheti widi nkulutu voti ndamba.—Ngalatia 6:1.

15. Mbi tulenda longuka mu kifwani ki mvwala Polo mu matedi kumonisa lukinzu kwidi matoko?

15 Mbi tulenda tuba boti khomba beni widi ditoko? Mansundula ti balendi kunkinzika ko? Ndamba. Polo wukamba Timoteo: ‘Kawubika ni mutu kalenza bulezi buaku. Vayi ba kifwani kwidi bakwikama mu thubulu, mu khadulu, mu luzolo, mu kiminu, ayi mu vedila.’ (1 Timoteo 4:12) Bo Polo kasonika mambu amama, ḿba Timoteo 30 di mimvu to kaba, vayi Polo wumvana biyeku binkinza. Mbi tulenda longuka? Tulendi fundisa ko voti kutadila zikhomba zidi matoko mu phung’awu. Yindul’abu mambu Yesu kavanga bo kaba to 33 di mimvu!

16, 17. (a) Bwidi bakulutu banzabilanga ti khomba mafwana mwingi kuba nkulutu voti nsadisi wu bakulutu? (b) Bwidi mayindu mitu voti bikhulu bitu bilenda bayisila mambu madi mu Kibibila?

16 Mu bibwangu binkaka, batu bakinzikanga ko matoko. Mawu mamvanganga bakulutu bawombo ba kimvuka babika sola matoko mwingi kuba nkulutu voti nsadisi wu bakulutu ba kimvuka, kheti nandi widi wufwana mwingi kutambula kiyeku beni. Vayi Kibibila kisinsikika ko thalu yi mimvu khomba kafweti ba mwingi kaba nkulutu voti nsadisi wu bakulutu. (1 Timoteo 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Boti nkulutu wu kimvuka wumbalula mambu amama mu kibila ki bikhulu byandi, nandi kansilandakana ko Dyambu di Nzambi. Bakulutu balendi fundisa ko matoko mu mayindu mawu veka voti mu bikhulu bi batu, vayi mu mambu madi mu Dyambu di Nzambi.—2 Timoteo 3:16, 17.

17 Boti bakulutu ba kimvuka basinlandakana ko zithwadusulu zi Kibibila zitedi mbi bintombulu mwingi kubyeka khomba buka nkulutu voti nsadisi wu bakulutu, bawu balenda vutula mbusa zikhomba badi bakubama. Ku tsi mweka, nsadisi mweka wu bakulutu wukyeba buboti biyeku binkinza, diawu bakulutu bamona ti nandi wudukisa mamoso masonama mu Kibibila mwingi kaba nkulutu wu kimvuka. Vayi bakulutu bankaka ba kimvuka batuba ti nandi wuba beni ditoko mwingi kuba nkulutu, mu kibila akyoki, basa be kumvana ko kiyeku beni, mamoso mu kibila ki phung’andi. Tummonanga zikhomba ziwombo mu nza banyindudilanga phila ayiyi. Nkinza beni kuvangila mambu mu phila Kibibila kintubila, bika ti mu mayindu mitu voti bikhulu bi tsi tunzingilanga. Befu vanga mawu, twala tumukina Yesu ayi twala bika kufundisanga bankaka mu kibila ki bizizi biawu.

FUNDISA MU BUSONGA

18, 19. Mbi byela tusadisa kutadila batu mu phila Yave ka batadilanga?

18 Twidi batu ba masumu, vayi tulenda tatamana kutadila batu mu phila Yave ka batadilanga, mu khambu kithatu. (Mavanga 10:34, 35) Diawu tufweti landakananga buboti zindubu zidi mu Dyambu di Nzambi. Befu sadila mambu beni, twala tumamana lutumu lu Yesu lu ‘kubika fundisa batu mu bizizi biawu.’—Yoane 7:24.

19 Thangu yilwelu yisyedi, Ntinu’itu, Yesu Klisto, wala fundisa batu boso. Nandi wala fundisa batu mu kulandakana zithumu zisulama zi Nzambi, bika ti mu phila nandi kala mwena voti mu mambu kala kuwa. (Yesaya 11:3, 4) Bukyedika, mu mayangi tumvingila thangu beni!